HR, 12-04-2013, nr. 12/03264

Geachte heer, mevrouw,

Naar aanleiding van het schrijven van 16 juli 2012 zend ik u hierbij de bezwaren die er zijn tegen de in cassatie bestreden uitspraak en die de reden zijn voor het instellen van beroep in cassatie.

Het beroep in cassatie wordt ingesteld, in verband met schending en verkeerde toepassing van artikel 3, lid 3 van de WWB en de daarop berustende bepalingen in de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep d.d. 15 mei 2012.

In cassatie dient van het volgende worden uitgegaan.

[X] ontving in de periode van 1 juli 1996 tot en met 31 juli 2004 een bijstandsuitkering naar de norm voor een alleenstaande op het adres [STRAAT 1] te [Z]. Vanaf 1 augustus 2004 ontvangt hij een uitkering ingevolge de Algemene Ouderdomswet (AOW). [A] ontvangt vanaf 1 augustus 2008 een ouderdomspensioen ingevolge de AOW op het adres [STRAAT 1] te [Z]

Naar aanleiding van een melding bij de Sociale Verzekeringsbank (Svb) dat [X] en [A] al vijftien jaar samenwonen, heeft de Svb een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan betrokkenen verleende pensioenen ingevolge de AOW. In dat kader zijn [X] en [A] en buurtbewoners gehoord. Naar aanleiding van de bevindingen van dat onderzoek heeft de sociale recherche een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan [X]verleende bijstand.

Op grond van de bevindingen van het onderzoek heeft het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam (hierna: het college) het standpunt ingenomen dat […] en [A] in de periode van 15 juli 1998 tot en met 31 juli 2004 een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd in de woning van [B-STR.2] op het adres [Z] te […].

Voor de Centrale Raad was in geschil of Bleeker en Klaverstijn in de periode van 15 juli 1998 tot en met 31 juli 2004 een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd.

Ingevolge artikel 3, derde lid, van de Algemene bijstandswet (Awb) en de WWB is van een gezamenlijke huishouding sprake, indien twee personen hun hoofdverblijf in dezelfde woning hebben en zij blijk geven zorg te dragen voor elkaar door middel van het leveren van een bijdrage in de kosten van de huishouding dan wel anderszins.

Bij de beoordeling van de vraag waar iemand zijn hoofdverblijf heeft, heeft de Centrale Raad vooropgesteld dat deze vraag dient te worden beantwoord aan de hand van concrete feiten en omstandigheden. Het eerste criterium waaraan moet worden voldaan, wil sprake zijn van een gezamenlijke huishouding, is dat de partners hun hoofdverblijf hebben in dezelfde woning. Het aanhouden van afzonderlijke adressen hoeft niet aan het hebben van hoofdverblijf in dezelfde woning in de weg te staan. In dat geval zal aannemelijk moeten zijn dat desondanks een feitelijke situatie van samenwoning bestaat doordat slechts een van de beide ter beschikking staande woningen wordt gebruikt dan wel doordat op een andere wijze zodanig gebruik van de woningen wordt gemaakt dat in feite van samenwonen moet worden gesproken. Het tweede criterium waaraan moet zijn voldaan, is dat sprake moet zijn van wederzijdse verzorging. Wederzijdse zorg kan blijken uit een bepaalde mate van financiële verstrengeling tussen betrokkenen die verder gaat dan het uitsluitend delen van woonlasten en hiermee samenhangende lasten. Indien van een zodanige verstrengeling niet of slechts in geringe mate sprake is, kunnen ook andere feiten en omstandigheden voldoende zijn om aan te nemen dat betrokkenen in zorg voor elkaar voorzien.

Vervolgens heeft de Centrale Raad besloten dat de onderzoeksbevindingen een toereikende grondslag bieden voor het oordeel dat [X] en [A] in de periode vanaf 15 juli 1998 tot en met 31 juli 2004 een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd.

De Centrale Raad heeft daarbij overwogen dat de getuigenverklaringen van de buurtbewoners van het adres van [A] ondersteund door de getuigeverklaring van de campingeigenaar alsmede de getuigenverklaringen van de buurtbewoners van het adres van [X], voldoende feitelijke grondslag bieden voor het standpunt van het college dat [X] en [A] hun hoofdverblijf hadden in dezelfde woning.

Voorts heeft de Centrale Raad overwogen dat de verklaringen van [X] en [A] zelf een toereikende grondslag bieden voor het oordeel dat in de te beoordelen periode sprake was van wederzijdse zorg. Uit de verklaringen blijkt naar het oordeel van de Centrale Raad dat sprake is van een zekere mate van financiële verstrengeling: zij deelden de kosten van de boodschappen, zij deelden de kosten als ze op vakantie gingen, zij deelden de sta kosten en waterkosten van de caravan, [A] betaalde de vaste kosten van haar auto en [X] betaalde af en toe de benzine en de garagekosten. Voorts blijkt naar het oordeel van de Centrale Raad dat ook anderszins sprake was van wederzijdse zorg: ze deden samen de boodschappen, zij gingen met elkaar op vakantie, zij aten samen, [X] kookte meestal, [X] mocht gebruik maken van de auto van [A] en zij verzorgden elkaar bij ziekte.

De Centrale Raad is tot de slotsom gekomen dat [X] en [A] over de periode vanaf 15 juli 1998 tot en met 31 juli 2004 als gehuwden dienen te worden aangemerkt.

[X] voert in cassatie aan dat de Centrale Raad met dit oordeel blijk heeft gegeven van een onjuiste opvatting omtrent het begrip gezamenlijke huishouding van de Awb en de WWB.

Primair stelt [X] zich op het standpunt dat de wetgever met het begrip gezamenlijke huishouding in de Awb c.q. WWB heeft beoogd aan te sluiten bij de jurisprudentie van de Hoge Raad over artikel 1:160 van het BW. Volgens de Hoge Raad dient voor de uitleg van artikel 1:160 van het BW aansluiting te worden gezocht bij een als ‘ normaal’ te beschouwen huwelijk. De Hoge Raad heeft in zijn arrest HR NJ 2001 / 586) een interpretatieregel voor artikel 1:160 van het BW ingevoerd: het artikel moet restrictief worden uitgelegd. Om te vermijden dat dit eenvormige begrip door de rechter in zaken betreffende de bijstandswetgeving op een andere wijze wordt uitgelegd dan door de rechter in het civiele recht is de Hoge Raad aangewezen als hoogste rechter met betrekking tot de uitleg van het begrip gezamenlijke huishouding. Het begrip gezamenlijke huishouding dient derhalve restrictief te worden uitgelegd. Daarbij komt dat hoewel de eis van een duurzame relatie niet expliciet genoemd is in de Wwb, wel de eis van een wederzijdse verzorging geldt, en dat veronderstelt vanwege de aansluiting bij het civiele begrip wederzijdse verzorging een duurzame aard.

In zijn uitspraak heeft de Centrale Raad met het begrip gezamenlijke huishouding onvoldoende aansluiting gezocht bij de jurisprudentie van de Hoge Raad over artikel 1:160 van het BW. Het begrip gezamenlijke huishouding wordt door de Centrale Raad te ruim uitgelegd. Daarbij is het oordeel van de Centrale Raad dat het aspect duurzaamheid geen onderdeel is voor de beoordeling van de vraag of voldaan is aan het vereiste van de wederzijdse zorg in het licht van het vorenstaande niet juist. Aldus berust het oordeel van de Centrale Raad met betrekking tot het begrip een huishouden op een rechtsopvatting die afwijkt van de jurisprudentie van de Hoge Raad over artikel 1:160 BW, en is derhalve onjuist.

Subsidiair stelt [X] zich op het standpunt dat de opstelling van de Centrale Raad dat de getuigenverklaringen voldoende feitelijke grondslag bieden voor het standpunt dat [X] en [A] hun hoofdverblijf hebben in dezelfde woning, op een onjuiste rechtsopvatting over het begrip gezamenlijke huishouding, waaronder het hoofdverblijf hebben in dezelfde woning, berust.

Immers hiermee is niet voldaan aan het criterium dat sprake moet zijn van objectieve en concrete feiten of omstandigheden. Louter subjectieve waarnemingen van getuigen kunnen niet de conclusie dragen dat [X] over de gehele periode van 15 juli 1998 tot en met 31 juli 2004 zijn hoofdverblijf had bij [A] op de [B-STR.1] te [Z].

Meer subsidiair stelt [X] zich op het standpunt dat de opstelling van de Centrale Raad dat de verklaringen van [X] en [A] zelf een toereikende grondslag bieden voor het oordeel dat in de te beoordelen periode sprake was van wederzijdse zorg, op een onjuiste rechtsopvatting over het begrip gezamenlijke huishouding, waaronder de wederzijdse zorg, berust. Het af en toe samen de maaltijden gebruiken, waarbij de kosten werden gedeeld, het gebruik dat [X] mag maken van de auto van [A] waarbij [X] dan zijn kosten voor zijn rekening neemt gevoegd bij gezamenlijke vakanties en de omstandigheid dat [X] in de periode vanaf juli 2005 (derhalve buiten de in het geding zijnde periode) [A] bij ziekte heeft verzorgd is lang niet genoeg om te kunnen spreken van een wederzijdse verzorging. De bijdrage van [X] aan de huishouding van [A] is daartoe onvoldoende, omdat de zorg niet uitstijgt wat gebruikelijk is onder verwanten en vrienden of in een LAT-relatie. De Centrale Raad heeft derhalve een onjuiste toepassing gegeven aan het begrip wederzijdse zorg.

Tot slot verzoekt Bleeker de Hoge Raad, zijn advocaat in de gelegenheid te stellen het beroep in cassatie mondeling toe te lichten.