HR, 29-06-2007, nr. R06/045HR

HR, 29-06-2007, nr. R06/045HR

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 29‑06‑2007

Inhoudsindicatie

Bescherming persoonsgegevens. Vordering op de voet van art. 46 lid 1 Wbp tot bevel aan bank inzage te verlenen in en afschriften te verstrekken van alle op een voormalige cliënt betrekking hebbende persoonsgegevens en volledige informatie te verstrekken over hun herkomst en het doel van de verwerking van deze gegevens door de bank. Ruime uitleg art. 35 Wbp, verplichting bank kopieën bescheiden en transcripties van telefoongesprekken te verstrekken; misbruik van bevoegdheid?; doorkruising van art. 843a Rv.?; richtlijnconforme interpretatie; rechtsstrijd van partijen in hoger beroep

29 juni 2007

Eerste Kamer

Rek.nr. R06/045HR

RM/MK

Hoge Raad der Nederlanden

Beschikking

in de zaak van:

DEXIA BANK NEDERLAND N.V.,

gevestigd te Amsterdam,

VERZOEKSTER tot cassatie,

advocaten: mr. R.S. Meijer en mr. B.T.M. van der Wiel,

t e g e n

[Verweerder],

wonende te [woonplaats],

VERWEERDER in cassatie,

advocaat: mr. H.J.W. Alt.

1. Het geding in feitelijke instanties

Met een op 30 november 2004 ter griffie van de rechtbank te 's-Hertogenbosch ingekomen verzoekschrift heeft verweerder in cassatie - verder te noemen: [verweerder] - zich gewend tot die rechtbank en op de voet van art. 46 lid 1 Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) verzocht verzoekster tot cassatie - verder te noemen: Dexia - op straffe van een dwangsom te bevelen zijn verzoek op grond van art. 35 Wbp alsnog toe te wijzen. Het verzoek strekt er mede toe dat de rechtbank Dexia zal bevelen aan [verweerder] kopieën te verstrekken van alle bescheiden met zijn persoonsgegevens.

Dexia heeft het verzoek bestreden.

De rechtbank heeft het verzoek mondeling behandeld ter terechtzitting van 16 februari 2005. Tijdens de mondelinge behandeling heeft [verweerder] gespecificeerd welke gegevens Dexia ten minste moet vermelden op het overzicht ingevolge art. 35 lid 2 Wbp, en van welke bescheiden Dexia in ieder geval kopieën dient te verstrekken aan [verweerder]. Bij beschikking van 13 april 2005 heeft de rechtbank Dexia - op straffe van een dwangsom - bevolen aan [verweerder] op de voet van het bepaalde in art. 35 Wbp en met inachtneming van hetgeen in deze beschikking is overwogen een overzicht te geven van de persoonsgegevens die zij betreffende [verweerder] verwerkt. Hetgeen meer of anders is verzocht heeft de rechtbank afgewezen.

Tegen deze beschikking heeft Dexia hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te 's-Hertogenbosch. Dexia heeft in hoger beroep verzocht de beschikking waarvan beroep te vernietigen en, opnieuw rechtdoende:

- [verweerder] alsnog niet-ontvankelijk te verklaren in zijn verzoek althans dit verzoek af te wijzen;

- [verweerder] op straffe van een dwangsom van € 10.000 per dag (met een maximum van € 50.000) te bevelen om, binnen drie dagen na de door het hof te geven beschikking, het overzicht van 11 mei 2005 dat Dexia op grond van de beschikking van de rechtbank aan [verweerder] heeft verstrekt en eventuele kopieën daarvan, af te geven aan de raadsman van Dexia;

- [verweerder] op straffe van een dwangsom van € 10.000 per overtreding (met een maximum van € 50.000) te verbieden op enigerlei wijze gebruik te maken van de gegevens zoals opgenomen in voormeld overzicht.

[Verweerder] heeft in hoger beroep zijn eis vermeerderd.

Bij tussenbeschikking van 16 januari 2006 heeft het hof Dexia verzocht om uiterlijk op 13 februari 2006 de in rov. 4.10.8 en 4.10.9 van zijn beschikking genoemde schriftelijke inlichtingen te geven c.q. de in die overwegingen genoemde, onder Dexia berustende, stukken in te zenden, met gelijktijdige toezending van afschriften aan [verweerder]. Na een daartoe strekkend verzoek van Dexia, heeft het hof bij aanvullende beschikking van 9 februari 2006 Dexia verlof verleend cassatieberoep in te stellen tegen de beschikking van 16 januari 2006.

De beschikkingen van het hof zijn aan deze beschikking gehecht.

2. Het geding in cassatie

Tegen de beschikking van het hof van 16 januari 2006 heeft Dexia beroep in cassatie ingesteld. Het cassatierekest is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.

[Verweerder] heeft verzocht het beroep te verwerpen.

De conclusie van de Advocaat-Generaal D.W.F. Verkade strekt tot vernietiging van de bestreden beschikking en verwijzing.

De advocaten van Dexia hebben bij brief van 14 december 2006 op de conclusie gereageerd. De advocaat van [verweerder] heeft eveneens bij brief van 14 december 2006 op de conclusie gereageerd.

3. Beoordeling van het middel

3.1 In cassatie kan worden uitgegaan van het volgende.

(i) Op 4 december 2000 heeft [verweerder] met de rechtsvoorgangster van Dexia, Bank Labouchère N.V., een effectenlease-overeenkomst gesloten genaamd WinstVerDriedubbelaar (hierna: de overeenkomst).

(ii) Bij brief van 30 juli 2002 heeft [verweerder] Dexia verzocht om toezending van al zijn "stukken c.q. documenten". In een brief van 28 maart 2003 heeft [verweerder] dit verzoek herhaald.

(iii) Bij deurwaardersexploot van 3 december 2003 heeft [verweerder] jegens Dexia primair een beroep gedaan op de vernietigbaarheid van de effectenlease-overeenkomst wegens dwaling en subsidiair schadevergoeding gevorderd wegens een toerekenbare tekortkoming van Dexia in de nakoming van haar verplichtingen uit de overeenkomst. Voorts heeft [verweerder] in dit exploot Dexia verzocht om hem een overzicht in de zin van art. 35 Wet bescherming persoonsgegevens (hierna: Wbp) en kopieën van alle gegevens uit zijn dossier toe te sturen.

(iv) Per brief van 22 december 2003 heeft Dexia een overzicht van (persoons)gegevens aan [verweerder] gestuurd.

(v) [Verweerder] heeft bij brief van 22 januari 2004 aan Dexia verzocht alle in zijn dossier verwerkte gegevens, binnen vier weken na dagtekening van die brief in kopie aan hem toe te zenden. Voorts heeft [verweerder] in deze brief meegedeeld, dat de door Dexia in haar brief van 22 december 2003 verstrekte gegevens zijn gesteld "in geheel algemene zin" en "derhalve sterk ontwijkend van aard om een beeld te kunnen vormen" over die gegevens.

(vi) Bij brief van 5 februari 2004 heeft [verweerder] het verzoek uit zijn brief van 22 januari 2004 om toezending in kopie van alle in zijn dossier verwerkte gegevens herhaald.

(vii) In reactie op de twee laatstgenoemde brieven heeft Dexia [verweerder] bij brief van 19 februari 2004 bericht dat zij niet ingaat op het verzoek van [verweerder] om hem kopieën te verstrekken van zijn dossier, omdat zij aan [verweerder] reeds een volledig overzicht heeft verstrekt per brief van 22 december 2003 en uit art 35 lid 2 Wbp niet volgt dat onder een volledig overzicht ook afschriften dan wel kopieën moet worden verstaan.

(viii) Daarop heeft [verweerder] het College bescherming persoonsgegevens (hierna: CBP) bij brief van 24 februari 2004 verzocht om te bemiddelen in zijn geschil met Dexia over zijn persoonsgegevens, aan welk verzoek het CBP gehoor heeft gegeven. Uiteindelijk heeft het CBP [verweerder] bij brief van 3 november 2004 medegedeeld dat het de behandeling van zijn zaak had beëindigd, omdat bemiddeling niet meer zinvol was.

3.2 Bij inleidend verzoekschrift heeft [verweerder] de rechtbank verzocht Dexia op straffe van een dwangsom te bevelen (i) uitvoering te geven aan de Wbp en [verweerder] inzage te verlenen in en afschriften te verstrekken van alle op hem betrekking hebbende persoonsgegevens en (ii) [verweerder] volledige informatie te verstrekken over de herkomst van diens persoonsgegevens en het doel van de verwerking van deze gegevens door Dexia. De rechtbank heeft Dexia bevolen aan [verweerder] op de voet van het bepaalde in art. 35 Wbp een overzicht te verstrekken dat niet méér behoeft in te houden dan een opsomming van de verwerkte persoonsgegevens en de aard van eventuele bescheiden of bestanden die daaraan op de een of andere wijze zijn gekoppeld, zonder dat de inhoud van die bescheiden wordt weergegeven. Na ontvangst van dit overzicht kan [verweerder] Dexia desgewenst verzoeken om nadere informatie of inzage in/afschrift van één of meer bescheiden. [Verweerder] moet dan tot op zekere hoogte aangeven welk belang hij heeft bij inzage in of bij het verstrekken van een kopie van een bepaald stuk. Vervolgens dient Dexia een afweging te maken of zij aan het nadere verzoek van [verweerder] kan voldoen. Het overzicht dat Dexia bij brief van 22 december 2003 aan [verweerder] heeft verstrekt bevat slechts ten dele persoonsgegevens, en voor het overige gegevens die in zeer algemene termen zijn omschreven en is te weinig concreet om [verweerder] in staat te stellen zijn verzoek nader te specificeren, aldus de rechtbank. Ter voldoening aan de beschikking van de rechtbank heeft Dexia aan [verweerder] een nieuw overzicht van diens door Dexia verwerkte persoonsgegevens, gedateerd 11 mei 2005, gezonden.

[Verweerder] heeft in hoger beroep zijn verzoek gewijzigd in dier voege dat hij onder opsomming van diverse op hem betrekking hebbende, bij Dexia (verondersteld) aanwezige bescheiden het hof heeft verzocht (a) vast te stellen dat het door Dexia verstrekte overzicht niet voldoet aan de door de rechtbank gestelde eisen, (b) Dexia te bevelen alsnog een lijst aan [verweerder] te verstrekken van alle stukken die zich in het persoonlijk dossier van [verweerder] bevinden en (c) Dexia te bevelen om [verweerder] inzage in zijn persoonsgegevens te verlenen door middel van het verstrekken van kopieën, voor het geval Dexia in het te verstrekken overzicht slechts summierlijk melding zou maken van de verwerking van persoonsgegevens zonder de zakelijke inhoud van voormelde stukken weer te geven. Het hof heeft daarop Dexia verzocht uiterlijk op 13 februari 2006 de in rov. 4.10.8 en 4.10.9 van zijn beschikking genoemde schriftelijke inlichtingen te geven, de in die rechtsoverwegingen bedoelde, onder Dexia berustende stukken in te zenden, en tegelijk met de verzending van deze inlichtingen en stukken aan het hof een afschrift hiervan aan [verweerder] te sturen. Daartoe heeft het hof - voorzover in cassatie van belang - onder meer het volgende overwogen.

(i) Dexia heeft aangevoerd dat [verweerder] misbruik maakt van zijn bevoegdheid ex art. 35 Wbp door deze bevoegdheid te gebruiken voor een ander doel dan waarvoor deze is gegeven, namelijk om zijn processuele positie te verbeteren ten nadele van Dexia. Of een betrokkene zijn bevoegdheid misbruikt waardoor deze bevoegdheid niet kan worden ingeroepen (art. 3:15 BW jo. 3:13 BW) zal aan de hand van de concrete omstandigheden moeten worden beoordeeld. Het doel van art. 35 Wbp is om de betrokkene (in casu: [verweerder]) in de gelegenheid te stellen om na te gaan of en, zo ja, welke hem betreffende persoonsgegevens door de verantwoordelijke (in casu: Dexia) worden verwerkt, en of de weergave van zijn persoonsgegevens in de verwerking van Dexia juist is, voor het doel of de doeleinden van de verwerking volledig en ter zake dienend is en of Dexia zijn persoonsgegevens in overeenstemming met wettelijke voorschriften verwerkt. Dienaangaande heeft [verweerder] gemotiveerd gesteld dat hij wil nagaan of Dexia zijn persoonsgegevens correct heeft verwerkt, en hij heeft ter zake zelfs een procedure tegen Dexia aanhangig gemaakt met het risico van een proceskostenveroordeling. De enkele omstandigheid dat [verweerder] met de eenmaal verkregen gegevens vervolgens tevens een ander doel zou kunnen dienen, bijvoorbeeld door deze te gebruiken in een eventuele civiele procedure tegen Dexia, is ontoereikend om misbruik van recht aan te nemen. Dit kan anders zijn indien dat andere doel onrechtmatig is, maar dat heeft Dexia niet gesteld. Dexia stelt wel dat zij processuele schade zal lijden indien zij het verzoek van [verweerder] zou inwilligen, maar, zo al sprake zou kunnen zijn van schade, is dat rechtmatige schade. Ook het enkele feit dat sprake is van een conflictsituatie tussen partijen staat er niet aan in de weg dat [verweerder] gebruik maakt van zijn rechten uit de Wbp, en levert op zichzelf genomen geen misbruik van recht op. Hetgeen Dexia stelt is derhalve ontoereikend om misbruik van recht aan te nemen. Ten slotte geldt dat het verzoek van [verweerder] ex art. 35 Wbp geen doorkruising oplevert van art. 843a Rv. Beide procedures kunnen naast elkaar lopen in die zin dat (de mogelijkheid van) toepassing van de procedure van art. 843a Rv. niet aan toepassing van die van art. 35 Wbp in de weg kan staan, noch de toepassing van laatstgenoemde procedure op enigerlei wijze kan belemmeren of inperken. Daarbij is niet van belang dat voor een verzoek ex art. 35 Wbp niet dezelfde eisen gelden als voor een vordering ex art. 843a Rv. en dat Dexia niet op gelijke voet gegevens kan opvragen bij [verweerder], omdat dit nu eenmaal een gevolg is van de wettelijke regeling zoals neergelegd in de Wbp, en van de daaraan ten grondslag liggende Richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, waarbij alleen aan de betrokkene een onvoorwaardelijk recht op kennisneming van de verwerking van hem betreffende persoonsgegevens is verleend. (rov. 4.6.2-4.6.3)

(ii) [Verweerder] heeft voldoende belang bij zijn verzoek ex art. 35 Wbp dat volgt uit het hem in art. 35 Wbp en in Richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995 verleende recht om zich vrijelijk tot de verantwoordelijke te wenden. Daaraan doet niet af dat [verweerder] van Dexia al twee overzichten van zijn persoonsgegevens heeft ontvangen (van 22 december 2003 en 11 mei 2005). Evenmin doet afbreuk aan het belang van [verweerder] dat hij reeds bekend is met de inhoud van de overeenkomst en van de tussen partijen gevoerde correspondentie en telefoongesprekken. De ratio van art. 35 Wbp is immers dat [verweerder] moet kunnen controleren of de weergave van zijn persoonsgegevens in de verwerking van Dexia juist, volledig, relevant en rechtmatig is, zodat [verweerder] in staat is om zonodig zijn correctierecht ingevolge art. 36 Wbp uit te oefenen. (rov. 4.7.1-4.7.2)

(iii) In art. 35 Wbp ligt het recht op kopieën en afschriften van persoonsgegevens besloten, alsmede het recht op transcripties van opgenomen telefoongesprekken, behoudens door Dexia te stellen bijzondere omstandigheden. Zulks sluit aan bij de Gedragscode verwerking persoonsgegevens financiële instellingen, alsmede bij het op de Wbp gebaseerde Besluit kostenvergoeding rechten betrokkene Wbp (Stb. 2001, 305), welk besluit uitgaat van het verstrekken van kopieën en afschriften aan de betrokkene in het kader van de honorering van een verzoek ex art. 35 Wbp. Het feit dat Dexia kosten moet maken om aan [verweerder] kopieën en transcripties te kunnen verstrekken, en het feit dat er enige tijd gemoeid is met het traceren van de telefoongesprekken met [verweerder], leveren geen bijzondere omstandigheden op als hier bedoeld, met name niet nu genoemd besluit erin voorziet dat Dexia de daaraan verbonden (forfaitaire) kosten in rekening kan brengen bij [verweerder]. Dit een en ander geldt temeer nu het heden ten dage in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is om een betrokkene desgewenst (tegen betaling) inzage in zijn persoonsgegevens te verschaffen door middel van kopieën en transcripties, terwijl niet gebleken is dat Dexia een rechtens te respecteren belang heeft om deze stukken niet te verstrekken aan [verweerder]. Aan de hand van de betreffende kopieën en transcripties kan [verweerder] Dexia om verwijdering of correctie van zijn persoonsgegevens verzoeken en eventueel de onjuistheid of onrechtmatigheid van de verwerking hiervan bewijzen.(rov. 4.7.3-4.7.5)

(iv) Wat betreft de transcripties van opgenomen telefoongesprekken dient in ogenschouw te worden genomen dat de advocaat van Dexia tijdens de mondelinge behandeling desgevraagd aan het hof heeft medegedeeld dat Dexia de bandopnamen van de telefoongesprekken bewaart met het oog op haar procespositie in eventuele civiele procedures tegen haar cliënten. Zodanig belang is dan wederzijds. Deze bewijsfunctie staat er niet aan in de weg dat [verweerder] er belang bij heeft dat Dexia aan hem transcripties verstrekt met het in de art. 35 en 36 Wbp voorziene doel. (rov. 4.7.6)

