HR, 28-09-2010, nr. 08/05169 B

De rechtbank te Almelo heeft bij beschikking van 22 oktober 2008 klaagster niet-ontvankelijk verklaard in haar klaagschrift met betrekking tot de inbeslaggenomen gouden koningsketting. Voorts heeft de rechtbank de teruggave aan klaagster bevolen van een LCD televisie, merk Samsung. Voor de overige goederen heeft de rechtbank het beklag van klaagster ongegrond verklaard.

Namens klaagster heeft mr. J. Kuijper, advocaat te Amsterdam, één middel van cassatie tegen de ongegrondverklaring voorgesteld.

Het middel klaagt dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat geenszins onaannemelijk is dat te zijner tijd de onder [betrokkene 1] inbeslaggenomen goederen in het kader van de tegen hem aangekondigde ontnemingsvordering als verhaalsobjecten zullen dienen, zodat het conservatoir beslag gehandhaafd dient te blijven. Voorts is de steller van het middel van oordeel dat de rechtbank haar beslissing onvoldoende met redenen heeft omkleed, althans dat deze beslissing onbegrijpelijk is.

Het middel doelt op de volgende overwegingen van de rechtbank:

Gezien de stukken moet het er voor worden gehouden dat het klaagschrift gericht is tegen een op art. 94a Sv gegrond conservatoir beslag. Met betrekking tot een zodanig beslag geldt als maatstaf ‘of zich al dan niet het geval voordoet dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, een geldboete tot tenminste de hoogte van de waarde van het inbeslaggenomen voorwerp zal opleggen, dan wel aan de verdachte de verplichting tot betaling van een geldbedrag tot tenminste die hoogte ter ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel zal opleggen’.1.

Volgens de eerste klacht van het middel heeft de rechtbank deze maatstaf miskend, nu de rechtbank kennelijk heeft getoetst of het ‘geenszins onaannemelijk is dat te zijner tijd de inbeslaggenomen goederen in het kader van de tegen [betrokkene 1] aangekondigde ontnemingsvordering als verhaalsobjecten zullen dienen.’ De steller van het middel is van oordeel dat de rechtbank hiermee, ten opzichte van de door de Hoge Raad geformuleerde maatstaf, in tweeërlei opzicht te kort is geschoten’: de door de rechtbank aangelegde maatstaf is a. lichter (‘geenszins onaannemelijk’ in plaats van ‘hoogst onwaarschijnlijk’) en b. ruimer (als ‘verhaalsobjecten’, zonder de waarde daarvan als bovengrens te bepalen ter ontneming van een geldbedrag tot tenminste de hoogte van die waarde).

Hoewel de formulering van de rechtbank inderdaad niet vlekkeloos is, meen ik dat de door haar gebezigde woorden materieel overeenkomen met de maatstaf van de Hoge Raad. Zo kan lijkt mij ‘geenszins onaannemelijk’ gelijk worden gesteld aan ‘zeer aannemelijk’ hetgeen dicht in de buurt komt van ‘hoogst onwaarschijnlijk’. In de woordkeuze van de rechtbank zit slechts een gradueel — dus niet essentieel — verschil met de maatstaf van de Hoge Raad. Waar het hier op aankomt is dat voor teruggave pas dan plaats is, wanneer naar de reële verwachting van de beklagrechter de mogelijkheid als wel heel klein wordt ingeschat dat de later oordelende strafrechter de geldboete of ontnemingsmaatregel tot de bedoelde hoogte zal opleggen. En dit heeft de rechtbank mijns inziens tot uitdrukking willen brengen in de woorden ‘geenszins onaannemelijk’, zulks in overeenstemming met de maatstaf van ‘hoogst onwaarschijnlijk’.

Tevens ligt in de door de rechtbank gebruikte woorden besloten dat ‘de inbeslaggenomen goederen in het kader van de (…) aangekondigde ontnemingsvordering als verhaalsobjecten zullen dienen’ besloten dat de waarde van de inbeslaggenomen voorwerpen niet uitgaat boven de hoogte van het vast te stellen ontnemingsbedrag, indien de ontnemingsmaatregel wordt opgelegd. Anders had de rechtbank immers wel geoordeeld dat tenminste een deel van de inbeslaggenomen voorwerpen, voorzoveel de waarde daarvan de hoogte van dat (naar verwachting op te leggen) ontnemingsbedrag overschrijdt, niet als verhaalsobject in de ontnemingsprocedure zal kunnen dienen en derhalve aan klaagster terug zal moeten worden gegeven.

Al met al lijkt mij dat de rechtbank, niettegenstaande haar wat afwijkende formulering, materieel bezien niet een onjuiste maatstaf heeft aangelegd.

Mitsdien faalt deze klacht.

Voorts klaagt de toelichting op het middel over de overweging van de rechtbank dat ‘niet is komen vast te staan dat buiten redelijke twijfel staat dat klaagster als (enig) eigenaar van de voorwerpen moet worden aangemerkt’. Dit oordeel is, volgens de steller van het middel, tegenover hetgeen namens klaagster op de zitting is aangevoerd, namelijk dat deze voorwerpen aan haar toebehoren, onvoldoende gemotiveerd en/of onbegrijpelijk. De rechtbank heeft hiermee, aldus de steller van het middel, bovendien niet aangegeven dat [betrokkene 1] als mede-eigenaar kan worden beschouwd en het conservatoir beslag om die reden gerechtvaardigd is, dus om verhaal te kunnen halen voor zijn aandeel in die goederen.2.

De bestreden overweging van de rechtbank moet kennelijk aldus worden verstaan dat uit de processtukken niet met zekerheid kan worden vastgesteld dat klaagster als (enig) eigenaar van de betreffende voorwerpen is aan te merken en dat niet valt uit te sluiten dat de voorwerpen (mede) aan verdachte [betrokkene 1] in eigendom toebehoren. Bovendien moet deze overweging worden betrokken bij het vervolg in de overwegingen van de rechtbank: ook indien mocht blijken dat voorwerpen aan klaagster (al dan niet in mede-eigendom) toebehoren, kunnen deze als verhaalsobject ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel dienen (hetgeen ‘geenszins onaannemelijk’ is), in welk verband de rechtbank aan de tegen [betrokkene 1] aangekondigde ontnemingsvordering denkt. In het licht van dit een en ander is de bestreden overweging van de rechtbank niet onbegrijpelijk en is deze toereikend gemotiveerd.

Ook de tweede klacht is tevergeefs voorgesteld.

De derde en laatste klacht stelt dat de beschikking van de rechtbank onvoldoende gemotiveerd en/of onbegrijpelijk is, aangezien de rechtbank heeft geoordeeld dat klaagster redelijkerwijze kon vermoeden dat de goederen afkomstig waren uit misdrijf en dat die goederen enkel aan klaagster zijn gaan toebehoren om uitwinning te bemoeilijken of te verhinderen. De steller van het middel vindt het onbegrijpelijk dat als vast komt te staan dat de goederen aan klaagster geheel in eigendom toebehoren3., deze toch als verhaalsobject in de ontnemingsvordering jegens [betrokkene 1] kunnen dienen. Daarbij betrekt de steller van het middel dat uit de overwegingen van de rechtbank niet duidelijk is geworden op welk misdrijf de rechtbank doelt: het misdrijf waarvan klaagster zelf slachtoffer is geworden of een ander misdrijf.

Op grond van art. 94a, derde lid, Sv, dat beoogt schijnconstructies die tot doel hebben uitwinning van een voorwerp te bemoeilijken of te verhinderen tegen te gaan4., heeft de rechtbank kunnen oordelen dat de inbeslaggenomen voorwerpen niet aan klaagster worden teruggegeven, maar als verhaalsobject in het kader van de ontnemingsvordering jegens [betrokkene 1] zullen dienen. De rechtbank heeft immers geoordeeld dat:

In het raam van art. 94a, derde lid aanhef en onder a, Sv is het voldoende dat de beklagrechter vaststelt dat de voorwerpen (mogelijk) uit misdrijf afkomstig zijn.5. De stelling dat de beklagrechter daarbij dient aan te geven om welk misdrijf het precies gaat, vindt voorzover mij bekend geen steun in het recht. Verder is het gezien de aard van de zaak heel goed voorstelbaar dat de voorwerpen in handen van verzoekster zijn gesteld om uitwinning daarvan te bemoeilijken of te verhinderen (in de zin van art. 94a, derde lid aanhef en onder b, Sv). En juist nu klaagster zelf ook slachtoffer was6., had zij gezien de op deze zaak betrekking hebbende omstandigheden op de gedachte kunnen en moeten komen dat de legale herkomst van de voorwerpen twijfelachtig is, in welk geval volgens de MvT de bepaling in art. 94a, derde lid aanhef en onder c, Sv kan worden toegepast.7. Aldus is het oordeel van de rechtbank niet onbegrijpelijk en voldoende gemotiveerd.

Ook de derde klacht faalt.

Het middel faalt in al zijn onderdelen en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG