HR, 26-09-2006, nr. 03489/05B

De Rechtbank te Maastricht heeft op vordering van de Officier van Justitie de onttrekking aan het verkeer gelast van de in de bestreden beschikking genoemde voorwerpen.

Namens [betrokkene], belanghebbende in de procedure, is door mr. Th. Boumans, advocaat te Heerlen, een schriftuur houdende vijf middelen van cassatie ingediend.

Het gaat in deze zaak om het volgende. In de woning van belanghebbende is op 11 december 2001 een hennepkwekerij aangetroffen. Behalve de aangetroffen planten zijn ook de kweekinstallatie en kwekersbenodigdheden in beslag genomen. Deze voorwerpen behoren hem — aldus de stukken van het geding — toe.

Belanghebbende is bij op 14 oktober 2003 onherroepelijk geworden vonnis van de Politierechter te Maastricht van 18 april 2002 veroordeeld wegens ‘opzettelijke handelen in strijd met artikel 3, eerste lid, aanhef en onder C van de Opiumwet, strafbaar gesteld bij artikel 11 Opiumwet’, waarbij — kennelijk bij gebreke van een daartoe strekkende vordering van de Officier van Justitie en met voorbijgaan aan het bepaalde in art. 13a Ow — geen beslissing is genomen over het op de hiervoor genoemde voorwerpen rustende beslag. De bestreden beschikking houdt voorts in dat de Officier van Justitie — kennelijk op de voet van art. 117, tweede lid, Sv — op enig moment opdracht heeft gegeven tot vernietiging van de voorwerpen. Op 16 augustus 2005 heeft de Officier van Justitie een vordering ex art. 552f Sv ingediend.

De bestreden beschikking houdt — voor zover hier van belang — in:

Het eerste middel behelst de klacht dat de Rechtbank bij de verwerping van het verweer dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard wegens overschrijding van de redelijke termijn blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting en haar oordeel ook ontoereikend heeft gemotiveerd. Het middel is daarbij toegespitst op het oordeel van de Rechtbank dat niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie niet in het algemeen belang is gelet op de aard van de voorwerpen waarop het beslag rust.

Een vordering als bedoeld in art., 552f, tweede lid, Sv strekt tot onttrekking aan het verkeer van voorwerpen die van zodanige aard zijn dat het ongecontroleerde bezit daarvan in strijd is met de wet of met het algemeen belang. Vaste rechtspraak van de Hoge Raad houdt in dat op deze procedure — die immers betrekking heeft op het vaststellen van burgerlijke rechten en verplichtingen — art. 6 EVRM van toepassing is; vgl. HR 8 september 1987, NJ 1988, 453.

Het staat de rechter niet vrij aan de omstandigheid dat in de procedure met betrekking tot die vordering de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden, de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie te verbinden, aangezien dat tot gevolg kan hebben dat voorwerpen als hiervoor bedoeld aan de rechthebbende dienen te worden teruggegeven en aldus wederom in het verkeer worden gebracht. De rechter kan, indien hij op grond van zijn oordeel dat de voorwerpen voor onttrekking aan het verkeer vatbaar zijn, gebruik maakt van zijn bevoegdheid die voorwerpen aan het verkeer onttrokken te verklaren, aan de rechthebbende, indien en voor zover dit nodig is om te voorkomen dat deze door de onredelijke duur van de berechting onevenredig zou worden getroffen, op de voet van art. 36b, tweede lid, Sr in verbinding met art. 33c, tweede en derde lid, Sr een geldelijke tegemoetkoming toekennen; vgl. HR 15 februari 1994, NJ 1994, 489.

Het oordeel van de Rechtbank dat aldus moet worden verstaan dat voor niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie geen plaats is ondanks de geconstateerde schending van de redelijke termijn, getuigt in het licht van het voorgaande niet van een onjuiste rechtsopvatting.

Het middel faalt.

Het tweede middel komt op tegen het oordeel van de Rechtbank dat geen compensatie voor geleden nadeel wordt toegekend.

Wil een belanghebbende in geval van overschrijding van de redelijke termijn aanspraak kunnen maken op een geldelijke tegemoetkoming in de zin van art. 36b, tweede lid, Sr in verbinding met art. 33c, tweede en derde lid, Sr, dan zal aannemlijk moeten zijn dat dit nodig is om te voorkomen dat de belanghebbende door de onredelijke duur van de berechting onevenredig zou worden getroffen. Het oordeel van de Rechtbank dat niet is gebleken dat de belanghebbende in casu nadeel heeft ondervonden, kan als van feitelijke aard in cassatie slechts op zijn begrijpelijkheid worden getoetst. Het daartegen aangedragen argument dat de voorwerpen door de belanghebbende zouden kunnen worden verkocht en dat het nadeel zou bestaan uit de derving van inkomsten en de afschrijving van die goederen, snijdt geen hout. Het gaat immers om voorwerpen die niet terug mogen keren in het verkeer. Zie ook art. 13a Ow. Dat deze dus een zekere waarde zouden hebben die door de lange procedure verminderd is, levert dus voor de belanghebbende geen nadeel op. Ook overigens is het oordeel van de Rechtbank niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt.

Het derde middel bevat de klacht dat de Rechtbank blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door voorbij te gaan aan het verweer dat de inbeslaggenomen voorwerpen legaal verkrijgbaar zijn, hetgeen aan onttrekking aan het verkeer in de weg zou staan.

De Rechtbank heeft overwogen dat het strafbare feit waarvoor de belanghebbende is veroordeeld is begaan met behulp van de als een gezamenlijkheid beschouwde inbeslaggenomen voorwerpen, waarvan het ongecontroleerde bezit in strijd is met de wet of het algemeen belang.

In het licht van het bepaalde in de Opiumwet moet de overweging van de Rechtbank over het legaal verkrijgbaar zijn van bedoelde voorwerpen aldus worden verstaan dat tegen het verkopen van deze voorwerpen voor zover het aanwezig hebben en verkopen door de Opiumwet wordt verboden, niet pleegt te worden opgetreden. In zoverre is het bezit van die voorwerpen in strijd met de (Opium)wet, ook al wordt tegen het aanwezig zijn en verkopen daarvan onder omstandigheden (zie de zogenaamde AHJOG-criteria1.) niet opgetreden. Ik wijs ook op het bepaalde in art. 13a Ow dat verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer voorschrijft van alle op lijst I en II van de Opiumwet voorkomende middelen.

Voorts berust het middel op de misvatting dat legaal te verkrijgen voorwerpen niet vatbaar zijn voor onttrekking aan het verkeer. In art. 36c Sr is als voorwaarde voor de onttrekking aan het verkeer gesteld dat de desbetreffende voorwerpen van zodanige aard zijn dat het ongecontroleerde bezit daarvan in strijd is met de wet of met het algemeen belang. Daaruit volgt dat het moet gaan om een voorwerp waarvan de aard relevant is in ie zin dat het ongecontroleerde bezit, al dan niet in samenhang met het redelijkerwijze te verwachten gebruik daarvan, juist in verband met die aard in strijd is met de wet of het algemeen belang; vgl. HR 8 maart 2005, LJN AR7626.

Ik wijs ook op enkele passages in het proefschrift van M.M. Beije2., waarin de auteur ingaat op de aard van voorwerpen die vatbaar voor onttrekking kunnen zijn:

Het oordeel van de Rechtbank dat de gezamenlijkheid van voorwerpen die in het onderhavige geval is gebruikt voor het kweken van hennepplanten vatbaar is voor onttrekking aan het verkeer omdat het ongecontroleerde bezit daarvan in strijd is met de wet of het algemeen belang, getuigt in het licht van het voorgaande niet van een onjuiste rechtsopvatting en is voorts niet onbegrijpelijk.

Het middel is tevergeefs voorgesteld.

Het vierde middel berust op de stelling dat de Officier van Justitie misbruik maakt van de bevoegdheid afzonderlijk de onttrekking aan het verkeer te vorderen en dat slechts doet om een schadeclaim van de belanghebbende te ontlopen. Daarbij wijst de steller van het middel op de consequentie van de omstandigheid dat de voorwerpen die onderwerp zijn van de vordering reeds zijn vernietigd. Nu, aldus de steller van het middel, de goederen zijn vernietigd, kan er immers geen sprake meer zijn van ongecontroleerd bezit van de voorwerpen en is de vordering dus niet ingediend om te voldoen aan de wettelijke maatstaf van art 36d Sr.

Het middel faalt. De omstandigheid dat aan het beslag een einde is gekomen door vernietiging (art. 134, tweede lid, onder c, Sv) staat er immers niet aan in de weg dat bij een afzonderlijke rechterlijke beschikking op vordering van het openbaar ministerie de onttrekking aan het verkeer van inbeslaggenomen voorwerpen wordt uitgesproken. In dat geval strekt die vordering ertoe te doen vaststellen of de voorwerpen zich lenen voor onttrekking aan het verkeer. Vgl. HR 14 december 2004, NJ 2006, 64.

Het vijfde middel bevat de klacht dat de vordering van de Officier van Justitie niet aan de daaraan te stellen eisen voldoet in het bijzonder niet dat die vordering met redenen moet zijn omkleed.

Die klacht faalt bij gebrek aan feitelijke grondslag. Bij de stukken bevindt zich immers een vordering ex art. 552f, tweede lid Sv, waarin behalve een omschrijving van de inbeslaggenomen en niet teruggegeven voorwerpen, ook is gemotiveerd waarom deze voorwerpen naar het oordeel van de officier van justitie vatbaar zijn voor onttrekking aan het verkeer.

Ook het vijfde middel faalt.

De middelen kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.