HR, 15-06-2010, nr. 08/04045 P

Het gerechtshof te 's‑Gravenhage heeft bij arrest van 1 juli 2008 de veroordeelde niet-ontvankelijk verklaard in het hoger beroep tegen een vonnis van de politierechter in de rechtbank te Dordrecht van 1 december 2004, waarbij aan de veroordeelde de verplichting was opgelegd tot betaling van een bedrag van € 3.456,= aan de Staat ter ontneming van het door hem wederrechtelijk verkregen voordeel.

Namens de veroordeelde heeft mr. H.W.F. Klarenaar, advocaat te Dordrecht, cassatie ingesteld en hij heeft tevens een schriftuur ingezonden houdende één middel van cassatie.

Het middel behelst de klacht dat het hof de veroordeelde ten onrechte niet-ontvankelijk heeft verklaard in het hoger beroep.

Voor een goed begrip van de zaak schets ik allereerst kort het procesverloop. De veroordeelde is in eerste aanleg opgeroepen om te verschijnen ter terechtzitting d.d. 20 oktober 2004 van de politierechter in de rechtbank te Dordrecht. Bij de stukken van het geding die aan de Hoge Raad zijn gezonden bevindt zich een akte van uitreiking die aan het dubbel van deze oproeping is gehecht. Deze akte houdt in dat de oproeping op 17 augustus 2004 aan de veroordeelde in persoon is uitgereikt. Vervolgens is de veroordeelde met zijn raadsman op 20 oktober 2004 ter terechtzitting verschenen, waarna de politierechter op 1 december 2004 uitspraak in de ontnemingszaak heeft gedaan. Tegen voornoemde uitspraak van de politierechter heeft de raadsman namens de veroordeelde niet eerder dan op 3 april 2007 hoger beroep ingesteld.

Het hof heeft de ontvankelijkheid van het door de veroordeelde ingestelde hoger beroep aan de orde gesteld. Dienaangaande heeft het hof in een tussenarrest als volgt —onder meer en voor zover van belang — overwogen en beslist:

Het nadien ingekomen verkorte proces-verbaal van de terechtzitting van de politierechter in de rechtbank te Dordrecht van 20 oktober 2004 houdt het volgende in:

Het bestreden arrest houdt onder de kop ‘ontvankelijkheid van het hoger beroep’ het volgende in:

Het hier van belang zijnde art. 327 Sv — dat in art. 511d lid 1 Sv in de ontnemingsprocedure van overeenkomstige toepassing is verklaard — luidt:

De toelichting op het middel komt in de kern erop neer dat het hof geen acht had mogen slaan op het later opgemaakte verkorte proces-verbaal van de terechtzitting van de politierechter in de rechtbank te Dordrecht van 20 oktober 2004, zulks wegens de daaraan klevende gebreken. Het proces-verbaal is niet ondertekend en onduidelijk is op welke datum het stuk is opgemaakt. Daarbij wordt door de steller van het middel nog naar voren gebracht dat in het proces-verbaal slechts melding wordt gemaakt van een termijn van zes weken waarop de uitspraak zal plaatsvinden, terwijl een exacte uitspraakdatum vereist is.

De aangevoerde argumenten met betrekking tot het ontbreken van de datum waarop het proces-verbaal zou zijn opgemaakt en het ontbreken van de precieze uitspraakdatum in het proces-verbaal, kunnen mijns inziens geen hout snijden. Nog afgezien van het feit dat de wet geen dagtekening voorschrijft, vermag ik niet in te zien welk rechtens te respecteren belang van de veroordeelde zou zijn geschaad bij het in casu geconstateerde ontbreken van de dagtekening van het proces-verbaal. Voorts is de uitspraakdatum wel degelijk voldoende bepaald, wanneer aan de verdediging een termijn van zes weken zou zijn medegedeeld. Ik volsta met de verwijzing naar de gronden zoals vermeld in 's hofs arrest op pag. 1, hiervoor weergegeven onder 3.2.4.

Ik meen daarentegen — met de steller van het middel — dat het pijnpunt in deze zaak is gelegen in het ontbreken in het ‘proces-verbaal’ van een handtekening van zowel de politierechter als de griffier.1. Het ‘proces-verbaal’ vermeldt evenmin in de aanhef de naam van de desbetreffende politierechter, zodat niet kan worden gecontroleerd of sprake is van dezelfde politierechter die destijds de zaak heeft behandeld en tevens het vonnis van 1 december 2004 heeft gewezen. Van de griffier in wiens tegenwoordigheid een en ander heeft plaatsgehad ontbreekt trouwens ook de naam. Aldus is het ingekomen proces-verbaal niet vastgesteld en ondertekend overeenkomstig art. 327 Sv, zodat het rechtskracht ontbeert.2. Dit betekent dat het hof, dat kennelijk het alsnog opgemaakte stuk heeft aangemerkt als een (verkort) proces-verbaal in de zin van art. 326 jo. 327a lid 1 Sv, daaruit bezwaarlijk het gegeven mocht ontlenen dat aan de verdediging is meegedeeld dat over zes weken uitspraak in de ontnemingszaak zou worden gedaan. Slotsom is m.i. dat het oordeel van het hof dat het hoger beroep tardief is ingesteld, niet begrijpelijk is.

De omstandigheid dat de raadsman van de veroordeelde eerst na bijna 2,5 jaar na de uitspraak van de politierechter hoger beroep heeft ingesteld (roept logischerwijs vraagtekens op, maar) kan daaraan niet afdoen. Ingevolge art. 511e, lid 1 onder b, Sv geldt bij ontnemingszaken niet het voorschrift van art. 345 lid 3 Sv dat de rechter uiterlijk binnen veertien dagen na sluiting van het onderzoek ter terechtzitting uitspraak doet. Om te voorkomen dat de betrokkene onkundig zou kunnen blijven van de dag waarop de voor hem voor het aanwenden van een rechtsmiddel openstaande termijn ingaat, waardoor hij in zijn belang wordt geschaad indien hij buiten zijn schuld eerst na verloop van die termijn het voor hem openstaande rechtsmiddel aanwendt, is in art. 511e lid 2 Sv voorzien in betekening van een kennisgeving van de datum van de uitspraak. Die betekening dient te geschieden (art. 408 lid 1 Sv vindt dan geen toepassing)

Zoals ik zojuist hiervoor onder 3.5.2 heb betoogd kon het hof bezwaarlijk afgaan op de gegevens vermeld in het ingekomen proces-verbaal, dat rechtskracht mist, zodat (met de steller van het middel) moet worden aangenomen dat zich de onder (ii) bedoelde situatie heeft voorgedaan.

Bij de aan de Hoge Raad toegezonden stukken bevindt zich geen kennisgeving als bedoeld in art 511e Sv en evenmin blijkt dat de verdediging op andere wijze tevoren bekend was met de datum van de uitspraak. Nu het ook overigens onduidelijk is op welk moment zich een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeide dat de einduitspraak de veroordeelde bekend is geworden (eerder dan twee weken voorafgaande aan de dag waarop daadwerkelijk hoger beroep is aangetekend), kan moeilijk worden volgehouden dat de appeltermijn reeds was verstreken op het moment dat namens de verdachte hoger beroep is ingesteld.

Het middel is terecht voorgesteld.

Gronden die tot ambtshalve vernietiging van de bestreden uitspraak zouden behoren te leiden, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en terugwijzing naar het hof dan wel verwijzing naar een aangrenzend hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De procureur-generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden