HR, 14-06-2005, nr. 02520/04

1.

2.

3.1.

3.2.

3.3.

Het hof heeft dus geoordeeld dat het afluisteren van telefoongesprekken in deze zaak onrechtmatig is geweest. Dat verzuim kan niet meer worden hersteld. Zowel de doorzoeking, als het daaruit verkregen materiaal zoals de verklaringen van verdachte nadat hij met het resultaat van het onderzoek van telecommunicatie en de doorzoeking was geconfronteerd, zijn volgens het hof het rechtstreeks gevolg van het onrechtmatig afluisteren. Gelet op het bepaalde in art. 359a, lid 2 Sv moet volgens het hof al dit bewijsmateriaal buiten beschouwing worden gelaten.

Blijkens de toelichting op het middel richt het cassatieberoep van het openbaar ministerie zich niet tegen 's hofs oordeel dat ten onrechte het middel van telecommunicatie is ingezet en dat derhalve sprake is van een vormverzuim als bedoeld in art. 359a Sv, maar acht het de consequenties die het hof aan dat oordeel verbindt onbegrijpelijk.

3.4.

Vooropgesteld dient te worden dat in cassatie niet kan worden onderzocht of de feitenrechter die de verdachte op grond van zijn feitelijke waardering van het bewijsmateriaal heeft vrijgesproken, terecht tot dat oordeel is gekomen. De motivering door het hof van de gegeven vrijspraak kan in cassatie slechts op haar begrijpelijkheid worden getoetst. Voorts geldt dat ingeval de rechter die over de feiten oordeelt, het tenlastegelegde bewezen acht, het - volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad - aan die rechter is voorbehouden om, binnen de door de wet getrokken grenzen, van het beschikbare materiaal datgene tot het bewijs te bezigen wat deze uit een oogpunt van betrouwbaarheid daartoe dienstig voorkomt en terzijde te stellen wat hij voor het bewijs van geen waarde acht. Deze beslissing inzake die selectie en waardering met het oog op de betrouwbaarheid, die - behoudens bijzondere gevallen - geen motivering behoeft, kan in cassatie niet met vrucht worden bestreden. Hetzelfde heeft te gelden in het tegenovergestelde geval dat de rechter op grond van de aan hem voorbehouden selectie van het bewijsmateriaal en waardering van de betrouwbaarheid ervan tot de slotsom komt dat vrijspraak moet volgen. Een nadere motivering van een vrijspraak maakt de gegeven beslissing dus niet onbegrijpelijk doordat het beschikbare bewijsmateriaal - al dan niet op grond van een andere uitleg van gegevens van feitelijke aard - een andere (bewijs)beslissing toelaat.1.

3.5.

De overwegingen van het hof geven mij aanleiding tot de volgende bedenkingen. In de eerste plaats heeft het hof zelf vastgesteld dat op het moment waarop de officier van justitie het bevel gaf telefoongesprekken af te luisteren het opsporingsonderzoek al een redelijke mate van verdenking jegens verdachte had opgeleverd. Deze verdenking had onder meer betrekking op valsheid in geschrift. Buiten twijfel staat dat de rechter-commissaris op grond van art. 110 Sv ter inbeslagneming elke plaats kon doorzoeken. Ingeval van dringende noodzakelijkheid kon zelfs de officier van justitie tot doorzoeking overgaan van een woning zonder toestemming van de bewoner nu het hier een misdrijf betreft als omschreven in art. 67, lid 1 Sv. Het proces-verbaal 19/2002, op 10 december 2002 opgemaakt door verbalisanten G. Bosscha en H.L.M. van Reijsen stelt aan de officier van justitie voor bij de rechter-commissaris een vordering te doen tot doorzoeking. Op geen enkele wijze wordt in dit proces-verbaal een verband gelegd tussen de gewenste doorzoeking en het afluisteren van de telefoongesprekken. Ik begrijp dat ook de steller van het middel hierover klaagt, waar deze erop wijst dat dit proces-verbaal al rept van onderzoeksresultaten die zijn verkregen vóór de telefoontap. Waaraan het hof toch zo een direct verband tussen telefoontap en doorzoeking heeft kunnen ontlenen dat de doorzoeking het rechtstreeks gevolg van de telefoontap zou moeten heten is onduidelijk, weshalve dit onderdeel onbegrijpelijk is.2.

In het tweede plaats heeft het hof de verklaringen van verdachte en zijn partner, die zij hebben afgelegd nadat zij met het resultaat van het onderzoek van telecommunicatie en de doorzoeking waren geconfronteerd, als rechtstreekse gevolgen van het onrechtmatig afluisteren van het bewijs uitgesloten en vervolgens opgemerkt dat er geen andere bewijsmateriaal voor het tenlastegelegde voorhanden is. Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in eerste aanleg echter heeft verdachte daar, bijgestaan door zijn raadsman en nadat de politierechter hem had medegedeeld dat hij niet tot antwoorden verplicht was, gaaf en onvoorwaardelijk bekend. Ter terechtzitting in hoger beroep heeft verdachte, zij het beknopter, eveneens bekend. Ik begrijp het voorgestelde middel, aan het slot van 3, aldus dat het zich mede keert tegen de uitschakeling van deze verklaringen. Waarom deze verklaringen ter terechtzitting afgelegd ook het rechtstreeks gevolg zouden zijn van een confrontatie met de gegevens die ontleend zijn aan het onrechtmatige afluisteren blijft in het ongewisse. Die afluistergegevens zijn daar in ieder geval niet aan verdachte voorgehouden. Voorzover het hof van oordeel zou zijn dat ook deze verklaringen besmet zijn en daarom niet voor het bewijs gebezigd kunnen worden, behoeft dit oordeel om begrijpelijk te zijn nadere uitleg, welke ontbreekt. Als het hof daarentegen van mening zou zijn dat deze verklaringen, ter terechtzitting door verdachte afgelegd niet besmet maar irrelevant zijn voor het tenlastegelegde is die mening, zonder nadere uitleg, evenzeer onbegrijpelijk.3.

In de derde plaats is bewijsuitsluiting na vormverzuimen een bevoegdheid van de rechter die wordt uitgeoefend in het licht van de te beoordelen factoren van artikel 359a, lid 2 Sv en van de omstandigheden van het geval, indien door de onrechtmatige bewijsgaring een belangrijk (strafvorderlijk) voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden. Hoe het hof hier het belang dat het geschonden voorschrift dient, de ernst van het verzuim en het nadeel dat door het verzuim is veroorzaakt heeft gedefinieerd en gewaardeerd blijft in het ongewisse, zoals ook het cassatiemiddel onder 2 in de kern genomen betoogt.

Het middel lijkt mij terecht voorgesteld te zijn.

4.