HR, 08-01-2013, nr. 11/00081

1.

2.

3.

4.

4.1.

In het bestreden arrest is ten laste van verdachte bewezenverklaard dat:

hij op 19 september 2009 te Valkenburg, in de gemeente Valkenburg aan de Geul, ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk en met voorbedachten rade [betrokkene 1] en [betrokkene 2] en twee andere personen van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met een vuurwapen een kogel heeft afgevuurd op café [A], in welk café, tijdens voornoemd afvuren van die kogel, voornoemde personen zich bevonden, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid.

en

hij op 19 september 2009 te Valkenburg, gemeente Valkenburg aan de Geul, [betrokkene 3] heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht, immers heeft verdachte opzettelijk dreigend meermalen met een vuurwapen kogels afgevuurd op café [A], in welk café zich, tijdens voornoemd afvuren van die kogels, voornoemde persoon bevond.

4.2.

Aan deze bewezenverklaring heeft het Hof uitvoerige bewijsoverwegingen gewijd, die ik hier niet integraal zal weergeven. Aanleiding tot de schietpartij was een onenigheid die de verdachte, (bij)genaamd [verdachte] of [verdachte]) kreeg met de eigenaar van café [A] ([betrokkene 1]) over de betaling van drie door de verdachte bestelde biertjes. Verdachte, die in gezelschap was van [betrokkene 4], is toen op een gegeven moment met [betrokkene 4] weggegaan om korte tijd later, nu voorzien van een honkbalknuppel en een vuurwapen, met [betrokkene 4] bij het café terug te keren. Ik volsta voor een beschrijving van de gang van zaken met een weergave van punt I.3 van de bewijsoverwegingen van het Hof.1.

"Een bezoeker van het café [A], [getuige 1], is zowel getuige geweest van het conflict tussen [betrokkene 1] en [verdachte] in het café als van de gebeurtenissen nadien. Zijn verklaring luidt, voor zover hier van belang, als volgt.

[Getuige 1] arriveerde op 18 september 2009 omstreeks 23.30 uur samen met zijn vriendin in café [A] te Valkenburg aan de Geul. Op een bepaald moment kwam een persoon het café binnen waarvan [getuige 1] hoorde dat hij [verdachte] heette. [Verdachte] was in het bijzijn van een man met lang haar. Daarna zag hij dat [verdachte] het café uitliep en hoorde hij dat [verdachte] riep dat de eigenaar naar buiten moest komen. Vervolgens zag [getuige 1] dat de eigenaar naar de toegangsdeur toeliep en dat, toen deze in de deuropening voor [verdachte] stond, [verdachte] meteen in zijn richting sloeg. Hij hoorde vervolgens dat [verdachte] luidkeels en op agressieve wijze tot driemaal toe riep: "[Betrokkene 1], dat is nog niet afgelopen, hier krijg je spijt van" of woorden van gelijke strekking. Daarna liepen [verdachte] en de man met het lange haar weg. Enige tijd later zag [getuige 1], staande aan de overzijde van de straat op een afstand van ongeveer 5 meter van het café, dat [verdachte] en de man met het lange haar aan kwamen lopen. De man met het lange haar had een ijzeren staaf in zijn handen en sloeg daarmee met kracht tegen een ruit aan de - gezien vanaf de voorzijde - rechterzijde van het café. De ruit brak daardoor en er ontstond een heel groot gat in deze ruit. [Verdachte] ging direct voor het café staan en riep: "Is dit wat je wil [betrokkene 1]" of woorden van gelijke strekking. De man met het lange haar liep vervolgens naar een ruit aan de linkerzijde en sloeg ook deze in met de ijzeren staaf. De ruit brak en er ontstond een groot gat. [Verdachte] ging voor het eerst ingeslagen raam staan. Hij had een pistool in zijn rechterhand. [Verdachte] had dit pistool met gestrekte hand vast en had zijn arm horizontaal met zijn schouder. [Verdachte] richtte het pistool recht vooruit het café in en hield het pistool daarbij op nog geen veertig centimeter voor het raam van het café. [Verdachte] haalde de trekker over en [getuige 1] hoorde een schot. Als gevolg van dit schot ontstond een klein gat in de ruit. Achter deze ruit stond de bar waar de eigenaar en het personeel stonden. Daarna ging [verdachte] recht voor de entreedeur staan. Hij richtte het pistool weer met gestrekte arm recht vooruit op de ruit van die deur en loste een schot. Daarna liep [verdachte] nog verder naar links en schoot met het pistool nog driemaal door een ruit van het café. Enkele seconden later renden [verdachte] en de man met het lange haar weg."

