HR, 10-01-2012, nr. S 10/05337 B

HR, 10-01-2012, nr. S 10/05337 B

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 10‑01‑2012

Inhoudsindicatie

Beklag, beslag. In een geval waarin het belang van strafvordering het voortduren van een beslag ex art. 94 Sv niet meer vordert en waarin een derde ex art. 552a Sv verzoekt om teruggave, dient de rechter te beoordelen of de klager die stelt rechthebbende te zijn, redelijkerwijs als zodanig kan worden aangemerkt. Hierbij mag de rechter civielrechtelijke aspecten betrekken, maar van hem wordt niet verlangd dat hij treedt in de beslechting van burgerrechtelijke eigendoms- en bezitskwesties. De Rechtbank heeft geoordeeld dat klaagster redelijkerwijs niet als rechthebbende op de inbeslaggenomen auto kan worden aangemerkt, nu in het dossier niet alleen aanknopingspunten zijn te vinden voor de stelling dat klaagster als rechthebbende kan worden aangemerkt, maar ook voor de stelling dat X als rechthebbende kan worden aangemerkt. Dat oordeel is ontoereikend gemotiveerd.

10 januari 2012

Strafkamer

nr. S 10/05337 B

Hoge Raad der Nederlanden

Beschikking

op het beroep in cassatie tegen een beschikking van de Rechtbank te Breda van 30 juni 2010, nummerRK 10/130, op een klaagschrift als bedoeld in art. 552a van het Wetboek van Strafvordering, ingediend door:

[Klaagster], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1982, wonende te [woonplaats].

1. Geding in cassatie

Het beroep is ingesteld door de klaagster. Namens deze heeft mr. G.J.P.M. Mooren, advocaat te Goirle, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal Knigge heeft geconcludeerd tot vernietiging van de bestreden beschikking en tot zodanige beslissing tot terugwijzen of verwijzen als de Hoge Raad gepast zal voorkomen.

2. Beoordeling van het middel

2.1. Het middel keert zich met motiveringsklachten tegen de ongegrondverklaring door de Rechtbank van het klaagschrift van de klaagster.

2.2.1. Het klaagschrift behelst een beklag tegen het uitblijven van een last tot teruggave aan de klaagster van een onder [betrokkene 1] inbeslaggenomen auto, merk Volkswagen Golf, met kenteken [AA-00-BB].

2.2.2. Het proces-verbaal van de behandeling in raadkamer houdt het volgende in:

"Als klaagster is verschenen:

[Klaagster]

(...)

Als raadsman van klaagster is verschenen mr. Van der Putten.

Tevens is verschenen belanghebbende [betrokkene 2] en zijn raadsman mr. Woodrow.

(...)

De raadsman van beslagene [betrokkene 2], mr. Woodrow, verklaart, zakelijk weergegeven:

Ik heb nog geen dossierstukken gezien. Mijn cliënt geeft aan dat hij eigenaar is van de auto en derhalve als belanghebbende moet worden aangemerkt. U houdt de stukken voor. [Betrokkene 2] heeft zich niet eerder gemeld als eigenaar, zegt u mij.

[Betrokkene 2] verklaart, zakelijk weergegeven:

Het was mijn auto. Ik heb hem verkocht aan [betrokkene 1].

De raadsman van beslagene [betrokkene 2], mr. Woodrow, verklaart, zakelijk weergegeven:

Mijn cliënt zegt dat hij de eigenaar was, dat hij daarom getracht heeft de auto te verkopen als eigenaar. Er is wel een vrijwaringbewijs door [betrokkene 1] afgegeven, maar de auto kon niet bij de RDW geregistreerd worden.

De raadsman van klaagster, mr. Van der Putten, verklaart, zakelijk weergegeven:

Ik mis de verklaringen van [betrokkene 2] en [betrokkene 1]. U houdt me die verklaringen voor.

