HR, 14-09-2004, nr. 02733/03

Verdachte is door het Gerechtshof te 's-Gravenhage wegens "bedreiging met zware mishandeling" veroordeeld tot één week gevangenisstraf.

Namens verdachte heeft mr. R.J. Baumgardt, advocaat te Spijkenisse, één middel van cassatie voorgesteld.

Het middel klaagt dat het met gebalde vuisten boven het hoofd in de richting van een ander lopen en op korte afstand een slaande beweging maken in de richting van die ander geen bedreiging met zware mishandeling oplevert.

De tenlastelegging houdt in dat:

Ten laste van de verdachte is bewezen verklaard dat:

Het middel valt in twee klachten uiteen. De eerste klacht houdt in dat het Hof de inleidende dagvaarding nietig had moeten verklaren, omdat de gedragingen van de verdachte niet zonder meer geacht kunnen worden een bedreiging met enig misdrijf tegen het leven of met zware mishandeling op te leveren.

De tweede klacht houdt in dat het bewezenverklaarde geen bedreiging met zware mishandeling oplevert. Het bewezenverklaarde handelen van de verdachte, namelijk het met gebalde vuisten boven het hoofd in de richting van een ander lopen en op korte afstand een slaande beweging maken in de richting van die ander, zou niet van dien aard zijn dat bij de bedreigde de redelijke vrees kon ontstaan dat bij een eventuele uitvoering van het dreigende handelen van verdachte zwaar lichamelijk letsel zou worden toegebracht. Vrees voor mishandeling is mogelijk, vrees voor zware mishandeling niet, aldus de toelichting.

Voor bedreiging met een misdrijf tegen het leven of zware mishandeling is vereist dat de dreiging van dien aard is dat bij de bedreigde de redelijke vrees kan ontstaan dat hij bij een eventuele uitvoering zal sterven of zwaar lichamelijk letsel zal oplopen.1. De bedreiging hoeft niet te worden uitgesproken, zij kan ook uit gebaren of handelingen blijken. Zo is als bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht aanvaard het richten van een vuurwapen en het lossen van een schot in de richting van het slachtoffer alsmede het dicht bij de keel houden van een geopend scheermes2. of het enkele schieten in de richting van het slachtoffer.3. Het tijdens het inhalen van een auto gooien van een kruissleutel in de richting van die auto leverde bedreiging met zware mishandeling op.4.

De kernvraag is of het zwaaiend met de vuisten op iemand afrennen, onderwijl die persoon uitscheldend, bedreiging met zware mishandeling oplevert. Mijns inziens hangt dat af van de omstandigheden. Bij het bovengenoemde voorbeeld van het gooien met een kruissleutel in de richting van een rijdende auto gaat het om een dreigen met een handeling die, als deze daadwerkelijk wordt uitgevoerd en de kruissleutel tegen de rijdende auto komt, mogelijk door een ruit van die auto vliegt, wat grote risico's voor het ontstaan van een verkeersongeval met het daarbij behorende risico van ernstige letsel oplevert. Dat is hier niet zo duidelijk het geval, want de dreiging van een klap met de vuist heeft betrekking op een handeling die normaal gesproken niet meer dan eenvoudige mishandeling oplevert. Dat kan anders zijn indien bij de bedreiging bijvoorbeeld uitlatingen worden gedaan die erop wijzen dat de bedreiger het plan heeft om in ver gaande mate geweld toe te passen, zoals in HR 13 oktober 1987, NJ 1988, 400 het geval was. In die zaak was bewezen verklaard dat de verdachte tegen het slachtoffer had gezegd "als ... stomp ik je helemaal in elkaar" en dat hij ook tegen een ander slachtoffer had gezegd dat hij hem in elkaar zou slaan. Het Hof had deze bewezenverklaringen gekwalificeerd als bedreiging met zware mishandeling, welke beslissing geen blijk gaf van een verkeerde rechtsopvatting, aldus de Hoge Raad.

Blijkens de gebezigde bewijsmiddelen heeft het Hof vastgesteld dat de verdachte met gebalde vuisten boven zijn hoofd naar het trottoir kwam rennen toen het slachtoffer daar op de fiets reed met haar dochtertje omdat de rijweg geblokkeerd was. Daarbij schold hij het slachtoffer uit met woorden als "donder op kolere wijf" en "ga er af, rot wijf" en maakte hij slaande bewegingen in de richting van het slachtoffer en naar haar hoofd, terwijl hij heel dicht bij haar stond (op een halve meter).

Ongetwijfeld is dit voor het slachtoffer en haar dochtertje bedreigend geweest, maar dat is niet voldoende voor een bewezenverklaring van bedreiging met zware mishandeling. Wat verdachte deed komt dicht in de buurt van een poging tot mishandeling, maar dat is niet strafbaar, zoals art. 300 lid 5 Sr bepaalt. Voor een opwaardering van het gebeurde naar bedreiging met zware mishandeling zouden, zoals ik hierboven heb opgemerkt, bijkomende omstandigheden moeten worden vastgesteld die het dreigende karakter van de gedragingen van verdachte verhogen. Dat zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn als verdachte in een vergelijkbare situatie al eerder zijn dreigementen heeft uitgevoerd en toen zodanig heeft geslagen dat zwaar lichamelijk letsel het gevolg was of als hij een zodanige vechter is dat van door hem toegediende klappen ernstig letsel te verwachten valt (denk bijvoorbeeld aan een kickbokser). Nu hier dergelijke omstandigheden niet zijn vastgesteld en verdachte een oude man is, die ten tijde van het feit 72 jaren oud was, meen ik dat de bewezenverklaring onvoldoende gemotiveerd is en dat het middel in zoverre slaagt.

Ten aanzien van de klacht dat de inleidende dagvaarding nietig is omdat de tenlastegelegde gedragingen geen bedreiging met zware mishandeling kunnen opleveren, merk ik op dat die klacht faalt omdat het mijns inziens onder omstandigheden niet uitgesloten is dat een handelwijze als is ten laste gelegd, wel bedreiging met zware mishandeling oplevert. Ter toelichting van dit standpunt citeer ik de volgende passage uit mijn conclusie voor HR 17 december 2002, AE9704:

De Hoge Raad deed in die zaak het middel af met art. 81 RO.

Het middel gegrond achtend concludeer ik dat de Hoge Raad de bestreden uitspraak zal vernietigen, behalve voor zover daarbij de uitspraak van de politierechter is vernietigd, en de zaak voor verdere behandeling van het openstaande hoger beroep zal verwijzen naar een aangrenzend hof.