Bijlage Het zevende milieuactieprogramma tot 2020 — ‘Goed leven, binnen de grenzen van onze planeet’

De economische welvaart en het welzijn van de Unie zijn afhankelijk van haar natuurlijk kapitaal, dat wil zeggen haar biodiversiteit, waaronder ecosystemen die haar essentiële goederen en diensten leveren, van vruchtbare bodems en multifunctionele bossen tot productieve grond en zeeën, van zoet water en schone lucht van goede kwaliteit tot bestuiving, klimaatbeheersing en bescherming tegen natuurrampen. Een substantieel deel van de Uniewetgeving is gericht op de bescherming, het behoud en de verbetering van natuurlijk kapitaal. Daarbij gaat het onder meer om de kaderrichtlijn water(14), de kaderrichtlijn mariene strategie(15), de richtlijn inzake stedelijk afvalwater(16), de nitratenrichtlijn(17), de overstromingenrichtlijn(18), de richtlijn prioritaire stoffen(19), de luchtkwaliteitsrichtlijn en aanverwante richtlijnen (20) en de habitatrichtlijn en de vogelrichtlijn(21). Wetgeving inzake klimaatverandering, chemische stoffen, industriële emissies en afvalstoffen draagt eveneens bij tot het verminderen van de druk op de bodem en de biodiversiteit, met inbegrip van ecosystemen, soorten en habitats, alsmede tot het doen afnemen van nutriëntenlozingen.

Uit recente beoordelingen blijkt echter dat er nog steeds biodiversiteit in de Unie verloren gaat en dat de meeste ecosystemen ernstig achteruit zijn gegaan (22) als gevolg van diverse pressiefactoren. Zo vormen invasieve uitheemse soorten een groter gevaar voor de gezondheid van planten, dieren en mensen, voor het milieu en voor de economie dan voorheen werd gedacht. In de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2020 worden de doelstellingen en acties uiteengezet die nodig zijn om deze negatieve trend te keren, het verlies aan biodiversiteit en de degradatie van de ecosysteemdiensten tegen 2020 een halt toe te roepen en de biodiversiteit en de ecosysteemdiensten in de mate van het mogelijke te herstellen (23). Die strategie moet sneller ten uitvoer worden gelegd en de doelstellingen erin moeten worden gehaald, als de Unie aan haar kerndoelstelling inzake biodiversiteit voor 2020 wil kunnen voldoen. Ook al omvat de strategie ingebouwde maatregelen ter verbetering van de uitvoering van de vogel- en de habitatrichtlijn, met inbegrip van het Natura 2000-netwerk, voor het bereiken van de kerndoelstellingen is de volledige uitvoering van alle bestaande wetgeving die gericht is op het beschermen van het natuurlijke kapitaal vereist.

Ondanks de vereiste op grond van de kaderrichtlijn water om alle oppervlakte- en grondwaterlichamen te beschermen, te verbeteren en te herstellen, en de aanzienlijke inspanningen tot nu toe, zal de doelstelling om tegen 2015 een ‘goede milieutoestand’ te halen waarschijnlijk slechts voor 53 % van de oppervlaktewaterlichamen in de Unie worden gehaald (24). De doelstelling van de kaderrichtlijn mariene strategie om in 2020 een ‘goede milieutoestand’ te bereiken, komt eveneens onder grote druk, onder andere als gevolg van de aanhoudende overbevissing en vervuiling (inclusief geluidsoverlast onder water en zwerfvuil in zee) en de gevolgen van de opwarming van de aarde, bijvoorbeeld verzuring, in de Europese zeeën. Met name in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee, waar de meeste kuststaten geen lid zijn van de Unie, zal nauwe samenwerking binnen de Unie en met haar buurlanden van essentieel belang zijn om deze uitdagingen effectief aan te pakken. En al heeft het beleid van de Unie inzake luchtvervuiling en industriële emissies bijgedragen aan het verminderen van vele vormen van vervuiling, de ecosystemen hebben nog steeds te lijden van overmatige stikstof- en zwaveldepositie en ozonvervuiling in verband met emissies van transport, stroomopwekking en niet-duurzame landbouwpraktijken.

Voor het beschermen, behouden, verbeteren en naar waarde schatten van het natuurlijk kapitaal van de Unie is het daarom vereist dat de problemen worden aangepakt bij de bron, onder andere door betere integratie van de doelstellingen inzake natuurlijk kapitaal bij de ontwikkeling en implementatie van overige beleidsmaatregelen, en om er zo voor te zorgen dat beleidsmaatregelen coherent zijn en wederzijdse voordelen opleveren. De milieugerelateerde aspecten die zijn opgenomen in de hervormingsvoorstellen van de Commissie, met name voor het landbouw-, visserij- en cohesiebeleid van de Unie, zijn bedoeld om dergelijke doelstellingen kracht bij te zetten en worden ondersteund door voorstellen ter vergroening van de begroting van de Unie uit hoofde van het meerjarig financieel kader 2014–2020. Aangezien de landbouw en de bosbouw samen goed zijn voor 78 % van het bodemgebruik in de Unie, spelen zij een belangrijke rol bij de instandhouding van de natuurlijke hulpbronnen, met name water en bodem van goede kwaliteit, alsmede van de biodiversiteit en diverse cultuurlandschappen. Middels de vergroening van het GLB worden milieuvriendelijke land- en bosbouwpraktijken als gewasdiversificatie, bescherming van blijvend grasland en weiland, en duurzame agrobosbouw bevorderd, alsook de invoering en instandhouding van ecologisch waardevolle landbouw- en bosgebieden, inclusief via extensieve en traditionele praktijken. Zij zal ook de capaciteit vergroten van de sector van het landgebruik, de verandering in het landgebruik en de bosbouw om te fungeren als koolstofbekken. Een essentieel onderdeel van duurzame landbouw is het aan landbouw doen in een geest van verantwoordelijkheid voor toekomstige generaties op een manier die tegelijkertijd hulpbronnenefficiënt en productief blijft.

De Unie heeft het grootste maritieme grondgebied ter wereld en draagt daarom een grote verantwoordelijkheid met betrekking tot de bescherming van het mariene milieu. Omdat de maritieme sector tal van economische mogelijkheden biedt, van visserij, scheepvaart en aquacultuur tot grondstoffen, offshore-energie en mariene biotechnologie, moet ervoor worden gezorgd dat de exploitatie van het mariene milieu verenigbaar is met de instandhouding en het duurzame beheer van de mariene en kustecosystemen. In verband hiermee kunnen maritieme ruimtelijke ordening en een geïntegreerd kustbeheer binnen en tussen de lidstaten een effectieve rol spelen in de coördinatie van het duurzame gebruik van de mariene wateren en de kustgebieden, wanneer de ecosysteemgebaseerde benadering wordt gevolgd voor het beheer van de verschillende sectorale activiteiten op deze gebieden Het mariene milieu is deels niet adequaat beschermd, mede doordat de voltooiing van het Natura 2000-programma vertraging heeft, zodat extra inspanningen van de lidstaten nodig zijn. Beschermde mariene gebieden moeten ook efficiënter worden beheerd.

Binnen het klimaatveranderingsbeleid van de Unie moet uitgebreider gebruik worden gemaakt van ecosysteemgebaseerde benaderingen voor de matiging van en de aanpassing aan de klimaatverandering die ook ten goede komen aan de biodiversiteit en de levering van overige ecosysteemdiensten. Anderzijds moet binnen de besluitvorming omtrent hernieuwbare energie volledig rekening worden gehouden met milieudoelstellingen zoals biodiversiteitsbehoud en de bescherming van water en grond. Tot slot moeten er maatregelen ter bestrijding van transportgerelateerde luchtvervuiling en CO₂-uitstoot worden genomen (25).

De achteruitgang, de fragmentatie en het niet-duurzame gebruik van land in de Unie vormt een bedreiging voor de levering van bepaalde essentiële ecosysteemdiensten, waardoor de biodiversiteit wordt bedreigd en de kwetsbaarheid van Europa voor klimaatverandering en natuurrampen wordt vergroot. Dit verergert ook de achteruitgang van de bodemkwaliteit en de woestijnvorming. Meer dan 25 % van het grondgebied van de Unie wordt getroffen door bodemerosie door water, waardoor de bodemfuncties en de kwaliteit van zoet water worden aangetast. Bodemverontreiniging en -afdekking vormen eveneens een hardnekkig probleem. Meer dan een half miljoen locaties in de gehele Unie zijn vermoedelijk verontreinigd en zolang deze niet zijn aangewezen en beoordeeld, blijven ze potentieel ernstige ecologische, economische, sociale en gezondheidsrisico's vormen. Elk jaar wordt meer dan 1 000 km² aan grond in beslag genomen ten behoeve van woningen, industrie, transport of recreatie. Het omkeren van dergelijke langetermijnveranderingen is moeilijk of duur en gaat bijna altijd ten koste van diverse sociale, economische en milieubehoeften. Milieuoverwegingen, inclusief waterbescherming en biodiversiteitsbehoud, moeten worden geïntegreerd in besluiten met betrekking tot landgebruik, zodat deze duurzamer worden, om vooruitgang te boeken in de richting van de doelstelling van ‘geen nettoruimtebeslag’ tegen 2050.

Uiteenlopende vooruitgang is geboekt op het niveau van de lidstaten met betrekking tot het garanderen van de bescherming van de bodem, inclusief de identificatie van vervuilde sites, het vergroten van het bewustzijn, onderzoek en ontwikkeling van monitoringsystemen. De vooruitgang met op risico gebaseerde en andere corrigerende inspanningen is echter ongelijk en de resultaten en de rapportage op Unieniveau zijn beperkt. Als respons op problemen zoals de negatieve gevolgen voor de waterhuishouding heeft de Commissie richtsnoeren ontwikkeld voor bodemafdekking (26). Verdere inspanningen om het regelgevingskader te versterken, netwerken te ontwikkelen, kennis te delen, richtsnoeren op te stellen en voorbeelden te identificeren van goede praktijken kunnen ook bijdragen tot en betere bescherming van de bodem. De Commissie heeft een voorstel ingediend voor een richtlijn tot vaststelling van een kader voor de bescherming van de bodem en tot wijziging van Richtlijn 2004/35/EG(27).

