8.5.3.5 Tariefverlaging

Een bijzonder eenvoudige ‘oplossing’ is het doorvoeren van een tariefverlaging.1 Een tariefverlaging lost het probleem van het verschil in fiscale behandeling van eigen vermogen en vreemd vermogen echter niet op. Dit betekent dat de financieringsbeslissing nog steeds wordt verstoord, wat resulteert in een excess burden. Aan de andere kant kent een tariefverlaging economisch bezien ook verschillende voordelen. Zo wordt weliswaar de financieringbeslissing nog steeds verstoord, maar een tariefverlaging mitigeert deze verstoring wel. Het fiscale voordeel van financiering met vreemd vermogen ten opzichte van financiering met eigen vermogen neemt immers af. Voorts wordt ook de investeringsbeslissing minder verstoord. Ook de internationale verstoringen van de vennootschapsbelasting worden gemitigeerd.2 De totale economische gevolgen van een tariefverlaging ten opzichte van een andere oplossing – zoals de invoering van een stelsel van aftrek van primair rendement (zie hierna) – laten zich niet (eenvoudig) inschatten.

In tegenstelling tot de onduidelijkheid ten aanzien van de economische effecten van een tariefverlaging, zijn de fiscale effecten mijns inziens wel duidelijk. Uitgaande van het schrappen van alle aftrekbeperkingen blijft arbitrage aantrekkelijk zolang er tariefverschillen bestaan.3 Daarvoor is een tariefverlaging als oplossing namelijk veel te ongericht. Uitgaande van een tarief van circa 25% acht ik het waarschijnlijk dat arbitrage aantrekkelijk blijft en vormt een tariefverlaging geen echte oplossing voor de problematiek die voortkomt uit het verschil in fiscale behandeling van eigen vermogen en vreemd vermogen. Overigens zouden bepaalde vormen van arbitrage na het schrappen van de bestaande renteaftrekbeperkingen nog wel kunnen worden bestreden met fraus legis, vergelijk bijvoorbeeld HR 26 april 1989, BNB 1989/217 en HR 7 juni 1989, BNB 1990/72.4 Deze jurisprudentie blijft namelijk gelding houden, ook nadat art. 10a is geschrapt. Weliswaar bestaat art. 10a mede uit gecodificeerde winstdrainagejurisprudentie, het schrappen van dit artikel betekent niet dat de wetgever van mening is dat willekeurige en voortdurende belastingverijdeling in overeenstemming is met de wet.5 Indien de wetgever de winstdrainagejurisprudentie zou willen overrulen, dient hij dit – in ieder geval zuiver theoretisch – door middel van wetgeving te doen. Praktisch bezien behaalt de wetgever hetzelfde resultaat (het overrulen van winstdrainagejurisprudentie), indien hij in de Memorie van toelichting bij de wet tot het schrappen van art. 10a expliciet aangeeft dat hiermee niet alleen de lijn van art. 10a wordt verlaten, maar tevens die van de winstdrainagejurisprudentie.6

Gelet op het voorgaande, gaat – vanuit fiscaalrechtelijk oogpunt – mijn voorkeur uit naar een gelijke fiscale behandeling van eigen vermogen en vreemd vermogen, in plaats van een generieke tariefverlaging, waar de staatssecretaris vooralsnog de voorkeur aan geeft.

Hieruit lijkt mijns inziens te moeten worden afgeleid dat de staatssecretaris overwinst niet, dan wel zo laag mogelijk wil belasten. Deze opvatting acht ik opvallend, aangezien deze niet in lijn is met het economische uitgangspunt dat een belasting op overwinst economisch efficiënt is.8 Mogelijk staat de staatssecretaris de benadering voor dat vooral de investeringen van buiten Nederland gevestigde multinationals moeten worden gestimuleerd. Indien met name multinationals overwinst zouden behalen – wat mijn inziens nog maar de vraag is – is de benadering van de staatssecretaris enigszins begrijpelijk.9 In het voorstel van de staatssecretaris blijft (anders dan bij een CBIT, zie hierna) echter wel de ongelijkheid tussen eigen en vreemd vermogen bestaan en dus ook de daarmee gepaard gaande verstoringen.

Gelet op het voorgaande, is mij niet duidelijk waarom de staatssecretaris een generieke tariefverlaging in combinatie met het in stand houden van het verschil in fiscale behandeling tussen eigen vermogen en vreemd vermogen, verkiest boven een meer fundamentele herziening, zoals de invoering van een stelsel van aftrek van primair rendement. Kennelijk zijn de positieve economische effecten van deze verlaging groter dan die van de gelijkschakeling van eigen vermogen en vreemd vermogen. Dit blijkt evenwel niet uit ‘Werken aan winst’. Daarom rust mijns inziens de ‘bewijslast’ op de staatssecretaris om aannemelijke te maken dat een tariefverlaging economisch en fiscaal positiever uitpakt dan een fundamentele oplossing, zoals een stelsel van aftrek van primair rendement.