Hof Leeuwarden, 24-02-2010, nr. 21-001376-09

De verdachte en de officier van justitie hebben tegen het hiervoor genoemde vonnis hoger beroep ingesteld.

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen van het hof van 10 juli 2009 en 10 februari 2010 en, overeenkomstig het bepaalde bij artikel 422 van het Wetboek van Strafvordering, het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal. De advocaat-generaal heeft gevorderd dat verdachte ten aanzien van het onder 1, 2 en 4 tenlastegelegde wordt veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van drie maanden, met een proeftijd van twee jaar, en een werkstraf voor de duur van 150 uur, subsidiair 75 dagen hechtenis, waarbij is overwogen dat de werkstraf deels kan bestaan uit het volgen van een cursus sociale vaardigheden. Voorts heeft de advocaat-generaal gevorderd dat verdachte ten aanzien van het onder 3 tenlastegelegde wordt veroordeeld tot een voorwaardelijke geldboete van € 500,- met een proeftijd van twee jaar.

Het hof heeft voorts kennis genomen van hetgeen door verdachte en zijn raadsman, mr J.P. Plasman, naar voren is gebracht.

Het hof zal het vonnis waarvan beroep vernietigen omdat het tot een andere beslissing komt en daarom opnieuw rechtdoen.

Aan verdachte is —na wijziging van de tenlastelegging in eerste aanleg en in hoger beroep— tenlastegelegd dat:

Indien in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze verbeterd. De verdachte is daardoor niet geschaad in de verdediging.

Verdachte heeft ter terechtzitting verzocht de zaak met betrekking tot het onder 3 tenlastegelegde feit terug te wijzen naar de rechtbank Groningen, nu de rechtbank niet inhoudelijk over dat feit heeft geoordeeld.

Het hof merkt hieromtrent het volgende op.

De rechtbank heeft met betrekking tot het onder 3 tenlastegelegde feit de dagvaarding nietig verklaard. De zaak is derhalve ‘blijven steken’ bij een van de voorvragen van artikel 348 Wetboek van Strafvordering en een inhoudelijk oordeel heeft de rechtbank dan ook niet gegeven. Het hof is van oordeel dat de dagvaarding ten aanzien van feit 3 —zoals deze in hoger beroep is gewijzigd— wel geldig is, hetgeen ter terechtzitting van het hof door de verdediging noch het openbaar ministerie is betwist. Vernietiging van het vonnis van de rechtbank heeft tot gevolg dat dit feit alsnog inhoudelijk moet worden onderzocht.

Gelet op het bovenstaande en aangezien door verdachte ter terechtzitting terugwijzing naar de rechtbank is verlangd, zal het hof, gelet op artikel 423, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering, de zaak met betrekking tot feit 3 terugwijzen naar de rechtbank.

Het hof heeft uit het onderzoek ter terechtzitting niet door de inhoud van wettige bewijsmiddelen de overtuiging bekomen dat verdachte het onder 2 en 4 primair tenlastegelegde heeft begaan, zodat verdachte daarvan behoort te worden vrijgesproken.

Vast is komen te staan —hetgeen door verdachte niet is betwist— dat verdachte op 24 november 2006 heeft gebeld naar het advocatenkantoor [advocatenkantoor], waarbij hij zich heeft voorgedaan als mr Boone en heeft gezegd dat [betrokkene 3] hem op 27 november 2006 tussen 10.00 en 11.00 uur moest terugbellen. Om zijn boodschap kracht bij te zetten heeft verdachte (onder meer) gezegd dat hem bekend was dat [betrokkene 3] betrokken was bij ernstige criminele activiteiten, dat er hard aan de zaak werd gewerkt, dat het in het belang was van [betrokkene 3] dat hij terug zou bellen, dat [betrokkene 3] opgepakt zou worden en dat de financiële recherche [betrokkene 3] op het spoor zou zijn.

Het hof is van oordeel dat door het handelen van verdachte dwang is uitgeoefend op [betrokkene 3]. Voor een veroordeling wegens overtreding van artikel 284 Wetboek van Strafrecht dient sprake te zijn van een wederrechtelijk dwingen. De wederrechtelijkheid ziet hier op een handelen ‘zonder wettelijke bevoegdheid’ dan wel ‘in strijd met het objectieve recht’, hetgeen ook omvat een handelen dat in strijd is met de maatschappelijke betamelijkheid.

