HR, 18-06-2013, nr. 11/01642

"zij op tijdstippen in de periode van 6 december 2007 tot en met 7 december 2007 te Amsterdam, opzettelijk een voorwerp, te weten een plastic tas inhoudende telefoons van onder andere voornoemde [betrokkene 1] en zijn mededaders, die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen, heeft verborgen en/of aan het onderzoek van de ambtenaren van justitie of politie heeft onttrokken met het oogmerk om de inbeslagneming daarvan te beletten, te belemmeren of te verijdelen, immers heeft zij, verdachte, voornoemde plastic tas inhoudende telefoons in ontvangst genomen en op verzoek [betrokkene 1] en/of [betrokkene 2] in haar woning bewaard;

en

opzettelijk een persoon, te weten [betrokkene 1] alias [A] alias [B] alias [C], die vervolgd wordt terzake van de misdrijven artikel 420 bis/ter Sr en artikel 2 onder A OW en artikel 10A lid 1 sub 1, 2 en 3 OW, behulpzaam is geweest in het ontkomen aan de nasporing van of aanhouding door ambtenaren van justitie of de politie, immers heeft verdachte tijdens een telefoongesprek op 7 december 2007 aan [betrokkene 1] medegedeeld, zakelijk weergegeven,

"Een proces-verbaal met nummer AH-091 van 7 december 2007, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 1] en [verbalisant 2] (ordner 8, ambtshandelingen).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 7 december 2007 tegenover verbalisanten afgelegde verklaring van [verdachte]:

Een kennis van mij heeft dit tasje gisteren gebracht en vroeg mij om dit bij mij te houden. Ik ken deze persoon als [betrokkene 2] (fonetisch).

Als ik nadenk waarom ze het tasje hebben gebracht naar mij denk ik dat het is omdat ik rustig ben, alleen woon en omdat bij mij niemand zou komen.

Een proces-verbaal met nummer AH-108 van 3 april 2008, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 3], [verbalisant 4] en [verbalisant 5] (ordner 8, ambtshandelingen).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de mededeling van verbalisanten:

Op 7 december 2007 is tijdens de doorzoeking van de woning op het adres [a-straat 1] te Amsterdam onder andere een plastic tas aangetroffen met daarin mobiele telefoons en simkaarten.

Een proces-verbaal met nummer AH-105 (inclusief bijlage) van 10 december 2007, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 6] (ordner 8, ambtshandelingen).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de mededeling van verbalisant:

Op 7 december 2007 werd een doorzoeking verricht in perceel [a-straat 1] te Amsterdam. Omstreeks 12.55 uur werd het perceel betreden. Een van de aanwezigen verklaarde de rechtmatige bewoonster te zijn van het perceel. Zij gaf op te zijn genaamd: [verdachte].

Een aanvullend proces-verbaal van 16 mei 2008, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 4], [verbalisant 3] en [verbalisant 5] (aanvulling 1, verdachte [verdachte]).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven als weergave van een telefoongesprek dat op 7 december 2007 vanaf 14:31 uur plaatsvindt tussen [betrokkene 1] (06 [001]) en [verdachte] (06 [002]):

[Betrokkene 1] wordt gebeld door [verdachte]

[Betrokkene 1] = [betrokkene 1], [verdachte] = [verdachte].

[Betrokkene 1]: Hallo.

[Verdachte]: [B].

[Betrokkene 1]: Eeeeh?

[Verdachte]: Je moet alle telefoon van je uitzetten.

[Betrokkene 1]: Oke.

[Verdachte]: [B].

[Betrokkene 1]: Eeeeh?

[Verdachte]: Je moet naar me luisteren.

[Betrokkene 1]: Eeeeh.

[Verdachte]: Ze waren bij mijn woning geweest.

[Betrokkene 1]: Ja.

[Verdachte]: Je moet alle dingen uitzetten, eeeh?

[Betrokkene 1]: Eeeeh?

[Verdachte]: [B].

[Betrokkene 1]: Eeeeh?

[Verdachte]: Luister je naar me. Hoor je me?

[Betrokkene 1]: Ja.

[Verdachte]: Je moet alle dingen uitzetten.

[Betrokkene 1]: Ja.

[Verdachte]: Ze waren bij mijn woning gekomen.

[Betrokkene 1]: Hebben ze de dingen in beslag genomen?

[Verdachte]: Ongeveer tien (10) waren bij mijn woning gekomen. Ongeveer tien van de mensen waren bij mijn woning gekomen.

[Betrokkene 1]: Eeeeh.

[Verdachte]: Ze kenden jouw naam, ze kenden jouw naam, de naam van jouw broer en alle mensen namen. Ze hebben ook mijn telefoon in beslag genomen, baby.