Om de grootste druk als gevolg van menselijk gedrag op het land, de bodem en overige ecosystemen in Europa te verminderen, wordt er actie ondernomen om te zorgen dat bij de besluitvorming inzake landgebruik op alle relevante niveaus voldoende rekening wordt gehouden met de milieueffecten, alsmede met de sociale en economische gevolgen. In de conclusies van de Rio + 20 wordt erkend dat goed landbeheer economisch en sociaal van belang zijn, en wordt opgeroepen tot ‘een wereld zonder landdegradatie’. De Unie en haar lidstaten moeten gaan nadenken over hoe zij zo goed mogelijk binnen hun respectieve bevoegdheden een dergelijke verbintenis in de praktijk kunnen brengen. De Unie en haar lidstaten moeten ook zo spoedig mogelijk gaan nadenken over hoe de kwesties inzake bodemkwaliteit kunnen worden aangepakt volgens een gerichte, proportionele op risico gebaseerde aanpak binnen een bindend wettelijk kader. Ook dienen er doelen te worden gesteld voor duurzaam land- en bodemgebruik.

Hoewel de hoeveelheid stikstof en fosfor die in het milieu van de Unie terechtkomt, de laatste twintig jaar aanzienlijk is afgenomen, blijft het overmatig vrijkomen van nutriënten in het milieu de lucht- en waterkwaliteit aantasten en een schadelijk effect op ecosystemen hebben, waardoor ernstige problemen voor de volksgezondheid worden veroorzaakt. Met name het probleem van ammoniak die vrijkomt als gevolg van inefficiënt mestbeheer en de ontoereikende afvalwaterbehandeling moeten dringend worden aangepakt, willen wij een verdere substantiële afname bewerkstelligen van de hoeveelheid nutriënten die in het milieu terechtkomt. Eveneens zijn er verdere inspanningen vereist om de nutriëntenkringloop op een kostenefficiëntere, duurzamere en hulpbronnenefficiëntere wijze te beheren en de efficiëntie van het mestgebruik te verbeteren. Dergelijke inspanningen vergen investeringen in onderzoek, alsmede verbeterde coherentie en een betere uitvoering van de milieuwetgeving van de Unie om die problemen aan te pakken, waar nodig een aanscherping van de normen, en een benadering van de nutriëntenkringloop als onderdeel van een meer geïntegreerde aanpak die de bestaande beleidsmaatregelen van de Unie welke een rol spelen bij het bestrijden van eutrofiëring en overmatige nutriëntenvrijgave, integreert en verbindt, alsook een situatie vermijdt waarbij emissies van nutriënten worden verplaatst tussen milieucompartimenten.

Maatregelen die op grond van de EU-biodiversiteitsstrategie zijn getroffen om op zijn minst 15 % van de aangetaste ecosystemen in de Unie te herstellen en het gebruik van groene infrastructuur — een instrument dat ecologische, economische en sociale voordelen biedt door middel van natuurlijke oplossingen, met integratie van groene ruimten, aquatische ecosystemen en andere fysieke elementen in terrestrische en mariene gebieden — uit te breiden, zullen ertoe bijdragen dat de landfragmentatie kan worden overwonnen Ook wordt door die maatregelen, in combinatie met de volledige tenuitvoerlegging van de vogel- en de habitatrichtlijn, ondersteund door prioritaire actiekaders, het natuurlijk kapitaal verbeterd en de veerkracht van de ecosystemen vergroot, en kunnen er kostenefficiënte mogelijkheden voor matiging van en aanpassing aan de klimaatverandering en voor rampenrisicobeheer worden geboden. Ondertussen verbeteren de inspanningen van de lidstaten om ecosystemen en de diensten ervan in kaart te brengen en te beoordelen de beschikbaarheid van gegevens en dragen zij samen met het voor 2015 geplande initiatief ‘geen nettoverliezen’, op verschillende schalen bij aan het behoud van de voorraad natuurlijk kapitaal. De integratie van de economische waarde van ecosysteemdiensten met administratieve en verslagleggingssystemen op Unie- en nationaal niveau tegen 2020, zal resulteren in een beter beheer van het natuurlijk kapitaal van de Unie.

Teneinde het natuurlijke kapitaal van de Unie te beschermen, te behouden en te verbeteren moet het 7e MAP ervoor zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

De Europa 2020-strategie is erop gericht duurzame groei te bevorderen door de ontwikkeling van een meer concurrerende koolstofarme economie die efficiënt, duurzaam gebruik maakt van de hulpbronnen. Het vlaggenschipinitiatief ‘Efficiënt gebruik van hulpbronnen’ ervan is erop gericht de omslag te ondersteunen naar een economie die efficiënt is in de manier waarop deze gebruik maakt van alle hulpbronnen, de economische groei geheel loskoppelt van het hulpbronnen- en energiegebruik en de milieueffecten, de broeikasemissies terugbrengt, het concurrentievermogen verbetert door middel van efficiëntie en innovatie, en een grotere energie- en hulpbronnenvoorzieningszekerheid bevordert, inclusief door een vermindering van het totale gebruik van hulpbronnen. Het stappenplan voor efficiënt hulpbronnengebruik in Europa en, de routekaart voor een koolstofarme economie (30) zijn de belangrijkste bouwstenen van het vlaggenschipinitiatief, die het kader bieden voor toekomstige acties om die doelstellingen te verwezenlijken, en moeten worden ondersteund door de uitwisseling van goede praktijken tussen de lidstaten. Voorts zal een partnerschap tussen de Unie, haar lidstaten en haar industrie, in het kader van het geïntegreerd industriebeleid van de Unie, het mogelijk maken om te zorgen voor meer investeringen en innovatie op zes groene-economiegerelateerde groeimarkten (31).

Binnen de gehele economie is innovatie vereist ter verbetering van de hulpbronnenefficiëntie, willen wij ons concurrentievermogen verbeteren in een context van stijgende prijzen, schaarsheid, leveringsbeperkingen van grondstoffen en afhankelijkheid van import. Het bedrijfsleven is de primaire motor achter innovatie, ook als het gaat om eco-innovatie. De markten kunnen de gewenste resultaten echter niet op eigen kracht leveren en om zijn milieuprestaties te verbeteren heeft met name de kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) specifieke hulp nodig voor de invoering van nieuwe technologieën, inclusief via onderzoeks- en innovatiepartnerschappen op het gebied van afval (32). Overheidsmaatregelen op Unie- en lidstaatniveau zijn cruciaal om de juiste kadervoorwaarden te scheppen voor investeringen en eco-innovatie en zo de ontwikkeling van duurzame bedrijfs- en technologische oplossingen voor milieuproblemen te stimuleren en duurzame praktijken op het gebied van hulpbronnengebruik te bevorderen (33).

Deze cruciale vereiste om aan de milieu-uitdagingen te voldoen, brengt ook belangrijke sociaaleconomische voordelen met zich mee en kan het concurrentievermogen stimuleren. De potentiële banengroei door de overgang naar een koolstofarme, hulpbronnenefficiënte, veilige en duurzame economie speelt een centrale rol in de verwezenlijking van de Europa 2020-doelstellingen inzake werkgelegenheid (34). De werkgelegenheid in de sectoren milieutechnologie en milieudiensten van de Unie heeft de afgelopen jaren een jaarlijkse groei met ongeveer 3 % laten zien (35). De mondiale markt voor eco-industrie vertegenwoordigt naar schatting een waarde van ten minste één miljard euro (36). De prognose is dat deze de komende tien jaar zal verdubbelen. Europese bedrijven lopen wereldwijd reeds voorop als het gaat om recycling en energie-efficiëntie en moeten worden aangemoedigd de groei van de mondiale vraag te baat te nemen, daarbij gesteund door het actieplan voor eco-innovatie (37). Zo is de verwachting dat alleen al de Europese sector energie uit hernieuwbare bronnen tegen 2020 meer dan 400 000 nieuwe banen zal creëren (38). Een duurzame bio-economie kan ook bijdragen tot intelligente en groene groei in Europa en zal tegelijkertijd baat hebben bij een verbeterde hulpbronnenefficiëntie.

Om de voor 2020 vastgestelde mijlpalen te bereiken en tegen 2050 een concurrerende, veilige en duurzame koolstofarme economie te hebben opgebouwd, is het essentieel dat het klimaat- en energiepakket van de Unie volledig wordt uitgevoerd. Al ligt de Unie momenteel op koers om de interne emissies van broeikasgassen met 20 % te verlagen ten opzichte van het niveau van 1990, het behalen van de doelstelling voor energie-efficiëntie van 20 % eist nog veel snellere verbeteringen van de efficiëntie en gedragswijziging. De nieuwe richtlijn energie-efficiëntie(39) zal in dit opzicht naar verwachting een belangrijke bijdrage leveren en zij kan worden aangevuld met efficiëntievereisten voor het energieverbruik van de producten die op de markt van de Unie worden gebracht. Een allesomvattende beoordeling van de beschikbaarheid van duurzame biomassa is ook van belang in het licht van de groeiende vraag naar energie en het lopende debat over het conflict tussen landgebruik voor voedsel en landgebruik voor bio-energie. Voorts is het van vitaal belang ervoor te zorgen dat biomassa in al zijn vormen duurzaam en efficiënt wordt geproduceerd en gebruikt gedurende de hele levenscyclus ervan, om negatieve gevolgen voor het milieu en het klimaat tot een minimum te beperken of geheel te voorkomen, naar behoren rekening houdend met de economische context van de verschillende vormen van gebruik van biomassa als hulpbron. Dit zou bijdragen tot de totstandbrenging van een koolstofarme economie.

Als de Unie haar deel van de mondiale inspanningen wil doen, moeten alle economische sectoren bijdragen aan de vermindering van de broeikasgasemissies. De Unie moet de volgende stappen overeenkomen voor het klimaat- en energiekader voor na 2020 om zich zo voor te bereiden op de internationale onderhandelingen over een nieuwe wettelijk bindende overeenkomst, maar daarnaast ook om de lidstaten, de industrie en andere sectoren een duidelijk, wettelijk bindend kader en doelstelling(en) te bieden om de vereiste investeringen op de middellange en lange termijn in emissievermindering, energie-efficiëntie en hernieuwbare energiebronnen te doen. Derhalve moet de Unie beleidsmogelijkheden overwegen om de overgang naar een koolstofarme economie te maken op geleidelijke, kostenefficiënte wijze, rekening houdend met de in de routekaart voor een koolstofarme economie genoemde indicatieve mijlpalen, die als basis moeten dienen voor verdere inspanningen. Het Groenboek ‘Een kader voor het klimaat- en energiebeleid voor 2030’ (40) is een belangrijke stap in dit opzicht. Het energiestappenplan voor 2050 en het witboek inzake transport moeten worden geschraagd door sterke beleidskaders. Daarnaast moeten de lidstaten strategieën voor kostenefficiënte, koolstofarme ontwikkeling ontwikkelen en uitvoeren die gericht zijn op de verwezenlijking van de doelstelling van de Unie om de broeikasgasemissies tegen het midden van de eeuw te reduceren met 80–95 % ten opzichte van 1990, in het kader van de mondiale inspanningen om de gemiddelde temperatuurstijging te beperken tot minder dan 2 °C boven het peil van voor de industrialisering, en in de context van noodzakelijke reducties door ontwikkelde landen als groep, overeenkomstig bewijzen aangeleverd door het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). De Unieregeling voor de handel in emissierechten blijft een centrale pijler van het klimaatbeleid van de Unie na 2020 en moet structureel worden hervormd om koolstofarme investeringen te stimuleren. Overeenkomstig haar internationale verplichtingen moet de Unie samen met de andere ondertekenaars van het United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) de ontwikkelingslanden ondersteunen bij hun inspanningen om de klimaatverandering te beperken, door middel van capaciteitsopbouw, financiële steun en technologie-overdracht.