In dit geval is het hof van oordeel dat, hoe ondoordacht het handelen van verdachte wellicht ook was, niet gezegd kan worden dat verdachte heeft gehandeld in strijd met de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betamelijk is. Het hof heeft daarbij mede in acht genomen de relatief onschuldige aard van hetgeen verdachte, zich daarbij uitgevend voor mr. Boone, trachtte af te dwingen, te weten het telefonisch contact te doen opnemen door te bellen naar een bepaald telefoonnummer.

Ten aanzien van het onder 4 primair tenlastegelegde merkt het hof op dat geen sprake is geweest van een voltooid delict, nu [betrokkene 6] nimmer is overgegaan tot de afgifte van enig goed aan verdachte.

Door de raadsman van verdachte is aangevoerd dat verdachte nooit de intentie heeft gehad zich uit te geven als advocaat. Verdachte heeft nooit gezegd dat hij advocaat was. De feiten en omstandigheden in de onderhavige zaak kunnen niet gekwalificeerd worden als leugens of een samenweefsel van verdichtsels, aldus de raadsman.

Daar komt bij dat [betrokkene 2] ter terechtzitting van de rechtbank heeft verklaard dat als hij het geld terug had gekregen, hij geen aangifte zou hebben gedaan. Hieruit leidt de raadsman af dat —in de ogen van [betrokkene 2]— geen sprake is geweest van oplichting, hoogstens van misleiding.

Verdachte heeft aangevoerd dat hij nooit heeft gezegd dat hij advocaat was en zich ook niet heeft voorgedaan als advocaat. Hij heeft nooit de suggestie gewekt dat hij [betrokkene 1] bij zou staan ter zitting. Het uurtarief van € 350,- is door de heer [betrokkene 9] berekend. Het genoemde boetebedrag van € 5.000,- was door de heer [betrokkene 8] opgezocht in de richtlijnen van het Openbaar Ministerie.

Uit het bovenstaande is het hof gebleken dat:

Op grond van het voorgaande is het hof van oordeel dat verdachte (op zijn minst) bewust heeft gesuggereerd dat hij advocaat was en derhalve een valse hoedanigheid heeft aangenomen. Dat verdachte niet expliciet heeft gezegd dat hij advocaat was, doet daar niet aan af. Dat verdachte het oogmerk heeft gehad om zich door het aannemen van deze valse hoedanigheid wederrechtelijk te bevoordelen, leidt het hof af uit het gegeven dat verdachte zelf krap bij kas zat, het krediet van de maatschap in juni 2006 al was verbruikt en hij geld nodig had, hetgeen ook door hemzelf ter terechtzitting van het hof is verklaard.11. Het ten behoeve van een schikking overgemaakte geld is vervolgens niet veilig gesteld op een derdengeldenrekening, maar verbruikt vanaf de rekening van de toen al in ernstige geldzorgen verkerende maatschap. Terugbetaling van het bedrag aan [betrokkene 2] was daardoor niet mogelijk.

Uit de verklaringen van de gebroeders [betrokkene 1 en 2] blijkt voldoende dat de bedragen van € 5.000,-, € 2.000,- en € 5.000,- door [betrokkene 2] zijn betaald als gevolg van de valse hoedanigheid, die verdachte jegens de gebroeders [betrokkene 1 en 2] had aangenomen.

Gelet op al hetgeen hiervoor is overwogen acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan oplichting van [betrokkene 2]. Ten overvloede merkt het hof nog op dat het feit dat aangever naderhand heeft verklaard dat hij zich misleid voelde en hij niet spreekt over opgelicht zijn, niet met zich brengt dat het bewezenverklaarde niet als oplichting zou kunnen worden gekwalificeerd.

Het bedrag van € 5.000,- dat verdachte met het oog op een eventuele schikking onder zich had gekregen, heeft hij ook door oplichting, derhalve door misdrijf onder zich gekregen, zodat de cumulatief tenlastegelegde verduistering van dit bedrag niet bewezen kan worden.

