HR (P-G), 13-07-2010, nr. 08/03871

‘Omdat het rechtsmiddel van hoger beroep oppositie veronderstelt tegen het vonnis in eerste aanleg gewezen zal de appèlrechter zich erover moeten uitlaten of de oppositie gegrond is of niet. De appèlrechter kan in appèl het vonnis in eerste aanleg bevestigen of vernietigen (artikel 423 Sv). In geval het hof het vonnis vernietigt, geschiedt dat in de regel ‘omdat het hof zich daarmee niet kan verenigen’. Dat oordeel vindt plaats naar mogelijk tussentijds gewijzigde omstandigheden. Een verder dragende motivering is niet vereist. Vernietiging van het vonnis kan geheel of gedeeltelijk geschieden. Formeel bestaan in dat opzicht weinig beperkingen, mits de constructie maar logisch is en niet wordt voortgebouwd op aan nietigheid lijdende onderdelen. De huidige redactie van artikel 423 Sv is niet geheel helder. In het huidige artikel 423, eerste lid, Sv staat, kort gezegd, dat het vonnis in hoger beroep kan worden bevestigd, gedeeltelijk worden vernietigd of worden vernietigd. Daaruit laat zich als vanzelfsprekend afleiden, dat in geval van gedeeltelijke vernietiging er sprake zal zijn van gedeeltelijke bevestiging. De tussenzin dat bevestiging geschiedt met gehele of gedeeltelijke overneming van gronden kan evenwel de suggestie opwekken dat gedeeltelijke overneming van andere delen van het vonnis dan de gronden ook met een gedeeltelijke bevestiging niet verenigbaar zou zijn. Onzekerheid over de juiste uitleg van artikel 423, eerste lid, Sv heeft geleid tot invoering van artikel 423a Sv. Het verdient de voorkeur de ruime mogelijkheden van artikel 423, eerste lid, Sv nadrukkelijker te formuleren. Dat kan eenvoudig door met zoveel woorden te bepalen, dat ook gedeeltelijke bevestiging mogelijk is. Artikel 423a Sv inzake de correctie van de kwalificatie is dan overbodig, temeer daar Corstens artikel 423a Sv in relatie tot het huidige artikel 423, eerste lid, Sv al overbodig kon achten (zie: G. J. M. Corstens, Het Nederlands strafprocesrecht (vierde druk, 2002, p. 716)).

In de praktijk worden vonnissen echter veelal niet bevestigd, maar vernietigd, zelfs indien de beslissing vervolgens vrijwel gelijkluidend is aan het oorspronkelijk vonnis. De vraag rijst of in het stelsel van bevestigen of vernietigen in het kader van een voortbouwend appèl nog verder wijziging moet worden aangebracht. De onderzoekers van Strafvordering 2001 stellen voor het oordeel van de appèlrechter altijd in de plaats te stellen van het vonnis in eerste aanleg. In geval de dagvaarding in appèl nietig is, de appèlrechter onbevoegd, of indien de verdachte of het openbaar ministerie niet rechtsgeldig appèl instelt, of de verdachte op andere gronden niet-ontvankelijk wordt verklaard, is dat vanzelfsprekend niet aan de orde. Daar gaat het de onderzoekers van Strafvordering 2001 ook niet om. Hun voorstel komt feitelijk neer op het in beginsel vernietigen van het vonnis in eerste aanleg. In het arrest dat voor het vonnis in de plaats komt kunnen vervolgens delen van het vonnis worden opgenomen als de rechter daartoe besluit.

In de Werkgroep hoger beroep en verzet is de voorkeur uitgesproken voor een systeem waarin de appèlrechter het vonnis bevestigt in zoverre hij daarmee instemt. Voorts kan hij in het vonnis verbeteringen aanbrengen in beslissingen en motiveringen. Dat dit in de huidige praktijk weinig gebeurt heeft verschillende oorzaken. In bijzonder speelt mee dat bij bevestiging de appèlrechter eventueel in eerste aanleg begane en met nietigheid bedreigde vormverzuimen voor zijn rekening neemt. Dat kan tot cassatie leiden. Om die reden wordt veelal een nieuwe beslissing opgebouwd. Corstens heeft erop gewezen dat een nadeel van deze praktijk is dat niet of moeilijk valt na te gaan wat de appèlrechter niet bevalt aan de opbouw van het vonnis in eerste aanleg (G. J. M. Corstens, Het Nederlands strafprocesrecht, vierde druk, 2002, p. 715). De vernietiging wordt immers niet gemotiveerd. De appèlrechter slaat zichzelf aldus een belangrijk instrument uit handen om de rechtsontwikkeling te sturen en de Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 320, nr. 3 30 rechtseenheid te bevorderen. Door de tekstuele wijzigingen in artikel 423 Sv wordt thans beoogd de bestaande huiveringen tegen bevestigen van vonnissen weg te nemen.’2.