[Betrokkene 1]: Ja. Hebben ze alle de telefoons in beslag genomen?

[Verdachte]: Ja, ze hebben alles in beslag genomen, ook mijn eigen telefoon, ook mijn computer. [B], ze hebben mijn computer in beslag genomen. Ze hebben alles dingen in beslag genomen.

[Betrokkene 1]: Ja. Ze zijn gek.

[Verdachte]: Eeeeh?

[Betrokkene 1]: Ze zijn echt gek. Ze hebben mijn broer gepakt.

[Verdachte]: Wordt hij al gepakt.

[Betrokkene 1]: Ja.

[Verdachte]: Ja, gisteren. [B], ik heb geluk dat ik niet had gelogen. Ik ben echt serieus. Ze wilden ook me oppakken. Ik ben echt serieus, baby. Ik loog niet.

[Betrokkene 1]: Eeeeh.

[Verdachte]: Ze hebben me vele dingen gevraagd. [B], alstublieft, Graag moet je ergens weggaan. Eeeeh.

[Betrokkene 1]: Wat had je hun verteld?

[Verdachte]: Ik zei dat ik jullie kende op straat bij de grand café. Ze vroegen waarom ik jouw dingen had meegenomen. Ik antwoordde dat ik niet weet. Begrijp je me? Ik antwoordde nog dat ik niet wist wie de dingen hebben gebracht.

[Betrokkene 1]: Ze vroeg wie de telefoons heeft?

[Verdachte]: Eeeeh?

[Betrokkene 1]: Had je hun verteld wie de telefoons heeft?

[Verdachte]: Ik antwoordde dat ik weet niet en dat iemand de telefoons heeft gebracht. Je vroeg wie.... Ze hebben mijn telefoon meegenomen en ze hebben alle jouw nummers van mijn telefoon gekregen. Ze vroegen waar je bent. Ze noemden je naam. Ik zei dat ik jouw naam niet kende. Ze vroegen of ik de namen kende. Ik antwoordde dat ik de namen niet kende. Ze noemden jouw broer naam. Ik antwoordde dat die misschien de naam is. En dat ik precies de namen niet kent. Ze noemden je naam.

[Betrokkene 1]: Heb je hun verteld wie de telefoons heeft.

[Verdachte]: Ze hadden niet gevraagd, maar ze vroegen wie de telefoon heeft gebracht bij me. Ik heb hun verteld omdat de jongen vroeg of iemand afgelopen nacht iets heeft gebracht bij me? Ze vroegen eerst of ik iets in de woning heeft. Ze hebben mijn hele woning nauwkeurig onderzocht. Ze waren ongeveer tien mensen. Ze vroegen....

[Betrokkene 1]: Ze volgden misschien mijn broer gisteren.

[Verdachte]: Ze zeiden.

[Betrokkene 1]: Je hoeft niets hun te zeggen dat ik de eigenaar van de telefoon is. Je moet hun zeggen dat iemand de telefoon daar achterlaten.

[Verdachte]: [B], ze vroegen naar me of iemand gisterennacht iets heeft gebracht naar me?

[Betrokkene 1]: Eeeeh.

[Verdachte]: Ik wilde liegen, maar ik keek op de manier die de man rechtstreeks aan mijn keek. Ik had meteen de waarheid verteld. Ik antwoordde ja. Ik had niet gelogen, daarom was ik niet gepakt.

[Betrokkene 1]: Ze hadden je gevraagd wat er is toch?

[Verdachte]: Eeeeh? Ze vroegen wat het ding was. Ik antwoordde dat ik niet weet. Ze begonnen het onderzoeken en ze vroegen of dat het ding was. Ik antwoordde ja. En dat ik wist niet wat erin lag in de tas. Feitelijk wist ik niet wat erin in de tas lag.

[Betrokkene 1]: Eeeeh.

[Verdachte]: Begrijp je me wat ik bedoel?

[Betrokkene 1]: Eeeh.

[Verdachte]: Ik zei tegen hun dat ik wist niet wat erin lag. En dat ik werd gevraagd om het ding te bewaren. Ik zei dat ik verder niks weet. Ze vroegen of ik andere tijd ......

[Betrokkene 1]: Heb je [betrokkene 3] gezien?

[Verdachte]: Eeeeh?

[Betrokkene 1]: heb je [betrokkene 3] gezien?

[Verdachte]: Wat is dat?

[Betrokkene 1]: Ik vroeg of je [betrokkene 3] heb gezien?