Op 18 oktober 2006 verklaart [betrokkene 6] tegenover de FIOD/ECD dat hij op 6 oktober 2006 werd gebeld door één van zijn secretaresses met de mededeling dat verdachte had gebeld in verband met [betrokkene 10]. [betrokkene 6] heeft vervolgens verdachte gebeld, waarbij verdachte heeft aangegeven dat hij bepaalde zaken behartigde voor [betrokkene 10]. Verdachte vertelde dat hij werkzaamheden had verricht voor [betrokkene 10] en dat hem daarbij zaken ter ore waren gekomen die voor [betrokkene 6] van belang konden zijn. Verdachte en [betrokkene 6] hebben een afspraak gemaakt voor de volgende dag. Diezelfde dag luisterde [betrokkene 6] zijn voicemail af, waar twee berichten op stonden. [betrokkene 6] verklaart dat hem uit die berichten duidelijk werd dat verdachte bepaalde informatie had die hij met [betrokkene 6] wilde delen en waarvoor [betrokkene 6] € 40.000,- moest betalen. Verdachte heeft in de voicemailberichten gezegd dat hij over informatie beschikte van belang voor het fysieke zelfbehoud van [betrokkene 6].

Op 9 oktober 2006 heeft verdachte wederom gebeld naar het kantoor van [betrokkene 6]. Hij heeft bij [betrokkene 11] de boodschap achter gelaten ‘Als de heer [betrokkene 6] mij niet voor half vier terugbelt dan gaat de stekker er uit.’13.

[betrokkene 11] heeft op 9 oktober 2006 een emailbericht verzonden aan [betrokkene 6], waarin staat weergegeven dat verdachte had gebeld met het verzoek of [betrokkene 6] hem terug wilde bellen, waarbij letterlijk was gezegd dat als [betrokkene 6] geen contact met hem zou opnemen hij zich genoodzaakt zou zien passende maatregelen te nemen en contact op te nemen met justitie en dat dan de ‘stekker’ er uit zou gaan.14.

Door verbalisant [verbalisant 1] zijn de door verdachte op de telefoon van [betrokkene 6] ingesproken voicemailberichten uitgewerkt. Hieruit blijkt dat door verdachte onder meer is gezegd dat hij van zeer wezenlijke dingen op de hoogte is geraakt, waarbij de trefwoorden ‘witwassen’, ‘zwart geld’, ‘bankrekeningen in verschillende landen’ en ‘de deal met het openbaar ministerie’ door verdachte worden genoemd. Verdachte zegt voorts dat het gaat om de toekomst van [betrokkene 6], zijn bedrijf en zijn fysieke zelfbehoud. Verdachte stelt [betrokkene 6] voor een bedrag van € 40.000,- over te maken naar het rekeningnummer van verdachte.15.

Verdachte heeft ter terechtzitting van de rechtbank op 25 maart 2008 verklaard dat hij vanuit Groningen contact heeft gezocht met [betrokkene 6] en dat de inhoud van het bericht (het hof begrijpt: zoals dat in de tenlastelegging is weergegeven) klopt.16.

Door de verdediging is ter terechtzitting van het hof aangevoerd dat verdachte niet heeft gedreigd met het openbaar maken van geheimen. In de berichten van 6 oktober 2006 heeft verdachte aan [betrokkene 6] informatie aangeboden in ruil voor € 40.000,-. De opmerking van verdachte in het telefoongesprek op 9 oktober 2006, inhoudende dat de stekker er uit zou gaan, had te maken met het feit dat [betrokkene 6] contact met hem moest opnemen. Dit had niet te maken met het openbaar maken van geheimen, aldus verdachte. Indien [betrokkene 6] het bedrag van € 40.000,- niet zou hebben willen betalen, zou verdachte geen nadere stappen hebben ondernomen.

Uit het bovenstaande leidt het hof af dat verdachte informatie had over [betrokkene 6] die betrekking had op strafbare feiten en dat verdachte voor die informatie € 40.000,- wilde hebben. Daarbij is het hof van oordeel dat de uitlatingen van verdachte —inhoudende dat het ging om de toekomst van [betrokkene 6], zijn bedrijf en zijn fysieke zelfbehoud en dat passende maatregelen zouden worden genomen, dat contact met justitie zou worden opgenomen en dat ‘de stekker er uit zou gaan’ indien [betrokkene 6] geen contact met verdachte zou opnemen— in onderling verband en samenhang bezien niet anders begrepen kunnen worden dan gericht te zijn op aanranding van de eer of goede naam van [betrokkene 6] dan wel op openbaarmaking van de (geheime) informatie. [betrokkene 6] heeft de mededelingen van verdachte ook als gericht op die smaad en/of openbaarmaking van geheimen ervaren en kunnen ervaren. Bedoelde mededelingen oordeelt het hof als door verdachte ingezette dwangmiddelen ter betaling van geld door die [betrokkene 6] aan hem, verdachte. Aan het vorenstaande doet niet af dat verdachte, zoals hij ter zitting heeft aangevoerd, mogelijk zou hebben afgezien van openbaarmaking van bedoelde informatie indien [betrokkene 6] niet zou betalen.