Als de industrie overstapt op de beste beschikbare technieken op grond van de richtlijn inzake industriële emissies(41), zal dit zorgen dit voor een beter hulpbronnengebruik en minder emissies voor meer dan 50 000 grootschalige industriële installaties binnen de Unie. Hiermee kan een enorme bijdrage worden geleverd aan het stimuleren van de ontwikkeling van innovatieve technieken, vergroening van de economie en kostenbesparing voor de industrie op de lange termijn. Deze ontwikkeling kan voort worden aangemoedigd door de tenuitvoerlegging door de industrie van milieubeheerssystemen als EMAS (42).

Sommige bestaande beleidsinstrumenten op het gebied van productie en consumptie hebben een beperkte reikwijdte. Er is behoefte aan een kader dat passende signalen afgeeft aan producenten en consumenten om hulpbronnenefficiëntie en de kringloopeconomie te bevorderen. Er zullen stappen worden genomen om de ecologische prestaties van goederen en diensten op de markt van de Unie over de gehele levensduur ervan te verbeteren door middel van maatregelen om het aanbod van ecologisch duurzame producten te vergroten en een aanzienlijke verschuiving van de consumentenvraag naar dergelijke producten te stimuleren. Dit zal worden bereikt door een evenwichtige mix van stimulerende maatregelen voor consumenten en bedrijven, met inbegrip van kmo's, marktconforme instrumenten, en regelgeving ter vermindering van de milieueffecten van hun activiteiten en producten. Consumenten moeten accurate gemakkelijk te begrijpen en betrouwbare informatie ontvangen over de producten die zij kopen, door middel van duidelijke en coherente etikettering, onder meer op het gebied van milieuclaims. Verpakkingen moeten worden geoptimaliseerd om de gevolgen voor het milieu tot een minimum te beperken en ook hulpbronnenefficiënte bedrijfsmodellen, zoals productdienstsystemen, waaronder het huren van producten, moeten worden ondersteund. Bestaande productwetgeving, zoals de richtlijn inzake ecologisch ontwerp, de richtlijn inzake energie-etikettering(43) en de verordening betreffende het ecolabel(44), worden herzien om de milieuprestaties en hulpbronnenefficiëntie van producten gedurende de gehele levenscyclus ervan te verbeteren en bestaande bepalingen aan te pakken via een coherenter beleids- en wetgevingskader voor duurzame productie en consumptie in de Unie waarborgen (45). Dit kader, dat ondersteund wordt door levenscyclusindicatoren, moet de versnippering en de beperkingen in de reikwijdte van het bestaande acquis op het gebied van duurzame consumptie en productie aanpakken, en leemten in het beleid, stimuleringsmaatregelen en wetgeving vaststellen en indien nodig verhelpen, om ervoor te zorgen dat minimumeisen voor de milieuprestaties van producten en diensten worden toegepast.

Omdat 80 % van alle milieueffecten van een product gedurende de hele levenscyclus ervan wordt bepaald gedurende de ontwerpfase, moet het beleidskader van de Unie er met het oog op de optimalisering van de hulpbronnen- en materiaalefficiëntie voor zorgen dat prioritaire producten op de markt van de Unie ecologisch ontworpen zijn. Dit moet gebeuren door onder meer de productduurzaamheid, de repareerbaarheid, de herbruikbaarheid, de recycleerbaarheid, de gerecyclede inhoud en de levensduur van een product te vergroten. Producten moeten op duurzame wijze worden geproduceerd en worden ontworpen voor hergebruik en recyclage. Deze vereisten moeten uitvoerbaar en afdwingbaar zijn. Op Unie- en nationaal niveau zullen de inspanningen worden vergroot om de barrières voor eco-innovatie weg te nemen (46) en om het volledige potentieel van de Europese eco-industrie te ontsluiten, zodat voordelen voor groene banen en groei kunnen worden gegenereerd.

Om een kader vast te stellen voor maatregelen ter verbetering van andere aspecten van hulpbronnenefficiëntie dan broeikasgasemissies en energie, zullen doelstellingen worden geformuleerd voor de vermindering van het algehele milieueffect gedurende de hele levenscyclus van consumptie, met name in de voedsel-, woning- en mobiliteitssectoren (47). Gezamenlijk zijn die sectoren verantwoordelijk voor bijna 80 % van het milieueffect van consumptie. In verband hiermee moet ook worden gekeken naar indicatoren en streefdoelen voor de voetafdruk inzake land, water, materialen en koolstof, alsmede de rol hiervan in het kader van het Europees semester. In de conclusies van Rio + 20 wordt de noodzaak erkend om het voedselverlies na de oogst en overige vormen van voedselverlies en -verspilling in de hele voedselvoorzieningsketen aanzienlijk te beperken. De Commissie moet een alomvattende strategie voor het tegengaan van onnodig levensmiddelenafval voorleggen en samenwerken met de lidstaten om buitensporige voedselafvalgeneratie te bestrijden. Eventuele maatregelen voor meer compostering en anaërobe afbraak van weggegooid voedsel zijn in dit verband nuttig.

Behalve vereisten voor verplichte groene overheidsopdrachten voor bepaalde productcategorieën (48), hebben de meeste lidstaten vrijwillige actieplannen aangenomen en hebben vele van hen doelstellingen bepaald voor specifieke productgroepen. Overheden hebben echter nog op alle niveaus aanzienlijke ruimte om aan de hand van hun inkoopbeleid hun milieueffect verder te beperken. De lidstaten en regio's moeten verdere maatregelen nemen om het doel te bereiken om voor ten minste 50 % van de overheidsopdrachten criteria voor groene overheidsopdrachten toe te passen. De Commissie zal overwegen sectorspecifieke wetgeving voor te stellen teneinde vereisten inzake verplichte groene overheidsopdrachten voor extra productcategorieën in te voeren, alsmede de voorwaarden voor periodieke monitoring van de vooruitgang van de lidstaten op basis van door de lidstaten verstrekte adequate gegevens, rekening houdend met de behoefte om het niveau van de administratieve lasten tot een minimum te beperken. Er moeten vrijwillige groene inkopersnetwerken worden ontwikkeld.

Ook zijn er aanzienlijke mogelijkheden om de afvalvoorkoming en het afvalbeheer in de Unie te verbeteren en zo beter gebruik te maken van hulpbronnen, nieuwe markten te openen, nieuwe banen te creëren en de afhankelijkheid van de invoer van grondstoffen te reduceren, en tegelijk een minder groot effect op het milieu te hebben (49). Elk jaar wordt er in de Unie 2,7 miljard ton afval geproduceerd, waarvan 98 miljoen ton (4 %) gevaarlijk is. In 2011 bedroeg de per capita geproduceerde hoeveelheid stedelijk afval in de gehele Unie gemiddeld 503 kg, met cijfers per lidstaat die variëren van 298 tot 718 kg. Gemiddeld wordt slechts 40 % van het vaste afval klaargemaakt voor hergebruik of gerecycled, terwijl sommige lidstaten een cijfer realiseren van 70 %, hetgeen aantoont dat afval in de Unie als een van de belangrijkste hulpbronnen kan worden gebruikt. Tegelijkertijd wordt in veel lidstaten ruim 75 % van het huishoudelijk afval gestort (50).

Om van afval een hulpbron te maken, zoals wordt bepleit in het stappenplan voor een efficiënt hulpbronnengebruik, moet de Uniewetgeving in de gehele Unie volledig worden uitgevoerd. Daarbij moet de afvalhiërarchie strikt worden toegepast en moeten verschillende vormen van afval worden betrokken (51). Verder zijn er aanvullende inspanningen vereist voor het verminderen van de hoeveelheid afval per hoofd van de bevolking en van de hoeveelheid afval in absolute termen. Het beperken van energieterugwinning tot niet-recyclebare materialen (52), het uitfaseren van het storten van recycleerbaar of terugwinbaar afval (53), het bevorderen van hoogwaardige recycling, als het gebruik van het gerecycleerde materiaal over het geheel genomen geen ongunstige effecten heeft voor het milieu of de menselijke gezondheid, en het ontwikkelen van markten voor secundaire grondstoffen zijn ook nodig om de doelstellingen op het gebied van hulpbronnenefficiëntie te halen. Gevaarlijk afval moet zodanig worden beheerd dat de significante schadelijke effecten voor de volksgezondheid en het milieu worden geminimaliseerd, zoals overeengekomen op Rio + 20. Om dit doel te bereiken moeten marktconforme instrumenten en andere maatregelen die preventie, recycling en hergebruik bevoordelen, veel stelselmatiger in de gehele Unie worden toegepast, inclusief een uitgebreide verantwoordelijkheid van de producent, terwijl de ontwikkeling van niet-toxische materiaalcycli moet worden ondersteund. Barrières ten aanzien van recyclingactiviteiten op de interne markt van de Unie moeten worden weggenomen en de bestaande doelstellingen voor preventie, hergebruik, recycling, terugwinning en vervanging van stortplaatsen moeten worden herzien teneinde te komen tot een levenscyclusgerichte ‘kringloopeconomie’, met een stroomafwaarts gebruik van hulpbronnen en een hoeveelheid restafval die dicht bij nul ligt.