(v) Dexia heeft in eerste aanleg gesteld dat zij op grond van art. 43, onder e, Wbp geen gevolg behoeft te geven aan het verzoek van [verweerder], nu zij zich geconfronteerd ziet met een groot aantal verzoeken ex art. 35 Wbp, de honorering van al die verzoeken hoge administratieve lasten meebrengt en de bedrijfsvoering van Dexia frustreert. Daarbij heeft Dexia erop gewezen, dat zij naar aanleiding van een oproep van TROS Radar van 13 september 2004 al meer dan 3900 verzoeken ex art. 35 Wbp heeft ontvangen, en voorts dat de vereniging Payback haar leden blijkens een nieuwsbrief van 15 december 2003 heeft opgeroepen om bij Dexia een verzoek ex art. 35 Wbp in te dienen. Deze oproepen lijken volgens Dexia slechts ten doel te hebben om haar te schaden. Deze stellingen van Dexia snijden geen hout, omdat deze eraan voorbijzien dat het verzoek van [verweerder] moet worden beoordeeld als een individueel verzoek. In het onderhavige geval kan Dexia [verweerder] in elk geval niet tegenwerpen dat zij naar aanleiding van de oproepen van TROS Radar en de vereniging Payback vele verzoeken heeft ontvangen, aangezien [verweerder] zijn verzoek ruimschoots vóór de oproep van TROS Radar heeft gedaan en als onbetwist vaststaat dat [verweerder] geen lid is van de vereniging Payback, terwijl voorts gesteld noch gebleken is dat zijn verzoek het gevolg is van de oproep van deze vereniging. Waar het om gaat is of door inwilliging van het enkele verzoek van [verweerder] de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat Dexia in één van haar rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast. Daarbij geldt dat Dexia per persoonsgegeven en per document aannemelijk zal moeten maken dat dit het geval is, aangezien art. 43 Wbp slechts de mogelijkheid biedt om art. 35 Wbp buiten toepassing te laten voor zover dit noodzakelijk is in het belang van de in art. 43 Wbp genoemde gronden. Dexia heeft echter gesteld noch aannemelijk gemaakt dat de honorering van (onderdelen van) het verzoek van [verweerder] tot zodanige disproportionele administratieve lasten leidt, temeer daar Dexia in eerste aanleg in alinea nr. 28 van haar verweerschrift zelf heeft gesteld dat er op zichzelf geen enkel beletstel is om aan het verzoek van [verweerder] te voldoen. Het beroep van Dexia op art. 43, onder e, Wbp gaat daarom niet op. (rov. 4.8.1-4.8.3)

(vi) Dexia kan niet volstaan met de verstrekking aan [verweerder] van een samenvatting van diens persoonsgegevens. Zij zal [verweerder] kopieën moeten geven van documenten waarin zijn persoonsgegevens zijn opgenomen. In dit geding behoeft Dexia geen kopie van de met [verweerder] gesloten overeenkomst te verstrekken, omdat [verweerder] daarbij geen belang heeft, nu hij reeds over een kopie van de destijds door hem ondertekende en naar Dexia teruggestuurde overeenkomst beschikt. Dexia moet [verweerder] transcripties van de opgenomen telefoongesprekken verstrekken, omdat hij daarop recht heeft en het bestanden betreft in de zin van art. 1, aanhef en onder c, Wbp. Dexia bewaart deze banden immers als bewijsmateriaal. Het hof verzoekt Dexia, gelet op de daarmee gemoeide kosten, in dit geding niet om transcripties van de opgenomen telefoongesprekken over te leggen. Indien [verweerder] deze transcripties tegen betaling wenst te ontvangen, dient hij zich hiervoor rechtstreeks tot Dexia te wenden. Dexia behoeft geen kopieën over te leggen van interne notities die de persoonlijke gedachten van medewerkers van Dexia bevatten en uitsluitend zijn bedoeld voor intern overleg en beraad, aangezien [verweerder] daarop geen recht heeft, waarbij het hof verwijst naar HR 24 januari 2003, nr. C01/143, NJ 2003, 491 en art. 2 lid 2, onder a, Wbp. Dat wordt anders als deze notities in een bestand worden opgenomen. Onder bovenbedoelde interne notities kunnen niet worden begrepen notities van persoonsgegevens die Dexia bij derden heeft opgevraagd zoals bij het BKR, of notities van persoonsgegevens die Dexia heeft opgevraagd bij [verweerder] zelf, bijvoorbeeld in verband met het opstellen van zijn cliëntenprofiel. Laatstbedoelde notities vallen dus wél onder het recht op kennisneming ingevolge art. 35 Wbp. (rov. 4.9.2-4.10.10)

Bij aanvullende beschikking van 9 februari 2006 heeft het hof na een daartoe strekkend verzoek van Dexia, en na het horen van [verweerder] daarover, aan Dexia verlof verleend om cassatieberoep in te stellen tegen zijn beschikking van 16 januari 2006.