Dat verdachte daarbij het oogmerk heeft gehad om zich wederrechtelijk te bevoordelen, leidt het hof af uit het gegeven dat verdachte krap bij kas zat en geld nodig had, hetgeen ook door hemzelf ter terechtzitting van het hof is verklaard.17.

Gelet op al hetgeen hiervoor is overwogen acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan een poging tot afdreiging.

Door wettige bewijsmiddelen, waarbij de inhoud van elk bewijsmiddel —ook in onderdelen— slechts wordt gebezigd tot het bewijs van dat tenlastegelegde feit waarop het blijkens de inhoud kennelijk betrekking heeft, en waarin zijn vervat de redengevende feiten en omstandigheden waarop de bewezenverklaring steunt, heeft het hof de overtuiging verkregen en acht het hof wettig bewezen, dat verdachte het onder 1 en 4 subsidiair tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande, dat:

Het hof acht niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard, zodat deze daarvan behoort te worden vrijgesproken.

Het bewezene levert op de misdrijven:

ten aanzien van het onder 1 bewezenverklaarde:

Oplichting.

ten aanzien van het onder 4 subsidiair bewezenverklaarde:

Poging tot afdreiging.

Verdachte is strafbaar aangezien geen omstandigheid is gebleken of aannemelijk geworden die verdachte niet strafbaar zou doen zijn.

De officier van justitie heeft geëist dat verdachte wordt veroordeeld wegens het onder 1 en 2 tenlastegelegde tot een gevangenisstraf voor de duur van drie maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaren, en een werkstraf voor de duur van 100 uur, met aftrek van de tijd in verzekering doorgebracht, en wegens het onder 3 tenlastegelegde tot een geldboete van € 500,- voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar.

De rechtbank Groningen heeft de verdachte ten aanzien van het onder 1, 2 en 4 subsidiair tenlastegelegde veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van drie maanden, met een proeftijd van twee jaar, en een werkstraf voor de duur van 150 uur, subsidiair 75 dagen hechtenis, met aftrek van de tijd in verzekering doorgebracht.

Verdachte en het openbaar ministerie zijn tegen het vonnis van de rechtbank in hoger beroep gekomen.

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat verdachte ten aanzien van het onder 1, 2 en 4 subsidiair tenlastegelegde wordt veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van drie maanden, met een proeftijd van twee jaar, en een werkstraf voor de duur van 150 uur, subsidiair 75 dagen hechtenis, waarbij is overwogen dat de werkstraf deels kan bestaan uit het volgen van een cursus sociale vaardigheden. Voorts heeft de advocaat-generaal gevorderd dat verdachte ten aanzien van het onder 3 tenlastegelegde wordt veroordeeld tot een voorwaardelijke geldboete van € 500,- met een proeftijd van twee jaar.

Het hof komt tot een bewezenverklaring van het onder 1 en 4 subsidiair tenlastegelegde.

De hierna te melden strafoplegging is in overeenstemming met de aard en de ernst van het bewezenverklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan, mede gelet op de persoon van verdachte, zoals van een en ander bij het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.

Verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan oplichting en poging tot afdreiging. Door zich voor te doen als advocaat heeft hij [betrokkene 2] zover gekregen grote geldbedragen aan hem over te maken. Hierdoor heeft verdachte [betrokkene 2] in hoge mate financieel benadeeld en het door [betrokkene 2] in hem gestelde vertrouwen beschaamd. Verdachte heeft zijn eigen (financiële) belangen voor laten gaan voor de belangen van degene die hij zou bijstaan, te weten de broer van [betrokkene 2].

Voorts heeft verdachte door middel van het dreigen met smaad dan wel het openbaar maken van geheimen getracht [betrokkene 6] te dwingen een aanzienlijk geldbedrag af te geven. Door aldus te handelen, heeft verdachte geprobeerd misbruik te maken van andermans zwakte tot eigen financieel voordeel.

