HR, 11-04-2006, nr. 02830/05

Verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam wegens 1. met iemand, die de leeftijd van twaalf jaren maar nog niet die van zestien jaren heeft bereikt, buiten echt, ontuchtige handelingen plegen die bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam, meermalen gepleegd, 2. ontucht plegen met zijn minderjarig kind, meermalen gepleegd, en 3. een afbeelding van een seksuele gedraging waarbij iemand die kennelijk de leeftijd van achttien jaar nog niet heeft bereikt is betrokken of schijnbaar is betrokken, bezitten, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van dertig maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk, met onttrekking aan het verkeer zoals in het arrest omschreven.

Namens verdachte heeft mr. R. Zilver, advocaat te Nieuwegein, drie middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof het namens de verdachte gedane verzoek tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting teneinde in de gelegenheid te worden gesteld gegevens te vergaren ter onderbouwing van de betwisting van het ingebrachte bewijsmateriaal, ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, heeft afgewezen.

Bij de stukken van het geding bevindt zich een schrijven van mr. W.J. Ausma, de toenmalige raadsman van de verdachte, aan de Advocaat-Generaal bij het Hof van 29 oktober 2004. Dit schrijven houdt onder meer het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 22 november 2004 houdt, voorzover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

Het in het middel bedoelde verzoek tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting heeft betrekking op het onderzoeken van de betrouwbaarheid van de verklaringen van de getuige [slachtoffer], een nader onderzoek naar speciale uiterlijke kenmerken van het geslachtsdeel van de verdachte en het chronologisch rangschikken van de - op feit 3 betrekking hebbende - door de verdachte genomen foto's van [slachtoffer].

Het gaat hier om een verzoek tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting waarop de rechter op grond van art. 328 Sv in verbinding met art. 330 Sv, ingevolge art. 415 Sv van overeenkomstige toepassing op het rechtsgeding voor het Hof, gemotiveerd dient te beslissen. Maatstaf voor de beoordeling van dit verzoek is, ingevolge art. 281 Sv, of het belang van het onderzoek de schorsing vordert.

In de hiervoor onder 5 weergegeven overwegingen van het Hof ligt besloten dat het Hof het verzoek tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting afwijst, omdat het belang van het onderzoek de schorsing niet vordert. Het Hof heeft aldus oordelend de juiste maatstaf toegepast.

Het Hof heeft het verzoek tot schorsing van het onderzoek van het onderzoek ter terechtzitting met betrekking tot het onderzoeken van de betrouwbaarheid van de verklaringen van [slachtoffer] afgewezen, omdat er geen gegronde reden is om aan die betrouwbaarheid te twijfelen. Daartoe heeft het Hof vastgesteld dat de afgelegde verklaringen een redelijk consistent en gedetailleerd beeld beschrijven van gebeurtenissen, die op zichzelf genomen voorstelbaar zijn, het Hof niet uitsluitend is aangewezen op de verklaringen van de getuige [slachtoffer] als bewijsmiddelen en de verdediging bij de verhoren van de getuige door de Rechter-Commissaris en de Raadsheer-Commissaris in de gelegenheid is geweest ter toetsing van de betrouwbaarheid vragen aan de getuige te stellen.

Dit oordeel van het Hof moet kennelijk als volgt worden begrepen. Er is door het Hof onderzoek naar de betrouwbaarheid van de verklaringen van de getuige [slachtoffer] gedaan en wel met name in die vorm dat de getuige door een uit de leden van het Hof afkomstige Raadsheer-Commissaris is gehoord. In dat onderzoek heeft de raadsman van de verdachte kunnen participeren in die zin dat hij bij het horen van de getuige door de Raadsheer-Commissaris aanwezig is geweest en daar onder meer met het oog op de betrouwbaarheid van de verklaringen van de getuige vragen heeft kunnen stellen. De uitkomsten van dat onderzoek, waarvan de grondigheid mede wordt bepaald door de participatie van verdachtes raadsman daarin, zijn niet van dien aard dat het belang van het onderzoek als bedoeld in art. 281, eerste lid, Sv vordert dat het wordt geschorst opdat van de zijde van de raadsman van de verdachte nog verder onderzoek naar de betrouwbaarheid van die verklaringen wordt gedaan. Aldus verstaan geeft het oordeel van het Hof geen blijk van onjuiste toepassing van bedoelde maatstaf en is het oordeel van het Hof niet onbegrijpelijk.

Het Hof heeft het verzoek tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting met betrekking tot een nader onderzoek naar speciale uiterlijke kenmerken van het geslachtsdeel van de verdachte afgewezen, omdat de verdediging het verzoek onvoldoende concreet heeft onderbouwd. De raadsman van de verdachte heeft enkel aangevoerd dat de verdediging nader onderzoek wil laten doen naar speciale uiterlijke kenmerken van het geslachtsdeel van de verdachte, aangezien de medische dienst van het huis van bewaring niet aan een dergelijk onderzoek wilde meewerken. Hij heeft in het kader van dit verzoek evenwel op geen enkele wijze aangegeven in welk opzicht het geslachtsdeel van de verdachte afwijkend zou zijn. Bovendien is niet aannemelijk geworden dat de verdachte enig belang heeft bij dit onderzoek. [Slachtoffer] heeft immers bij haar verhoor door de Raadsheer-Commissaris verklaard dat het geslachtsdeel van de verdachte voor haar het eerste mannelijke geslachtsdeel is geweest dat zij heeft gezien1., zodat zij geen speciale uiterlijke kenmerken van het geslachtsdeel van de verdachte had kunnen onderkennen. Gelet hierop en in het licht van hetgeen door de raadsman van de verdachte is aangevoerd is deze afwijzing van het Hof niet onbegrijpelijk.

Het Hof heeft het verzoek tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting met betrekking tot het chronologisch rangschikken van de - op feit 3 betrekking hebbende - door de verdachte genomen foto's van [slachtoffer] afgewezen, omdat het gelet op de bewoordingen en strekking van art. 240b Sr niet noodzakelijk is de leeftijd van het slachtoffer aan te tonen. Uit de wetsgeschiedenis van het op feit 3 van toepassing zijnde art. 240b Sr volgt dat de leeftijd van het slachtoffer niet bewezen behoeft te worden.2. Bovendien is het voor de bewezenverklaring en strafbaarheid van een feit als het onderhavige niet noodzakelijk dat de werkelijke leeftijd van de afgebeelde persoon onder de achttien jaar ligt. Naar de tekst en strekking van art. 240b Sr gaat het er immers om of gelet op de afbeelding het kind er jonger dan achttien jaar uitziet.3. Gelet hierop is deze afwijzing van het Hof niet onbegrijpelijk.

In de toelichting op het middel wordt er voorts over geklaagd dat, doordat het Hof het voornoemde verzoek heeft afgewezen, het recht van de verdachte op voldoende tijd en faciliteiten voor de voorbereiding van de verdediging als bedoeld in art. 6, derde lid aanhef en onder b, EVRM is geschonden.

Art. 6, derde lid aanhef en onder b, EVRM bepaalt dat een ieder die vervolgd wordt voor een strafbaar feit recht heeft op voldoende tijd en faciliteiten voor de voorbereiding van zijn verdediging. Of de verdediging voldoende tijd heeft gehad voor de voorbereiding zal sterk afhangen van de omstandigheden van het geval. Het belang van een effectieve verdediging is echter niet absoluut, nu het moet concurreren met het belang van een behoorlijke rechtspleging die gebaat is bij een zekere voortvarendheid.4.

In de hiervoor onder 5 weergegeven afwijzing door het Hof van het verzoek tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting ligt als zijn oordeel besloten dat het belang van een behoorlijke rechtspleging in dit geval diende te prevaleren boven het belang van een effectieve verdediging. In aanmerking genomen dat het Hof op de terechtzitting in hoger beroep van 13 september 2004 het onderzoek reeds heeft geschorst tot de terechtzitting van 22 november 2004 teneinde [slachtoffer] als getuige te laten horen door de Raadsheer-Commissaris, terwijl de raadsman van de verdachte bij dit verhoor aanwezig is geweest en in de gelegenheid is gesteld vragen aan de getuige te stellen, geeft dit oordeel van het Hof geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Het tweede middel bevat de klacht dat de bewezenverklaring van feit 3, voorzover inhoudende dat de foto nr. 3 een afbeelding van een seksuele gedraging bevat, onvoldoende met redenen is omkleed.

Overeenkomstig de inleidende dagvaarding is onder 3 ten laste van de verdachte bewezenverklaard dat hij:

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

De uitspraak van het Hof bevat een "nadere bewijsoverweging". Deze houdt het volgende in:

De tenlastelegging is toegesneden op art. 240b Sr. Daarom moeten de in de bewezenverklaarde tenlastelegging voorkomende woorden "afbeelding van een seksuele gedraging" geacht worden aldaar te zijn gebezigd in dezelfde betekenis als daaraan toekomt in dat artikel.