hij op tijdstippen in de periode van 1 februari 2005 tot en met 17 maart 2005 te Wijdewormer, gemeente Wormerland, opzettelijk, zonder daartoe verleende vergunning, op perceel [a-straat 1], kadastraal bekend als [plaats B 001], een inrichting zoals bedoeld in categorie 28.1 bijlage 1 van het Inrichtingen- en Vergunningenbesluit Milieubeheer in werking heeft gehad, immers heeft hij in deze periode meer dan 5m3 (kubieke meter) huishoudelijke en bedrijfsafvalstoffen opgeslagen en anderszins op de bodem gebracht;’

De werkwijze die het Hof in de onderhavige zaak ten aanzien van de bewijsmotivering heeft gevolgd, komt erop neer dat de redengevende feiten en omstandigheden waarop de beslissing steunt dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan, in een terstond uitgewerkt arrest zijn opgenomen in een bewijsredenering waarbij het Hof heeft volstaan met een verwijzing naar de wettige bewijsmiddelen waaraan die feiten en omstandigheden zijn ontleend. In beginsel is die werkwijze niet in strijd met art. 359, derde lid, Sv.

Een dergelijke bewijsredenering kan de inzichtelijkheid van de door de rechter gevolgde gedachtegang bevorderen, terwijl niet wordt tekortgedaan aan een andere wezenlijke functie van de bewijsmotivering, namelijk dat de rechter op controleerbare wijze zich ervan vergewist dat de beslissing dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan, steunt op daartoe redengevende feiten en omstandigheden die zijn ontleend aan wettige bewijsmiddelen.

Gunstig effect van de hier gevolgde werkwijze is dat de verdachte terstond na de uitspraak beschikt over een uitgewerkt vonnis. Van een later op te maken ‘aanvulling’ op het vonnis in de zin van art. 365a Sv kan immers geen sprake meer zijn, omdat bij deze werkwijze geen verkort vonnis wordt gewezen.

Dat in die werkwijze de redengevende inhoud van een bewijsmiddel — zoals hetgeen een getuige heeft waargenomen of ondervonden, of hetgeen een opsporingsambtenaar heeft gerelateerd omtrent zijn bevindingen — zakelijk wordt samengevat, is op zichzelf niet onverenigbaar met genoemd motiveringsvoorschrift. Daarbij zal uiteraard de redengevend geachte inhoud van het bewijsmiddel geen geweld mogen worden aangedaan.

Wel zullen de redengevende feiten en omstandigheden moeten worden onderscheiden van gevolgtrekkingen — geheel of ten dele van feitelijke aard — die de rechter aan die feiten en omstandigheden verbindt. Waar met een dergelijke gevolgtrekking wordt volstaan zonder dat de onderliggende redengevende feiten en omstandigheden worden opgenomen, is aan het wettelijk motiveringsvereiste niet voldaan. In dit verband moet ook worden benadrukt dat het bij deze werkwijze noodzakelijk is dat de verwijzing naar de wettige bewijsmiddelen waaraan de redengevende feiten en omstandigheden zijn ontleend, zo nauwkeurig is dat kan worden beoordeeld of de bewezenverklaring in toereikende mate steunt op de inhoud van wettige bewijsmiddelen en of de samenvatting geen ongeoorloofde conclusies of niet redengevende onderdelen inhoudt dan wel of het bewijsmiddel niet is gedenatureerd.’7.

