Rb. Oost-Brabant, 17-03-2023, nr. 21/3023 , 22/34 , 22/921

Eiser heeft in de bezwaarfase gesteld dat met betrekking tot de afvalstoffenheffing, de rioolbelasting en de watersysteemheffing gebouwd de opbrengstlimiet wordt overschreden. Ook heeft eiser in bezwaar de WOZ-waarde van de onroerende zaak [adres] bestreden. In beroep heeft eiser hiertegen geen beroepsgronden aangevoerd. Eiser heeft op de zitting ook bevestigd dat deze aspecten in beroep niet ter discussie staan en dat hij daarover dus ook geen beslissing van de rechtbank verlangt.

Eiser vindt dat de heffingsambtenaar hem ten onrechte niet heeft gehoord over zijn bezwaren tegen de watersysteemheffing gebouwd van beide objecten. Met betrekking tot zijn bezwaren tegen de afvalstoffenheffing en de rioolbelasting is hij wel gehoord, maar heeft de heffingsambtenaar er in de uitnodiging voor de hoorzitting niet op gewezen dat en waar de op de zaak betrekking hebbende stukken ter inzage lagen. Eiser vindt dat om deze redenen de uitspraken op bezwaar moeten worden vernietigd of dat hem op zijn minst een vergoeding van zijn proceskosten moet worden toegekend.

De heffingsambtenaar vindt dat hij terecht van het horen heeft afgezien met betrekking tot de aanslag watersysteemheffing gebouwd ten aanzien van [adres] , omdat het bezwaar van eiser kennelijk ongegrond was. Ten aanzien van de overige aanslagen heeft op 23 november 2021 een hoorzitting plaatsgevonden. Per abuis stond in de uitnodiging niet dat die hoorzitting ook betrekking had op de aanslag watersysteemheffing gebouwd inzake [adres] , maar eisers gemachtigde heeft alle gelegenheid gehad om zijn bezwaren ook met betrekking tot die aanslag toe te lichten. Daarnaast vindt de heffingsambtenaar dat (ook) dit laatste bezwaar kennelijk ongegrond was, zodat het gerechtvaardigd was ook in zoverre van het horen af te zien. Met betrekking tot het ter inzage leggen van de op de zaak betrekking hebbende stukken wijst de heffingsambtenaar op eerdere uitspraken van het gerechtshof ’s-Hertogenbosch inzake eerdere procedures van eiser (en zijn gemachtigde).1.

4. De beroepen zijn ongegrond. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.

De rechtbank is met de heffingsambtenaar van oordeel dat hij terecht van het horen heeft afgezien inzake beide aanslagen watersysteemheffing gebouwd (dus zowel met betrekking tot [adres] als [adres] ), omdat de bezwaren in zoverre kennelijk ongegrond waren.

In de parlementaire geschiedenis is het volgende overwogen: “Van een kennelijk ongegrond bezwaar is sprake, wanneer uit het bezwaarschrift zelf reeds aanstonds blijkt dat de bezwaren van de indiener van het bezwaarschrift ongegrond zijn en er redelijkerwijs geen twijfel mogelijk is over die conclusie. (…) In gevallen van kennelijke ongegrondheid van het bezwaar komt het bestuursorgaan dus reeds na kennisneming van het bezwaarschrift tot de conclusie dat de daarin vervatte bezwaren geen doel kunnen treffen en de bestreden primaire beschikking overeind dient te blijven.”2.

Eiser heeft in zijn bezwaarschrift met betrekking tot de aanslagen watersysteemheffing gebouwd (telkens) aangevoerd: “Deze aanslag is ten onrechte opgelegd en dient te worden vernietigd. De geraamde totale opbrengst uit deze heffing overstijgt immers de geraamde lasten ter zake van het beheer van het watersysteem.”

In een zaak die zag op het jaar 2001 heeft de Hoge Raad de uitgangspunten inzake de stelplicht en bewijslastverdeling uiteengezet bij de beoordeling van een geschil inzake een mogelijke overschrijding van de opbrengstlimiet.3.Die uitgangspunten beginnen ermee dat, als een belanghebbende aan de orde stelt dat de opbrengstlimiet is overschreden, de heffingsambtenaar inzicht moet verschaffen in de raming van baten en lasten welke in de begroting zijn opgenomen. In een zaak die zag op het jaar 2010 heeft de Hoge Raad dit uitgangspunt als volgt toegelicht: “Met hetgeen aldaar is overwogen omtrent de stelplicht van de heffingsambtenaar, heeft de Hoge Raad rekening willen houden met de omstandigheid dat de belanghebbende in de regel geen toegang heeft tot de gegevens die hij nodig heeft om voldoende gemotiveerd feiten te stellen die meebrengen dat de opbrengstlimiet is overschreden. Dit laat onverlet, zoals in de zojuist genoemde overwegingen ook is benadrukt, dat de bewijslast ten aanzien van de feitelijke onderbouwing van het beroep op limietoverschrijding op de belanghebbende rust.”4.

De tijd heeft sinds 2001 (en 2010) niet stilgestaan. Zeker in 2001 was de hiervoor bedoelde informatie voor een belanghebbende moeilijk toegankelijk en was hij van informatieverstrekking door de heffingsambtenaar afhankelijk om zijn standpunt dat sprake is van een overschrijding van de opbrengstlimiet überhaupt te kunnen onderbouwen. Maar in de hier aan de orde zijnde belastingjaren (2020 en 2021) gold dat de bedoelde gegevens eenvoudig online raadpleegbaar zijn, zoals de heffingsambtenaar heeft gesteld en door eiser ook op de zitting is erkend. Daarbij kan met name worden gedacht aan de (programma)begroting voor het betreffende belastingjaar. Dit betekent, anders dan in 2001 (en in 2010) nog het geval was, dat eiser in ieder geval sinds de hier aan de orde zijnde belastingjaren geacht mag worden toegang te hebben tot de gegevens die hij nodig heeft om voldoende gemotiveerd feiten te stellen die meebrengen dat de opbrengstlimiet is overschreden. Hij is daarvoor, anders dan in 2001 (en 2010), niet meer afhankelijk van informatieverstrekking door de heffingsambtenaar. Dat klemt temeer nu eiser zich laat bijstaan door een professionele gemachtigde die dergelijke procedures vaker voert en dus weet waar en naar welke informatie hij online moet zoeken om zijn bezwaar te onderbouwen.

In beide genoemde uitspraken heeft de Hoge Raad benadrukt dat de bewijslast ten aanzien van de feitelijke onderbouwing van het beroep op limietoverschrijding op (in dit geval) eiser rust. Met wat eiser in zijn bezwaarschrift heeft aangevoerd, heeft hij niet (laat staan: gemotiveerd) in twijfel getrokken dat één of meer posten in de raming kunnen worden aangemerkt als een “last ter zake”. Bij die stand van zaken kon de heffingsambtenaar met inachtneming van wat in 4.1.1. is overwogen het bezwaar van eiser als kennelijk ongegrond beschouwen en van een hoorzitting afzien.

Bij deze stand van zaken hoeft niet meer te worden beoordeeld of de uitnodiging voor de hoorzitting op 23 november 2021 mede zag op de aanslag watersysteemheffing gebouwd voor [adres] . Zelfs als dat niet zo is, volgt uit wat hiervoor is overwogen dat de heffingsambtenaar terecht van het horen heeft afgezien.

De rechtbank volgt eiser niet in zijn betoog dat zijn beroep gegrond moet worden verklaard of dat hem in ieder geval een proceskostenvergoeding moet worden toegekend, omdat de heffingsambtenaar niet zou hebben voldaan aan zijn verplichtingen om de op de zaak betrekking hebbende stukken (tijdig) ter inzage te leggen.

