Aanhef

Overheidsfinanciering die voldoet aan de criteria van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie vormt staatssteun en moet overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het Verdrag bij de Commissie worden aangemeld. De Raad kan evenwel krachtens artikel 109 van het Verdrag categorieën steun vaststellen die van die aanmeldingsverplichting worden vrijgesteld. Overeenkomstig artikel 108, lid 4, van het Verdrag kan de Commissie verordeningen vaststellen betreffende die soorten staatssteun. Bij Verordening (EU) 2015/1588 heeft de Raad overeenkomstig artikel 109 van het Verdrag besloten dat de-minimissteun (d.w.z. steun die aan dezelfde onderneming over een bepaalde periode wordt toegekend en een bepaald vastgesteld bedrag niet overschrijdt) een van die soorten staatssteun kan zijn. Op basis daarvan wordt de-minimissteun geacht niet aan alle criteria van artikel 107, lid 1, van het Verdrag te voldoen en valt deze steun bijgevolg niet onder de aanmeldingsprocedure.

De Commissie heeft het begrip steun in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag in tal van besluiten verduidelijkt. De Commissie heeft ook haar beleid uiteengezet met betrekking tot een de-minimisplafond beneden hetwelk artikel 107, lid 1, van het Verdrag kan worden geacht niet van toepassing te zijn, eerst in haar mededeling inzake de-minimissteun (2) en vervolgens in haar Verordeningen (EG) nr. 69/2001 (3), (EG) nr. 1998/2006 (4) en (EU) nr. 1407/2013 (5). Deze verordening vervangt Verordening (EU) nr. 1407/2013 wanneer deze vervalt.

Gelet op de ervaring die opgedaan is bij de toepassing van Verordening (EU) nr. 1407/2013, is het passend het plafond voor de-minimissteun die één onderneming gedurende een periode van drie jaar per lidstaat mag ontvangen, te verhogen tot 300 000 EUR. Dit plafond weerspiegelt de inflatie sinds de inwerkingtreding van Verordening (EU) nr. 1407/2013 en de verwachte ontwikkelingen tijdens de geldigheidsduur van deze verordening. Het plafond is noodzakelijk om te garanderen dat onder deze verordening vallende maatregelen kunnen worden geacht het handelsverkeer tussen de lidstaten niet ongunstig te beïnvloeden en de mededinging niet te vervalsen of dreigen te vervalsen.

Een onderneming is, voor de toepassing van de mededingingsregels van het Verdrag, elke entiteit, of het nu een natuurlijke persoon of rechtspersoon is, die een economische activiteit uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd (6). Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft verduidelijkt dat een entiteit ‘met zeggenschapsdeelnemingen in een vennootschap’ die ‘die zeggenschap […] daadwerkelijk uitoefent door zich rechtstreeks of indirect met het bestuur ervan bezig te houden’, moet worden geacht deel te nemen aan de economische activiteit van die onderneming. De entiteit moet bijgevolg zelf als een onderneming in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag worden aangemerkt (7). Het Hof van Justitie heeft geoordeeld dat alle entiteiten die (juridisch of feitelijk) onder de zeggenschap staan van dezelfde entiteit, als één onderneming moeten worden beschouwd (8).

Met het oog op rechtszekerheid en om de administratieve lasten te verlichten, moet deze verordening een duidelijke en limitatieve lijst van criteria verstrekken aan de hand waarvan kan worden bepaald wanneer twee of meer ondernemingen in dezelfde lidstaat als één onderneming moeten worden beschouwd. De Commissie heeft uit de vaststaande criteria voor het definiëren van ‘verbonden ondernemingen’ in de definitie van kleine en middelgrote ondernemingen (‘kmo's’) van Aanbeveling 2003/361/EG van de Commissie (9) en bijlage I bij Verordening (EU) nr. 651/2014 van de Commissie (10) de criteria gekozen die dienstig zijn voor de toepassing van de voorliggende verordening. De criteria moeten, gelet op het toepassingsgebied van deze verordening, van toepassing zijn op zowel kmo's als grote ondernemingen en moeten garanderen dat een groep verbonden ondernemingen voor de toepassing van de de-minimisregel als één enkele onderneming wordt beschouwd. Ondernemingen die afgezien van het feit dat elk van hen een rechtstreekse band met dezelfde overheidsinstantie of -instanties onderhoudt, geen banden met elkaar onderhouden, mogen niet als onderling verbonden worden behandeld. Zo wordt in het geval van ondernemingen die onder de zeggenschap van dezelfde overheidsinstantie of -instanties staan, rekening gehouden met de specifieke situatie waarin de ondernemingen een zelfstandige beslissingsbevoegdheid kunnen hebben.