4.3.

Het belangrijkste bewijsprobleem waarmee het Hof zich zag geconfronteerd, was dat de ruiten waardoor de verdachte schoot van dubbelglas waren. De verdediging beriep zich op een rapport van het NFI, waarin werd geconcludeerd dat de kogels na het doorboren van de dubbele beglazing zodanig waren afgeremd, dat het niet aannemelijk is dat ze nog dodelijk letsel konden veroorzaken.2. Het Hof is kennelijk van de juistheid van die conclusie uitgegaan. Desondanks kwam het Hof tot een bewezenverklaring van poging tot moord. Daarbij baseerde het Hof zich onder meer op de volgende feitelijke vaststellingen met betrekking tot de kogelinslagen (zie bewijsoverweging 10).

"In de glazen panelen werden onder meer de volgende beschadigingen waargenomen:

-

in het tweede paneel werd in de buitenste ruit op de hoogte van 168,5 centimeter en 25 centimeter uit de linkerstijl een ringvormig gat aangetroffen. In het verlengde van dit gat bevond zich op nagenoeg gelijke hoogte een gat in de binnenste ruit;

-

in het derde paneel werd in de buitenste ruit op de hoogte van 162 centimeter en 31 centimeter uit de linkerstijl een ringvormig gat aangetroffen. In het verlengde van dit gat bevond zich op nagenoeg gelijke hoogte een gat in de binnenste ruit;

-

in het derde paneel werd in de buitenste ruit op de hoogte van 162 centimeter en 63 centimeter uit de linkerstijl een ringvormig gat aangetroffen. In het verlengde van dit gat bevond zich op nagenoeg gelijke hoogte een gat in de binnenste ruit;

-

in het vierde paneel (in de toegangsdeur) werd in de buitenste ruit op de hoogte van 120 centimeter en 30 centimeter uit de linkerstijl een ringvormig gat aangetroffen. In het verlengde van dit gat bevond zich op nagenoeg gelijke hoogte een gat in de binnenste ruit. Behoudens dit gat was een groot deel van de ruit gebroken en zijn de gebroken ruitdelen grotendeels terecht gekomen op de grond van het café.

-

in het vijfde paneel werd in de buitenste ruit op de hoogte van 137 centimeter en 14,5 centimeter uit de linkerstijl een ringvormig gat aangetroffen. In het verlengde van dit gat bevond zich op nagenoeg gelijke hoogte een gat in de binnenste ruit Behoudens dit gat was een groot deel van de ruit gebroken en zijn de gebroken ruitdelen grotendeels terecht gekomen op de grond van het café.

Uit bovenstaande bevindingen, bezien in samenhang met de verklaringen van verdachte, de getuige [getuige 1] en de getuige [getuige 2], leidt het hof de volgende gang van zaken af. Eerst heeft medeverdachte [betrokkene 4] met een ijzeren voorwerp een gat in het vijfde paneel en vervolgens in het vierde paneel geslagen. Daarna heeft verdachte achtereenvolgens één kogel op het vijfde paneel, één kogel op het vierde paneel, twee kogels op het derde paneel en tenslotte één kogel op het vijfde paneel [bedoeld zal zijn: het tweede paneel; Kn] afgevuurd. Alle vijf de kogels zijn daarbij door het dubbele glas geschoten."

Met betrekking tot de positie van de aanwezigen in het café stelde het Hof onder meer het volgende vast (bewijsoverweging 11).

"Gebleken is dat op de benedenverdieping van het pand waarin café [A] is gevestigd vijf personen aanwezig zijn geweest ten tijde van (een deel van) het schietincident. Wat betreft de plaats in het café van deze personen op het moment dat de schoten werden gelost, blijkt uit het dossier het volgende.

-

[Betrokkene 2] zat naar eigen zeggen aan de bar direct vooraan bij de deur op het moment dat de schoten werden gelost. Vervolgens heeft hij dekking gezocht achter de kleine pilaar voor in het café.

-

[Betrokkene 1] zat tegenover [betrokkene 2] aan de andere zijde van de bar. Toen hij lichtflitsen zag en knallen hoorde heeft [betrokkene 1] dekking gezocht achter een koelkast achter het buffet. Deze koelkast bevindt zich rechts achter de voorste bar tegen de rechtergevel.