Hulpbronnenefficiëntie in de watersector wordt eveneens met prioriteit aangepakt om een goede waterstatus te bewerkstelligen. Hoewel steeds meer delen van Europa te maken krijgen met droogtes en waterschaarste, wordt naar schatting 20–40 % van het in Europa beschikbare water verspild, bijvoorbeeld door lekken in het distributiesysteem of een onbevredigende invoering van de technologieën op het gebied van waterefficiëntie. Volgens de beschikbare modellen is er aanzienlijke ruimte voor verbetering van de waterefficiëntie in de Unie. Bovendien zullen de toenemende vraag en de effecten van klimaatverandering de druk op de Europese watervoorraden naar verwachting aanzienlijk doen toenemen. Tegen deze achtergrond moeten de Unie en de lidstaten actie ondernemen om te zorgen dat de burgers toegang hebben tot schoon water en dat de wateronttrekking de limieten met betrekking tot de beschikbare hernieuwbare watervoorraden uiterlijk in 2020 respecteert, om de goede status van water zoals gedefinieerd in de kaderrichtlijn water te bereiken, te behouden of te verbeteren, onder meer door de waterefficiëntie te verbeteren met behulp van marktmechanismen, zoals een prijsniveau van water dat een afspiegeling vormt van de waarde ervan, alsmede andere instrumenten als onderwijs en bewustmaking (54). De sectoren die de grootste verbruikers zijn, bijvoorbeeld energie en landbouw, moeten worden aangemoedigd om prioriteit te geven aan het meest hulpbronnenefficiënte gebruik van water. De vooruitgang zal worden bevorderd door versnelde demonstratie en invoering van innovatieve technologieën, systemen en bedrijfsmodellen, waarbij wordt voortgebouwd op het strategisch uitvoeringsplan van het Europees innovatiepartnerschap inzake water.

Een voorspelbaar langetermijnbeleidskader op al die gebieden zal bijdragen aan het stimuleren van het niveau van de investeringen en de maatregelen die nodig zijn om de markten voor groenere technologieën volledig te ontwikkelen en duurzame bedrijfsoplossingen te bevorderen. Indicatoren en doelen voor hulpbronnenefficiëntie op basis van een degelijke gegevensverzameling zouden openbare en particuliere beleidsmakers de nodige sturing bieden bij de omvorming van de economie. Zodra dergelijke indicatoren en doelen op het niveau van de Unie zijn overeengekomen, zullen ze integraal deel uitmaken van het 7e MAP. Methodologieën voor de meting van de hulpbronnenefficiëntie met betrekking tot water, land, materialen en koolstof moeten tegen 2015 worden ontwikkeld om dit proces te ondersteunen.

Om de Unie om te vormen tot een hulpbronnenefficiënte, groene en concurrerende koolstofarme economie, zal het 7e MAP ervoor zorgen dat in 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

De milieuwetgeving van de Unie heeft aanzienlijke voordelen gebracht voor de gezondheid en het welzijn van de burger. Waterverontreiniging, luchtverontreiniging en chemische stoffen blijven evenwel het publiek in de Unie op milieugebied het meeste zorgen baren (57). Naar schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) zijn deze milieuvervuilende factoren verantwoordelijk voor 15 tot 20 % van alle overlijdensgevallen in 53 Europese landen (58). Volgens de OESO zal stedelijke luchtvervuiling tegen 2050 wereldwijd de belangrijkste milieugerelateerde doodsoorzaak zijn.

Een aanzienlijk deel van de Uniebevolking is nog altijd blootgesteld aan een mate van luchtvervuiling, inclusief vervuiling van de binnenlucht, die de door de WGO aanbevolen normen overschrijdt (59). Lokale op kolen werkende verwarming en verbrandingsmotoren en -installaties zijn een significante bron van mutagene en carcinogene poly-aromatische koolwaterstoffen (PAK) en gevaarlijke emissies van fijn stof (PM 10, PM 2,5 en PM 1). Er zullen met name maatregelen moeten worden genomen in plaatsen, zoals in steden, waar mensen, met name gevoelige of kwetsbare groepen binnen de samenleving, en ecosystemen zijn blootgesteld aan hoge niveaus van verontreinigende stoffen. Om een gezond milieu voor iedereen te garanderen, moeten lokale maatregelen worden aangevuld met adequaat beleid, zowel op nationaal als op Unieniveau.

Toegang tot water van toereikende kwaliteit blijft in een aantal plattelandsgebieden van de Unie problematisch. Toch komt het waarborgen van de goede kwaliteit van de Europese zwemwateren zowel de volksgezondheid als de toeristische sector van de Unie ten goede. De schadelijke gevolgen van overstromingen en droogte voor de volksgezondheid en de economische activiteit worden steeds vaker ervaren, deels vanwege wijzigingen in de waterkringloop en het landgebruik.

Doordat het bestaande beleid niet volledig wordt uitgevoerd, lukt het de Unie niet om adequate lucht- en waterkwaliteitsstandaarden te halen. De Unie zal haar doelstellingen aanpassen overeenkomstig de laatste wetenschappelijke bevindingen en actiever op zoek gaan naar synergie-effecten met overige beleidsdoelstellingen op gebieden zoals klimaatverandering, mobiliteit en transport, biodiversiteit en het mariene en terrestrische milieu. Door bijvoorbeeld de aanwezigheid van bepaalde verontreinigende stoffen in de lucht, inclusief verontreinigende stoffen met een korte levensduur die schadelijk zijn voor het klimaat, terug te brengen, kan een belangrijke bijdrage worden geleverd aan beperking van de klimaatverandering. Verdere activiteiten op dit vlak zullen uitgaan van een uitgebreide beoordeling van de luchtkwaliteitswetgeving van de Unie en van de tenuitvoerlegging van de blauwdruk voor het behoud van de Europese watervoorraden.

Aanpakken van vervuiling aan de bron blijft een prioriteit en de uitvoering van de richtlijn inzake industriële emissies zal tot een verdere reductie van de emissies van grote industriële sectoren leiden. De verwezenlijking van de doelstellingen van het stappenplan voor een interne Europese vervoersruimte zal tevens leiden tot duurzamere mobiliteit in de Unie, waardoor een belangrijke bron van geluids- en plaatselijke luchtvervuiling wordt aangepakt.

Uit de beschikbare gegevens over gemiddelde blootstelling op lange termijn blijkt dat 65 % van de Europeanen die woonachtig zijn in stedelijke gebieden, is blootgesteld aan hoge geluidsniveaus (60) en meer dan 20 % aan nachtelijke geluidsniveaus waarbij negatieve gevolgen voor de gezondheid frequent voorkomen.

Horizontale wetgeving inzake chemische stoffen (de REACH-verordening(61) en de verordening betreffende de indeling, etikettering en verpakking van stoffen(62)), alsmede de wetgeving betreffende biociden (63) en gewasbeschermingsmiddelen (64) biedt basisbescherming voor de volksgezondheid en het milieu, garandeert stabiliteit en voorspelbaarheid voor marktdeelnemers en bevordert het gebruik van opkomende testmethoden zonder dierproeven. Er is echter nog altijd onzekerheid over de volledige gevolgen voor de volksgezondheid en het milieu van de gecombineerde effecten van verschillende chemische stoffen (mengsels), nanomaterialen, chemische stoffen die het endocriene (hormonale) systeem verstoren (hormoonverstorende stoffen) en chemische stoffen in producten. Onderzoek geeft aan dat sommige chemische stoffen hormoonontregelende eigenschappen hebben die een aantal negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid en het milieu, inclusief voor de ontwikkeling van kinderen, potentieel zelfs in zeer lage dosissen, en dat gezien deze gevolgen voorzorgsmaatregelen moeten worden overwogen.

Gelet hierop moeten de inspanningen worden opgevoerd om ervoor te zorgen dat uiterlijk in 2020 alle betrokken zeer zorgwekkende stoffen, inclusief stoffen met hormoonontregelende eigenschappen, op de kandidatenlijst van REACH worden geplaatst. Er is actie nodig om deze problemen aan te pakken, met name als de Unie de op de Wereldtop over duurzame ontwikkeling in 2002 overeengekomen, op de Rio + 20 opnieuw bevestigde en ook als streefdoel in het kader van de strategische aanpak voor het internationaal beheer van chemische stoffen aangemerkte doelstelling wil halen, met name om in 2020 te hebben gezorgd voor minimalisering van de aanzienlijke schadelijke effecten van chemische stoffen op de volksgezondheid en het milieu, en om op doelmatige, efficiënte, coherente en gecoördineerde wijze een antwoord te vinden op nieuwe en opkomende kwesties en problemen.

De Unie zal de benaderingen om de gecombineerde effecten van chemische stoffen en bezorgdheden inzake de veiligheid van hormoonverstorende stoffen verder ontwikkelen en uitvoeren in alle Uniewetgeving op dit gebied. Met name zal de Unie geharmoniseerde op risico gebaseerde criteria ontwikkelen voor de identificatie van hormoonontregelende stoffen. De Unie zal ook een integrale aanpak opzetten voor het minimaliseren van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen, met inbegrip van chemische stoffen in producten. Voor de veiligheid en het duurzame beheer van nanomaterialen en materialen met soortgelijke eigenschappen wordt gezorgd in het kader van een integrale aanpak op basis van onder meer risicobeoordelingen en -beheer, informatie en toezicht. Er bestaat ook bezorgdheid over de potentiële effecten op het milieu en de menselijke gezondheid van materialen die deeltjes bevatten met een omvang die valt buiten het toepassingsgebied van de definitie van nanomaterialen, maar die soortgelijke eigenschappen als nanomaterialen kunnen hebben. Dergelijke bezorgdheid moet nader worden onderzocht in het kader van de geplande herziening door de Commissie van de definitie van nanomaterialen in 2014, rekening houdend met de ervaring en met de wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen. Gezamenlijk zullen deze maatregelen leiden tot grotere kennis van chemische stoffen en zorgen voor een voorspelbaar kader dat de ontwikkeling van duurzamere oplossingen stimuleert.

Ondertussen kan de groeiende markt voor biogebaseerde producten, chemische stoffen en materialen voordelen bieden, zoals lagere broeikasgasemissies en nieuwe marktmogelijkheden, maar er moet voor worden gewaakt dat de volledige levenscyclus van dergelijke producten duurzaam is en dat deze de concurrentie om grond of water niet verergert, noch de emissieniveaus doen stijgen.

Klimaatverandering zal de milieuproblemen verergeren door langere droogtes en hittegolven, overstromingen, stormen, bosbranden, bodem- en kusterosie, evenals nieuwe of ernstigere vormen van mensen-, dieren- of plantenziekten te veroorzaken. Er zal gericht actie moeten worden ondernomen om ervoor te zorgen dat de Unie voldoende voorbereid is om de druk en veranderingen als gevolg van de klimaatverandering het hoofd te bieden, en dat zij zo haar ecologische, economische en sociale veerkracht kan versterken. Omdat tal van sectoren steeds meer door de effecten van klimaatverandering worden en zullen worden getroffen, moeten overwegingen inzake aanpassing en het beheer van de risico's op rampen verder worden geïntegreerd in het beleid van de Unie.

Bovendien kunnen maatregelen ter verbetering van de ecologische en klimatologische veerkracht, zoals het herstel van ecosystemen en groene infrastructuur, belangrijke sociaaleconomische voordelen met zich brengen, onder andere voor de volksgezondheid. De synergie-effecten, maar ook de potentiële negatieve wisselwerking tussen klimaatgerelateerde en overige milieudoelstellingen, zoals luchtkwaliteit, moeten adequaat worden beheerd. De overschakeling op bepaalde brandstoffen met minder koolstofemissies op grond van overwegingen inzake klimaat of voorzieningszekerheid, kan bijvoorbeeld leiden tot een aanzienlijke toename van fijn stof en gevaarlijke emissies, met name als passende reductietechnologieën ontbreken.

Om de burgers van de Unie te beschermen tegen milieugerelateerde problemen en risico's voor de volksgezondheid en het welzijn, zal het 7e MAP ervoor zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

Als ervoor wordt gezorgd dat de Uniewetgeving ook echt wordt uitgevoerd, brengt dit, naast de aanzienlijke voordelen voor gezondheid en het milieu, een drietal voordelen met zich mee: er ontstaat een gelijk speelveld voor marktdeelnemers die actief zijn op de interne markt, er wordt innovatie gestimuleerd en er worden ‘first-mover’-voordelen voor Europese bedrijven in tal van sectoren bevorderd. De kosten die ontstaan als de wetgeving niet goed wordt uitgevoerd zijn daarentegen aanzienlijk, en kunnen grofweg worden geschat op ongeveer 50 miljard EUR per jaar, met inbegrip van kosten met betrekking tot inbreukzaken (67). Alleen al in 2009 waren er 451 inbreukzaken met betrekking tot Uniewetgeving, met nog eens 299 zaken die zijn gemeld in 2011, en daarnaast 114 nieuwe procedures die zijn geïnitieerd (68), zodat het milieu-acquis het domein van Unierecht is met de meeste inbreukprocedures. De Commissie ontvangt tevens direct van burgers van de Unie tal van klachten, waarvan er vele beter op lidstaat- of lokaal niveau kunnen worden behandeld.

Betere uitvoering van het milieu-acquis van de Unie op lidstaatniveau zal daarom de komende jaren de grootste prioriteit krijgen. Tussen en binnen de diverse lidstaten bestaan aanzienlijke verschillen qua uitvoering. Er is dan ook behoefte om al degenen die betrokken zijn bij de uitvoering van milieuwetgeving op het niveau van de Unie en op nationaal, regionaal en lokaal niveau van de juiste kennis, instrumenten en mogelijkheden te voorzien om te zorgen dat de voordelen van die wetgeving beter tot hun recht komen en om de governance van het handhavingsproces te verbeteren.

Uit het hoge aantal inbreukzaken, klachten en verzoekschriften op milieugebied blijkt de behoefte aan een effectief en werkbaar systeem van controles en afwegingen op nationaal niveau om de uitvoeringsproblemen vast te stellen en op te lossen, aangevuld met maatregelen om te voorkomen dat ze plaatsvinden, zoals contacten, in de fase van de beleidsontwikkeling, tussen de desbetreffende diensten die bevoegd zijn voor de tenuitvoerlegging en deskundigen. In dit opzicht zijn de inspanningen voor de periode tot 2020 erop gericht om op vier gebieden tot verbetering te komen.

Ten eerste zal de manier waarop gegevens over de uitvoering worden verzameld en verspreid, worden verbeterd teneinde het publiek en beroepsbeoefenaars op het gebied van het milieu volledig inzicht te geven in de redenen en voordelen van de milieuwetgeving van de Unie en in de manier waarop nationale en lokale overheden de verplichtingen van de Unie realiseren (69). Adequaat gebruik van de beschikbare online-instrumenten kan hiertoe bijdragen. Er zal gerichte ondersteuning komen voor de specifieke uitvoeringsproblemen van elke individuele lidstaat, vergelijkbaar met de op maat gesneden aanpak die voor het Europees semester wordt gevolgd. Er worden bijvoorbeeld partnerschapsovereenkomsten betreffende de uitvoering opgesteld tussen de Commissie en de afzonderlijke lidstaten, waarbij kwesties aan de orde komen zoals waar financiële steun voor de uitvoering kan worden aangevraagd en betere informatiesystemen om de vooruitgang bij te houden. Om de doeltreffendheid van deze aanpak zo groot mogelijk te maken moeten de lidstaten, indien dit passend is, participatie door lokale en regionale autoriteiten overeenkomstig hun administratieve regels aanmoedigen. Het door het Comité van de Regio's en de Commissie opgezette Technisch Samenwerkingsplatform op milieugebied zal de dialoog en de uitwisseling van informatie vergemakkelijken met het oog op een betere tenuitvoerlegging van de wetgeving op lokaal niveau.

Ten tweede breidt de Unie de vereisten met betrekking tot inspecties en toezicht uit tot het bredere corpus van milieuwetgeving van de Unie en ontwikkelt zij verder de capaciteit voor inspectieondersteuning op Unieniveau, gebruik makend van bestaande structuren, onder andere om verzoeken om hulp van lidstaten in te willigen, situaties aan te pakken waar reden tot zorg is en samenwerking in de hele Unie te faciliteren. Intensievere peer review en meer deling van goede praktijken, alsmede akkoorden voor gezamenlijke inspecties binnen de lidstaten, op hun verzoek, moeten worden aangemoedigd.

Ten derde wordt indien nodig de manier verbeterd waarop op nationaal niveau klachten over de uitvoering van de Uniewetgeving worden afgehandeld en opgelost.

Ten vierde krijgen burgers van de Unie effectieve toegang tot de rechter in milieuzaken en effectieve wettelijke bescherming, overeenkomstig het Verdrag van Aarhus en ontwikkelingen zoals teweeggebracht door de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon en de recente jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Als alternatief voor procederen wordt ook niet-gerechtelijke geschillenbeslechting bevorderd.

De algemene standaard van milieugovernance in de Unie wordt verder verbeterd door de samenwerking op niveau van de Unie en op internationaal niveau tussen beroepsbeoefenaars op het gebied van milieubescherming, inclusief overheidsjuristen, openbare aanklagers, ombudsmannen, rechters en inspecteurs, zoals het Netwerk van de Europese Unie voor de implementatie en handhaving van de milieuwetgeving (IMPEL), te verbeteren en zulke beroepsbeoefenaars aan te moedigen goede praktijken uit te wisselen.

De Commissie zal de lidstaten helpen de regelgeving beter na te leven (70) en zal haar deel blijven doen om ervoor te zorgen dat de wetgeving in overeenstemming is met de laatste wetenschappelijke kennis, rekening houdt met de ervaring die op het niveau van de lidstaten is opgedaan met het realiseren van de Unie-verplichtingen, en coherent is en geschikt voor haar doel. In de regel geldt dat wettelijke verplichtingen die voldoende duidelijk en nauwkeurig zijn en waarvoor een geharmoniseerde toepassing in alle lidstaten geacht wordt de meest doeltreffende manier te zijn om de doelstellingen van de Unie te halen, worden opgenomen in verordeningen, die directe en meetbare effecten hebben en leiden tot minder inconsistenties in de uitvoering. De Commissie zal nog intensiever gebruikmaken van scoreborden en andere middelen om de voortgang van lidstaten bij de uitvoering van specifieke onderdelen van de wetgeving openlijk bij te houden.

Teneinde de voordelen van de Uniewetgeving te optimaliseren door de tenuitvoerlegging te verbeteren, dient het 7e MAP te zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

Het milieubeleid van de Unie is gebaseerd op milieutoezicht, -gegevens, -indicatoren en -beoordelingen die te maken hebben met de uitvoering van de Uniewetgeving, alsmede officieel wetenschappelijk onderzoek en burgerwetenschapsinitiatieven. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt met het verbeteren van dit kennisbestand, het vergroten van het bewustzijn en het verbeteren van het vertrouwen van beleidsmakers en het publiek in de feitelijke gegevens waarop het beleid is gebaseerd, inclusief de beleidsmaatregelen waarbij het voorzorgsbeginsel wordt toegepast. Hierdoor is hun inzicht in complexe ecologische en maatschappelijke problemen toegenomen.

Er moeten op Unie- en internationaal niveau stappen worden ondernomen om de koppeling tussen wetenschap en milieubeleid en de betrokkenheid van de burger verder te versterken en te verbeteren, onder andere door de aanstelling van wetenschappelijke hoofdadviseurs, zoals reeds is gedaan door de Commissie en sommige lidstaten, of door een beter beroep te doen op instellingen of organen die gespecialiseerd zijn in het aanpassen van wetenschappelijke kennis aan het beleid van de overheid, bijvoorbeeld de nationale milieuagentschappen en het Europees Milieuagentschap, alsmede Europees milieuobservatie- en informatienetwerk (Eionet).

Het tempo van de huidige ontwikkelingen en de onzekerheid omtrent waarschijnlijke toekomstige trends vergen echter maatregelen om deze kennis en wetenschappelijke onderbouwing te onderhouden en te verbeteren, teneinde ervoor te zorgen dat de Unie zich blijft baseren op een goed inzicht in de toestand van het milieu, de mogelijke opties voor antwoorden daarop en de gevolgen daarvan.

De afgelopen decennia is er veel verbeterd in de manier waarop informatie en statistische gegevens over het milieu worden verzameld en gebruikt, zowel op Unieniveau en op nationaal, regionaal en lokaal niveau als op mondiaal niveau. De manier waarop gegevens worden verzameld en de kwaliteit van de gegevens lopen echter nog altijd uiteen en de veelheid aan bronnen kan ten koste gaan van de toegankelijkheid van gegevens. Er zijn daarom voortdurende investeringen nodig om te zorgen dat er geloofwaardige, vergelijkbare en kwalitatief hoogwaardige gegevens en indicatoren beschikbaar en toegankelijk zijn voor al wie betrokken is bij het bepalen en uitvoeren van het beleid. Er moeten milieu-informatiesystemen worden ontworpen om nieuwe informatie over opkomende onderwerpen eenvoudig te kunnen verwerken. De elektronische gegevensuitwisseling in de hele Unie moet verder worden ontwikkeld, met voldoende flexibiliteit om bruikbaar te zijn op nieuwe terreinen.