Gezien de bijzondere regels die op de sectoren van de primaire productie, met name de primaire productie van landbouwproducten en de primaire productie van visserij-en aquacultuurproducten, van toepassing zijn, en gezien het risico dat steunbedragen onder het in deze verordening vastgestelde plafond niettemin aan de criteria van artikel 107, lid 1, van het Verdrag kunnen voldoen, mag deze verordening niet op die sectoren van toepassing zijn.

Gelet op de overeenkomsten die bestaan tussen de verwerking en afzet van landbouwproducten en van niet-landbouwproducten, dient deze verordening te gelden voor de verwerking en afzet van landbouwproducten mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. In dat verband mogen noch activiteiten op landbouwbedrijven die nodig zijn om een product voor te bereiden voor de eerste verkoop (zoals het oogsten, maaien en dorsen van graan of het verpakken van eieren), noch de eerste verkoop aan wederverkopers of verwerkende bedrijven als verwerking of afzet worden beschouwd; deze verordening mag dus niet van toepassing zijn op die activiteiten.

Gezien de aard van de activiteiten op het gebied van de verwerking en afzet van visserij- en aquacultuurproducten en de overeenkomsten tussen die activiteiten en andere verwerkings- en afzetactiviteiten, moet deze verordening eveneens van toepassing zijn op ondernemingen die actief zijn in de verwerking en afzet van visserij- en aquacultuurproducten, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Activiteiten op het landbouwbedrijf of aan boord die nodig zijn om een dier of een plant voor de eerste verkoop voor te bereiden, met inbegrip van versnijden, fileren of invriezen, noch de eerste verkoop aan wederverkopers of verwerkende bedrijven mogen in dit verband als verwerking of afzet worden beschouwd en deze verordening mag derhalve niet op die activiteiten van toepassing zijn.

Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft bepaald dat de lidstaten, zodra de Unie een regeling voor de totstandbrenging van een gemeenschappelijke marktordening in een bepaalde landbouwsector heeft vastgesteld, zich moeten onthouden van elke maatregel die daarvan zou afwijken of er inbreuk op zou maken (11). Daarom mag deze verordening niet van toepassing zijn op steun waarvan het bedrag wordt vastgesteld op basis van de prijs of de hoeveelheid afgenomen of op de markt gebrachte producten in de landbouwsector. Evenmin mag zij van toepassing zijn op steun waaraan de verplichting is gekoppeld om deze met primaire landbouwproducenten te delen. Deze beginselen gelden ook voor de visserij- en aquacultuursector.

Deze verordening mag niet van toepassing zijn op exportsteun of steun die afhangt van het gebruik van binnenlandse in plaats van ingevoerde goederen of diensten. Met name mag zij niet van toepassing zijn op steun ter financiering van de oprichting en exploitatie van een distributienet in andere lidstaten of in derde landen. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft geoordeeld dat Verordening (EG) nr. 1998/2006 ‘niet alle steun [uitsluit] die gevolgen voor de uitvoer zou kunnen hebben […], maar enkel steun die, door de vorm waarin hij wordt toegekend, rechtstreeks ertoe strekt de verkopen in een andere staat te ondersteunen’. Voorts ‘is investeringssteun, op voorwaarde dat het beginsel en het bedrag ervan niet in een of andere vorm worden bepaald door de hoeveelheid uitgevoerde goederen, geen ‘steun voor werkzaamheden die verband houden met de uitvoer’ in de zin van artikel 1, lid 1, punt d), van Verordening (EG) nr. 1998/2006 en valt hij dus niet binnen de werkingssfeer van die bepaling, zelfs niet indien met de aldus gesteunde investeringen exportproducten kunnen worden ontwikkeld’ (12). Steun ter financiering van de kosten van deelneming aan handelsbeurzen of van studies of consultancydiensten die noodzakelijk zijn om een nieuw of een bestaand product op een nieuwe markt in een andere lidstaat of in een derde land te introduceren, is in de regel geen exportsteun.

De voor de toepassing van deze verordening in aanmerking te nemen periode van drie jaar moet op voortschrijdende grondslag worden beoordeeld. Bij elke nieuwe verlening van de-minimissteun moet het totale in de drie voorgaande jaren aan de-minimissteun verleende bedrag in aanmerking worden genomen.

Wanneer een onderneming actief is in een van de van het toepassingsgebied van deze verordening uitgesloten sectoren en ook actief is in andere sectoren of andere activiteiten verricht, moet deze verordening van toepassing zijn op die andere sectoren of activiteiten, mits de betrokken lidstaat, met gebruik van passende middelen zoals een scheiding van de activiteiten of een boekhoudkundige scheiding, ervoor zorgt dat de activiteiten in de uitgesloten sectoren geen de-minimissteun genieten. Hetzelfde beginsel moet gelden wanneer een onderneming actief is in sectoren waarvoor lagere de-minimisplafonds gelden. Indien een onderneming niet kan garanderen dat de activiteiten in sectoren waarvoor lagere de-minimisplafonds gelden, slechts tot die lagere plafonds de-minimissteun ontvangen, moet het laagste plafond gelden voor alle activiteiten van de onderneming.

Er moeten regels worden vastgesteld om ervoor te zorgen dat de maximale steunintensiteiten die in de relevante staatssteunverordeningen of besluiten van de Commissie zijn vastgesteld, niet kunnen worden omzeild. Er moeten ook duidelijke regels inzake cumulering worden vastgesteld.

Deze verordening sluit niet uit dat een maatregel mogelijk op andere dan de in deze verordening vastgestelde gronden niet als staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag wordt beschouwd, bijvoorbeeld wanneer de maatregel voldoet aan het beginsel van de marktdeelnemer in een markteconomie of wanneer geen overdracht van staatsmiddelen plaatsvindt. Met name centraal door de Commissie beheerde Uniefinanciering die niet direct of indirect onder de controle van de lidstaat staat, vormt geen staatssteun en hoeft niet in aanmerking te worden genomen wanneer wordt bepaald of het in deze verordening vastgestelde plafond wordt overschreden.

Deze verordening is niet van toepassing op alle situaties waarin een maatregel het handelsverkeer tussen de lidstaten niet beïnvloedt en de mededinging niet vervalst of dreigt te vervalsen. Er kunnen situaties zijn waarin een begunstigde goederen of diensten levert aan een beperkt gebied (bijvoorbeeld een insulaire regio of een ultraperifeer gebied) in een lidstaat en het niet waarschijnlijk is dat de begunstigde klanten van andere lidstaten aantrekt noch dat de maatregel meer dan een gering gevolg zal hebben voor de voorwaarden van grensoverschrijdende investeringen of vestigingen. Dergelijke maatregelen moeten per geval worden beoordeeld.

Met het oog op transparantie, gelijke behandeling en doelmatige monitoring mag deze verordening alleen van toepassing zijn op de-minimissteun waarvan het exacte bruto-subsidie-equivalent vooraf kan worden berekend zonder dat een risicoanalyse hoeft te worden uitgevoerd (‘transparante de-minimissteun’). Een dergelijke precieze berekening is bijvoorbeeld mogelijk voor subsidies, rentesubsidies en belastingvrijstellingen waarvoor een maximum geldt, of voor andere instrumenten die in een maximum voorzien dat garandeert dat het desbetreffende plafond niet wordt overschreden. De vaststelling van een maximum betekent dat de lidstaat, zolang het precieze steunbedrag niet bekend is, moet aannemen dat het bedrag gelijk is aan het maximum voor de maatregel om te garanderen dat diverse steunmaatregelen samen het in deze verordening vastgestelde plafond niet overschrijden en om de regels inzake cumulering toe te passen.

Met het oog op transparantie, gelijke behandeling en correcte toepassing van het de-minimisplafond moeten alle lidstaten dezelfde berekeningsmethode toepassen om het totale bedrag aan verleende steun te berekenen. Om de berekening te vergemakkelijken, moeten steunbedragen die in een andere vorm dan een subsidie worden verleend, naar hun bruto-subsidie-equivalent worden omgerekend. Ter berekening van het bruto-subsidie-equivalent voor andere transparante soorten steun dan subsidies of voor in verschillende tranches uit te keren steun, moeten marktrentepercentages worden gebruikt die van toepassing zijn op het tijdstip dat dit soort steun wordt verleend. Om een eenvormige, transparante en eenvoudige toepassing van de staatssteunregels te bevorderen, moeten, voor de toepassing van deze verordening, de referentiepercentages die zijn vastgelegd overeenkomstig de mededeling van de Commissie over de herziening van de methode waarmee de referentie- en disconteringspercentages worden vastgesteld (13), als marktrentepercentages gelden.

Steun vervat in leningen, waaronder ook de-minimisrisicofinancieringssteun in de vorm van leningen, moet als transparante de-minimissteun worden beschouwd indien voor het berekenen van het bruto-subsidie-equivalent de marktrentepercentages zijn gebruikt die van toepassing zijn op het tijdstip van de steunverlening. Om de behandeling van kleine, kortlopende leningen te vereenvoudigen, moet worden voorzien in een duidelijke regel, die gemakkelijk is toe te passen en die rekening houdt met zowel het bedrag als de looptijd van de lening. Leningen die zijn afgedekt door zekerheden ten belope van ten minste 50 % van het leningbedrag en die ten hoogste ofwel 1 500 000 EUR en een looptijd van vijf jaar ofwel 750 000 EUR en een looptijd van tien jaar betreffen, kunnen worden beschouwd als leningen met een bruto-subsidie-equivalent dat het de-minimisplafond niet overschrijdt. Dit is gebaseerd op de ervaring van de Commissie en houdt rekening met de inflatie sinds de inwerkingtreding van Verordening (EU) nr. 1407/2013 van de Commissie en de geraamde evolutie van inflatie tijdens de geldigheidsduur van deze verordening. Gezien de moeilijkheden die zijn verbonden aan het bepalen van het bruto-subsidie-equivalent van steun die wordt verleend aan ondernemingen die misschien niet in staat zijn de lening terug te betalen (bijvoorbeeld omdat tegen de onderneming een collectieve insolventieprocedure loopt of omdat zij beantwoordt aan de criteria volgens het nationale recht om, op verzoek van haar schuldeisers, aan een collectieve insolventieprocedure te worden onderworpen), mag deze regel niet op die ondernemingen van toepassing zijn.

Steun vervat in kapitaalinjecties wordt alleen als transparante de-minimissteun beschouwd indien het totale door de overheid ingebrachte bedrag het de-minimisplafond niet overschrijdt. Steun vervat in risicofinancieringsmaatregelen in de vorm van investeringen in aandelenkapitaal of hybride kapitaal, als bedoeld in de richtsnoeren inzake risicofinanciering (14), wordt alleen als transparante de-minimissteun beschouwd indien het met de betrokken maatregel verstrekte kapitaal onder het de-minimisplafond blijft.