Art. 240b, eerste lid, Sr luidt, voorzover hier van belang:

De Nota naar aanleiding van het Verslag bij het wetsvoorstel dat heeft geleid tot wijziging van artikel 240b van het Wetboek van Strafrecht bij Wet van 13 november 1995, Stb. 5755., houdt ten aanzien van die bepaling en in het bijzonder het daarin opgenomen begrip seksuele gedraging onder meer het volgende in:

Uit de hiervoor onder 23 weergegeven wetsgeschiedenis volgt dat bij de toepassing van art. 240b Sr het uitgangspunt dient te zijn dat het gaat om een gedraging, die - als ze wordt vastgelegd - schadelijk is voor de jeugdige, òf omdat het tot die gedraging brengen al schadelijk is òf vanwege de publicatie daarvan. De bepaling strekt ertoe om kinderen te beschermen tegen seksuele exploitatie.6.

De hiervoor onder 19 sub 7 weergegeven bijlage bij het proces-verbaal houdt als beschrijving van de in het middel bedoelde foto in dat [slachtoffer] op ongeveer veertienjarige leeftijd bloot op een grijs-wit gestreept dekbed ligt. Voorts houdt die bijlage als beschrijving van de foto nr. 5 in dat [slachtoffer] op die foto met haar handen haar vagina openhoudt. De hiervoor onder 19 sub 8 vermelde verklaring van [slachtoffer] houdt ten aanzien van deze foto's in dat de verdachte haar opdracht had gegeven poses aan te nemen, dat ze dat niet wilde omdat ze het vreselijk vernederend vond maar dat ze zich na lang zeuren toch liet overhalen en dat ze toen veertien jaar oud was. Voor het overige houden de bewijsmiddelen - voor zover hier van belang - nog in dat de verdachte in de periode waarin de foto's zijn gemaakt veelvuldig ontucht heeft gepleegd met zijn dochter [slachtoffer].

Op grond van die inhoud van de bewijsmiddelen heeft het Hof blijkens de inhoud van de bewezenverklaring geoordeeld dat op de in het middel bedoelde foto [slachtoffer] een zodanige houding heeft aangenomen dat daarmee kennelijk het opwekken van een seksuele prikkeling is beoogd en dat de foto aldus een afbeelding bevat van een seksuele gedraging in de zin van art. 240b, eerste lid, Sr. Tegen de achtergrond van de hiervoor weergegeven wetsgeschiedenis van die bepaling en in het licht van de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen geeft dat oordeel geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting7. en is het niet onbegrijpelijk. In het bijzonder kan uit het naakt poseren voor een foto door een veertienjarige die dat poseren als vernederend heeft ervaren, terwijl zij tot dat poseren bovendien werd gebracht8. door haar vader in een periode waarin hij ontucht met haar pleegde, worden afgeleid dat het brengen tot dat poseren voor de jeugdige [slachtoffer] als schadelijk moet worden aangemerkt. Voorts kan uit de foto nr. 5, waarmee onmiskenbaar seksuele prikkeling is beoogd, worden afgeleid dat dat ook met de onderhavige foto het geval is. Dat klemt te meer nu de verdachte in de periode waarin de foto's zijn gemaakt veelvuldig ontucht heeft gepleegd met zijn dochter [slachtoffer] en foto nr. 5 heeft gemaakt zodat moeilijk valt te loochenen dat de verdachte uit is geweest op de seksuele exploitatie van zijn dochter.

Gelet op het voorgaande is de bewezenverklaring van feit 3, voorzover inhoudende dat de foto nr. 3 een afbeelding van een seksuele gedraging bevat, voldoende met redenen omkleed.

Het middel faalt.

Het derde middel behelst de klacht dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden.

De verdachte heeft op 17 december 2004 beroep in cassatie ingesteld. De stukken zijn op 6 oktober 2005 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen. Nu de Hoge Raad de zaak evenwel binnen zestien maanden na het instellen van het cassatieberoep kan afdoen, waardoor de overschrijding van de inzendtermijn in voldoende mate wordt gecompenseerd, kan - wat betreft de totale duur van de behandeling in cassatie - niet worden gesproken van een overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM.9.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.