[Verdachte]: Nee. Ze vroegen ook wie hij is. Ik zei dat hij een snorder man is. Ze vroegen ook voor zijn auto. Ze noemden je naam. Ze hebben jouw foto in woning in beslag genomen. Ze vroegen of die de man is. Ik zei dat die de man is die ik ken.

[Betrokkene 1] lacht.

[Verdachte]: Ik zei dat je een 1. van mijn schatjes bent.

[Betrokkene 1]: Ze hebben alles gezien in mijn woning.

[Verdachte]: Ze hadden me verteld. Ze vroegen wie [betrokkene 1] is. Ik zei dat ik niet weet. Ze vroegen wie 'B' in mijn telefoon. Ik zei dat die mijn baby is en dat die niet mijn vriend. Ze vroegen of je mijn vriend bent. De antwoordde nee en dat je mijn lover bent.

[Betrokkene 1]: Ze hebben het geld in beslag genomen in mijn woning.

[Verdachte]: Werd het geld in beslag genomen in jouw woning?

[Betrokkene 1]: Ja.

[Verdachte]: Ja?

[Betrokkene 1]: Ja.

[Verdachte]: Waren ze daar al binnengetreden?

[Betrokkene 1]: Ja. mijn broer was daar opgepakt.

[Verdachte]: Bij jouw woning?

[Betrokkene 1]: Ja.

[Verdachte]: Oke.

[Betrokkene 1]: Mijn broer zit nu vast.

[Verdachte]: Ze onderzocht voor drugs en geld in mijn woning. Ik zei dat ik niks in mijn woning had. Ze vroegen of ik zeker weet. Ik antwoordde ja en dat ik niks in mijn woning heb. Ze hebben mijn telefoon in beslag genomen. Ze zullen alle dingen in mijn telefoon uithalen. Ze zeiden dat ze alles dingen in de telefoon uithalen.

[Betrokkene 1]: Wat zouden ze uithalen van de telefoon?

[Verdachte]: Eeeeh?

[Betrokkene 1]: Wat gaan ze uithalen van de telefoon? Kan je naar mijn woning toegaan of ze de deur worden gesloten.

[Verdachte]: [B], ik zal de risico niet nemen om daar te gaan. Weet je waarom? Ze vroegen of ik weet waar jullie wonen. Ik zei nee. Ze vroegen of ik jouw leeftijd kent. Ik zei nee en dat ik jullie gewoon op straat kende.

[Betrokkene 1]: Of je wat weet?

[Verdachte]: Hoe oud je bent? Wat je naam? Waar kom je vandaar? Welk land van Afrika? Ik antwoordde dat ik niet weet en dat ik kende jullie op straat. Begrijp je me. Ik zei dat de mensen leven op straat en dat ik de namen niet kende.

[Betrokkene 1]: Je moet hun zeggen dat je me kent. Ik weet dat [betrokkene 3] alle dingen heeft verteld.

[Verdachte]: Ze vroegen of je mijn vriendje bent. Ik zei nee en dat we lovers zijn. Ik wil niet doorgeven dat we echt elkaar kennen omdat ze verder gaan vragen over je.

[Betrokkene 1]: Wie had je verteld dat de telefoon werd gebracht?

[Verdachte]: Ik zei [betrokkene 3]. Ze kenden [betrokkene 3]. Ze weten al zijn auto. Ze zeiden de witte Mazda toch. Ze kenden hem. Ze waren weggegaan. Ze hebben alle dingen opgeschreven. Ze zeiden dat ze alle dingen in de telefoon uithalen en dat ik nog moet melden bij de politiebureau. Je moet me bellen via dit nummer omdat ze mijn telefoon in beslag waren genomen naar hun kantoor en ze gaan alle dingen uithalen. [B].

[Betrokkene 1]: Ja.

De verbinding wordt verbroken.

De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 27 mei 2009.

Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:

(...) Het is juist dat ik een tas met telefoons van [betrokkene 2] in ontvangst heb genomen die ik voor hem zou bewaren. [Betrokkene 2] heeft de tas met telefoons naar mij toegebracht. Ik heb telefoongesprekken met [C] gevoerd. Ik heb tegen [C] gezegd dat hij beter kon wegblijven. Dit heb ik telefonisch tegen hem gezegd. (...)"

"De raadsman heeft betoogd dat uit de stukken in het dossier niet blijkt dat de verdachte het oogmerk had de inhoud van de tas aan het politieonderzoek te onttrekken en inbeslagname te voorkomen. Derhalve dient de verdachte te worden vrijgesproken van het onder 2, eerste onderdeel, ten laste gelegde, aldus de raadsman.

Het hof overweegt het volgende.

