HR, 27-11-2001, nr. 03458/00

Tegen deze uitspraak heeft de verdachte cassatieberoep ingesteld. Namens hem heeft mr. R.A.J. Verploegh, advocaat te 's-Gravenhage, zes middelen van cassatie voorgesteld.

De eerste vijf middelen keren zich tegen de verwerping door het Hof van het verweer dat met betrekking tot feit 1 sprake is van vrijwillige terugtred. Zij betreffen dus de vraag of het Hof art. 46b Sr al dan niet juist heeft toegepast, welke bepaling luidt:

Voorbereiding noch poging bestaat indien het misdrijf niet is voltooid tengevolge van omstandigheden van de wil van de dader afhankelijk.1.

Onder 1 heeft het Hof bewezenverklaard dat de verdachte

Tot bewijs van feit 1 heeft het Hof onder meer gebezigd het ambtsedig politie-proces-verbaal PL1571/1999/2177 van 3 maart 1999 voorzover als relaas inhoudende, onder meer:

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting van het Hof (pleitaantekeningen) heeft de raadsman aldaar onder meer aangevoerd:

Het Hof heeft hierop overwogen en beslist:

Het eerste middel betoogt dat het Hof aldus geen inzicht heeft gegeven in zijn gedachtengang.

De gedachtengang van het Hof is echter duidelijk. Onmiskenbaar heeft het Hof zijn beslissing doen steunen op twee gronden, namelijk (A) dat is besloten de geplande diefstal met geweld of afpersing niet voort te zetten wegens aanwezigheid van personeel in de juwelierszaak, en (B) dat het besluit om het geplande misdrijf niet voort te zetten te laat is genomen.

Het middel is derhalve ongegrond.

De in 's Hofs overweging (B) besloten liggende opvatting dat een beroep op art. 46b Sr moet worden afgewezen indien de voorbereidingshandelingen reeds zijn voltooid vindt geen steun in het recht. Art. 46b Sr komt er immers op neer dat tot straffeloosheid leidende vrijwillige terugtred nog mogelijk is zolang het voorgenomen misdrijf3. niet is voltooid. Het tweede middel, dat daarop wijst, is gegrond.

De in 's Hofs overweging (B) besloten liggende opvatting dat een beroep op art. 46b Sr moet worden afgewezen indien de uitvoeringsfase van het beoogde delict reeds is aangevangen, vindt om dezelfde reden evenmin steun in het recht. Het derde en het vierde middel, die daarop wijzen, zijn derhalve eveneens gegrond.

Het voorgaande behoeft echter niet tot cassatie te leiden, omdat overweging (A), de vaststelling van het Hof dat de verdachte heeft besloten de geplande diefstal met geweld of afpersing niet voort te zetten wegens aanwezigheid van personeel in de juwelierszaak, de verwerping van het verweer zelfstandig draagt. Die vaststelling moet immers kennelijk aldus worden verstaan dat de aanwezigheid van personeel in de juwelierszaak de verdachte niet van de voorgenomen overval heeft doen afzien doch hem er slechts toe heeft gebracht een meer geschikt moment voor die overval af te wachten.4. Die vaststelling is niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat volgens het zich bij de stukken bevindende politie-proces-verbaal PL1571/1999/2177-63 van 8 maart 1999 de verdachte op die datum onder meer heeft verklaard:

Het vijfde middel betoogt onder meer dat het Hof geen blijk heeft gegeven van een afweging of en in hoeverre voor de niet-voltooiing van het voorgenomen misdrijf de aanwezigheid van personeel in de juwelierszaak doorslaggevend is geweest. Dat betoog stuit er echter op af dat 's Hofs woorden "wegens de aanwezigheid van personeel in de juwelierszaak is besloten" daaromtrent geen twijfel laten.

In het vijfde middel wordt voorts de stelling betrokken dat een door de verdachte genomen besluit een omstandigheid is van de wil van de dader afhankelijk en derhalve per definitie geschikt om als grond te dienen voor een beroep op vrijwillige terugtred. Aldus miskent het middel dat een besluit waartoe men door omstandigheden wordt gedwongen niet kan gelden als een omstandigheid van de wil van de dader afhankelijk als bedoeld in art. 46b Sr.5.

Anders dan in de toelichting op het middel wordt verondersteld kan, nu in confesso is dat deze de grond was voor het desbetreffende besluit van de verdachte, de aanwezigheid van personeel in de juwelierszaak niet gelden als een omstandigheid "extern aan die wilsbepaling".6.

Ook het vijfde middel is derhalve tevergeefs voorgesteld.

Het zesde middel klaagt over schending van het recht op berechting binnen een redelijke termijn in de cassatiefase.

De verdachte heeft op 30 december 1999 beroep in cassatie ingesteld. Blijkens een op de inventaris van de stukken geplaatst stempel zijn deze op 11 oktober 2000 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen.

De zaak is ter terechtzitting van de Hoge Raad van 26 juni 2001 voor de eerste maal behandeld, hetgeen meebrengt dat de Hoge Raad uitspraak zal doen nadat meer dan 16 maanden zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dat brengt mee dat het recht op berechting binnen redelijke termijn is geschonden. Het middel is dus terecht voorgesteld. Dit moet leiden tot strafvermindering. Uw Raad kan de strafvermindering vaststellen naar gelang van de mate van overschrijding van de redelijk te achten termijn op het moment dat Uw Raad uitspraak doet.

Ambtshalve heb ik geen reden aangetroffen waarom de bestreden uitspraak niet in stand zou mogen blijven. Nu slechts het zesde middel tot cassatie kan leiden concludeer ik dat Uw Raad de bestreden uitspraak zal vernietigen, doch uitsluitend voor wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf, deze duur met inachtneming van de zich voordoende overschrijding van wat als een redelijke termijn van berechting kan worden beschouwd opnieuw zal bepalen, en het beroep voor het overige zal verwerpen.

Voor de Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

Waarnemend Advocaat-Generaal