Over dit punt heeft het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch eerder uitspraak gedaan in een zaak van eiser die toen ook werd vertegenwoordigd door zijn gemachtigde in een geschil met de heffingsambtenaar, toen over de opbrengstlimiet met betrekking tot de watersysteemheffing gebouwd in het belastingjaar 2018.5.Het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch overwoog in die zaak:

“4.6. Het hof stelt voorop dat, voor zover belanghebbende er vanuit gaat dat voorafgaand aan de hoorzitting inlichtingen en/of stukken dienen te worden verstrekt, toezending van stukken in de bezwaarfase niet verplicht is. In de bezwaarfase geldt uitsluitend een inzagerecht.6.

Uit de stukken blijkt dat de heffingsambtenaar niet heeft vermeld waar en wanneer de stukken ter inzage hebben gelegen en daarmee heeft de heffingsambtenaar het voorschrift van artikel 7:4, lid 3, Awb geschonden. Het hof is echter van oordeel dat belanghebbende door deze schending niet is benadeeld. Belanghebbende heeft zich laten vertegenwoordigen door een professionele gemachtigde. Van een dergelijke gemachtigde mag worden verwacht dat hij bekend is met het gegeven dat de op de zaak betrekking hebbende stukken een week voorafgaand aan het hoorgesprek ter inzage liggen op het kantoor van de heffingsambtenaar.

Nu voorts gesteld noch gebleken is dat belanghebbende voorafgaand aan de hoorzitting gebruik heeft willen maken van het inzagerecht, is het hof van oordeel dat belanghebbende, voor zover niet alle stukken ter inzage hebben gelegen, reeds daarom niet in zijn belangen is geschaad.”

De rechtbank ziet in deze zaak geen aanleiding om anders te overwegen en maakt de weergegeven overwegingen en oordelen tot de hare (met dien verstande dat in de plaats van “belanghebbende” wordt gelezen: eiser).

5. Eiser heeft op de zitting bij zijn laatste woord aan de orde gesteld dat de heffingsambtenaar met een uitspraak op bezwaar van 18 november 2021 heeft beslist op de aan hem tijdens de bezwaarfase verbeurde dwangsommen. Eiser stelt dat die beslissing onvolledig is.

In artikel 4:19, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht staat dat het beroep mede betrekking heeft op een beschikking tot vaststelling van de hoogte van de dwangsom, voor zover de belanghebbende deze beschikking betwist. Zoals uit de tekst van die bepaling en de daarop betrekking hebbende parlementaire geschiedenis volgt, moet een belanghebbende aangeven de dwangsombeslissing te willen betwisten alvorens dat een onderdeel kan uitmaken van de beroepsprocedure in de hoofdzaak.7.Daarvoor hoeft hij dus geen aparte beroepsprocedure te starten,8.maar de goede procesorde brengt wel met zich mee dat als een dergelijk beroep in de hoofdzaak wordt gedaan dit dusdanig tijdig plaatsvindt dat de heffingsambtenaar daarop kan reageren en ook de rechtbank zich op de bespreking daarvan kan voorbereiden.

De rechtbank is van oordeel dat het voor het eerst op de zitting tijdens het laatste woord bestrijden van genoemde dwangsombeslissing (die ook geen onderdeel uitmaakt van het dossier) evident in strijd is met de goede procesorde. Het oordeel dat sprake is van een schending van de goede procesorde door eiser, betekent dat niet wordt toegekomen aan de door hem opgeworpen beroepsgrond en er in zoverre dus geen sprake is van een gebrek.

6. Het verzoek van eiser om vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn wordt afgewezen, omdat van een dergelijke overschrijding geen sprake is. De redelijke termijn bedraagt voor de bezwaar- en beroepsfase gezamenlijk twee jaren. De termijn vangt aan op de dag dat het bezwaarschrift door de heffingsambtenaar is ontvangen en eindigt op de dag waarop de rechtbank uitspraak in beroep doet. Het bezwaarschrift is op 7 april 2021 door de heffingsambtenaar ontvangen en de rechtbank doet vandaag uitspraak. De verstreken periode bedraagt dus minder dan twee jaren.