De eerste vraag is of [betrokkene 2] wel belanghebbende is, want hij heeft de auto verkocht. Mijn cliënte heeft de eigendomspapieren gehad en is in het bezit van een keuringsrapport. Dit hebben wij bij ons. Deze papieren kreeg ze van de politie terug, maar het beslag bleef toch gehandhaafd. Een agent heeft toen op 4 mei gezegd erop terug te komen. Mijn cliënte is in het bezit van de eigendomspapieren, de reservesleutel en de kentekenbewijzen. Tevens zit er in het dossier een verklaring van haar zus en een aangifte. Dit is voldoende om aan te nemen dat de auto van haar is.

Klaagster verklaart, zakelijk weergegeven:

U houdt me voor dat [betrokkene 2] zegt dat de auto alleen op mijn naam staat, maar niet mijn eigendom is. Dat is niet zo. Ik heb ook de verzekering betaald. Ik heb nog geen rijbewijs. Daar ben ik mee bezig. Alleen mijn zus rijdt met de auto. Die auto staat bij mijn zus voor de deur. Ik woon daar vlakbij. Destijds was [betrokkene 2] haar vriend.

De raadsman van belanghebbende [betrokkene 2], mr. Woodrow verklaart, zakelijk weergegeven:

Ik ben van mening dat mijn cliënt belanghebbende is. Als aan wordt genomen dat hij geen belanghebbende is, dan gaat de auto naar [betrokkene 1]. Het probleem is dat er een geschil is rond de eigendom van de auto. Mijn cliënt kan precies vertellen van wie hij de auto destijds heeft gekocht en voor welk bedrag. [Klaagster] verklaart hierover niet. Zij zegt niet dat zij de auto heeft gekocht. De auto is slechts op haar naam gezet. Ik heb een kwitantie, waaruit blijkt dat de auto is gekocht van [betrokkene 3]. Mijn cliënt heeft [klaagster] steeds geld gegeven om de verzekeringen te betalen. Mijn cliënt maakt bezwaar tegen teruggave aan [klaagster]. Hij verzoekt om teruggave aan hem of aan [betrokkene 1].

Belanghebbende [betrokkene 2] verklaart, zakelijk weergegeven:

Ik heb € 5.000,= voor de auto betaald toen ik mijn oude auto inruilde.

Klaagster verklaart, zakelijk weergegeven:

Ik weet niet hoe hij erbij komt dat hij de verzekering aan mij in contanten heeft betaald. Dit klopt niet. Ik heb de bankafschriften van de verzekering en belasting. Ik heb aan hem geld gegeven voor de auto. De raadsman van [betrokkene 2] zegt me dat [betrokkene 2] als hoofdbestuurder wordt aangemerkt bij de verzekering. Dat klopt inderdaad. Ik heb immers geen rijbewijs.

Belanghebbende [betrokkene 2] verklaart, zakelijk weergegeven:

De officier van justitie vraagt me op wiens naam de auto stond die ik heb ingeruild. Die stond ook 2 maanden op naam van [klaagster], omdat ik steeds bekeuringen kreeg. U vraagt me waarom de auto niet op naam van de zus van [klaagster] is gezet. Zij heeft een uitkering.

Omdat ik gedetineerd zat, is de Volkwagen Golf op naam van [klaagster] gezet. De Jetta stond wel op mijn naam.

De officier van justitie verklaart, zakelijk weergegeven:

De vraag is aan wie de auto moet worden teruggegeven. De auto is onder [betrokkene 1] in beslag genomen. De auto zou naar hem moeten worden geretourneerd, tenzij het maatschappelijk onverantwoord is, omdat een ander als eigenaar moet worden aangemerkt. Gelet op de stukken van klaagster, die in het bezit is van de kentekenbewijzen en de verzekering heeft betaald, alsmede het feit dat de zus van klaagster in de auto rijdt en zij aangifte heeft gedaan, vind ik dat de auto terug moet naar [klaagster]. De eigendomspapieren zijn allemaal in handen van klaagster. Dat [betrokkene 2] zijn auto niet op zijn eigen naam heeft gezet, is voor zijn eigen risico. De auto was al aan [betrokkene 1] verkocht. [betrokkene 2] heeft wellicht de € 8.000,= terugbetaald. Eigenlijk is [betrokkene 2] geen belanghebbende. Ik vraag me af waarom de Jetta wel op naam van [betrokkene 2] stond. Er zijn wel omstandigheden die erop wijzen dat [klaagster] de eigenaar is. [Betrokkene 1] wil hem niet terug, [klaagster] kan binnen 3 jaar op grond van artikel 3:86 BW de auto opeisen. Mijns inziens dient het klaagschrift gegrond te worden verklaard en moet de auto terug naar [klaagster].

De raadsman van klaagster, mr. Van der Putten, verklaart, zakelijk weergegeven:

Ik ben het eens met de officier van justitie.

De raadsman van belanghebbende [betrokkene 2], mr. Woodrow, verklaart, zakelijk weergegeven:

Ik ben het niet met de officier van justitie eens. De officier van justitie zegt dat mijn cliënt geen enkel bewijs heeft dat de auto van hem is. Hij verkoopt de auto als eigenaar door aan [betrokkene 1] en laat hem vrijwaren. Mijn cliënt kan precies vertellen waar hij de auto heeft gekocht, door wie de auto is opgehaald, welke auto hij heeft ingeruild en voor welk bedrag dit is geweest. Ik heb de kwitantie overgelegd. De officier van justitie gaat voorbij aan het feit dat degene die de auto terugvraagt, niet eens een rijbewijs heeft. De zus van [klaagster] rijdt in de auto. Dat is ook een rare constructie. Bij de verzekering staat mijn cliënt als hoofdbestuurder aangemerkt. Dat past niet in het plaatje, zoals [klaagster] dat heeft geschetst. Waarom zou hij als hoofdbestuurder aangemerkt worden als hij geen eigenaar is? Het is geen onlogisch verhaal wat mijn cliënt verteld heeft. Hij kon de auto op zondagavond niet overschrijven. Ik vind het maatschappelijk onverantwoord om een auto terug te geven aan iemand zonder rijbewijs. Mijn cliënt heeft nu schade. Er is een dringend belang bij mijn cliënt. U vraagt me waarom er niet meteen een klaagschrift is ingediend. De koop was ongedaan gemaakt tussen mijn cliënt en [betrokkene 1] en al heel snel kwam er een oproep voor belanghebbende. Wij dachten daarom dat het niet nodig was om cliënt zich als belanghebbende te melden.

De officier van justitie verklaart, zakelijk weergegeven:

Dat [klaagster] geen rijbewijs heeft en [betrokkene 2] als hoofdbestuurder wordt aangemerkt bij verzekering, zegt niets over het eigendom. De zus van [klaagster] zegt dat [klaagster] eigenaar is. [Betrokkene 2] is de enige die zegt dat de auto van hem is. Daarbij merk ik op dat de auto die is ingeruild, ook op naam van [klaagster] stond.

De raadsman van klaagster, mr. Van der Putten, verklaart, zakelijk weergegeven:

Als je stelt eigenaar te zijn, moet je met bewijzen komen. Ik denk dat het duidelijk genoeg is dat auto naar mijn cliënte terug moet. Ik denk juridisch dat [betrokkene 2] geen belanghebbende is, maar [betrokkene 1]. Het beslag ligt er al heel lang. Ik vraag me af waarom [betrokkene 2] niet eerder een klaagschrift heeft ingediend."

2.2.3. De bestreden beschikking houdt het volgende in:

"Klaagster heeft verzocht om teruggave van de auto met kenteken [AA-00-BB]. Deze auto is in beslag genomen onder [betrokkene 1]. Klaagster stelt eigenaresse van de auto te zijn.

Ter zitting heeft [betrokkene 2] eveneens gesteld dat hij eigenaar is van de auto. Om die reden dient hij als belanghebbende te worden aangemerkt. [Betrokkene 2] heeft zich verzet tegen teruggave van de auto aan klaagster.