hij in de periode van 12 augustus 2004 tot en met 15 juni 2005 op een perceel gelegen aan de [c-straat], kadastraal bekend als [plaats B 002], gemeente Wormerland, opzettelijk een voorschrift ingevolge artikel 10 lid 1 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening, te weten artikel 4, lid 7.1.1. en 7.1.2 partiële herziening 1984 (van het Bestemmingsplan Landelijke Gebied 1974), heeft overtreden door op perceel [plaats B 002], welk perceel is bestemd tot ‘agrarische doeleinden’, zonder schriftelijke vergunning van Burgemeester en Wethouders de grond op te hogen en te verharden, immers heeft hij op dat perceel een verhoogd en verhard pad aangelegd van asfaltgranulaat’

Verdachte heeft ook ten aanzien van dit feit onder verwijzing naar de brief van de Burgemeester en Wethouders van de gemeente Wormerland van 13 juli 2006 bepleit dat hij niet in strijd met het bestemmingsplan heeft gehandeld. De economische politierechter begrijpt hieruit dat verdachte betoogt dat nu hij geen aanlegvergunning voor het pad op het perceel [a-straat 1] nodig heeft, dit ook geldt voor het pad op het in feit 2 genoemde perceel. De economische politierechter overweegt als volgt. Blijkens het proces-verbaal van 5 augustus 2005, PLl 100/05-042094, heeft de verbalisant op 15 juni 2005 tijdens een milieusurveillance geconstateerd dat aan de achterzijde van perceel [c-straat 1], in het weiland (kadastraal bekend als [plaats B 002]), een pad was aangelegd. Voor nadere controle heeft de verbalisant zich in het weiland begeven en gezien dat daar door middel van ophoging en verharding met asfaltgranulaat een pad was aangelegd, vanaf de achterzijde van de boerderij tot ongeveer 50 meter in het weiland. Ambtshalve was verbalisant bekend dat dit pad hier niet eerder lag en duidelijk was te zien dat deze verharding zeer recent was aangebracht. Het feit dat Burgemeester en Wethouders van de gemeente Wormerland hebben besloten dat voor de aanleg van een landbouwpad op het perceel [a-straat 1] te [plaats B] geen aanlegvergunning nodig is, betekent niet dat verdachte voor het ophogen van de grond voor de aanleg van een pad op een ander perceel ook geen aanlegvergunning nodig heeft. Het verweer van verdachte gaat derhalve niet op. Het ten laste gelegde feit is naar het oordeel van de economische politierechter wettig en overtuigend bewezen.’

Terzijde zij hier opgemerkt dat een bewijsmotivering in de vorm van een bewijsredenering als de onderhavige het gevaar in zich bergt dat niet alle onderdelen van de bewezenverklaring genoegzaam worden gemotiveerd, doordat die redenering te zeer wordt afgestemd op hetgeen de verdachte tegen het hem gemaakte verwijt heeft ingebracht. (…)’8.

hij op tijdstippen in de periode van 8 september tot en met 28 september 2005 te Wijdewormer, gemeente Wormerland, op of aan perceel [a-straat 2], kadastraal bekend als [plaats B 003], op de bodem handelingen heeft verricht, te weten 40 tot 50 balen hooi en/of bermmaaisel op de bodem heeft gebracht, terwijl hij wist, dat door die handeling de bodem kon worden verontreinigd en/of aangetast, en niet aan zijn verplichting heeft voldaan alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem konden worden gevergd, teneinde die verontreiniging en/of aantasting te voorkomen’

overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 13 van de Wet bodembescherming’

‘Ten aanzien van feit 6 dient in de vierde regel in plaats van ‘wist’ te worden gelezen: redelijkerwijs had kunnen vermoeden en dient tussen de woorden ‘en’ en ‘niet’ het woord ‘opzettelijk’ te worden toegevoegd.’

‘hij op tijdstippen in de periode van 8 september tot en met 28 september 2005 te Wijdewormer, gemeente Wormerland, op of aan perceel [a-straat 2], kadastraal bekend als [plaats B 003], op de bodem handelingen heeft verricht, te weten 40 tot 50 balen hooi en/of bermmaaisel op de bodem heeft gebracht, terwijl hij redelijkerwijs had kunnen vermoeden, dat door die handeling de bodem kon worden verontreinigd en/of aangetast, en opzettelijk niet aan zijn verplichting heeft voldaan alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem konden worden gevergd, teneinde die verontreiniging en/of aantasting te voorkomen’