Het hof heeft kennisgenomen van de persoonlijke omstandigheden van verdachte, zoals deze in de pro justitia rapportage betreffende verdachte, opgemaakt door J.R. Douglas Broers (psychiater), gedateerd 16 januari 2010, zijn beschreven en door verdachte ter terechtzitting van het hof zijn verwoord.

Het hof heeft voorts rekening gehouden met de conclusie van J.R. Douglas Broers in genoemde pro justitia rapportage voor zover inhoudende dat de tenlastegelegde feiten slechts in licht verminderde mate aan verdachte kunnen worden toegerekend. Het hof neemt deze conclusie over.

Uit de rapportage blijkt dat betrokkene na een aantal ingrijpende gebeurtenissen in zijn leven thans in rustiger vaarwater verkeert en met een zekere mate van zelfreflectie kan terugkijken op die gebeurtenissen en deze kan nuanceren. Hieruit leidt het hof af dat verdachte lering heeft getrokken uit het verleden. Dat neemt niet weg dat verdachte gedurende langere tijd met voorbijgaan aan andermans te respecteren belangen en met een ernstige overschrijding van juridische en maatschappelijke grenzen zijn eigen belang en vermeend gerechtvaardigde doelen is blijven nastreven. In de mentale toestand waarin hij zich destijds bevond is verdachtes blikveld kennelijk dusdanig vernauwd geraakt, dat hij niet meer tot relativering en herbezinning in staat is geweest. Het hof acht aannemelijk dat de door de deskundige geconstateerde (mate van) depressiviteit en persoonlijkheidsstoornis hier mede debet aan is geweest. Mede gelet hierop acht het hof een gevangenisstraf niet op zijn plaats, ook niet in voorwaardelijke vorm. Het hof is van oordeel dat kan worden volstaan met een taakstraf, bestaande uit een werkstraf van de hierna aan te geven duur, welke straf het hof deels voorwaardelijk zal opleggen om verdachte, die ook nu nog werkzaam is op het gebied van juridische dienstverlening, ervan te weerhouden in de toekomst opnieuw strafbare feiten te plegen.

Het hof heeft gelet op de artikelen 14a, 14b, 14c, 22c, 22d, 45, 57, 63, 318 en 326 van het Wetboek van Strafrecht.

Deze voorschriften zijn toegepast, zoals zij golden ten tijde van het bewezenverklaarde.

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Ten aanzien van het onder 3 tenlastegelegde

Wijst de zaak terug naar de meervoudige kamer in de rechtbank Groningen, teneinde —met inachtneming van dit arrest— de zaak opnieuw te berechten en af te doen.

Ten aanzien van het onder 1, 2 en 4 tenlastegelegde

Verklaart niet bewezen dat verdachte het onder 2 en 4 primair tenlastegelegde heeft begaan en spreekt verdachte daarvan vrij.

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat verdachte het onder 1 en 4 subsidiair tenlastegelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard en spreekt verdachte daarvan vrij.

Verklaart het bewezenverklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart verdachte strafbaar.

Veroordeelt verdachte tot een taakstraf bestaande uit een werkstraf voor de duur van 200 (tweehonderd) uren, indien niet naar behoren verricht te vervangen door 100 (honderd) dagen hechtenis.

Bepaalt dat een gedeelte van de taakstraf, groot 100 (honderd) uren, indien niet naar behoren verricht te vervangen door 50 (vijftig) dagen hechtenis, niet zal worden ten uitvoer gelegd, tenzij de rechter anders mocht gelasten op grond dat verdachte zich vóór het einde van de proeftijd van 2 (twee) jaren aan een strafbaar feit heeft schuldig gemaakt.

Bepaalt dat bij de uitvoering van de taakstraf 4 (vier) uren in mindering worden gebracht wegens de tijd door verdachte in verzekering doorgebracht, te weten totaal 2 (twee) dagen.

Aldus gewezen door

mr H.G.W. Stikkelbroeck, voorzitter,

mr Y.A.J.M. van Kuijck en mr J.I.M.W. Bartelds, raadsheren,

in tegenwoordigheid van mr N.D. ten Elshof, griffier,

en op 24 februari 2010 ter openbare terechtzitting uitgesproken.