Blijkens het dossier heeft de zus van klaagster op 4 januari 2010 aangifte gedaan van diefstal met geweld van een personenauto door [betrokkene 2]. Klaagster heeft op 22 januari 2010 verklaard dat zij de auto vier tot vijf maanden geleden via [betrokkene 2] heeft gekocht. [Betrokkene 2] is op 22 januari 2010 gehoord en heeft verklaard dat hij eigenaar is van de auto en dat hij deze heeft verkocht aan [betrokkene 1] Auto's. Belanghebbende [betrokkene 1] heeft verklaard de auto op 2 januari 2010 te hebben gekocht van verdachte.

Ter zitting heeft klaagster gesteld dat de auto haar eigendom is en daarom aan haar moet worden teruggegeven, zij betwist de stellingname van belanghebbende [betrokkene 2] dat de auto enkel op haar naam is gezet omdat [betrokkene 2] zelf geen auto meer op zijn naam kon zetten.

Ter zitting heeft belanghebbende [betrokkene 2] gesteld dat hij eigenaar is van de auto, dat de auto ten tijde van de aanschaf niet op zijn naam kon worden gezet omdat hij gedetineerd was en de auto derhalve op naam van klaagster is gezet.

De officier van justitie heeft gesteld dat nu [betrokkene 1] heeft gemeld schadeloos te zijn gesteld door verkoper en klaagster de autopapieren op haar naam heeft staan, de auto naar klaagster kan worden geretourneerd. De officier van justitie heeft gesteld dat, indien het relaas van verdachte [betrokkene 2] zou worden gevolgd, hij zelf een risico heeft genomen door de auto op naam van [klaagster] te zetten en zij geen reden ziet de auto aan [betrokkene 2] te retourneren.

Ingevolge artikel 116 juncto artikel 552a Wetboek van Strafvordering is het hoofdregel dat wanneer het belang van strafvordering zich niet meer verzet tegen de teruggave van een inbeslaggenomen voorwerp, zoals in onderhavige zaak het geval is, teruggave geschiedt aan degene bij wie het voorwerp in beslag is genomen, tenzij een derde redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt.

Voor zowel klaagster als voor verdachte [betrokkene 2] zijn met betrekking tot het eigenaarschap aanknopingspunten in het dossier te vinden en ter zitting aangevoerd. Hier doet zich dus niet het geval voor dat één van beiden redelijkerwijs als rechthebbende kan worden beschouwd. Teruggave aan degene onder wie de auto in beslag is genomen, [betrokkene 1], ligt derhalve in de rede. Het klaagschrift dient daarom ongegrond te worden verklaard."

2.3. In een geval waarin het belang van strafvordering het voortduren van een op de voet van art. 94 Sv gelegd beslag niet meer vordert en waarin een derde op de voet van art. 552a Sv een klaagschrift heeft ingediend strekkende tot teruggave, dient de rechter te beoordelen of de klager die stelt rechthebbende te zijn, redelijkerwijs als rechthebbende op het inbeslaggenomene kan worden aangemerkt. Bij de beantwoording van deze vragen mag de rechter civielrechtelijke aspecten betrekken, maar van hem wordt niet verlangd dat hij treedt in de beslechting van burgerrechtelijke eigendoms- en bezitskwesties. Het gaat immers om een voorlopig oordeel omtrent de eigendoms- en bezitsrechten ten aanzien van het inbeslaggenomen voorwerp.

2.4. De Rechtbank heeft de vraag of de klaagster redelijkerwijs als rechthebbende op de auto kan worden aangemerkt, ontkennend beantwoord. De Rechtbank heeft dat oordeel gegrond op de vaststelling dat in het dossier niet alleen aanknopingspunten zijn te vinden voor de stelling dat de klaagster als rechthebbende kan worden aangemerkt, maar ook voor de stelling dat [betrokkene 2] als rechthebbende kan worden aangemerkt. Daarmee heeft de Rechtbank haar oordeel dat de klaagster redelijkerwijs niet als rechthebbende kan worden aangemerkt, ontoereikend gemotiveerd. Het middel klaagt daarover terecht.