Verdere uitvoering van het in het gemeenschappelijk milieu-informatiesysteem (71) genoemde beginsel van ‘eenmaal produceren en meermaals gebruiken’ en de gemeenschappelijke benaderingen en standaarden voor het verwerven en samenvoegen van coherente ruimtelijke informatie op grond van de Inspire- (72) en Copernicus (73)-systemen, alsmede andere milieu-informatiesystemen voor Europa (bijvoorbeeld het Biodiversiteitsinformatiesysteem voor Europa (BISE) en het waterinformatiesysteem voor Europa (WISE)), draagt bij aan het vermijden van dubbel werk en neemt elke onnodige administratieve last bij de overheidsinstanties weg. Hetzelfde geldt voor inspanningen om de verslagleggingsverplichtingen op grond van de verschillende relevante onderdelen van de wetgeving te stroomlijnen. Er moet ook vooruitgang worden geboekt met de verbetering van de beschikbaarheid en de harmonisatie van statistische gegevens, inclusief over afval. Lidstaten moeten de informatie die is verzameld om de milieueffecten van plannen, programma's en projecten te beoordelen (bijvoorbeeld milieueffectbeoordelingen of strategische milieueffectbeoordelingen) beter toegankelijk maken voor het publiek.

Er bestaan nog altijd aanzienlijke hiaten in de kennis, waarvan sommige van belang zijn voor de prioritaire doelstellingen van het 7e MAP. Het is derhalve van belang om te investeren in verdere gegevensverzameling en verder onderzoek om die hiaten te vullen en aldus te zorgen dat overheidsinstanties en ondernemingen over een stevig fundament beschikken om beslissingen te nemen die de sociale, economische en ecologische kosten en baten volledig weerspiegelen. Vijf hiaten verdienen bijzondere aandacht:

Horizon 2020 biedt de kans om onderzoeksinspanningen toe te spitsen en het innovatieve potentieel van Europa in te zetten door middelen en kennis uit verschillende gebieden en disciplines binnen de Unie en internationaal samen te brengen.

Nieuwe en opkomende kwesties die voortvloeien uit snelle technologische ontwikkelingen die op het beleid vooruitlopen, zoals nanomaterialen en materialen met soortgelijke eigenschappen, onconventionele energiebronnen, koolstofafvang en -opslag en elektromagnetische golven, stellen ons voor uitdagingen op het vlak van risicobeheer en kunnen tot botsende belangen, behoeften en verwachtingen leiden. Een en ander kan dan weer aanleiding geven tot toenemende publieke bezorgdheid en mogelijke vijandigheid ten aanzien van nieuwe technologieën. Daarom moet er worden gezorgd voor een breder, expliciet maatschappelijk debat over de milieurisico's en mogelijke neveneffecten die wij bereid zijn te accepteren in het licht van de soms onvolledige of onzekere informatie over opkomende risico's en hoe deze moeten worden benaderd. Door een systematische benadering van milieurisicobeheer zal de Unie over betere mogelijkheden beschikken om de technologische ontwikkelingen tijdig vast te stellen en hiernaar te handelen en tegelijk het publiek gerust te stellen.

Om de kennis en wetenschappelijke onderbouwing van het milieubeleid van de Unie te verbeteren, dient het 7e MAP te zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

De inspanningen die vereist zijn om de doelstellingen van het 7e MAP te verwezenlijken, vereisen toereikende investeringen uit publieke en private bronnen. Tegelijkertijd geldt dat, ook al hebben veel lidstaten moeite de economische crisis het hoofd te bieden, de noodzaak van economische hervormingen en vermindering van de staatsschulden nieuwe mogelijkheden biedt om snel de kant op te gaan van een hulpbronnenefficiëntere, veiligere en duurzamere koolstofarmere economie.

Met name vanwege de afwezigheid of de verstoring van prijssignalen als gevolg van feit dat er niet naar behoren rekening wordt gehouden met de milieukosten of als gevolg van overheidssubsidies voor milieuonvriendelijke activiteiten, is het in sommige gebieden momenteel moeilijk om investeringen aan te trekken.

De Unie en haar lidstaten zullen de juiste voorwaarden moeten scheppen om te zorgen dat externe milieukosten adequaat worden aangepakt, onder andere door ervoor te zorgen dat de juiste marktsignalen uitgaan naar de private sector, waarbij terdege rekening moet worden gehouden met eventuele nadelige maatschappelijke gevolgen. Dit omvat systematischer toepassing van het beginsel dat de vervuiler betaalt, met name door geleidelijk milieuonvriendelijke subsidies op het niveau van de Unie en de lidstaten af te schaffen, op aangeven van de Commissie, volgens een actiegerichte benadering, onder andere via het Europees semester, en door fiscale maatregelen te overwegen om een duurzaam hulpbronnengebruik te ondersteunen, bijvoorbeeld een verlegging van de belasting van arbeid naar vervuiling. Omdat natuurlijke hulpbronnen steeds schaarser worden, kunnen de economische pachtgelden en winsten die verband houden met het eigenaarschap of het exclusieve gebruik daarvan, stijgen. Publieke interventie om te zorgen dat dergelijke pachtgelden niet excessief zijn en dat rekening wordt gehouden met externe kosten, leidt tot een efficiënter gebruik van deze bronnen en draagt ertoe bij dat marktverstoringen worden vermeden en tegelijkertijd meer overheidsinkomsten worden gegenereerd. Prioriteiten ten aanzien van milieu en klimaat worden nagestreefd in het kader van het Europees semester, met name via hoofdindicatoren in het geval die prioriteiten van belang zijn voor de vooruitzichten voor duurzame groei van de afzonderlijke lidstaten waaraan de landenspecifieke aanbevelingen zijn gericht. Andere marktconforme instrumenten, zoals betalingen voor ecosysteemdiensten, moeten uitgebreider op Unie- en nationaal niveau worden gebruikt om de betrokkenheid van de private sector en duurzaam beheer van het natuurlijk kapitaal te stimuleren.

Om de private sector, in het bijzonder de kmo's, meer te betrekken bij inspanningen om milieu- en klimaatdoelstellingen te verwezenlijken, met name met betrekking tot activiteiten op het gebied van eco-innovatie en het gebruik van nieuwe technologieën, moet de private sector tevens worden aangemoedigd de kansen te grijpen die worden geboden binnen het nieuwe financiële kader van de Unie. Publiek-private initiatieven voor eco-innovatie moeten worden bevorderd op grond van Europese innovatiepartnerschappen, zoals het innovatiepartnerschap inzake water (74). Door middel van het nieuwe kader voor innovatieve financiële instrumenten (75), moet de toegang van de private sector tot financiering voor investeringen in het milieu — in het bijzonder biodiversiteit en klimaatverandering — worden bevorderd. Europese bedrijven moeten nog meer worden aangemoedigd in het kader van hun financiële verslaglegging milieu-informatie te publiceren, meer dan zoals momenteel vereist is uit hoofde van bestaande Uniewetgeving (76).

In haar voorstellen voor het meerjarig financieel kader 2014–2020 van de Unie heeft de Commissie de integratie van milieu- en klimaatdoelstellingen in alle financieringsinstrumenten van de Unie verbeterd, hetgeen mogelijkheden voor de lidstaten biedt om de desbetreffende doelstellingen te realiseren. Voorgesteld wordt ook om de klimaatgerelateerde uitgaven te verhogen tot ten minste 20 % van de gehele begroting. Op belangrijke beleidsterreinen zoals landbouw, plattelandsontwikkeling en cohesiebeleid moeten de prikkels voor de levering van milieuvriendelijke publieke goederen en diensten worden vergroot en moet de financiering worden gekoppeld aan milieugerelateerde ex-antevoorwaarden, inclusief ondersteunende (flankerende) maatregelen. Zo moet ervoor worden gezorgd dat de middelen worden besteed op doeltreffender wijze en in overeenstemming met de milieu- en klimaatdoelstellingen. Deze voorstellen zijn bedoeld om de beleidsmaatregelen van de Unie te koppelen aan samenhangende financiële middelen voor de uitvoering en aanvullende middelen voor milieu en klimaatverandering, om op doelmatige wijze tastbare en coherente voordelen op het terrein te realiseren.

Naast deze integratie zal het Life-programma (77) het ook mogelijk maken om fondsen ten behoeve van milieu- en klimaatgerelateerde maatregelen te combineren met en beter af te stemmen op beleidsprioriteiten en wel op een meer strategische, kosteneffectievere manier, via de inzet van een reeks projecten, inclusief ‘geïntegreerde projecten’.

Het verhoogde kapitaal dat door de Europese Investeringsbank (EIB) wordt geboden als onderdeel van het pact voor groei en werkgelegenheid 2012, voorziet in een aanvullende bron van investering (78), die moet worden besteed in overeenstemming met de milieu- en klimaatdoelstellingen van de Unie.

Uit de ervaringen die tijdens de programmeringsperiode 2007–2013 zijn opgedaan, blijkt dat, ook al zijn er aanzienlijke middelen beschikbaar voor het milieu, de opname op alle niveaus in de eerste jaren vrij onevenwichtig is, waardoor de verwezenlijking van de overeengekomen doelen en doelstellingen mogelijk in het gedrang komt. Om dit in de toekomst te voorkomen, moeten de lidstaten milieu- en klimaatdoelstellingen opnemen in hun financieringsstrategieën en -programma's voor economische, sociale en territoriale cohesie, plattelandsontwikkeling en maritiem beleid, een prioriteit maken van het vroege gebruik van de financiering voor milieu en klimaatverandering en de capaciteit van uitvoeringsinstanties om kosteneffectieve en duurzame investeringen te doen, vergroten, teneinde de nodige adequate financiële steun voor investeringen op dit vlak veilig te stellen.

Daarnaast bleek het lastig om de biodiversiteit- en klimaatgerelateerde uitgaven na te gaan. Om de vooruitgang op weg naar de verwezenlijking van deze doelstellingen te beoordelen, moet op het niveau van de Unie en de lidstaten een controle- en verslagleggingssysteem worden ingevoerd. De invoering van dit systeem is van belang voor de algehele inspanningen van de Unie met betrekking tot de multilaterale overeenkomsten inzake klimaatverandering en biodiversiteit. In deze context zal de Unie bijdragen aan het intergouvernementele proces dat is gelanceerd tijdens Rio + 20 om de financieringsbehoeften te beoordelen en opties voor een effectieve duurzame ontwikkelingsfinancieringsstrategie voor te stellen.

De werkzaamheden ter ontwikkeling van indicatoren om de economische voortgang te monitoren en die een aanvulling vormen op en verder reiken dan het bruto binnenlands product (bbp), moeten worden voortgezet. Om voor transparante, duurzame investeringen te zorgen, moeten ecologische goederen adequaat worden gewaardeerd. Om het beleid en de investeringsbeslissingen te onderbouwen, is meer inspanning nodig op he gebied van het meten van de waarde van onze ecosystemen en de kosten van de uitputting ervan, samen met de bijbehorende stimulerende maatregelen. De werkzaamheden aan de ontwikkeling van een systeem van milieurekeningen, met inbegrip van fysieke en monetaire rekeningen voor het natuurlijk kapitaal en de ecosysteemdiensten, zullen moeten worden geïntensiveerd. Dit is in lijn met de conclusies van Rio + 20, waarin de noodzaak wordt erkend om in aanvulling op het bbp ruimere maatstaven voor vooruitgang te hanteren om welzijn en duurzaamheid te meten.