-

[Betrokkene 5] stond achter de (voorste) bar bij de kassa toen hij de eerste schoten hoorde. De kassa is gecentreerd achter de bar.

-

[Betrokkene 3] heeft verklaard dat zij zich alleen de laatste drie schoten kan herinneren en dat ze op dat moment bij de ingang van de keuken stond.

-

[Betrokkene 6] stond achter de (voorste) bar toen ze het eerste glasgerinkel hoorde. Ze heeft ook schoten gehoord. Waar ze toen stond weet ze niet meer. Op een gegeven moment is ze van achter de bar naar de toiletten gelopen. Ze weet niet meer of dat tijdens of na het schieten was.

Uit het bovenstaande leidt het hof af dat op het moment dat het eerste schot op het vijfde paneel werd afgevuurd in ieder geval [betrokkene 2], [betrokkene 1], [betrokkene 5] en [betrokkene 6] zich rechts van het midden van het café bevonden bij of in de buurt van de voorste bar. Voorts staat op basis van de van het interieur van het café gemaakte foto's 6 en 7, die ter zitting in hoger beroep aan de orde zijn geweest, vast dat de voorste bar zich in het verlengde van het vijfde paneel bevond, hetgeen wordt bevestigd door de getuige [getuige 1], die heeft verklaard dat achter de ruit waarop door verdachte als eerste werd geschoten, de bar stond waar de eigenaar en het personeel stonden."

4.4.

Het Hof achtte niet bewezen dat de verdachte "'vol' opzet" had gehad op het doden van de eigenaar van het café ([betrokkene 1]). Wel achtte het Hof voorwaardelijk opzet aanwezig ten aanzien van de vier personen die zich bij het eerste schot (dat door het vijfde paneel ging) in het schootsveld hadden bevonden. Daartoe overwoog het Hof het volgende (bewijsoverweging 14).

"Het hof komt dan toe aan de vraag of de verdachte voorwaardelijk opzet had op de dood van één of meer van de in de tenlastelegging bedoelde personen. In dat kader dient in de eerste plaats te worden beoordeeld of door de gedragingen van verdachte de aanmerkelijke kans op dodelijk letsel van één of meer van deze personen is ontstaan. Naar het oordeel van het hof dient dit in ieder geval te worden aangenomen wat betreft het schot dat verdachte heeft afgevuurd op paneel 5. Op foto 28 (die ter zitting in hoger beroep aan de orde is gesteld) is waar te nemen dat de door verdachte op paneel 5 afgevuurde kogel een gat heeft veroorzaakt op korte afstand van een zeer groot gat dat even daarvoor door [betrokkene 4] in dat paneel was geslagen. De kans dat de afgevuurde kogel niet het glas had geraakt, maar door het reeds ontstane gat het café zou zijn ingegaan, acht het hof groot tot zeer groot. Hierbij betrekt het hof het gegeven dat verdachte volgens zijn verklaring vóór 19 september 2009 nog nimmer een pistool in handen had gehad en dus een ongeoefend schutter was, alsmede de omstandigheden dat verdachte in een geagiteerde gemoedstoestand verkeerde en onder invloed was van alcohol en van cocaïne, welke drug verdachte naar zijn zeggen nooit eerder had gebruikt. Het is een feit van algemene bekendheid dat deze omstandigheden belemmerend kunnen werken op het waarnemings- en oriëntatievermogen en op de fijne motoriek. Aangenomen moet dan ook worden dat verdachte niet in staat was zo nauwkeurig te schieten dat hij (net) naast het grote gat in de ruit zou schieten dat eerder door het slaan van [betrokkene 4] is ontstaan.

In aanmerking genomen voorts dat uit hetgeen hiervoor is overwogen is gebleken dat:

-

het eerste schot op een hoogte van 137 centimeter in het vijfde paneel is aangetroffen, hetgeen inhoudt dat de kogel vitale lichaamsdelen van de in het café aanwezige personen had kunnen treffen;

-

verdachte dit schot nagenoeg recht op de ruit heeft afgevuurd;

-

op het moment dat bedoeld schot werd afgevuurd zich in ieder geval vier personen, te weten [betrokkene 2], [betrokkene 1], [betrokkene 5] en [betrokkene 6] in het schootsveld hebben bevonden;

-

verdachte heeft verklaard te hebben gezien dat zich meerdere personen in de buurt van de bar bevonden;

-

dodelijk letsel zeer reëel dient te worden geacht wanneer door het (grote) gat in het paneel het café was ingeschoten;

is het hof van oordeel dat er sprake was van een aanmerkelijke kans dat verdachte één van genoemde vier personen dodelijk zou raken.

Op grond van bovenstaande feiten en omstandigheden in onderling verband en samenhang beschouwd, komt het hof tot de slotsom dat (in ieder geval) het lossen van het eerste schot door verdachte moet worden aangemerkt als een gedraging zozeer gericht op het mogelijk gevolg, te weten de dood van [betrokkene 2], [betrokkene 1], [betrokkene 5] en [betrokkene 6], dat het niet anders kan zijn dan dat verdachte bewust de aanmerkelijke kans op dat gevolg heeft aanvaard.

Het hof verwerpt het verweer van de raadsman in zoverre het gaat om het voorwaardelijk opzet op de dood van de vier zojuist genoemde personen."

5.

5.1.

Het middel klaagt dat de bewezenverklaring en de daarop gebaseerde kwalificatie - die erop zouden neerkomen dat de verdachte heeft getracht vier personen met één schot uit een vuurwapen dood te schieten - onbegrijpelijk is en/of blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting.

5.2.

Het middel berust op een onjuiste lezing van het bestreden arrest. De bewezenverklaring houdt niet in dat er vier personen met één schot konden worden gedood, maar dat er vier personen waren die door het schot dodelijk konden worden getroffen. Vergelijk HR 6 september 2005, LJN AT2760, NJ 2006/50, waarin sprake was van één kogel afgevuurd op een raam van een appartement waarin zich op dat moment twee personen bevonden. Volgens de Hoge Raad (rov. 3.4) had het Hof geoordeeld dat "de verdachte zowel ten aanzien van S.A. als van B.A. heeft gehandeld met het voorwaardelijk opzet tot het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel". De Hoge Raad casseerde vervolgens omdat dat oordeel ten aanzien van B.A. niet steunde op de gebezigde bewijsmiddelen, nu daaruit niet kon volgen dat die B.A. zich in de desbetreffende kamer bevond, zodat er objectief gezien geen sprake was geweest van een aanmerkelijke kans dat zij zwaar lichamelijk letsel zou oplopen. Mijns inziens kan uit een en ander worden afgeleid dat de Hoge Raad het door het Hof gekozen uitgangspunt - namelijk dat de ene kogel in beginsel een dubbele poging en dus meerdaadse samenloop opleverde - deelde.

5.3.

Enige twijfel is hier overigens wel mogelijk. In HR 20 november 2001, LJN AD5214 was sprake van een van opzij afgevuurde kogel op twee naast elkaar in een auto zittende personen. Volgens de Hoge Raad kon het oordeel van het Hof dat de verdachte had gepoogd twee personen van het leven te beroven door de beugel nu het van algemene bekendheid is dat een kogel die werd afgevuurd op twee (vanuit de schutter bezien) achter elkaar zittende personen eerst de ene persoon kan treffen en vervolgens de andere. Dat lijkt erop te wijzen dat voor het aannemen van een dubbele poging vereist is dat beide slachtoffers door het ene schot kunnen worden gedood. Ik denk echter dat de door de Hoge Raad gekozen benadering haar verklaring vindt in het feit dat ten aanzien van beide personen sprake lijkt te zijn geweest van opzet als bedoeling. De verdachte wilde beide inzittende dood schieten. Dat maakt het misschien anders. Maar voor voorwaardelijk opzet is voldoende dat ten aanzien van elk van de slachtoffers komt vast te staan dat er sprake was van een aanmerkelijke, door de verdachte aanvaarde, kans op een dodelijke afloop.

5.4.

Het middel faalt.

6.

6.1.

De middelen richten zich tegen het oordeel van het Hof dat sprake was van de voor voorwaardelijk opzet vereiste aanmerkelijke kans, alsmede tegen het oordeel dat verdachte die aanmerkelijke kans bewust heeft aanvaard. Deze middelen lenen zich voor gezamenlijke bespreking.

6.2.

In hoger beroep is namens verdachte aangevoerd dat er vanwege de dubbele ramen objectief gezien geen aanmerkelijke kans op dodelijke gevolgen was. Deze stelling ligt ook ten grondslag aan de middelen. De vraag die aldus rijst, is hoe de jurisprudentiële eis dat de kans op het dodelijk gevolg objectief gezien aanmerkelijk moet zijn geweest, zich verhoudt tot het leerstuk van de ondeugdelijke poging. Van een absoluut ondeugdelijk poging lijkt in casu niet te kunnen worden gesproken. Vergelijk HR 15 januari 1980, NJ 1980/245 waarin het met een schop slaan tegen een door middel van een lexanruit beveiligde etalage van een juwelierswinkel slechts een relatief ondeugdelijke poging opleverde. Moet de conclusie zijn dat deze jurisprudentie alleen nog van betekenis is als het gaat om opzet als bedoeling? Of geldt bij de vraag naar de aanmerkelijkheid van de kans ingeval van voorwaardelijk opzet iets soortgelijks als bij de vraag naar de deugdelijkheid van de poging, namelijk dat moet worden geabstraheerd van 'toevallige' omstandigheden (zoals in casu de aanwezigheid van dubbele beglazing)? Die vraag kan hier blijven rusten, aangezien het Hof niet voor de weg van de abstrahering heeft gekozen. Het Hof heeft (alleen) ten aanzien van de eerste kogel aangenomen dat objectief sprake was van een aanmerkelijke kans op een dodelijke afloop en wel omdat die kogel door het gat had kunnen vliegen dat kort tevoren door de medeverdachte [betrokkene 4] in de desbetreffende ruit was geslagen. De kans daarop achtte het Hof "groot tot zeer groot".

6.3.

Van het "creëren" van een aanmerkelijke kans is aldus, anders dan door de steller van de middelen wordt betoogd, geen sprake. Het gaat om een feitelijk oordeel dat in cassatie slechts op begrijpelijkheid kan worden getoetst. In dat verband wijst de steller van het middel erop dat de verdachte het vuurwapen op nog geen veertig centimeter van het raam hield toen hij schoot. Zelfs voor een ongeoefende schutter zou de ruit (naar ik begrijp: ondanks het daarin afwezige grote gat) niet zijn te missen. Ik meen evenwel dat 's Hofs andersluidende en uitvoerig beargumenteerde oordeel niet onbegrijpelijk is, waarbij ik in het bijzonder in aanmerking neem dat het Hof heeft vastgesteld dat de kogel is ingeslagen "op korte afstand" van het daarin door [betrokkene 4] geslagen zeer grote gat. Ik merk daarbij op dat die feitelijke vaststelling in cassatie niet wordt bestreden.

6.4.

De middelen falen.

7.

7.1.

Het middel keert zich tegen de bewezenverklaring van voorbedachte raad.

7.2.

Het Hof heeft de bewezenverklaring op dit punt als volgt gemotiveerd (bewijsoverweging 15).

"Verdachte heeft in café [A] een conflict gehad met de eigenaar van het café. Daarna is verdachte naar elders vertrokken en heeft bij een kennis onder meer een geladen vuurwapen opgehaald. Vervolgens is verdachte teruggegaan naar [A] en heeft hij met korte tussenpozen op verschillende ruiten van het café geschoten, terwijl hij wist dat er zich in het café meerdere personen bevonden.

Onder deze omstandigheden is het hof van oordeel dat er voor verdachte voldoende gelegenheid is geweest om over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen handelen na te denken en zich daarvan rekenschap te geven en dat dit handelen derhalve met voorbedachte rade is geschied."

7.3.

Het middel gaat evenals het eerste middel uit van een onjuiste lezing van het bestreden arrest. De voorbedachte raad zoals bewezenverklaard betreft niet het met één schot doden van vier personen. Het Hof heeft als gezegd bewezenverklaard dat er vier personen waren die door het schot dodelijk konden worden getroffen en daarbij geoordeeld dat dit een aanmerkelijke kans was die door de verdachte bewust is aanvaard. Op dat aldus aanwezige voorwaardelijke opzet moet de door het Hof aangenomen voorbedachte raad worden betrokken. Het Hof heeft overwogen dat er voor verdachte voldoende gelegenheid is geweest om over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen handelen na te denken en zich daarvan rekenschap te geven en dat dit handelen derhalve met voorbedachte raad is geschied. Dat oordeel getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting, is niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd.

7.4.

Het middel faalt.

8.

8.1.

Het middel richt zich tegen het oordeel van het Hof dat verdachte [betrokkene 3] heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht. Dit oordeel zou getuigen van een onjuiste rechtsopvatting en/of onbegrijpelijk zijn en de bewezenverklaring in zoverre niet toereikend gemotiveerd.

8.2.

Het Hof heeft met betrekking tot de bedoelde bedreiging het volgende overwogen (bewijsoverweging 16)

"Wat [betrokkene 3] betreft overweegt het hof het volgende. Onduidelijk is waar in het café zij zich precies bevond op het moment dat er werd geschoten, nu zij heeft verklaard zich maar drie schoten te herinneren. Het is aannemelijk dat dit de drie laatste schoten zijn geweest. Deze onduidelijkheid, gevoegd bij de marge van onzekerheid wat betreft het potentiële bereik van de laatste drie afgevuurde kogels, leidt ertoe dat het hof niet de overtuiging heeft verkregen dat ten aanzien van [betrokkene 3] een aanmerkelijke kans heeft bestaan te worden getroffen door één van de door verdachte afgevuurde kogels of door rondvliegend glas.

Om die reden acht het hof het primair, subsidiair en meer subsidiair ten laste gelegde wat [betrokkene 3] betreft niet bewezen, zodat verdachte in zoverre dient te worden vrijgesproken.

Wel is er naar het oordeel van het hof ten aanzien van [betrokkene 3] sprake geweest van bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht. Door de confrontatie met het geluid van schoten in het café waarin zij zich bevond, kon bij haar immers een reële vrees ontstaan het leven te verliezen."

8.3.

In de toelichting op het middel wordt gesteld dat het Hof aldus eenzijdig de nadruk heeft gelegd op het aspect van de "reële vrees" aan de zijde van het slachtoffer, en daarmee voorbij is gegaan aan de vraag naar het opzet van de verdachte. Aangevoerd wordt dat uit de bewijsmiddelen niet blijkt dat de wil van verdachte erop was gericht om bij [betrokkene 3] de redelijke vrees te doen ontstaan dat zij het leven zou kunnen verliezen en dat het zelfs de vraag is of verdachte zich ervan bewust was dat [betrokkene 3] op het moment van het schieten in het café aanwezig was.

8.4.

Erkend kan worden dat de Promisgewijze bewijsmotivering ten aanzien van de bewezenverklaarde bedreiging nogal kort door de bocht is. De zo juist weergegeven overweging van het Hof staat echter niet op zichzelf en dient te worden gelezen in samenhang met de gehele inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen waarop het Hof in het bestreden arrest een beroep doet. In de voorafgaande overwegingen heeft het Hof vastgesteld dat verdachte met voorbedachte raad met korte tussenpozen op verschillende ruiten van het café heeft geschoten, terwijl hij wist dat er zich in het café meerdere personen bevonden. Daaruit heeft het Hof kennelijk en niet onbegrijpelijk afgeleid dat de verdachte bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat zijn gedrag een bedreiging vormde voor de in het café aanwezige personen, en dat die bedreiging van dien aard was en onder zodanige omstandigheden is geschied dat bij die personen (waaronder [betrokkene 3]) in redelijkheid de vrees kon ontstaan dat zij het leven zouden kunnen verliezen. Dat uit de gebezigde bewijsmiddelen niet blijkt of verdachte op de hoogte was van de aanwezigheid van [betrokkene 3] doet daar niet aan af. Voldoende is dat hij op de hoogte was van het feit dat er personen aanwezig waren in het café en dat hij de kans voor lief heeft genomen dat de aanwezige personen zich bedreigd zouden voelen.

8.5.

Het middel faalt.

9.

9.1.

Het middel klaagt over schending van het recht om binnen een redelijke termijn te worden berecht, nu het langer dan zes maanden heeft geduurd voordat de stukken van het geding zijn ingezonden.

9.2.

Het middel is gegrond. De verdachte bevindt zich in verband met de zaak in voorlopige hechtenis, in welk geval de Hoge Raad de inzendingstermijn op zes maanden heeft bepaald (HR 17 juni 2008, LJN BD2578, NJ 2008/358 rov. 3.17). Nadat verdachte op 9 december 2010 beroep in cassatie had ingesteld, zijn de stukken, blijkens een daarop geplaatst stempel, op 10 november 2011 ter griffie van de Hoge Raad ingekomen.

9.3.

Ik merk ambtshalve op dat de redelijke termijn in cassatie ook zal worden overschreden doordat de zaak niet binnen 16 maanden zal zijn afgedaan na het instellen van cassatieberoep terwijl de verdachte, zoals opgemerkt, in verband met de zaak in voorlopige hechtenis verkeert. Een en ander dient tot strafvermindering te leiden.

9.4.

Het middel slaagt.

10.

11.

12.