‘hij, tezamen en in vereniging met een ander, op 16 januari 2006 op een perceel gelegen aan de [d-straat 1] te [plaats E], een inrichting als bedoeld in artikel 1.1 lid I van de Wet milieubeheer, behorende tot categorie 8.l.a en 9.1.d en 13.l.a en 15 en 18.1 genoemd in bijlage I van het Inrichtingen- en vergunningenbesluit milieubeheer, in werking had krachtens een door Burgemeester & Wethouders van Waterland bij besluit van 9 augustus 2000 verleende vergunning, en daarbij opzettelijk gedragingen heeft verricht in strijd met voorschriften verbonden aan die vergunning, immers:

heeft hij in strijd met voorschrift A3 de inrichting niet ordelijk en in goede staat van onderhoud gehouden door op verschillende plaatsen binnen de inrichting afvalstoffen zoals autobanden en een kapotte badkuip en zaagsel en polistyreen en landbouwplastics op de bodem te brengen;

en heeft hij in strijd met voorschrift A4 het wrak van een aanhangwagen en een in verval geraakte kar niet uit de inrichting verwijderd;

heeft hij in strijd met voorschrift Al 1 in het milieulogboek géén overzicht bijgehouden van controles aan installatie(onderdelen) en géén overzicht bijgehouden van het jaarlijkse energieverbruik immers waren in het milieulogboek geen overzicht/gegevens van het aardgasverbruik van het afgelopen kalenderjaar aanwezig en waren in het milieulogboek geen gegevens aanwezig van onderhoud van verwarmingstoestellen (CV-installatie, CV-ketel) en geiser; konden in strijd met voorschrift F2 afvalstoffen (gebroken beton en stenen en vlechtijzer en landbouwplastics en hout) in de bodem terechtkomen.’

De economische politierechter is — met de officier van justitie — van oordeel dat het onder het zesde gedachtestreepje ten aanzien van voorschrift Q7 ten laste gelegde niet wettig en overtuigend bewezen kan worden. Verdachte heeft onder verwijzing naar de brief van de Milieudienst Waterland van 25 juli 2006 ten aanzien van voorschrift A3 aangevoerd dat alles in orde was, ten aanzien van voorschrift A4 dat hij deze aanhangwagen nog steeds gebruikt voor het vervoer van jonge kalveren uit de weilanden en ten aanzien van voorschrift Al 1 dat het milieulogboek op de bestemde plaats lag en alle benodigde gegevens bevatte. De economische politierechter overweegt het volgende. Blijkens het proces-verbaal van 6 maart 2006, PLl 100/06-004374, hebben verbalisanten tijdens de controle op 16 januari 2006 van een inrichting, op het adres [d-straat 1] te [plaats E], op diverse plaatsen binnen deze inrichting gezien dat afval, zoals autobanden, een kapotte badkuip, zaagsel, en polistyreen alsmede landbouwplastics verspreid lagen en op of in de bodem waren gebracht. Voorts hebben verbalisanten het wrak van een aanhangwagen gezien, alsmede een in verval geraakte kar binnen de inrichting, hetgeen ook blijkt uit de foto's genummerd 9 tot en met 22 in de bij het proces-verbaal gevoegde fotobijlage. Een van de verbalisanten heeft verder geconstateerd dat in het milieulogboek geen overzicht aanwezig was van het aardgasverbruik van het afgelopen kalenderjaar, dat geen gegevens aanwezig waren van de keuringen van verwarmingstoestellen, te weten de centrale verwarmingsinstallatie en dat geen onderhoudscontract, dan wel, een document is aangetroffen, waaruit bleek dat enig vakkundig onderhoud aan de CV-installatie Nefit, een geiser zonder mantel en een oude ronde cv-ketel had plaatsgevonden. Verbalisanten verwijzen naar de foto's met nummer 2, 3 en 4 van de fotobijlage. Verbalisanten constateren verder dat op en in de bodem aanwezig was bouw en sloopafval, waaronder gebroken beton, stenen, vlechtijzer, (landbouwplastic en hout, alsmede andere afvalstoffen. Aan verdachte is ten laste gelegd dat hij op 16 januari 2006 in strijd met de voorschriften heeft gehandeld. Dit acht de economische politierechter bewezen op grond van voormelde bewijsmiddelen. Dat verdachte bij brief van de Milieudienst Waterland van 25 juli 2006 is medegedeeld dat zijn bedrijf op 20 juli 2006 is gecontroleerd op naleving van de milieuwetgeving en op die datum geen overtredingen van de voorschriften uit de vergunningen zijn geconstateerd, doet hieraan niet af. Verdachte heeft ten slotte aangevoerd dat de personenauto met kenteken [MM-XX-MM] steeds rijdbaar op het terrein is geweest, WA-verzekerd is en dat de wegenbelasting wordt betaald.