3. Slotsom

Hetgeen hiervoor is overwogen brengt mee dat als volgt moet worden beslist.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt de bestreden beschikking;

verwijst de zaak naar het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch, opdat de zaak op het bestaande klaagschrift opnieuw wordt behandeld en afgedaan.

Deze beschikking is vastgesteld op 20 december 2011 en gegeven door de vice-president A.J.A. van Dorst als voorzitter, en de raadsheren W.M.E. Thomassen en C.H.W.M. Sterk, in bijzijn van de griffier S.P. Bakker, in raadkamer en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 10 januari 2012.

Conclusie 11‑10‑2011

Mr. Knigge

Partij(en)

Conclusie inzake:

[Klaagster]

1.

De Rechtbank Breda heeft het klaagschrift van klaagster — strekkende tot opheffing van het beslag op de auto met kenteken [AA-00-BB] en tot teruggave van die auto aan klaagster — bij beschikking van 30 juni 2010 ongegrond verklaard.

2.

Tegen deze uitspraak is namens klaagster cassatieberoep ingesteld.

3.

Namens klaagster heeft mr. G.J.P.M. Mooren, advocaat te Goirle, een middel van cassatie voorgesteld.

4.

Het middel klaagt over de ongegrondverklaring van het beklag.

5.

Het gaat hier om een op 22 januari 2010 onder [betrokkene 1] in beslag genomen auto met kenteken [AA-00-BB]. Klaagster stelt eigenaresse van die auto te zijn. De desbetreffende auto zou op 31 december 2009 door de ex-vriend van haar zus, [betrokkene 2], zijn gestolen. Klaagster heeft aangevoerd dat zij de auto destijds heeft gekocht via (die) [betrokkene 2]. Klaagster beschikt over de eigendomspapieren, de reservesleutel en de kentekenbewijzen van de auto. Verder zou zij ook de verzekering voor de auto hebben betaald. Omdat klaagster nog niet in het bezit was van een rijbewijs, stond de auto voor de deur van haar zus. Alleen haar zus reed in de auto, aldus klaagster.

6.

[Betrokkene 2], die bij de behandeling van het klaagschrift in de raadkamer als belanghebbende is verschenen en gehoord, beweert eveneens eigenaar van de auto te zijn.1. Hij zou de auto hebben verkocht aan [betrokkene 1]. Volgens de raadsman van [betrokkene 2] is er wel een vrijwaringsbewijs door [betrokkene 1] afgegeven, maar kon de auto niet bij de RDW worden geregistreerd, zo blijkt uit het proces-verbaal van de raadkamerbehandeling.2. De koop zou later weer ongedaan zijn gemaakt.3. Uit het proces-verbaal van de raadkamerbehandeling blijkt voorts dat [betrokkene 2] heeft verzocht om teruggave van de auto aan hem of aan [betrokkene 1]. [Betrokkene 1] is — met kennisgeving vooraf — niet ter zitting verschenen.4.

7.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de auto aan klaagster moest worden (terug)gegeven. Ter zitting lichtte zij haar standpunt als volgt toe:

‘De vraag is aan wie de auto moet worden teruggegeven. De auto is onder [betrokkene 1] in beslag genomen. De auto zou naar hem moeten geretourneerd, tenzij het maatschappelijk onverantwoord is, omdat een ander als eigenaar moet worden aangemerkt. Gelet op de stukken van klaagster, die in het bezit is van de kentekenbewijzen en de verzekering heeft betaald, alsmede het feit dat de zus van klaagster in de auto rijdt en zij aangifte heeft gedaan, vind ik dat de auto terug moet naar [klaagster]. De eigendomspapieren zijn allemaal in handen van klaagster. Dat [betrokkene 2] zijn auto niet op zijn eigen naam heeft gezet, is voor zijn eigen risico. De auto was al aan [betrokkene 1] verkocht. [Betrokkene 2] heeft wellicht de € 8.000,- terugbetaald. Eigenlijk is [betrokkene 2] geen belanghebbende. Ik vraag me af waarom de Jetta5. wel op naam van [betrokkene 2] stond. Er zijn wel omstandigheden die erop wijzen dat [klaagster] de eigenaar is. [Betrokkene 1] wil hem niet terug, [klaagster] kan binnen 3 jaar op grond van art. 3:86 BW de auto opeisen. Mijns inziens dient het klaagschrift gegrond te worden verklaard en moet de auto terug naar [klaagster].’