3.3 De Hoge Raad zal eerst de onderdelen 2 en 3 gezamenlijk behandelen. Zij komen op tegen rov. 4.7.3 en 4.8.3 van de bestreden beschikking en strekken ten betoge dat onjuist dan wel onbegrijpelijk is het oordeel van het hof dat in art. 35 Wbp het recht op kopieën en afschriften van persoonsgegevens alsmede het recht op transcripties van opgenomen telefoongesprekken besloten ligt en dat, nu Dexia onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat door inwilliging van het enkele verzoek van [verweerder] de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat Dexia in één van haar rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast, art. 43 Wbp niet de mogelijkheid biedt om art. 35 Wbp buiten toepassing te laten. De onderdelen voeren daartoe aan dat (i) de inwilliging van een verzoek als dat van [verweerder] tevens de inwilliging van veel vergelijkbare verzoeken van andere cliënten zou meebrengen, hetgeen Dexia in totaal enige honderdduizenden euro's zou kosten, (ii) het verzoek van [verweerder] is gericht op hem reeds bekende gegevens en (iii) door de inwilliging van het verzoek art. 843a Rv. wordt doorkruist, waardoor Dexia processueel nadeel lijdt.

3.4 Vooropgesteld moet worden dat de Wbp strekt ter uitvoering van Richtlijn 95/46/EG betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrij verkeer van die gegevens van 24 oktober 1995, Pb. EG L 281 (TK 1997-1998, 25892, nr. 3, p. 157-158) en conform deze richtlijn moet worden uitgelegd. Uit nr. 41 van de considerans en - het in art. 35 Wbp geïmplementeerde - art. 12 van de Richtlijn volgt dat de betrokkene recht heeft op toegang tot de gegevens die het voorwerp van een verwerking vormen en hemzelf betreffen, zodat hij zich van de juistheid en de rechtmatigheid van de over hem opgeslagen informatie kan vergewissen. Hieruit vloeit voort dat de verantwoordelijke (in de zin van de Wbp) specifieke informatie behoort te verstrekken aan de betrokkene waardoor deze in staat wordt gesteld behoorlijk kennis te nemen van zijn gegevens en van de wijze waarop deze zijn verwerkt. De betrokkene kan bij het vragen van deze informatie volstaan met een verwijzing naar art. 35 Wbp en behoeft geen nadere redenen op te geven. Hij mag verwachten dat de vervolgens aan te reiken informatie transparant en volledig zal zijn. Daarom kan Dexia niet het verzoek van [verweerder] afwijzen met een beroep op de door de onderdelen genoemde omstandigheid dat dit verzoek is gericht op de verstrekking van reeds aan [verweerder] bekende gegevens, zij het dat Dexia aan [verweerder] geen gegevens behoeft te verstrekken waarover hij reeds beschikt en aan de hand waarvan hij zich reeds een oordeel heeft kunnen vormen. Verder volgt uit het voorgaande, dat, anders dan Dexia kennelijk wil betogen, de verantwoordelijke bij de voldoening aan de door art. 35 lid 2 Wbp op de verantwoordelijke gelegde verplichting om aan de betrokkene een volledig overzicht van de verwerkte persoonsgegevens te verschaffen niet kan volstaan met de verstrekking van globale informatie, doch alle relevante informatie over de betrokkene moet verschaffen, hetgeen, afhankelijk van de omstandigheden, vaak zal kunnen - en zo nodig op aanwijzing van de rechter zal moeten - gebeuren door het verstrekken van afschriften, kopieën of uittreksels. Dit valt ook af te leiden uit de parlementaire geschiedenis van art. 29 Wet Persoonsregistraties (TK 1986-1987, 19095, nr. 6, p. 57-58), de voorganger van art. 35 Wbp waarbij laatstgenoemde bepaling aansluit (MvT, TK 1997-1998, 25892, nr. 3, p. 157-158). Het in art. 35 gebruikte begrip "volledig overzicht" moet veeleer als een ruime aanduiding van de verplichting tot het verschaffen van de gegevens en niet als een beperking worden beschouwd. Wel kan Dexia bij het verschaffen van de gegevens rekening houden met de belangen van derden, zij het dat dit op proportionele wijze dient te geschieden. Zo kunnen bij de verstrekking van kopieën van bescheiden bijvoorbeeld daarin aanwezige passages die betrekking hebben op derden worden afgeschermd, indien de belangen van die derden zulks vergen.