Om de investeringen in milieu- en klimaatbeleid veilig te stellen en externe milieukosten aan te pakken, dient het 7e MAP te zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

Hoewel al sinds 1997 op grond van het Verdrag vereist is dat milieubeschermingsaangelegenheden dienen te worden geïntegreerd met overige beleidsmaatregelen van de Unie en -activiteiten, geeft de algehele toestand van het Europese milieu toch aan dat de vooruitgang die tot op heden is gemaakt, al is deze op sommige vlakken prijzenswaardig, niet toereikend is om alle negatieve trends te keren. De verwezenlijking van veel van de prioritaire doelstellingen van het 7e MAP vergt een nog effectievere integratie van milieu- en klimaatgerelateerde overwegingen met overig beleid, evenals coherentere, meer samenhangende beleidsbenaderingen die meervoudige voordelen bieden. Dit moet ertoe bijdragen dat moeilijke afwegingen in een vroeg stadium worden aangepakt, in plaats van pas tijdens de uitvoeringsfase, en dat onvermijdelijke effecten effectiever worden ingeperkt. De nodige maatregelen moeten tijdig worden uitgewerkt om ervoor te zorgen dat de doelstellingen in kwestie worden gehaald. De richtlijn betreffende strategische milieueffectbeoordeling(79) en de richtlijn betreffende de milieueffectbeoordeling(80) zijn, indien correct toegepast, effectieve middelen om er voor te zorgen dat milieubeschermingsvereisten worden opgenomen in plannen, programma's en projecten.

Lokale en regionale autoriteiten, die over het algemeen verantwoordelijk zijn voor de beslissingen over het gebruik van land en mariene gebieden, hebben in het bijzonder een belangrijke rol te spelen bij de beoordeling van milieueffecten en -bescherming, en het behoud en de verbetering van het natuurlijk kapitaal, zodat er ook wordt gezorgd voor een grotere weerbaarheid ten aanzien van de effecten van klimaatverandering en ten aanzien van natuurrampen.

De beoogde uitbreiding van de energie- en transportnetwerken, met inbegrip van offshore-infrastructuur, zal verenigbaar moeten zijn met behoeften en verplichtingen op het gebied van natuurbescherming en aanpassing aan klimaatverandering. Het verwerken van groene infrastructuur in gerelateerde plannen en programma's kan ertoe bijdragen de fragmentatie van habitats te verhelpen en ecologische verbindingen te behouden of te herstellen, de veerkracht van ecosystemen te vergroten en daardoor te zorgen voor het behoud van de levering van ecosysteemdiensten, waaronder koolstofopslag en aanpassing aan klimaatverandering. Tegelijkertijd kan hiermee voor worden gezorgd voor gezondere leefomgevingen en recreatieve ruimten waar mensen zich kunnen ontspannen.

Het 7e MAP omvat een aantal prioritaire doelstellingen die bedoeld zijn om de integratie te verbeteren. In haar voorstellen voor de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, het gemeenschappelijk visserijbeleid, het trans-Europese vervoersnet en het cohesiebeleid heeft de Commissie maatregelen opgenomen ter verdere ondersteuning van de ecologische integratie en duurzaamheid. Om het 7e MAP te doen slagen, moeten deze beleidsmaatregelen verder bijdragen aan de verwezenlijking van de milieugerelateerde doelen en doelstellingen. Evenzo moeten inspanningen die primair bedoeld zijn om milieuverbeteringen te bereiken, zodanig worden ontworpen dat zij waar mogelijk ook voordelen opleveren voor overige beleidsterreinen. Inspanningen om de ecosystemen te herstellen kunnen bijvoorbeeld worden genomen ten behoeve van habitats en soorten of ten behoeve van de vastlegging van koolstofdioxide, terwijl ze tegelijk de levering verbeteren van ecosysteemdiensten die van cruciaal belang zijn voor tal van overige economische sectoren, zoals bestuiving of waterzuivering voor de landbouw, en groene banen opleveren.

Om de ecologische integratie en beleidssamenhang te verbeteren, dient het 7e MAP te zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

De Unie is dicht bevolkt en tegen 2020 zal waarschijnlijk 80 % van de bevolking van de Unie woonachtig zijn in steden of stedelijke agglomeraties. De levenskwaliteit wordt rechtstreeks beïnvloed door de toestand van de stedelijke omgeving. De milieueffecten van steden gaan ook een stuk verder dan hun fysieke grenzen, aangezien steden zeer afhankelijk zijn van omliggende en plattelandsregio's om te voldoen aan hun vraag naar voedsel, energie, ruimte en hulpbronnen, en om al het afval te beheren.

De meeste steden worden geconfronteerd met een gemeenschappelijk aantal van ecologische kernproblemen, waaronder problemen met de luchtkwaliteit, een hoge mate van geluidshinder, verkeersdrukte, broeikasgasemissies, verlies en degradatie van de biodiversiteit, waterschaarste, overstromingen en stormen, krimpende groene zones, verontreinigde locaties, oude industrieterreinen en inadequaat beheer van afval en energie. Tegelijkertijd zijn het de steden van de Unie die de norm bepalen inzake stedelijke duurzaamheid. Zij zijn vaak pioniers van innovatieve oplossingen voor milieuproblemen (81), inclusief initiatieven op het gebied van hulpbronnenefficiëntie en groene economie die relevant zijn voor Europa 2020. Steeds meer Europese steden stellen ecologische duurzaamheid centraal in hun stadsontwikkelingsstrategieën.

De toenemende verstedelijking van de Unie heeft gezorgd voor bewustwording van het feit dat het natuurlijk milieu in stadsgebieden belangrijk is. Behoud van de biodiversiteit via acties als de herintroductie van de natuur in het stadsmilieu en landschapsaanleg in de stad wordt steeds vanzelfsprekender. De prestaties van de Europese steden op het gebied van biodiversiteit moeten worden beoordeeld en verbeterd. Deze beoordeling kan aan de hand van een specifieke biodiversiteitsindex voor steden, zoals de Singapore-index die werd gepresenteerd op de VN-conferentie over biodiversiteit in Nagoya in 2010.

Burgers van de Unie, ongeacht of deze in de stad of op het platteland wonen, profiteren van een reeks beleidsmaatregelen en initiatieven van de Unie die de duurzame ontwikkeling van stedelijke gebieden ondersteunen. Dergelijke duurzame ontwikkeling vergt echter een effectieve, en efficiënte coördinatie van de verschillende niveaus van bestuur, ook over de bestuurlijke grenzen heen, alsmede de stelselmatige betrokkenheid van regionale en lokale overheden bij de planning, formulering en ontwikkeling van beleidsmaatregelen die een effect hebben op de kwaliteit van de stedelijke omgeving. De verbeterde coördinatiemechanismen op nationaal en regionaal niveau die voor de komende financieringsperiode zijn voorgesteld in het kader van het gemeenschappelijk strategisch kader en de totstandbrenging van een netwerk voor stedelijke ontwikkeling (82), kunnen bijdragen aan de verwezenlijking hiervan, en meer belanghebbende groepen en het publiek betrekken bij besluiten die hen direct aangaan. Lokale en regionale autoriteiten zouden eveneens gebaat zijn bij de verdere ontwikkeling van instrumenten voor het stroomlijnen van milieugegevensverzameling en -beheer, en voor het bevorderen van de uitwisseling van informatie en goede praktijken. Daarnaast profiteren zij van de inspanningen ter verbetering van de uitvoering van de milieuwetgeving op Unie-, nationaal, regionaal en lokaal niveau (83). Dit strookt met de verbintenis die is aangegaan tijdens Rio + 20 om een integrale benadering voor de planning, de bouw en het beheer van duurzame steden en stedelijke agglomeraties te bevorderen. Geïntegreerde benaderingen voor stedelijke en ruimtelijke ordening, waarin behalve met economische, sociale en territoriale kwesties ten volle rekening wordt gehouden met milieuoverwegingen op de lange termijn, zijn cruciaal om ervoor te zorgen dat stedelijke gemeenschappen duurzame, efficiënte en gezonde woon- en werkplekken zijn.

De Unie moet de bestaande initiatieven ter ondersteuning van innovatie en goede praktijken in steden, alsmede netwerken en uitwisselingen, verder bevorderen en bovendien steden aanmoedigen om hun leiderschap inzake duurzame stedelijke ontwikkeling goed uit te dragen (84). De instellingen van de Unie en de lidstaten zouden het gebruik moeten bevorderen en aanmoedigen van de uit hoofde van het cohesiebeleid beschikbare financiering en van andere middelen om steden te ondersteunen bij hun inspanningen om duurzame stedelijke ontwikkeling te verbeteren, het bewustzijn te vergroten en de betrokkenheid van lokale actoren aan te moedigen (85). De ontwikkeling van en overeenstemming over een reeks duurzaamheidscriteria voor steden, op basis van overleg met de lidstaten en andere belanghebbenden, zou een referentiekader bieden voor dergelijke initiatieven en een coherente, geïntegreerde benadering voor duurzame stedelijke ontwikkeling kunnen bevorderen (86).

Teneinde de duurzaamheid van de steden van de Unie te verbeteren, dient het 7e MAP te zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder:

Het waarborgen van het duurzaam gebruik van hulpbronnen is een van de grootste uitdagingen voor de wereld vandaag en is cruciaal om armoede uit te bannen en een duurzame toekomst voor de wereld veilig te stellen (87). Tijdens de Rio + 20-top hebben de wereldleiders opnieuw bevestigd dat zij streven naar duurzame ontwikkeling alsook naar de bevordering van een economische, sociale en ecologisch duurzame toekomst voor de planeet, voor de huidige en toekomstige generaties. Zij hebben ook erkend dat de inclusieve, groene economie een belangrijk instrument is ter verwezenlijking van duurzame ontwikkeling. In Rio + 20 is aangegeven dat in het licht van een groeiende bevolking en in een steeds meer verstedelijkende wereld, deze uitdagingen vereisen dat maatregelen worden genomen op een aantal terreinen, bijvoorbeeld water, oceanen, duurzame grond en ecosystemen, hulpbronnenefficiëntie (in het bijzonder afval), een behoorlijk beheer van chemische stoffen, duurzame energie en klimaatverandering. Het geleidelijk afschaffen van voor het milieu schadelijke subsidies, met inbegrip van subsidies voor fossiele brandstoffen, vereist ook bijkomende actie. De Unie zal naast het omzetten van deze verplichtingen in maatregelen op lokaal, nationaal en Unieniveau proactief aansluiten bij internationale inspanningen om de oplossingen te ontwikkelen die nodig zijn om wereldwijd voor duurzame ontwikkeling te zorgen.