8.

De Rechtbank heeft het beklag, zoals gezegd, ongegrond verklaard. Daartoe overwoog de Rechtbank onder meer het volgende:

‘Blijkens het dossier heeft de zus van klaagster op 4 januari 2010 aangifte gedaan van diefstal met geweld van een personenauto door [betrokkene 2]. Klaagster heeft op 26 januari 2010 verklaard dat zij de auto vier tot vijf maanden geleden via [betrokkene 2] heeft gekocht. [Betrokkene 2] is op 22 januari 2010 gehoord en heeft verklaard dat hij de eigenaar is van de auto en dat hij deze heeft verkocht aan [A]. Belanghebbende [betrokkene 1] heeft verklaard de auto op 2 januari 2010 te hebben gekocht van verdachte.

Ter zitting heeft klaagster gesteld dat de auto haar eigendom is en daarom aan haar moet worden teruggegeven. Zij betwist de stellingname van belanghebbende [betrokkene 2] dat de auto enkel op haar naam is gezet omdat [betrokkene 2] zelf geen auto meer op zijn naam kon zetten.

Ter zitting heeft belanghebbende [betrokkene 2] gesteld dat hij eigenaar is van de auto, dat de auto ten tijde van de aanschaf niet op zijn naam kon worden gezet omdat hij gedetineerd was en de auto derhalve op naam van klaagster is gezet.

De officier van justitie heeft gesteld dat nu [betrokkene 1] heeft gemeld schadeloos te zijn gesteld door verkoper, en klaagster de autopapieren op haar naam heeft staan, de auto naar klaagster kan worden geretourneerd. De officier van justitie heeft gesteld dat, indien het relaas van verdachte [betrokkene 2] zou worden gevolgd, hij zelf een risico heeft genomen door de auto op naam van [klaagster] te zetten en zij geen reden ziet de auto aan [betrokkene 2] te retourneren.

Ingevolge artikel 116 juncto artikel 552a Wetboek van Strafvordering is het hoofdregel dat wanneer het belang van strafvordering zich niet meer verzet tegen de teruggave van een inbeslaggenomen voorwerp, zoals in onderhavige zaak het geval is, teruggave geschiedt aan degene bij wie het voorwerp in beslag is genomen, tenzij een derde redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt.

Voor zowel klaagster als voor verdachte [betrokkene 2] zijn met betrekking tot het eigenaarschap aanknopingspunten in het dossier te vinden en ter zitting aangevoerd. Hier doet zich dus niet het geval voor dat één van beiden redelijkerwijs als rechthebbende kan worden beschouwd. Teruggave aan degene onder wie de auto in beslag is genomen, [betrokkene 1], ligt derhalve in de rede.’

9.

In een geval als het onderhavige waarin sprake is van een beklag van een ander dan de beslagene tegen een op de voet van art. 94 Sv gelegd beslag dient de rechter, indien de klager stelt rechthebbende te zijn op het inbeslaggenomen voorwerp, i) te beoordelen of het belang van strafvordering het voortduren van het beslag vordert en, zo nee, ii) te onderzoeken of de klager inderdaad redelijkerwijs als rechthebbende op het voorwerp kan worden aangemerkt. In de onderhavige zaak hoefde de Rechtbank niet meer te onderzoeken of het belang van strafvordering zich tegen teruggave van de auto verzette. De officier van justitie had immers tijdens de behandeling van het klaagschrift in de raadkamer al te kennen gegeven dat dat niet het geval was. De vraag die (wél) moest worden beantwoord was of klaagster redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt.

10.