Steun in de vorm van garanties, met inbegrip van de-minimisrisicofinancieringssteun in de vorm van garanties, moet als transparant worden beschouwd indien het bruto-subsidie-equivalent is berekend op basis van de safe-harbourpremies die in een mededeling van de Commissie voor het betrokken soort onderneming zijn vastgesteld (15). Deze verordening moet voorzien in duidelijke regels die rekening houden met zowel het bedrag van de onderliggende lening als met de looptijd van de garantie. Duidelijke regels moeten helpen bij het vereenvoudigen van de behandeling van kortlopende garanties ten behoeve van maximaal 80 % van een betrekkelijk kleine lening, waarbij verliezen evenredig en op dezelfde wijze worden geleden door de kredietgever en de garantiegever, en nettoterugvordering van de lening uit de door de kredietnemer verstrekte zekerheden de verliezen van de kredietgever en garantiegever evenredig vermindert. Deze regel mag niet gelden voor garanties voor onderliggende transacties die geen lening zijn, zoals garanties voor eigen-vermogenstransacties. Op basis van de ervaring van de Commissie en gelet op de inflatie die sinds de inwerkingtreding van Verordening (EU) nr. 1407/2013 heeft plaatsgevonden, en de geraamde ontwikkeling van de inflatie tijdens de geldigheidstermijn van deze verordening, moet de garantie worden beschouwd als een garantie met een bruto-subsidie-equivalent dat het de-minimisplafond niet overschrijdt, wanneer i) de garantie niet meer bedraagt dan 80 % van de onderliggende lening; ii) het garantiebedrag ten hoogste 2 250 000 UR bedraagt, en iii) de looptijd van de garantie ten hoogste vijf jaar bedraagt. Hetzelfde geldt indien i) de garantie niet meer dan 80 % van de onderliggende lening bedraagt; ii) het garantiebedrag ten hoogste 1 125 000 EUR bedraagt, en iii) de looptijd van de garantie ten hoogste tien jaar bedraagt.

Voorts kunnen de lidstaten voor het berekenen van het bruto-subsidie-equivalent van garanties een methode gebruiken die bij de Commissie is aangemeld op grond van een andere op dat tijdstip toepasselijke verordening van de Commissie op het gebied van staatssteun en die door de Commissie is aanvaard als in overeenstemming zijnde met de garantiemededeling (16) of een mededeling ter vervanging daarvan. De lidstaten kunnen dit alleen doen indien de aanvaarde methode uitdrukkelijk is toegespitst op het soort garantie en het soort onderliggende transactie die in het kader van de toepassing van de onderhavige verordening in het geding zijn.

Wanneer de-minimissteun wordt verleend via financiële intermediairs, moeten de lidstaten erop toezien dat laatstgenoemden geen staatssteun ontvangen. Dit kan bijvoorbeeld i) door te eisen dat financiële intermediairs die een staatsgarantie genieten, een marktconforme premie betalen, of ii) door elk voordeel volledig aan de eindbegunstigden door te berekenen, of iii) door het de-minimisplafond en andere voorwaarden van deze verordening op het niveau van de intermediairs in acht te nemen. Om de behandeling van financiële intermediairs die de-minimissteunregelingen uitvoeren, te vereenvoudigen, moet deze verordening, wanneer de lidstaten gebruikmaken van optie iii), voorzien in een duidelijke en makkelijk toepasbare regel waarin rekening wordt gehouden met het totale bedrag van de leningen met de-minimissteun die de financiële intermediair in de loop van drie jaar heeft verleend. Op basis van de ervaring van de Commissie kunnen financiële intermediairs die gegarandeerde de-minimisleningen verstrekken en een mechanisme toepassen om het in de garantie vervatte voordeel aan de eindbegunstigden door te berekenen, worden geacht een bruto-subsidie-equivalent te ontvangen dat het de-minimisplafond niet overschrijdt, indien het totale portefeuillebedrag van gegarandeerde de-minimisleningen minder dan 10 miljoen EUR bedraagt of indien het totale portefeuillebedrag van gegarandeerde de-minimisleningen minder dan 40 miljoen EUR bedraagt en bestaat uit individuele de-minimisleningen van minder dan 100 000 EUR, mits de de-minimisregeling onder gelijke voorwaarden beschikbaar is voor financiële intermediairs die in de betrokken lidstaat actief zijn.

Bij aanmelding door een lidstaat moet de Commissie nagaan of een andere maatregel dan een subsidie, een lening, een garantie, een kapitaalinjectie, of een risicofinancieringsmaatregel in de vorm van een investering in aandelenkapitaal of hybride kapitaal, een belastingvrijstelling waarvoor een maximum geldt, of een ander instrument dat in een maximum voorziet, een bruto-subsidie-equivalent oplevert dat het de-minimisplafond niet overschrijdt en dus binnen het toepassingsgebied van deze verordening kan vallen.

Het is de plicht van de Commissie erop toe te zien dat de staatssteunregels worden nageleefd en overeenstemmen met het in artikel 4, lid 3, van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde beginsel van loyale samenwerking, De lidstaten moeten de vervulling van deze taak vergemakkelijken door de nodige instrumenten in te stellen om te waarborgen dat het totale bedrag aan de-minimissteun dat in het kader van de de-minimisregel aan één onderneming wordt verleend, het totale toelaatbare plafond niet overschrijdt. De lidstaten moeten de verleende steun monitoren om ervoor te zorgen dat het in deze verordening vastgestelde plafond niet wordt overschreden en de regels inzake cumulering worden nageleefd. Om aan die verplichting te voldoen, moeten de lidstaten uiterlijk vanaf 1 januari 2026 volledige informatie over de verleende de-minimissteun verstrekken in een centraal register op nationaal of EU-niveau, en controleren of door een nieuwe steunverlening het in deze verordening vastgestelde plafond niet wordt overschreden. Het centrale register zal de administratieve lasten voor ondernemingen helpen verminderen. Ondernemingen zullen op grond van deze verordening niet langer verplicht zijn om alle andere ontvangen de-minimissteun bij te houden en aan te geven, zodra het centrale register gegevens voor een periode van drie jaar bevat. Voor de toepassing van deze verordening wordt de controle op de naleving van het in deze verordening vastgestelde plafond in beginsel gebaseerd op de informatie in het centrale register.

Elke lidstaat kan een nationaal centraal register opzetten. Bestaande nationale centrale registers die aan de voorschriften van deze verordening voldoen, mogen verder worden gebruikt. De Commissie zal op het niveau van de Unie een centraal register opzetten dat vanaf 1 januari 2026 door de lidstaten kan worden gebruikt.

Aangezien administratieve lasten en regelgevingsbelemmeringen een probleem vormen voor de meeste kmo's en de Commissie ernaar streeft de uit rapportageverplichtingen voortvloeiende lasten met 25 % te verminderen (17), moet elk centraal register zo worden opgezet dat de administratieve lasten worden verminderd. Goede administratieve praktijken, zoals die welke zijn vastgesteld in de verordening betreffende één digitale toegangspoort (18), kunnen worden gebruikt als referentie voor het opzetten en beheren van het centrale register op Unieniveau en van de nationale centrale registers.

Transparantieregels moeten zorgen voor een betere naleving van de regels, een sterkere verantwoordingsplicht, collegiale toetsing en uiteindelijk voor een doeltreffendere besteding van overheidsmiddelen. De bekendmaking van de naam van de begunstigde van de steun in een centraal register dient het rechtmatige belang van transparantie door het publiek te informeren over het gebruik van de middelen van de lidstaat. Het doet geen onnodige afbreuk aan het recht van begunstigden op bescherming van hun persoonsgegevens, mits de bekendmaking in het centrale register van persoonsgegevens in overeenstemming is met de Unieregels inzake gegevensbescherming (19). De lidstaten moeten de mogelijkheid hebben om specifieke vermeldingen te pseudonimiseren wanneer dat nodig is om te voldoen aan de Unieregels inzake gegevensbescherming.

In deze verordening moet een reeks voorwaarden worden vastgesteld waaronder onder deze verordening vallende maatregelen worden geacht het handelsverkeer tussen de lidstaten niet te beïnvloeden en de mededinging niet te vervalsen of dreigen te vervalsen. Daarom moet deze verordening ook van toepassing zijn op steun die vóór haar inwerkingtreding is verleend, indien aan alle daarin vervatte voorwaarden is voldaan. Evenzo moet tussen 1 januari 2014 en 31 december 2023 verleende steun die voldoet aan de criteria van Verordening (EU) nr. 1407/2013, worden beschouwd als vrijgesteld van de aanmeldingsverplichting van artikel 108, lid 3, van het Verdrag.

Aangezien het staatssteunbeleid geregeld moet worden herzien, moet de geldigheidsduur van deze verordening worden beperkt.

Ingeval de geldigheidsduur van deze verordening verstrijkt zonder dat deze is verlengd, moeten de lidstaten voor onder deze verordening vallende de-minimissteun beschikken over een aanpassingsperiode van zes maanden,