XII.3.3 Objectieve verwijzingsregel (art. 4 Rome I)

1159. Art. 4 Rome I. Indien cedent en cessionaris geen rechtskeuze hebben uitgebracht, dan dient het op de cessie-overeenkomst toepasselijke recht te worden vastgesteld aan de hand van de objectieve verwijzingsregel van art. 4 Rome I.1 De regeling van deze bepaling is anders van opzet dan die van art. 4 EVO. De ‘leer van de kenmerkende prestatie’ vormt niet langer een algemeen vermoeden van het land waarmee de overeenkomst het nauwst verbonden is. Eerst moet worden beoordeeld of de overeenkomst valt onder een van de in het eerste lid genoemde overeenkomsten waarvoor de bepaling het toepasselijke recht vaststelt (art. 4 lid 1 Rome I). Eerst als de overeenkomst niet valt onder te brengen in een van de in lid 1 genoemde categorieën, komt men toe aan de ‘leer van de kenmerkende prestatie’.2 Deze leer houdt in dat de overeenkomst wordt beheerst door het recht van het land waar de partij die de kenmerkende prestatie van de overeenkomst moet verrichten, haar gewone verblijfplaats heeft (art. 4 lid 2 Rome I).3

Als echter uit alle omstandigheden blijkt dat de overeenkomst een kennelijk nauwere band heeft met een ander land dan het in de leden 1 of 2 bedoelde land, bijvoorbeeld omdat de overeenkomst zeer nauw is verbonden met een of meer andere overeenkomsten, dan is het recht van dat andere land van toepassing (accessoire aanknoping; art. 4 lid 3 Rome I).4

Tot slot bepaalt art. 4 lid 4 Rome I dat als het toepasselijke recht niet overeenkomstig lid 1of lid 2 kan worden vastgesteld, de overeenkomst wordt beheerst door het recht van het land waarmee zij het nauwst verbonden is.5

1160. Betekenis voor cessie. Welke betekenis hebbende objectieve verwijzingsregels, bij gebreke van een rechtskeuze, voor de vraag door welk recht de verbintenisrechtelijke verhouding tussen cedent en cessionaris wordt beheerst?

Indien de overeenkomst tussen de cedent en de cessionaris alleen de cessie als onderwerp heeft, zoals in geval van een verkoop van vorderingen, dan beheerst op grond van art. 4 lid 2 Rome I het recht van het land van vestiging van de cedent de cessie-overeenkomst; de cedent (verkoper) is in de regel degene die de voor de overeenkomst kenmerkende prestatie moet verrichten.6

Maakt de verplichting tot cessie daarentegen deel uit van een meeromvattende overeenkomst, dan is het mogelijk dat de cessionaris als de kenmerkende prestant moet worden aangemerkt.7 Indien de cessie plaatsvindt in het kader van een dienstverleningsovereenkomst, waarbij de cessionaris ten behoeve van de cedent bepaalde diensten verricht, dan wordt de verbintenisrechtelijke verhouding tussen cedent en cessionaris beheerst door het recht dat op deze overeenkomst van toepassing is. Ingevolge art. 4 lid 1 (b) Rome I is dat het recht van het land waar de dienstverlener (de cessionaris) zijn gewone verblijfplaats heeft. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een cessie in het kader van een factoring-arrangement of aan een cessie ter incasso. De te cederen vorderingen vormen hier het object van bepaalde door de cessionaris te verlenen diensten, zoals het beheer, de bewaking en/of de inning van de vorderingen. Het zwaartepunt van de sociaal-economische functie van de cessie-overeenkomst ligt in deze gevallen aan de zijde van de cessionaris (de factor).8^,9

Ten aanzien van een fiduciaire cessie tot zekerheid, tot slot, geldt het volgende. In het geval de verplichting tot cessie voortvloeit uit een beding in een geldleningsovereenkomst, moet worden aangenomen dat de leninggever (de cessionaris) als de kenmerkende prestant heeft te gelden. De verplichting tot het ter leen verstrekken van een geldsom vormt het zwaartepunt van de overeenkomst.10 De obligatoire verhouding tussen de leningnemer en de leninggever, waaronder de verplichting tot cessie, wordt derhalve op grond van art. 4 lid 2 Rome I beheerst door het recht van het land van vestiging van de leninggever/cessionaris.11

In het geval de verplichting tot fiduciaire cessie voortvloeit uit een ‘verlengd eigendomsvoorbehoud’, dat wil zeggen een beding in een koopovereenkomst op grond waarvan de afnemer (koper) gehouden is de vorderingen uit een doorverkoop aan de leverancier (verkoper) te cederen tot zekerheid van de betaling van de koopprijs, dan geldt op grond van art. 4 lid 1 (a) Rome I dat de overeenkomst wordt beheerst door het recht van het land waar de leverancier zijn gewone verblijfplaats heeft. Evenals in geval van een gewone koopovereenkomst is het zwaartepunt van de overeenkomst gelegen in de levering van de onder eigendomsvoorbehoud verkochte zaken. De cessie-overeenkomst wordt in dit geval dus beheerst door het recht van het land van vestiging van de cessionaris (verkoper).12