De Rechtbank heeft overwogen dat teruggave aan de beslagene ([betrokkene 1]) in de rede ligt. De Rechtbank heeft er echter — op zich terecht6. — van afgezien de teruggave van de auto aan [betrokkene 1] te gelasten. 7. Met de ongegrondverklaring van het klaagschrift heeft de Rechtbank volstaan. Die beslissing is kennelijk gebaseerd op haar oordeel dat klaagster redelijkerwijs niet als rechthebbende kan worden aangemerkt. De vraag die thans in cassatie aan de orde is, is of dat oordeel begrijpelijk is en toereikend gemotiveerd.

11.

Onduidelijk is hoe het laatst bedoelde oordeel van de Rechtbank zich verhoudt tot haar oordeel dat teruggave aan de beslagene in de rede ligt. De motivering van de beschikking wekt de indruk dat beide oordelen worden gedragen door de betekenis die de Rechtbank heeft toegekend aan de door haar vooropgezette hoofdregel dat inbeslaggenomen voorwerpen dienen te worden teruggegeven aan de beslagene. Daarom zal ik ingaan op de vraag of teruggave aan [betrokkene 1] in casu inderdaad aangewezen is.

12.

Bij de beantwoording van de vraag aan wie een inbeslaggenomen voorwerp moet worden teruggegeven, dient art. 116 Sv als leidraad. De hoofdregel van art. 116 Sv lid 1 houdt in dat — zodra het belang van strafvordering zich niet meer verzet tegen teruggave — het inbeslaggenomen voorwerp aan de beslagene moet worden teruggegeven. Op deze hoofdregel bestaat een aantal uitzonderingen. Die uitzonderingen worden in het tweede en derde lid van art. 116 Sv geformuleerd. Zo ziet art. 116 lid 2 Sv op de situatie waarin de beslagene schriftelijk afstand heeft gedaan van het in beslag genomen voorwerp. In die situatie kan het openbaar ministerie

(a)

het voorwerp doen teruggeven aan degene die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt;

(b)

gelasten dat het voorwerp ten behoeve van de rechthebbende in bewaring zal blijven of

(c)

in geval degene bij wie het voorwerp in beslag is genomen verklaart dat het hem toebehoort, gelasten dat daarmee wordt gehandeld als ware het verbeurd verklaard of onttrokken aan het verkeer.

Ook als de beslagene geen afstand doet, bestaan er mogelijkheden het voorwerp niet aan de beslagene terug te geven. Het openbaar ministerie kan krachtens art. 116 lid 3 Sv de hiervoor onder (a) en (b) vermelde beslissing alsnog nemen, indien de beslagene zich niet binnen veertien dagen nadat het openbaar ministerie hem schriftelijk kennis heeft gegeven van het voornemen tot zodanige beslissing, daarover heeft beklaagd of indien het beklag onherroepelijk ongegrond is verklaard.

13.

In de toelichting op het cassatiemiddel wordt gesteld dat [betrokkene 1] afstand van de inbeslaggenomen auto heeft gedaan in de zin van art. 116 lid 2 Sv. Dat komt mij niet juist voor. Van een rechtsgeldige verklaring van afstand is pas sprake als de afstand ten overstaan van de rechter-commissaris, de officier van justitie of een andere opsporingsambtenaar schriftelijk is gedaan.8. Uit het dossier blijkt niet dat [betrokkene 1] op deze wijze van de auto afstand heeft gedaan.9. Maar [betrokkene 1] is naar aanleiding van het klaagschrift van klaagster wél — conform art. 552a lid 5 Sv — in de beklagprocedure opgeroepen.10. Hij is niet verschenen en kennelijk heeft hij ook geen aanleiding gezien zelf een klaagschrift in te dienen.11. Door de officier van justitie is bij de behandeling in raadkamer verklaard dat [betrokkene 1] de auto niet terug wil en dat — zo blijkt uit de bestreden beschikking — [betrokkene 1] door [betrokkene 2] schadeloos is gesteld. Teruggave aan de beslagene zou er dus toe leiden dat de beslagene een ‘dubbele teruggave’ ontvangt ([betrokkene 1] heeft immers ook al een schadeloosstelling ontvangen ter hoogte van het bedrag dat hij voor de auto aan [betrokkene 2] heeft betaald) of — en dat is waarschijnlijker — dat de auto via [betrokkene 1] bij [betrokkene 2] terecht komt. Dat is niet erg bevredigend, aangezien de Rechtbank niet heeft geoordeeld dat [betrokkene 2] een beter recht heeft dan klaagster.

