HR, 01-02-2013, nr. 11/05025

Uit de moeder is op [geboortedatum] 1996 [het kind] geboren te [geboorteplaats]. De moeder was van rechtswege belast met het gezag over [het kind]. [Het kind] verblijft sinds 24 november 2003 in het pleeggezin van de pleegouders. Tot 2007 was sprake van een plaatsing in een vrijwillig kader. Bij beschikking van 13 juni 2007 heeft de kinderrechter in de rechtbank Utrecht, op verzoek van de Raad, [het kind] onder toezicht gesteld van de Stichting voor de duur van een jaar, dus tot 13 juni 2008. Bij beschikking van 20 december 2007 heeft de kinderrechter de Stichting gemachtigd [het kind] uit huis te plaatsen in een pleeggezin, met ingang van 20 december 2007 voor de tijd van drie maanden. De Stichting heeft bij het hof Amsterdam hoger beroep tegen voormelde beschikking van 20 december 2007 ingesteld. Bij beschikking van 18 maart 2008 heeft het hof de beschikking van 20 december 2007 vernietigd voor zover daarin de machtiging tot uithuisplaatsing van [het kind] in een pleeggezin is verleend vanaf 20 december 2007 voor de duur van drie maanden en, in zoverre opnieuw beschikkende, machtiging verleend tot de voormelde uithuisplaatsing voor de duur van de ondertoezichtstelling, derhalve tot 13 juni 2008.

Bij verzoekschrift, ingekomen bij de rechtbank Utrecht op 23 mei 2008, heeft de Stichting verzocht de termijn van de ondertoezichtstelling en de machtiging tot uithuisplaatsing van [het kind] te verlengen voor de duur van een jaar met ingang van 13 juni 2008. Bij beschikking van 1 augustus 2008 heeft de rechtbank de termijn van de ondertoezichtstelling van [het kind] verlengd tot 13 juni 2009 en de duur van de machtiging tot uithuisplaatsing van [het kind] in een pleeggezin verlengd voor de duur van zes maanden. Bij beschikking van het hof Amsterdam van 17 februari 2009 is de beschikking van de rechtbank van 1 augustus 2008 vernietigd en is de Stichting niet-ontvankelijk verklaard in haar verzoek van 23 mei 2008.

Op 19 februari 2009 heeft de Raad telefonisch en daarna schriftelijk verzocht [het kind] (voorlopig) onder toezicht te stellen, en onmiddellijk een machtiging tot uithuisplaatsing te verlenen. Bij beschikking van 19 februari 2009 heeft de kinderrechter in de rechtbank Utrecht [het kind] (voorlopig) onder toezicht gesteld voor de duur van drie maanden. De termijn van de ondertoezichtstelling is telkens verlengd, laatstelijk vóór de bestreden beschikking bij beschikking van 20 mei 2010. Bij beschikking van 19 februari 2009 heeft de kinderrechter machtiging tot uithuisplaatsing van de minderjarige in een voorziening verblijf pleegouder 24 uur, met ingang van 19 februari 2009 voor de duur van vier weken tot 19 maart 2009 verleend en de beslissing voor het overige aangehouden. De termijn van de machtiging tot uithuisplaatsing is telkens verlengd, laatstelijk vóór de bestreden beschikking bij beschikking van 20 mei 2010.

Bij verzoekschrift, ingekomen bij de rechtbank Utrecht op 19 januari 2010, heeft de Raad verzocht de moeder te ontheffen van het gezag over [het kind]. Bij beslissing van 8 april 2010 heeft de rechtbank een verzoek om wraking afgewezen. Een nieuw verzoek om wraking is afgewezen bij beslissing van 20 mei 2010. Vervolgens is de zaak ter terechtzitting van de meervoudige kamer van 20 mei 2010 met gesloten deuren behandeld. Tijdens die zitting zijn (gemachtigden van) de Raad en de Stichting, alsmede de pleegouders verschenen. De moeder heeft schriftelijk verweer gevoerd. Op 31 mei 2010 is [het kind] door de daarvoor aangewezen rechter-commissaris verhoord.

Bij - uitvoerbaar bij voorraad verklaarde - beschikking van 23 juni 2010 heeft de rechtbank de moeder ontheven van het gezag over [het kind], de Stichting tot voogdes over [het kind] benoemd en het meer of anders verzochte afgewezen. Hierbij heeft de rechtbank tevens de bij beschikking van 20 mei 2010 aangehouden gedeelten van de verzoeken tot verlenging van de ondertoezichtstelling en tot machtiging uithuisplaatsing bij gebrek aan belang afgewezen.