Het hof dient te beoordelen of de verdachte, met het oogmerk om de beslagneming te beletten, willens en weten de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de tas die zij bewaarde kon dienen om de waarheid aan het licht te brengen.

Op 7 december 2007 (12.55 - 14.05 uur) heeft in de woning van de verdachte een doorzoeking plaatsgevonden. Ten tijde van de doorzoeking is een plastic tas, inhoudende mobiele telefoons en simkaarten, aangetroffen en vervolgens in beslag genomen. De plastic tas is op 6 december 2007, in opdracht van [betrokkene 1], door [betrokkene 2] afgeleverd bij de woning van de verdachte. Tijdens de doorzoeking heeft de verdachte een verklaring afgelegd. Hierin heeft zij onder meer verklaard dat [betrokkene 2] ([betrokkene 2]) haar had gevraagd op de tas te passen. Op de vraag waarom ze de tas bij haar hebben gebracht, verklaarde zij dat zij denkt dat het is omdat zij rustig is, alleen woont en omdat niemand bij haar zou komen. Na de doorzoeking belt de verdachte met [betrokkene 2] [AM: uit de gebezigde bewijsmiddelen maak ik op dat dit [betrokkene 1] moet zijn] om hem te waarschuwen voor de politie (14.31 uur). In dit gesprek vraagt [betrokkene 1] de verdachte of ze alle telefoons in beslag hebben genomen. De verdachte antwoordt hierop: 'Ja, ze hebben alles in beslag genomen.'

Uit voornoemde feiten en omstandigheden leidt het hof af dat de verdachte bewust heeft meegewerkt aan het verbergen van de tas met inhoud voor derden. Nu de verdachte [betrokkene 1] na de doorzoeking heeft gewaarschuwd voor de politie brengt dit het hof tot het oordeel dat de verdachte willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de tas spullen zou bevatten die als bewijs van enig strafbaar feit kunnen dienen en door deze in ontvangst te nemen en in haar woning te bewaren bewust de tas aan het oog van de politie heeft willen onttrekken."

"Naar het oordeel van het hof is komen vast te staan dat de verdachte nadat de doorzoeking in haar woning had plaatsgevonden, de verdachte [betrokkene 1] heeft gebeld. Zij heeft tegen hem gezegd dat hij al zijn telefoons moest uitzetten. Voorts heeft zij hem op de hoogte gebracht van de doorzoeking.

Door de verdediging is aangevoerd dat de verdachte niet kan worden verweten dat zij [betrokkene 1] telefonisch op de hoogte heeft gebracht van de doorzoeking en doet daarbij een beroep op de strafuitsluitingsgrond ex artikel 189 lid 3 Sr. Immers, het derde lid is ook van toepassing op mensen die anders dan als gehuwden een relatie hebben, aldus de raadsman. Om die reden dient de verdachte te worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

De bepaling in het derde lid van artikel 189 Sr heeft tot strekking dat personen de gewetensnood wordt bespaard ingeval zij een naaste verwant die door de politie wordt gezocht zouden verbergen of sporen van een door deze verwant gepleegd misdrijf zouden wegmaken en aldus zich aan een misdrijf schuldig zouden maken.

Aan de raadsman kan worden toegegeven dat de door de wetgever gevreesde gewetensnood zich ook kan voordoen bij personen die buiten de kring van de in de wetsbepaling genoemde personen vallen.

Aan de andere kant is ook goed mogelijk dat personen die wel behoren tot de categorie personen die zijn opgesomd in het derde lid van artikel 189 Sr, een emotionele betrokkenheid bij de verwante verdachte ontberen.

Naar het oordeel van het hof is extensieve uitleg van de uitzonderingsbepaling van artikel 189, derde lid Sr, in die zin dat ook andere personen die met de verdachte een relatie onderhouden op die bepaling een beroep zouden kunnen doen, niet aangewezen. Met name gelet op de rechtszekerheid dienen de grenzen van de uitzonderingsbepaling te worden aangehouden, zowel in die zin dat andere verwanten van de verdachte of bij de persoon van de verdachte betrokkenen, buiten degenen die in voormeld artikellid genoemd zijn, van de uitzonderingsbepaling dienen uitgesloten te blijven, alsook aldus dat personen binnen de kring van de aangewezen personen het beroep op voormelde uitzondering niet ontzegd kan worden.

Het verweer wordt verworpen."

Met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie wordt gestraft:

1° hij die opzettelijk iemand die schuldig is aan of verdachte is van enig misdrijf, verbergt of hem behulpzaam is in het ontkomen aan de nasporing van of aanhouding door de ambtenaren van de justitie of politie;

2° hij die nadat enig misdrijf is gepleegd, met het oogmerk om het te bedekken of de nasporing of vervolging te beletten of te bemoeilijken, voorwerpen waarop of waarmede het misdrijf gepleegd is of andere sporen van het misdrijf vernietigt, wegmaakt, verbergt of aan het onderzoek van de ambtenaren van de justitie of politie onttrekt;

3° hij die opzettelijk voorwerpen die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen of om wederrechtelijk verkregen voordeel als bedoeld in artikel 36e aan te tonen, met het oogmerk om de inbeslagneming daarvan te beletten, te belemmeren of te verijdelen, verbergt, vernietigt, wegmaakt of aan het onderzoek van de ambtenaren van de justitie of politie onttrekt, dan wel door het opzettelijk verstrekken van gegevens of inlichtingen aan derden die inbeslagneming belet, belemmert of verijdelt.

(...)

Deze bepalingen zijn niet van toepassing op hem die de daarin vermelde handelingen verricht ten einde gevaar van vervolging te ontgaan of af te wenden van een van zijn bloedverwanten of aangehuwden in de rechte linie of in de tweede of derde graad van de zijlinie of van zijn echtgenoot of gewezen echtgenoot."

"De heer VAN DER LINDEN: Ik wensch den Minister te vragen of de bepaling van dit artikel beperkt moet blijven tot bloedverwanten, aangehuwden en echtgenooten. De grond voor deze bepaling ligt in de bijzondere betrekking, die tusschen den schuldigen persoon en een bloedverwant, aangehuwde of echtgenoot bestaat. Maar wanneer iemand een kind opgevoed heeft; of een kind jaren lang bij iemand, hem niet verwant, onderhoud en opvoeding heeft gehad; wanneer een kind is aangenomen; wanneer een dienstbode gedurende twintig, dertig jaren in één dienst is geweest, zal men dan die betrekking, soms inniger dan die van aanverwantschap, of gewezen echtgenoot, niet kunnen doen gelden? De bepalingen van dit artikel zullen ook uitgestrekt moeten worden tot al die door mij genoemde personen, waarbij zamenleving of opvoeding eene meer bijzondere betrekking heeft doen ontstaan.

De heer MODDERMAN, Minister van Justitie: Ik erken dat er zeer veel waarheid is in hetgeen de heer van der Linden gezegd heeft, maar haast mij er bij te voegen dat mijns inziens geen wetgever in staat is om zonder gevaar voor misbruik en voor verzwakking van de kracht der strafbedreiging, hier de exceptie zóó te omschrijven dat daaronder zouden worden begrepen allen op wie men somtijds de exceptie toepasselijk zou willen zien.

Bij de door den geachten afgevaardigde uit Dordrecht genoemde personen had hij ook, welligt in de eerste plaats, kunnen vermelden een vriend. Ik kan mij voorstellen dat men aan eene verloofde, aan een vriend niet minder gehecht is dan aan een aangenomen kind of aan eene trouwe dienstbode, ja dat men aan een vriend nog meer dan aan een broeder verkleefd is. Toch gevoelt ieder dat het begrip ,,vriend'' te vaag is om door de wet in de omschrijving van een fait justificatif te worden opgenomen. Welnu, datzelfde bezwaar bestaat tegen de vermelding van de personen door den geachten spreker genoemd. Hoevele jaren zou eene dienstbode moeten gediend hebben opdat te haren aanzien de exceptie zou kunnen worden toegepast? Ook ,,aangenomen kind'' is in Nederland geen legaal begrip.

Ik geloof, dat men hier vertrouwen moet op de prudentie van het openbaar ministerie en, in geval van vervolging, op het beleid van den rechter. In dergelijke buitengewone omstandigheden kan de vervolging achterwege blijven of anders het minimum worden opgelegd. Toekenning van straffeloosheid a priori, zou, bij de vage uitdrukkingen waarvan de wet zich zou moeten bedienen, leiden tot regtsonderzekerheid en welligt tot misbruik. (...) [Ik zie] geene mogelijkheid de grenzen zoo te trekken, dat er niemand meer en niemand minder genoemd wordt, dan die men onder alle omstandigheden zou willen uitzonderen.

De exceptien die in het artikel gemaakt zijn, zijn ondubbelzinnig: bloedverwanten, echtgenoot, gewezen echtgenoot. Zoodra gij verder gaat, verliest men zich in vage uitdrukkingen. Wat zal bijvoorbeeld de mate van vriendschap zijn, die in aanmerking komen kan? Kan de wet spreken van vriendschap, van intieme, van veeljarige vriendschap? En toch moet een fait justificatif altijd even scherp, als het misdrijf zelf, in de wet omschreven worden."6.