14.

Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat teruggave aan de beslagene achterwege kan blijven als ‘die teruggave onredelijke gevolgen zou hebben’.12. Op grond van onder meer deze passage uit de MvT oordeelde de Hoge Raad in HR 29 oktober 2002, LJN AE5650, NJ 2003/19 dat het de rechter vrij staat om ex art. 353 Sv de bewaring van het inbeslaggenomen voorwerp te gelasten ‘in het geval naar het oordeel van de rechter aannemelijk is dat degene onder wie is inbeslaggenomen geen recht heeft op het voorwerp’. Dat wil niet zeggen dat teruggave aan de beslagene pas aan de orde is als is vastgesteld dat hij redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt. Dat zou in strijd zijn met de hoofdregel dat het desbetreffende voorwerp in beginsel aan de beslagene dient te worden teruggegeven. Het gaat om gevallen waarin positief blijkt (aannemelijk is) dat de beslagene géén rechthebbende is.13. Dat kan als volgt worden begrepen. Bij de bedoelde hoofdregel gaat het om de vraag of een ander een beter recht heeft dan de beslagene. Die hoofdregel berust dus op de (uit de feitelijke situatie ten tijde van de inbeslagneming voortvloeiende) veronderstelling dat de beslagene recht heeft op het voorwerp in kwestie. Als die veronderstelling onjuist blijkt te zijn, gaat de hoofdregel niet op.14.

15.

Wat voor de rechter geldt die ex art. 353 Sv een beslissing moet geven over de inbeslaggenomen voorwerpen, zal mijns inziens ook hebben te gelden voor de officier van justitie die ex art 116 Sv over het beslaggoed heeft te oordelen. Als aannemelijk is dat de beslagene geen rechthebbende is, zal de officier van justitie, als er (nog) geen ander is die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt, de bewaring van het desbetreffende voorwerp ten behoeve van de rechthebbende dienen te gelasten.

16.

Gelet op het voorgaande komt het oordeel van de Rechtbank dat teruggave aan [betrokkene 1] in de rede ligt, niet direct begrijpelijk voor. Alles wijst er immers op dat deze [betrokkene 1] geen recht meer op het voorwerp wil doen laten gelden. Daarmee is niet gezegd dat bewaring ten behoeve van de rechthebbende in de rede ligt. De teruggave aan degene die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt, laat zoals bekend ieders recht op het voorwerp onverlet. Dat betekent ook dat niet een definitieve beslissing van de civiele rechter behoeft te worden afgewacht voordat tot teruggave wordt over gegaan. In een situatie waarin de vraag enkel is wie van twee gepretendeerde rechthebbenden een beter recht heeft, ligt bewaring ten behoeve van de rechthebbende niet in de rede. De rechter die over het beklag oordeelt, zal de knoop (voorlopig) moeten doorhakken.

17.

Na het voorgaande meen ik kort te kunnen zijn. De Rechtbank heeft haar oordeel dat klaagster, ondanks al hetgeen aan het klaagschrift ten grondslag is gelegd, niet redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt, kennelijk alleen gebaseerd op haar vaststelling dat er in het dossier ook ‘aanknopingspunten’ zijn te vinden voor het eigenaarschap van [betrokkene 2]. Die enkele vaststelling kan bedoeld oordeel niet dragen.

18.

Het middel slaagt derhalve.

19.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden beschikking ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

20.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden beschikking en tot zodanige beslissing met betrekking tot terugwijzen of verwijzen als de Hoge Raad gepast zal voorkomen.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,

AG

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.