Bij beroepschrift, ingekomen ter griffie van het hof Amsterdam op 21 september 2010, is de moeder van de beschikking van 23 juni 2010 in hoger beroep gekomen. De Raad heeft het hoger beroep van de moeder bestreden. [het kind] heeft bij brief van 4 januari 2011 zijn mening aan het hof kenbaar gemaakt. Op 28 juni 2011 heeft de mondelinge behandeling plaatsgevonden, waarbij (gemachtigden van) de moeder, de Raad en de Stichting zijn verschenen. De pleegouders zijn, alhoewel behoorlijk opgeroepen, niet verschenen. Bij de thans bestreden beschikking van 16 augustus 2011 heeft het hof de beschikking van de rechtbank bekrachtigd.

Bij verzoekschrift van 15 november 2011, op diezelfde dag ter griffie van de Hoge Raad ingekomen, heeft de moeder tijdig en regelmatig beroep in cassatie tegen de beschikking van 16 augustus 2011 ingesteld. De Raad en de Stichting hebben een verweerschrift ingediend en hebben daarbij de Hoge Raad verzocht het cassatieberoep van de moeder te verwerpen. De pleegouders hebben geen verweer gevoerd.

De moeder heeft een viertal cassatiemiddelen (I-IV) voorgesteld.

Middel I is gericht tegen rov. 4.6:

Het middel betoogt onder 7 dat het hof een verkeerde maatstaf heeft aangelegd voor de beoordeling van het criterium "onmachtig" in de zin van art. l:268 lid 2, aanhef en onder a, BW. Volgens het middel is voor de noodzaak van een verderstrekkende maatregel (waarmee het middel kennelijk bedoelt: een verderstrekkende maatregel dan de in die bepaling bedoelde ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing) bepalend of sprake is van onmacht om de plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen, waardoor de minderjarige nog steeds in zijn geestelijke en/of lichamelijke ontwikkeling wordt bedreigd. Daarvan zou sprake zijn als het kind, indien het na het einde van de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing in het ouderlijk huis zou terugkeren, weer in zijn geestelijke en/of lichamelijke belangen of zijn gezondheid zou worden bedreigd. Onder 8 voert het middel aan dat de moeder, ondersteund door een psychologisch rapport, heeft aangetoond dat zij geen persoonlijkheidsstoornis heeft en dat zij over voldoende opvoedingscapaciteiten beschikt en haar gezinsklimaat adequaat is. In die omstandigheden valt volgens het middel niet te verwachten dat [het kind] in het geval van terugplaatsing in zijn ontwikkeling zou worden bedreigd. Ook de door de moeder aangevoerde omstandigheid dat zij in de jaren 2006 tot en met 2009 enkele dagen per week voor de minderjarige heeft gezorgd, is volgens het middel een sterke indicatie dat zij in staat is de minderjarige op te voeden en te verzorgen. Of de pleegouders daarin wellicht beter kunnen voorzien dan de moeder is, nog steeds volgens het middel, niet doorslaggevend. Onder 9 betoogt het middel dat in het licht van deze door de moeder aangevoerde omstandigheden het oordeel dat de moeder onmachtig is om de minderjarige op te voeden en te verzorgen doordat zij niet tot samenwerking met Jeugdzorg in staat is en voortdurend de strijd aangaat, op een verkeerde maatstaf berust en derhalve ontoereikend gemotiveerd, althans onbegrijpelijk is.

Bij de beoordeling van het middel stel ik voorop dat op grond van art. 1:268 lid 1 en lid 2, aanhef en onder a, BW2. een ontheffing van het ouderlijk gezag, in het geval dat de ouder zich daartegen verzet, kan worden uitgesproken indien na een ondertoezichtstelling van ten minste zes maanden blijkt of na een uithuisplaatsing krachtens het bepaalde in art. 1:261 BW van meer dan een jaar en zes maanden gegronde vrees bestaat dat deze maatregel - door de ongeschiktheid of onmacht van een ouder om zijn plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen - onvoldoende is om de dreiging als bedoeld in art. 1:254 BW af te wenden. Art. 1:254 lid 1 BW ziet op het geval dat "een minderjarige zodanig opgroeit, dat zijn zedelijke of geestelijke belangen of zijn gezondheid ernstig worden bedreigd"3.. Of zodanige dreiging bestaat, moet de rechter op grond van alle omstandigheden van het geval beoordelen4..

De Hoge Raad heeft de behoefte waarin de hier aan de orde zijnde mogelijkheid van gedwongen ontheffing wil voorzien, in 1968 aldus omschreven "dat de overheid kan doortasten door ontheffing van een ouder of ouder-voogd ondanks diens verzet wanneer na een behoorlijken termijn de maatregel van ondertoezichtstelling onvoldoende is gebleken om het gestelde doel te bereiken" 5.. Uit de betrokken beschikking pleegt men nog steeds af te leiden dat niet is vereist dat de minderjarige ten tijde van de ontheffing nog onder toezicht staat. Het is wel zo dat een duidelijk verband moet bestaan tussen de gedwongen ontheffing en daaraan voorafgaande mislukte ondertoezichtstelling6.. Volgens Punselie kan van gedwongen ontheffing in beginsel slechts sprake zijn als de maatregel van ondertoezichtstelling al is beproefd en niet voldoende heeft opgeleverd7..

In 20088. is de Hoge Raad teruggekomen van zijn rechtspraak volgens welke de voor een gedwongen ontheffing van het ouderlijk gezag in art. 1:268 lid 2, aanhef en onder a, BW gestelde voorwaarden in beginsel niet is voldaan als de met het gezag belaste ouder blijk heeft gegeven van duurzame bereidheid het kind in het pleeggezin waarin het is geplaatst, te laten opgroeien. De Hoge Raad overwoog daartoe:

Zoals A-G Wuisman in zijn conclusie voor de beschikking en De Boer in zijn NJ-noot hebben betoogd, kan het belang van het kind bij stabiliteit en continuïteit in zijn opvoedingssituatie mede in het geding zijn als de met het gezag belaste ouder bereid is het kind in het pleeggezin waarin het is geplaatst, te laten opgroeien. A-G Wuisman merkt daarover op:

En annotator De Boer:

De geciteerde beschikking van de Hoge Raad sluit aan bij een zekere ontwikkeling het belang van de ouders te relativeren in het geval dat het recht van het kind op duidelijkheid omtrent het opvoedingsperspectief en een ongestoorde hechting in het pleeggezin in het geding is9.. Die ontwikkeling vindt ook steun in de rechtspraak van het EHRM. Alhoewel het EHRM voorop stelt dat gedwongen uithuisplaatsing een tijdelijke maatregel is en dat het uiteindelijke doel daarvan een hereniging met de ouders is10., heeft het tevens onderkend dat door verloop van een lange periode waarin het kind in pleegzorg opgroeit, het belang van het kind van hereniging met de oorspronkelijke ouders naar de eerbiediging van een ongestoorde voortzetting van zijn feitelijke (nieuwe) gezinsleven met de pleegouders kan verschuiven11..

De positie van het in een pleeggezin geplaatste kind is mede aan de orde geweest bij de parlementaire behandeling van het thans nog bij de Eerste Kamer aanhangige wetsvoorstel 32 015 dat op verbetering van de kinderbeschermingsmaatregelen is gericht. Ook daarbij is, met het oog op gezagsbeëindiging, het belang van het kind bij continuïteit van de opvoedingssituatie en een ongestoord hechtingsproces benadrukt, met name voor het geval dat thuisplaatsing niet meer tot de mogelijkheden behoort12..

Uit de hiervóór (onder 2.5) geciteerde beschikking vloeit voort dat bij de beslissing over gedwongen ontheffing van de ouder uit het gezag ook het belang van het kind bij stabiliteit en continuïteit in diens opvoedingssituatie relevant is en dat dit belang door de noodzaak van herhaalde verlenging van de als tijdelijk bedoelde kinderbeschermingsmaatregelen van ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing (en, in de woorden van De Boer, door de "eindeloze tijdelijkheid" van de bedoelde maatregelen) kan worden geschaad. Uiteraard geldt dit laatste eens te meer in een situatie waarin de noodzakelijke verlengingen tot ook voor het kind waarneembare strijd tussen de ouder enerzijds en de betrokken instanties en de pleegouders anderzijds aanleiding geven en zulks tot een loyaliteitsconflict bij het kind leidt of daaraan bijdraagt. Ook A-G Strikwerda gaat van dit een en ander uit, waar hij (onder verwijzing naar de beschikking van 4 april 2008) in zijn conclusie onder 5 en 6 vóór HR 25 maart 2011, LJN: BP0568, RvdW 2011, 42413., betoogt dat het gevaar van aantasting van de stabiliteit en continuïteit van de opvoedingssituatie van de minderjarige, gelegen in de spanningen en voortdurende onzekerheid over het opvoedingsperspectief van de minderjarige als gevolg van de jaarlijkse noodzakelijke verlengingen van de maatregelen, waartegen de moeder zich telkens verzet, in het licht van de omstandigheden van het geval wel degelijk een bedreiging in de zin van art. 1:268 lid 2, aanhef en onder a, BW kan opleveren14..

Anderzijds moet bij de geciteerde beschikking worden bedacht dat in de zaak waarop die beschikking betrekking had, niet ter discussie stond dat de betrokken ouder ongeschikt of onmachtig was zijn plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen. In rov. 3.4 stelde de Hoge Raad voorop:

De bestreden beschikking laat dan ook onverlet dat de rechter een ouder slechts dan van het gezag kan ontheffen, als (ten minste) is voldaan aan de voorwaarde dat de ouder ongeschikt of onmachtig is zijn plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen. Anders dan in de hiervóór (onder 2.5) geciteerde beschikking staat in het onderhavige geval niet de vraag voorop welke consequenties aan een gebleken ongeschiktheid of onmacht moeten worden verbonden, maar of van een dergelijke ongeschiktheid of onmacht sprake is.

In de rov. 4.2-4.3 heeft het hof het wettelijke kader geschetst. In dat verband heeft het hof ook gereleveerd dat aan ontheffing van een ouder van het gezag ongeschiktheid of onmacht van die ouder om zijn plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen ten grondslag dient te worden gelegd. Het hof is ook van de juiste maatstaf uitgegaan, waar het blijkens de eerste volzin van rov. 4.6 (en op p. 5, tweede alinea, vierde tot en met zesde regel) tot de slotsom is gekomen dat de moeder onmachtig is haar plicht tot verzorging en opvoeding van [het kind] te vervullen.

De kern van het verwijt dat het hof de moeder maakt, is niet dat zij zich (rechtens) tegen de betrokken instanties en de pleegouders verzet, maar dat zij "er blijk van (geeft) dat zij onvoldoende inzicht heeft in het effect van haar handelen op [het kind]" (rov. 4.6, p. 4, laatste volzin) en dat zij door de wijze waarop zij optreedt "de belangen van [het kind] veronachtzaamt" en dat "dit belastend is voor [het kind]" (p. 5, tweede alinea, eerste volzin). Het hof heeft in het bijzonder genoemd dat de moeder de publiciteit heeft gezocht om de uithuisplaatsing van [het kind] aan de orde te stellen, dat zij in zijn woonplaats affiches heeft verspreid met zijn foto en de tekst dat hij weg is dankzij jeugdzorg en pleegouders, dat zij in haar strijd tegen de hulpverlening haar gezagspositie inzet door een door [het kind] te volgen stage en door hem af te leggen bezoeken aan de huisarts en/of het ziekenhuis van haar toestemming afhankelijk te maken en dat zij [het kind] zonder overleg met de pleegouders en/of de voogd toestemming geeft aan bepaalde activiteiten deel te nemen, waarmee zij de pleegouders diskwalificeert. Dat het hof tegen die achtergrond heeft geoordeeld dat de moeder onmachtig is om haar plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen is niet onbegrijpelijk, ook niet in het licht van de door het middel bedoelde rapportage waaruit zou blijken dat de moeder over op zichzelf voldoende opvoedingscapaciteiten beschikt en haar gezinsklimaat adequaat is, en ook niet in het licht van de stelling dat de moeder gedurende zekere periode enkele dagen per week voor de minderjarige heeft gezorgd.

Zou het hof zich louter en alleen op de (juridische) strijd van de moeder met de betrokken instanties hebben gebaseerd, dan zou ik die motivering ontoereikend hebben geacht voor het oordeel dat de moeder onmachtig is haar plicht tot verzorging en opvoeding van [het kind] te vervullen. Aan de moeder kan niet worden tegengeworpen zich op de juridisch geëigende wijze tegen verlengingen van de getroffen kinderbeschermingsmaatregelen te hebben verzet, waarbij overigens aandacht verdient dat haar verzet niet steeds ongegrond is bevonden. Zo lag aan de beschikking van de rechtbank van 20 december 2007 (die na daartegen door de Stichting ingesteld hoger beroep werd vernietigd; zie hiervóór onder 1.1) onder meer de navolgende overweging ten grondslag:

Succesvol was de moeder ook in haar cassatieberoep tegen een beschikking van het hof Amsterdam van 15 juni 2010, waarin zij (overigens in overeenstemming met de destijds gevestigde rechtspraak) niet-ontvankelijk was verklaard in haar beroep tegen een verlenging van de uithuisplaatsing op de grond dat zij daarbij geen belang meer had, omdat de termijn van uithuisplaatsing inmiddels was verstreken. Volgens de Hoge Raad trof het daartegen gerichte middel, gelet op recente (Straatsburgse) jurisprudentie met betrekking tot art. 8 EVRM, doel, en behoort de moeder niet het procesbelang te worden ontzegd op de enkele grond dat de periode waarvoor de maatregel gold, inmiddels is verstreken15..

Het zijn, zoals gezegd, echter niet die juridische acties als zodanig die het hof de moeder heeft tegengeworpen. Het hof had het oog kennelijk slechts op de wijze waarop de moeder haar strijd met de betrokken instanties voert (het zoeken van publiciteit op een voor [het kind] schadelijke wijze, de inzet van haar gezagspositie op een wijze waardoor [het kind] kan worden geschaad, het verstoren van de gang van zaken in het pleeggezin en, meer in het algemeen, het afwijzen van samenwerking met de hulpverlening16.) en op de wijze waarop zij daarbij aan de belangen van [het kind] voorbijgaat.

Voor zover het middel ten slotte de klacht omvat dat de door het hof vastgestelde onmacht slechts relevant is, als sprake is van gegronde vrees dat het kind daardoor na afloop van de in art. 1: 268 lid 2, aanhef en onder a, BW bedoelde kinderbeschermingsmaatregelen opnieuw aan de dreiging als bedoeld in art. 1:254 BW zal worden blootgesteld, geldt dat er mijns inziens geen reden is de voorwaarden van art. 1:268 lid 2, aanhef en onder a, BW zo beperkt op te vatten. Het criterium dat de betrokken kinderbeschermingsmaatregel - door ongeschiktheid of onmacht van de ouder - "onvoldoende is om de dreiging als bedoeld in artikel 254 af te wenden" omsluit mede het geval dat die dreiging (door ongeschiktheid of onmacht van de ouder) zich door een "mislukte" ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing verwerkelijkt. Overigens herinner ik aan de hiervóór (onder 2.7) reeds genoemde conclusie van A-G Strikwerda, waarin deze betoogt dat het gevaar van aantasting van de stabiliteit en continuïteit van de opvoedingssituatie van de minderjarige in het licht van de omstandigheden van het geval als zodanig een bedreiging in de zin van art. 1:268 lid 2, aanhef en onder a, BW kan opleveren. De bedoelde rechtsklacht treft dan ook geen doel, nog daargelaten waartoe de door het hof vastgestelde onmacht van de moeder in voorkomend geval na een terugplaatsing zou (kunnen) leiden.

Middel II is eveneens gericht tegen rov. 4.6, en wel tegen de navolgende passage:

Het middel betoogt onder 11 dat ook deze overweging ontoereikend is om te concluderen dat de moeder onmachtig is in haar plicht tot verzorging en opvoeding van de minderjarige. Het belang dat de minderjarige heeft bij het hebben van zekerheid over wie de beslissingen neemt, stelt het hof volgens het middel ten onrechte voor het belang van de minderjarige om door zijn eigen moeder te worden verzorgd en opgevoed. Dit laatstgenoemde belang dient voorop te worden gesteld, in die zin dat eerst met redenen omkleed moet worden vastgesteld dat een perspectief bij de moeder niet meer aan de orde kan zijn. De moeder heeft in het appelschrift betoogd dat dit perspectief er wel degelijk is en dat niets eraan in de weg staat de uithuisplaatsing te beëindigen en de minderjarige bij haar terug te plaatsen. In die situatie is voor een ontheffing geen plaats. De motivering van het hof om tot een ontheffing over te gaan is daarom, nog steeds volgens het middel, onbegrijpelijk.

Het middel gaat terecht ervan uit dat onzekerheid zoals in de bestreden passage bedoeld vooral dan gewicht in de schaal zal leggen als reële vooruitzichten op thuisplaatsing ontbreken. De bestreden passage moet echter niet op zichzelf worden gelezen, maar in samenhang met de overige vaststellingen in rov. 4.6, op grond waarvan het hof heeft geoordeeld dat de moeder de belangen van [het kind] veronachtzaamt en dat haar gedrag hem belast en op grond waarvan het de onmacht van de moeder om haar plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen, heeft aangenomen. Bovendien is het hof kennelijk ervan uitgegaan dat niet binnen afzienbare tijd wijziging van de status quo kan worden verwacht ("(...) en het valt niet te verwachten dat zij er op afzienbare termijn in zal slagen die strijd op te geven en te gaan samenwerken met de hulpverlening"). In deze oordelen ligt besloten dat het hof een thuisplaatsing binnen afzienbare tijd niet tot de reële mogelijkheden heeft gerekend.

Ook middel III is gericht tegen rov. 4.6, en wel tegen de navolgende passage:

Het middel betoogt onder 13 dat de moeder het belang van zekerheid onderschrijft, maar dat een ontheffing niet tot zekerheid zal leiden, doordat de minderjarige het als onzeker en belastend zal ervaren dat zijn moeder bij wie hij een aantal dagen per week verblijft, geen beslissingen ten aanzien van hem meer kan nemen. Volgens het middel onder 14 ligt het perspectief van zekerheid in de gegeven omstandigheden bovendien niet zonder meer bij het pleeggezin, maar bij de moeder, nu uit de stukken blijkt dat zij en haar levensomstandigheden voldoende op een opvoedingssituatie bij haar thuis aansluiten. Door ongemotiveerd aan dit standpunt van de moeder voorbij te gaan, is de beslissing van het hof dat in het belang van [het kind] tot een ontheffing dient te worden overgegaan, volgens het middel onbegrijpelijk, althans onvoldoende gemotiveerd.

Kennelijk en niet onbegrijpelijk is het hof ervan uitgegaan dat aan de gewenste zekerheid voor [het kind] vooral in de weg staat dat hij wordt geconfronteerd met tegenstrijdige signalen met betrekking tot de vraag wie belangrijke beslissingen aangaande zijn persoon mag dan wel moet nemen, en dat een ontheffing uit het gezag althans aan die onzekerheid een einde maakt. Dat het hof daarbij voor ogen staat dat aan [het kind] de gewenste zekerheid over zijn opvoedingsperspectief binnen het pleeggezin moet worden geboden, hangt hiermee samen dat het hof een thuisplaatsing binnen afzienbare tijd kennelijk niet tot de reële mogelijkheden rekent.

Middel IV is gericht tegen de volgende passage uit rov. 4.6:

Het middel klaagt onder 15 dat deze overweging onderstreept dat het hof bij de beoordeling van het verzoek tot ontheffing een onjuist doel voor ogen heeft en tot uitgangspunt neemt. Zolang niet is komen vast te staan dat de moeder niet langer in staat is de opvoeding en verzorging van [het kind] op zich te nemen, dient aan een terugplaatsing naar haar te worden gewerkt en niet aan het handhaven van de uithuisplaatsing door het uitspreken van een ontheffing. Die lijn is in strijd met het wettelijke systeem van de kinderbeschermingsmaatregelen, waarbij steeds naar het minst ingrijpende middel dient te worden gezocht om de bedreiging van de geestelijke en/of lichamelijke ontwikkeling en/of gezondheid van de minderjarige af te wenden. Het middel klaagt onder 16 voorts dat uit het oordeel van het hof dat het onderzoeksrapport van de moeder in het licht van de eerdere overwegingen van het hof niet ter zake doet, onbegrijpelijk is. Uit dat rapport blijken volgens het middel immers sterke contra-indicaties om tot een ontheffing over te gaan.

Het middel miskent dat naar het oordeel van het hof de moeder onmachtig is om haar plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen, dat een thuisplaatsing binnen afzienbare tijd niet tot de reële mogelijkheden behoort en dat onder de gegeven omstandigheden gegronde vrees bestaat dat de uithuisplaatsing onvoldoende is om de in art. 1:254 BW bedoelde dreiging af te wenden. Voor het overige geldt dat het hof niet heeft geoordeeld dat het psychologisch onderzoeksrapport niet ter zake zou doen, maar dat dit rapport en de daaraan te ontlenen contra-indicaties tegen een ontheffing niet opwegen tegen "de hiervoor door het hof vermelde bijzondere omstandigheden betreffende de moeder, [het kind], het pleeggezin en de hulpverlenende instanties en hun onderlinge verhouding". De bestreden passage geeft niet van een onjuiste rechtsopvatting blijk en is evenmin onbegrijpelijk.

De conclusie strekt tot verwerping.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden,

Advocaat-Generaal