Tijdens Rio + 20 is besloten de VN-Commissie voor duurzame ontwikkeling te vervangen door een politiek forum op hoog niveau, dat de integratie van de drie dimensies van duurzame ontwikkeling zal bevorderen en de vooruitgang met de tenuitvoerlegging van de resultaten van de Rio + 20-top en de relevante resultaten van andere VN-topbijeenkomsten en -conferenties zal volgen en controleren, en zo zal bijdragen tot de tenuitvoerlegging van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling in het raam van het overkoepelende kader voor de periode na 2015.

Veel van de prioritaire doelstellingen die in het 7e MAP zijn opgenomen, kunnen alleen volledig worden bereikt als onderdeel van een mondiale benadering en in samenwerking met partnerlanden en overzeese landen en gebieden. Dat is waarom de Unie en haar lidstaten op krachtige, doelgerichte, verenigde en coherente wijze bij relevante internationale, regionale en bilaterale processen moet aansluiten. Bijzondere nadruk moet worden gelegd op de Zwarte-Zee- en de Arctische regio, waar behoefte is aan intensievere samenwerking en meer betrokkenheid van de Unie, inclusief via lidmaatschap van het Verdrag voor de bescherming van de Zwarte Zee tegen verontreiniging en door verwerving van de status van vaste waarnemer in de Arctische Raad, om de nieuwe en gemeenschappelijke milieu-uitdagingen aan te pakken. De Unie en haar lidstaten moeten doorgaan met het bevorderen van een effectief, op regels gebaseerd kader voor mondiaal milieubeleid, aangevuld met een effectievere strategische benadering waarin bilaterale en regionale dialogen en samenwerking worden toegespitst op respectievelijk de strategische partners van de Unie, kandidaat-lidstaten, buurlanden en ontwikkelingslanden. Een en ander moet met voldoende financiering worden ondersteund.

De periode waarop het 7e MAP betrekking heeft, komt overeen met de belangrijkste fasen in het internationale beleid inzake klimaat, biodiversiteit en chemische stoffen. Om het plafond van 2 °C niet te overschrijden, moeten de mondiale broeikasgasemissies uiterlijk in 2050 zijn teruggebracht met ten minste 50 % ten opzichte van het niveau van 1990. De toezeggingen die de landen tot nu toe hebben gedaan wat vermindering van de broeikasgasemissies betreft, zullen echter niet meer dan een derde opleveren van de reducties die tegen 2020 vereist zijn (88). Als er niet resoluter op mondiale schaal wordt ingegrepen, kan de klimaatverandering waarschijnlijk niet worden beperkt. Ook in het beste geval zullen landen vanwege historische broeikasgasemissies steeds meer te maken krijgen met de onvermijdelijke gevolgen van klimaatverandering en strategieën voor klimaataanpassing moeten ontwikkelen. Onder de vlag van het Durban-platform voor een versterkt optreden moet een uitgebreide en krachtige overeenkomst die voor alle landen geldt, in 2015 worden overeengekomen en met ingang van 2020 worden uitgevoerd. De Unie blijft op proactieve wijze betrokken bij dit proces, onder andere in besprekingen over hoe de kloof kan worden gedicht tussen de huidige emissiereductietoezeggingen door ontwikkelde en ontwikkelingslanden en over de actie die vereist is om op koers te blijven om de emissies te reduceren op een wijze die verenigbaar is met de 2 °C-doelstelling, op basis van de laatste vaststellingen van het IPCC. Bij de tenuitvoerlegging van de resultaten van de Rio + 20-top moet ook worden gezorgd voor coherentie en complementariteit met dit proces, zodat beide elkaar versterken. De vervolgactie naar aanleiding van Rio + 20 zou eveneens moeten helpen de broeikasgasemissies terug te brengen, en daarmee bijdragen aan de strijd tegen de klimaatverandering. Parallel daarmee moet de Unie streven naar verdere intensivering van de klimaatveranderingspartnerschappen met strategische partners en moet zij verdere stappen nemen om milieu- en klimaatgerelateerde overwegingen in haar handels- en haar ontwikkelingsbeleid te integreren, rekening houdend de wederzijdse engagementen en voordelen.

De doelstellingen voor mondiale biodiversiteit (89) vastgelegd op grond van het Verdrag inzake biologische diversiteit moeten in 2020 worden behaald als basis voor het stopzetten en uiteindelijk omkeren van het verlies aan biodiversiteit wereldwijd. De Unie zal een billijk deel van de inspanningen voor haar rekening nemen, inclusief ten aanzien van de verdubbeling van de biodiversiteitsgerelateerde internationale financieringsstromen naar ontwikkelingslanden tegen 2015 en zal dit niveau op zijn minst aanhouden tot 2020, overeenkomstig de voorlopige doelstellingen die zijn overeengekomen in het kader van de strategie voor de verwerving van middelen van het Verdrag inzake biologische diversiteit (90). Het is ook belangrijk dat de Unie een actieve rol speelt in het intergouvernementeel platform voor wetenschap en beleid inzake biodiversiteit en ecosysteemdiensten (Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services, IPBES), zodra zij volwaardig lid wordt, om het lokale, regionale en internationale niveau van de governance in verband met biodiversiteit met elkaar te verbinden. De Unie blijft de tenuitvoerlegging van het Verdrag van de Verenigde Naties ter bestrijding van woestijnvorming (UN Convention to Combat Desertification, UNCCD) steunen, in het bijzonder door ernaar te streven te komen tot een wereld zonder landdegradatie, zoals op de Rio + 20-top is overeengekomen. Zij zal bovendien de inspanningen opvoeren voor het halen van de doelstelling inzake het adequate beheer van chemische stoffen gedurende de levensduur ervan, een doelstelling die op Rio + 20 is bekrachtigd, en voor de ondersteuning van de desbetreffende verdragen. De Unie zal een actieve en constructieve rol blijven spelen bij de ondersteuning teneinde de doelstellingen van deze processen te verwezenlijken.

De Unie heeft een goede reputatie als het gaat om het lidmaatschap van multilaterale milieuovereenkomsten, al heeft een aantal lidstaten belangrijke overeenkomsten nog niet geratificeerd. Dit brengt de geloofwaardigheid van de Unie in de desbetreffende onderhandelingen in het gedrang. De lidstaten en de Unie moeten daarom zorgen voor respectievelijk, tijdige ratificatie en goedkeuring, van alle multilaterale milieuovereenkomsten die zijn ondertekend.

De Unie en haar lidstaten moeten proactief deelnemen aan internationale onderhandelingen over nieuwe en opkomende kwesties, met name over nieuwe verdragen, overeenkomsten en beoordelingen, en zij moeten dienovereenkomstig bevestigen vastberaden te zijn om voort te gaan met hun inspanningen om de onderhandelingen in het kader van de Algemene Vergadering van de VN over een uitvoeringsovereenkomst voor het UNCLOS (United Nations Convention on the Law of the Sea — Verdrag van de Verenigde Naties over het recht van de zee) inzake het behoud en het duurzame gebruik van mariene biologische diversiteit buiten de onder de nationale rechtsmacht vallende zones zo spoedig mogelijk te starten, terwijl zij ook de voltooiing moeten ondersteunen van de 1e ‘World Ocean Assessment’.

De Unie moet tevens haar positie als een van de grootste markten ter wereld uitspelen voor de bevordering van beleidsmaatregelen en -benaderingen die de druk op het mondiale bestand aan natuurlijke hulpbronnen doen afnemen. Dit kan worden gedaan door de consumptie- en productiepatronen te veranderen, inclusief door de nodige stappen te ondernemen om een duurzaam beheer van de hulpbronnen op internationaal niveau te bevorderen en het tienjarig programmeringskader voor duurzame consumptie en productiewijzen (10-year Framework of Programmes on Sustainable Consumption and Production) uit te voeren, maar ook door te zorgen dat het beleid inzake handel en de eengemaakte markt de verwezenlijking van milieu- en klimaatdoelstellingen ondersteunt en prikkels uitstuurt naar derde landen om hun milieuregelgevingskaders en -standaarden aan te scherpen en te handhaven, met het oog op de voorkoming van milieudumping. De Unie zal doorgaan met de bevordering van duurzame ontwikkeling door te onderhandelen over en uitvoering te geven aan specifieke bepalingen in haar internationale handelsovereenkomsten en de vrijwillige bilaterale partnerschapsovereenkomsten inzake wetshandhaving, governance en handel in de bosbouw die ervoor zorgen dat alleen wettelijk gekapt hout vanuit de partnerlanden op de markt van de Unie wordt gebracht. In verband hiermee dient de houtverordening van de Europese Unie (91) als rechtsgrond voor de Unie voor de aanpak van het mondiale probleem van illegale houtkap via haar vraag naar hout en houtproducten. Andere beleidsmogelijkheden ter vermindering van het effect van de Unieconsumptie op het mondiale milieu, inclusief ontbossing en aantasting van bossen, zullen ook worden onderzocht.

De Unie moet ook verder haar bijdrage versterken tot initiatieven die de overgang naar een inclusieve, groene economie op internationaal niveau vergemakkelijken, zoals de bevordering van passende faciliterende voorwaarden, de ontwikkeling van marktconforme instrumenten en indicatoren die verder strekken dan het bbp, in lijn met haar binnenlands beleid.

De Unie moet verdergaan met de bevordering van ecologisch verantwoorde bedrijfspraktijken. Ingevolge het initiatief van de Unie voor maatschappelijk ondernemen (92) hebben beursgenoteerde en grote niet-beursgenoteerde extractieve en primaire bosbouwondernemingen voortaan de verplichting om verslag te doen van betalingen aan overheden. Dit zal resulteren in een grotere transparantie en verantwoordingsplicht ten aanzien van de manier waarop natuurlijke hulpbronnen worden geëxploiteerd. Als toonaangevende aanbieder van ecologische goederen en diensten moet de Unie mondiale groene normen, vrije handel in ecologische goederen en diensten, de verdere inzet van milieu- en klimaatvriendelijke technologieën, de bescherming van investeringen en intellectuele-eigendomsrechten en de internationale uitwisseling van goede praktijken bevorderen.

Om de doelmatigheid van de Unie bij het aanpakken van internationale milieu- en klimaatgerelateerde problemen te vergroten, dient het 7e MAP te zorgen dat tegen 2020:

Dit vereist in het bijzonder: