HR, 18-09-2009, nr. 09/02331

De officier van justitie in het arrondissement Rotterdam heeft op 20 maart 2009 aan de rechtbank aldaar verzocht een voorlopige machtiging te verlenen om het verblijf van verzoekster tot cassatie (hierna: betrokkene) in een psychiatrisch ziekenhuis te doen voortduren. Betrokkene verbleef op dat moment in een psychiatrisch ziekenhuis krachtens een machtiging d.d. 5 maart 2009 tot voortzetting van de inbewaringstelling. Bij het verzoek was onder meer een geneeskundige verklaring gevoegd.

De rechtbank heeft het verzoek mondeling behandeld op 3 april 2009 en daarbij gehoord: betrokkene en haar raadsvrouwe en de behandelend arts. Bij beschikking van diezelfde datum heeft de rechtbank de verzochte machtiging verleend voor de duur van zes maanden.

Namens betrokkene is — tijdig — beroep in cassatie ingesteld. In cassatie is geen verweerschrift ingediend.

Blijkens het proces-verbaal van de mondelinge behandeling heeft de raadsvrouwe naar aanleiding van de mededelingen over de toestand van betrokkene gezegd: ‘Het lijkt allemaal uitermate uit de tweede hand. Betrokkene wil een second opinion en volgens haar liegt haar familie over haar situatie.’ Het gezegde kan volgens het cassatiemiddel niet anders worden opgevat dan als een verzoek om een contra-expertise. Het middel komt neer op de klacht dat een verzoek om een contra-expertise slechts gemotiveerd kan worden afgewezen. Nu de rechtbank zonder meer dit verzoek passeert, is zij hetzij uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting (indien de rechtbank een motivering niet nodig achtte), hetzij heeft zij haar oordeel niet naar de eisen der wet met redenen omkleed.

Een verzoek om een ‘second opinion’ kan inderdaad worden beschouwd als een verzoek om een contra-expertise (tegenonderzoek door een deskundige)1.. Overigens kan worden aangetekend dat de raadsvrouwe niet heeft aangegeven op welke punten het verzochte nadere onderzoek zich zou moeten richten2.. Sinds HR 29 april 2005, NJ 2007, 153 m.nt. J. Legemaate (BJ 2005, 14 m.nt. W. Dijkers) geldt als vaste rechtspraak met betrekking tot verzoeken om contra-expertise:

Op het eerste gezicht lijkt de klacht gegrond: in de beschikking ontbreekt een uitdrukkelijke motivering waarom de rechtbank het verzoek om een contra-expertise niet heeft ingewilligd. Bij nadere beschouwing is toch wel begrijpelijk wat er in eerste aanleg is gebeurd en waarop de beslissing berust. De rechtbank overweegt dat uit de geneeskundige verklaring en de mondelinge toelichting van de behandelend arts blijkt dat bij betrokkene sprake is van schizofrenie en psychotische stoornissen. De mondelinge toelichting van de arts houdt volgens het proces-verbaal in dat betrokkene eerder opgenomen is geweest in 2007 en vervolgens ambulant werd behandeld. Zij heeft zich onttrokken aan de behandeling en daarna is het bergafwaarts met haar gegaan. Zij is met een machtiging tot voortzetting van de inbewaringstelling in het psychiatrisch ziekenhuis geplaatst. Betrokkene heeft volgens de behandelend arts geen enkel ziektebesef en ziekteinzicht. Na de geciteerde opmerking van de raadsvrouwe dat betrokkene een second opinion wil, heeft de rechter aan de behandelend arts gevraagd naar de diagnose. Hierop heeft de arts verklaard dat het psychotisch toestandsbeeld van betrokkene meermalen is vastgesteld. De diagnose kan volgens de arts niet met volledige zekerheid worden vastgesteld omdat betrokkene aanvullend onderzoek en contact vermijdt. Betrokkene heeft daarna verklaard: ‘Ik weiger te praten omdat er niks aan de hand is’.

Uit deze weigering heeft de rechtbank de gevolgtrekking mogen maken dat hetzij het verzoek om contra-expertise niet langer werd gehandhaafd, hetzij het gelasten van een contra-expertise geen zin heeft als betrokkene zelf niet bereid is haar medewerking aan het nader onderzoek te verlenen. De uitleg van de weigering is voorbehouden aan de feitenrechter. Tegen deze achtergrond verschaft de verwijzing in de beschikking naar de geneeskundige verklaring en de mondelinge toelichting van de behandelend arts voldoende inzicht in de reden waarom de rechtbank een oordeel heeft gegeven over de geestelijke stoornis zonder een contra-expertise te hebben gelast.

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,