De economische politierechter overweegt het volgende. Blijkens het proces-verbaal van 6 maart 2006, PLl 100/06-004374 hebben verbalisanten op 16 januari 2006 tijdens de controle van een inrichting, op het adres [d-straat 1] te [plaats E], op het buitenterrein een personenauto zien staan, voorzien van kenteken [MM-XX-MM]. Dit voertuig werd kennelijk gebruikt voor de opslag van in onbruik geraakte materialen, waaronder doeken, stoffen en plastics. Verbalisanten zagen dat in dit voertuig remolie en koelvloeistof in een reservoir aanwezig waren, alsmede een accu en motorolie in het carter. Op het motorblok ontbrak een snaar en de motor was door roestvorming aangetast, terwijl het voor dit voertuig afgegeven kenteken geschorst was vanaf 15 juli 2005. Uit de door verdachte overgelegde kopie van de pakketpolis is af te leiden dat de auto WA-verzekerd was in elk geval tot 6 juni 2005. Het toezenden van een kopie van de groene kaart plus een premieberekening door de verzekering(stussenpersoon) is, anders dan verdachte meent, geen bewijs dat de auto ook na 6 juni 2005 verzekerd is gebleven. Uit voormelde constateringen van verbalisanten blijkt echter onvoldoende om vast te kunnen stellen dat de auto geringe tijd niet is gebruikt, zodat het tenlastegelegde onder 8 wat betreft gedachtestreepje 5 ten aanzien van voorschrift J2 niet kan worden bewezen.

Ten aanzien van het onder 8 vijfde gedachtestreepje ten aanzien van voorschrift J2 ten laste gelegde is de economische politierechter anders dan de officier van justitie van oordeel dat dit niet bewezen is.’

Bij de beslissing over de straf die aan verdachte moet worden opgelegd, heeft de economische politierechter zich laten leiden door de aard en de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder de feiten zijn begaan. Rekening is gehouden met de draagkracht van verdachte, zoals daarvan uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken. In het bijzonder overweegt de economische politierechter het volgende. Verdachte heeft diverse al dan niet agrarische bedrijven. Op verschillende tijdstippen heeft hij diverse milieuvoorschriften overtreden. Nadat hij door de controlerende autoriteiten daarop is geattendeerd, heeft hij sommige overtredingen gestaakt, doch andere heeft hij gecontinueerd, hetgeen ook blijkt uit het feit dat sommige gedragingen (opslag van hooi) op diverse tijdstippen aan verdachte ten laste zijn gelegd en bewezen zijn verklaard. Verdachte lijkt zelf te willen bepalen wat volgens hem wel of niet is toegestaan. Hoewel tegen verdachte reeds vele malen eerder proces-verbaal is opgemaakt, blijkt uit het uittreksel uit de justitiële documentatie dat verdachte niet eerder onherroepelijk voor soortgelijke feiten is veroordeeld. Op grond van het vorenoverwogene is de economische politierechter van oordeel dat een boete van na te noemen hoogte moet worden opgelegd. Een gedeelte daarvan behoeft vooralsnog niet te worden betaald om verdachte er van te weerhouden in de toekomst opnieuw soortgelijke feiten te begaan. Deze boete is lager dan door de officier van justitie is gevorderd, omdat de economische politierechter minder bewezen heeft verklaard dan waarvan de officier van justitie bij het formuleren van de eis is uitgegaan en de bewezenverklaarde feiten anders waardeert. Op grond van het vorenoverwogene is de politierechter van oordeel dat een boete van na te noemen hoogte moet worden opgelegd. Een gedeelte daarvan behoeft vooralsnog niet te worden betaald om verdachte er van te weerhouden in de toekomst opnieuw soortgelijke feiten te begaan.’