HR, 18-12-2001, nr. 01083/01U

Bij uitspraak van 15 december 2000 heeft de Arrondissementsrechtbank te Arnhem de uitlevering van [de opgeëiste persoon] aan de Verenigde Staten van Amerika toelaatbaar verklaard.

Tegen die uitspraak heeft [de opgeëiste persoon] cassatieberoep ingesteld. Namens hem hebben mr J.Y Taekema en mr J.L.A.M. le Cocq d'Armandville, advocaten te Rotterdam, drie middelen van cassatie voorgesteld.

Alvorens over te gaan tot bespreking van de middelen maak ik een opmerking ambtshalve: De weergave door de Rechtbank van de feiten met betrekking waartoe de uitlevering van [de opgeëiste persoon] wordt verzocht is, gelet op de stukken, onbegrijpelijk.

Het uitleveringsverzoek houdt dienaangaande in:

De genoemde complaint bevindt zich bij de stukken. Deze betreft verscheidene verdachten. Omtrent de activiteiten van [de opgeëiste persoon] houdt de complaint in:

Behalve die complaint bevindt zich bij de stukken voorts een Indictment (akte van beschuldiging) van het United States District Court Southern District of Florida, van 8 september 2000, genummerd 00-0746, welke 18 Counts (beschuldigingsgronden) inhoudt. De eerste daarvan is in de bestreden uitspraak met juistheid weergegeven. Bij de weergave van Count II heeft de Rechtbank weggelaten de daarbij behorende opgave van Manners and Means en de daarbij eveneens behorende opgave van Overt Acts. Deze laatste houdt voorzover betrekking hebbende op [de opgeëiste persoon] het volgende in:

Van de Counts III through XVIII heeft de Rechtbank slechts de gemeenschappelijke aanhef weergegeven, en de aan het slot daarvan gestelde opsomming van de per count aan de individuele verdachten verweten feiten weggelaten. Alleen Count X heeft betrekking op [de opgeëiste persoon]. Deze houdt in:

Uw Raad kan, doende wat de Rechtbank had behoren te doen, vaststellen dat de uitlevering is gevraagd ter strafvervolging ter zake van de feiten ten laste van [de opgeëiste persoon] vermeld in het uitleveringsverzoek alsmede die welke zijn vermeld in de Indictment van het United States District Court Southern District of Florida, van 8 september 2000, genummerd 00-0746.

Het eerste middel houdt het betoog in dat, gelet op art. 2, derde lid aanhef en onder a, van het te dezen toepasselijke uitleveringsverdrag tussen Nederland en de Verenigde Staten4. (N/VS), de uitlevering ontoelaatbaar had moeten worden verklaard, omdat, in gelijksoortige omstandigheden als de in het uitleveringsverzoek gestelde, de Nederlandse rechter over feiten als waarop het uitleveringsverzoek betrekking heeft geen strafrechtsmacht zou mogen uitoefenen. Daartoe wordt aangevoerd dat de aan [de opgeëiste persoon] (die de Nederlandse nationaliteit bezit) verweten gedragingen zich hebben afgespeeld buiten het grondgebied van de Verenigde Staten.

Art. 2, derde lid, N/VS luidt:

Uitlevering wordt toegestaan voor feiten die tot uitlevering kunnen leiden en die zijn gepleegd buiten het grondgebied van de verzoekende Staat indien:

Het middel berust op een m.i. onjuiste uitleg van art. 2, derde lid aanhef en onder a, N/VS. Het gaat er namelijk van uit dat die bepaling dwingt tot de vraag5. "of de Nederlandse rechter rechtsmacht zou hebben in de situatie dat de bovenstaande gedragingen buiten Nederland zouden zijn vertoond door een niet Nederlandse onderdaan." Het gedachte-experiment waar de passage "onder gelijksoortige omstandigheden" toe dwingt heeft echter, wanneer aan Nederland de uitlevering van een Nederlander wordt gevraagd, niet betrekking op een "niet Nederlandse onderdaan", maar op een Nederlander. Dit volgt reeds uit een grammaticale uitleg van de bepaling: "daarover" slaat immers terug op "feiten", niet op de opgeëiste persoon.

Noch de wetsgeschiedenis van de desbetreffende Goedkeuringswet6. noch het commentaar van Abbell/Ristau op uitleveringsverdragen als het onderhavige7. geeft steun aan het door de stellers van het middel gekozen uitgangspunt.

Ware de door de stellers van het middel voorgestane uitleg juist, dan zou dat meebrengen dat uitlevering door Nederland aan de Verenigde Staten van een Nederlander met betrekking tot een buiten de Verenigde Staten begaan feit slechts mogelijk zou zijn indien een zodanig feit zou behoren tot de beperkte groep van feiten ten aanzien waarvan Nederland strafrechtsmacht heeft gevestigd ook voorzover buiten Nederlands grondgebied begaan door een niet-Nederlander (vgl. art. 4 en 4a Sr; art. 13, derde lid, Opiumwet; art. 3 Wet Oorlogsstrafrecht; art. 73 Algemene wet inzake rijksbelastingen; art. 5 Uitvoeringswet folteringverdrag). Omgekeerd zou uitlevering door de Verenigde Staten aan Nederland van een Amerikaan met betrekking tot een buiten het grondgebied van Nederland begaan feit slechts mogelijk zijn met betrekking tot de eveneens beperkte groep van feiten ten aanzien waarvan de Verenigde Staten strafrechtsmacht heeft gevestigd ook voorzover buiten het grondgebied van die staat begaan door een niet-Amerikaan.8.

Indien de verdragsluitende partijen met betrekking tot de uitlevering van eigen nationalen een zodanige beperking voor ogen had gestaan, dan zou dat wel tot uitdrukking zijn gebracht in art. 8 N/VS, dat over de uitlevering van eigen nationalen handelt. In dat artikel wordt echter van een zodanige beperking niet gerept.

Ook in het licht van de preambule van het verdrag N/VS, waarin uitdrukking wordt gegeven aan het streven naar doeltreffender samenwerking tussen beide staten met betrekking tot bestrijding van de misdaad,9. moet de door de stellers van het middel voorgestane uitleg van de hand worden gewezen.

Of in casu aan het vereiste van art. 2, derde lid aanhef en onder a, N/VS is voldaan hangt er derhalve van af of Nederland strafrechtsmacht heeft gevestigd ten aanzien van feiten als de onderhavige indien door een Nederlander gepleegd buiten Nederlands grondgebied.

De feiten met betrekking waartoe de uitlevering is gevraagd kunnen worden aangemerkt als deelneming aan dan wel strafbare voorbereiding tot de invoer van middelen vermeld op lijst I bij de Opiumwet, strafbaar gesteld bij art. 2 Opiumwet juncto art. 47 dan wel art. 48 Sr, respectievelijk bij art. 10a, eerste lid, juncto art. 10, vierde lid, Opiumwet. (De in de toelichting op het middel vervatte stellingname dat met betrekking tot voorbereidingshandelingen de uitlevering niet kan worden toegestaan omdat daarvan in het toepasselijke uitleveringsverdrag niet wordt gerept gaat voorbij aan art. 2, aanhef en onder b, N/VS, en tevens aan het gestelde in de Bijlage bij het Verdrag, sub 36.) Met betrekking tot zodanige feiten is, ongeacht de locus delicti, strafrechtsmacht gevestigd bij art. 13, derde lid, Opiumwet. Aan het vereiste van art. 2, derde lid aanhef en onder a, N/VS is reeds uit dien hoofde voldaan.

Tevens leveren de feiten waarop het onderhavige uitleveringsverzoek betrekking heeft op: deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven (art. 140, eerste lid, Sr).10. Naar ik meen is ook in dat opzicht aan het vereiste van art. 2, derde lid aanhef en onder a, N/VS voldaan, omdat in "gelijksoortige omstandigheden", te weten indien de organisatie tot oogmerk had de invoer van heroïne en MDMA in Nederland, en de 'deelnemings'handelingen van [de opgeëiste persoon] niet hadden plaatsgehad in Nederland maar in de Verenigde Staten, eveneens Nederlandse strafrechtsmacht zou hebben bestaan.

Als locus delicti van het in art. 140, eerste lid, Sr omschreven misdrijf kan worden aangemerkt de plaats waar de 'deelnemings'handelingen zijn verricht. 11. Ingevolge art. 5, eerste lid aanhef en onder 2º, Sr geldt in het onderhavige verband derhalve als voorwaarde voor Nederlandse strafrechtsmacht dat de 'deelnemings'handelingen strafbaar zijn naar het recht van de staat waar ze zijn verricht (te weten: dat van de Verenigde Staten of dat van de deelstaat Florida).12. Dat, gelet op de context waarin de aan [de opgeëiste persoon] verweten handelingen zijn verricht, aan die voorwaarde is voldaan valt af te leiden uit de bij het uitleveringsverzoek overgelegde teksten van wetsbepalingen, in samenhang met de eveneens overgelegde Affidavit in support of request of extradition, van 15 september 2000, opgesteld door Richard D. Gregorie, Assistant United States Attorney, onder 6 en 7. Het kennelijke oordeel van de Rechtbank dat dit het geval is, is derhalve niet onbegrijpelijk; verder kan het, gelet op art. 99, eerste lid aanhef en onder 2º, RO, niet worden getoetst.

De vraag of als locus delicti van het misdrijf van art. 140 Sr wellicht tevens de plaats valt aan te merken waar de door die 'deelnemings'handelingen ondersteunde en door de organisatie beoogde misdrijven zijn gepleegd of wellicht zelfs de plaats waar de door de organisatie beoogde misdrijven bedoeld waren om te worden gepleegd,13. behoeft in deze zaak derhalve geen beantwoording.14.

De Rechtbank heeft dus geen blijk gegeven van schending van art. 2, derde lid aanhef en onder a, N/VS, zodat het middel faalt.

Het tweede middel houdt de klacht in dat de Rechtbank, door haar verwerping van het verweer dat de stukken ongenoegzaam zijn en door te verzuimen overlegging te verzoeken van aanvullend bewijsmateriaal, de artikelen 9 en 10 N/VS heeft geschonden.

Blijkens het proces-verbaal van de zitting van de Rechtbank van 1 december 2000, waar het uitleveringsverzoek is behandeld, heeft de Officier van Justitie aldaar verklaard dat in de zaak tegen [de opgeëiste persoon] met toestemming van de Nederlandse autoriteiten op Nederlands grondgebied Amerikaanse infiltratie heeft plaatsgehad. De raadsman heeft onder meer aangevoerd:

De Rechtbank heeft dienaangaande overwogen en beslist:

In de toelichting op het middel wordt hiertegen aangevoerd:

Aldus wordt echter miskend dat nergens in het te dezen toepasselijke uitleveringsverdrag, in het bijzonder niet in de artikelen 9 en 10 N/VS, de eis wordt gesteld dat het door de verzoekende staat overgelegde bewijsmateriaal rechtmatig is verkregen. Het is om die reden dat - behoudens het geval van een ernstig vermoeden dat zich een flagrante schending van art. 6 EVRM of art. 14 IVBPR heeft voorgedaan;15. zulks is echter in de onderhavige zaak niet vastgesteld of aangevoerd16. - het niet aan de uitleveringsrechter ter beoordeling staat of het onderzoek waaruit het verzoek tot uitlevering is voortgevloeid op rechtmatige wijze is verlopen.17. Dat geldt ook wanneer Nederland aan dat onderzoek heeft bijgedragen door het op zijn grondgebied toestaan van buitenlandse infiltratie.18. De Rechtbank heeft het verweer dan ook terecht verworpen.

Het middel is derhalve vruchteloos voorgesteld.

Het derde middel houdt de klacht in dat de Rechtbank, door het verweer te verwerpen dat de uitlevering ontoelaatbaar moet worden verklaard omdat de terugkeer- en de WOTS-omzettingsgarantie in de stukken ontbreken, art. 8, eerste lid, N/VS en art. 4 Uitleveringswet heeft geschonden.

Naar aanleiding van het bedoelde verweer heeft de Rechtbank overwogen en beslist:

In de toelichting op het middel wordt hiertegen opgekomen met de volgende redenering:

Art. 8, eerste lid, N/VS luidt:

Ingeval er tussen de Verdragsluitende Partijen een verdrag van kracht is betreffende de tenuitvoerlegging van buitenlandse strafrechtelijke sancties, kan geen van beide Verdragsluitende Partijen weigeren haar eigen onderdanen uit te leveren uitsluitend op grond van hun nationaliteit.

Nederland en de Verenigde Staten zijn beide aangesloten bij de Convention on the transfer of sentenced persons,19. waarvan art. 2, eerste lid, luidt:

The Parties undertake to afford each other the widest measure of co-operation in respect of the transfer of sentenced persons in accordance with the provisions of this Convention.

De stellers van het middel zien eraan voorbij dat - anders dan bijvoorbeeld art. 6 Europees uitleveringsverdrag - art. 8, eerste lid, N/VS zich er wel tegen verzet, de uitlevering ter strafvervolging van een Nederlander op de voet van art. 4 Uitleveringswet afhankelijk te stellen van het door de verzoekende staat afgeven van een garantie voor de teruglevering en omzetting van de straf naar Nederlandse maatstaven.20. Gelet op art. 94 Grondwet moet art. 4 Uitleveringswet in zoverre buiten toepassing blijven. De Rechtbank heeft derhalve noch art. 8, eerste lid, N/VS, noch art. 4 Uitleveringswet geschonden, zodat het middel faalt.

Ambtshalve merk ik nog op dat de Rechtbank niet naar de eis van art. 28, derde lid, Uitleveringswet de feiten heeft vermeld waarvoor de uitlevering kan worden toegestaan. Uw Raad kan, doende wat de Rechtbank had behoren te doen, als zodanig de feiten opgeven die zijn vermeld in het uitleveringsverzoek alsmede die welke ten laste van [de opgeëiste persoon] zijn genoemd in de Indictment van het United States District Court Southern District of Florida, van 8 september 2000, genummerd 00-0746.

Tenslotte zij ambtshalve nog opgemerkt dat de Rechtbank heeft verzuimd art. 2 N/VS te vermelden als toepasselijke verdragsbepaling.

De middelen ongegrond achtende en geen andere dan de hiervoren ambtshalve aangevoerde gronden aanwezig ziende waarom de bestreden uitspraak niet in stand zou mogen blijven, concludeer ik dat Uw Raad de bestreden uitspraak zal vernietigen, doch uitsluitend voorzover is verzuimd daarin te vermelden dat de uitlevering is gevraagd en kan worden toegestaan ter strafvervolging ter zake van de evenbedoelde feiten en daarin art. 2 N/VS te vermelden als toepasselijke verdragsbepaling, het cassatieberoep voor het overige zal verwerpen, en, doende wat de Rechtbank had behoren toe doen, die feiten en art. 2 N/VS alsnog zal vermelden.