3.5 Voorts valt in aanmerking te nemen dat de Wbp een overkoepelende regeling voor uiteenlopende situaties geeft, die in een aantal sectoren nadere concretisering behoeft (TK 1997-1998, 25892, nr. 3, p. 11-12). In de financiële sector heeft deze concretisering plaatsgevonden in de Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Financiële Instellingen (Staatscourant 3 februari 2003, nr. 23, p. 16) die is opgesteld door de Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond van Verzekeraars en een nadere invulling geeft aan de bepalingen van de Wbp. Het CBP heeft op de voet van art. 25 Wbp op 27 januari 2003 verklaard dat deze Gedragscode, gelet op de bijzondere kenmerken van de financiële sector, een juiste uitwerking vormt van de Wbp en andere wettelijke bepalingen betreffende de verwerking van persoonsgegevens (Staatscourant 3 februari 2003, nr. 23, p. 16). De omvang en de invulling van het recht van de betrokkene om van de verantwoordelijke een overzicht te ontvangen van de door de verantwoordelijke van hem verwerkte persoonsgegevens als bedoeld in art. 35 lid 2 hangen derhalve mede af van hetgeen hieromtrent is bepaald in de Gedragscode en daarnaast van de omstandigheden van het geval. In art. 7.1.1 van de Gedragscode wordt bepaald, dat een betrokkene gerechtigd is een financiële instelling schriftelijk een overzicht te vragen van de hem of haar betreffende persoonsgegevens die door die financiële instelling worden verwerkt en dat de financiële instelling, behoudens in de Wbp genoemde uitzonderingsgevallen, de betrokkene binnen vier weken na de datum van het verzoek een overzicht van de persoonsgegevens doet toekomen. In de na de Gedragscode gepubliceerde toelichting wordt opgemerkt, dat het recht om kennis te nemen van de eigen gegevens een algemeen erkend recht is dat slechts in uitzonderingssituaties vervalt. Art. 8.5.5 Gedragscode verleent aan de betrokkene-cliënt het recht bij interpretatieverschillen of onenigheden met betrekking tot de inhoud van opgenomen telefoongesprekken om het opgenomen telefoongesprek te beluisteren en/of een transcriptie van het opgenomen telefoongesprek te verkrijgen.

3.6.1 Het hof heeft in rov. 4.6.3, in cassatie onbestreden, vastgesteld, dat [verweerder] geen misbruik maakt van zijn rechten op grond van de Wbp. Voorts heeft te gelden dat Dexia in beginsel niet op grond van haar belang om administratieve lasten te beperken het verstrekken van kopieën of transcripties van telefoongesprekken mag afwijzen. Het bezit van een groot cliëntenbestand brengt immers mee dat veel cliënten een beroep op de hun toekomende rechten kunnen doen. Bovendien heeft Dexia als verantwoordelijke in de zin van de Wbp op grond van het bepaalde in art. 39 Wbp recht op een tegemoetkoming in de door haar gemaakte administratieve kosten. Slechts indien de verantwoordelijke overeenkomstig art. 43, onder e, Wbp aannemelijk maakt dat de met het verstrekken van kopieën of transcripties van telefoongesprekken gemoeide administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn, dat hij in een van zijn rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast (TK 1997-1998, 25892, nr. 3, p. 171), kan de verantwoordelijke weigeren om de verzochte kopieën en transcripties te verstrekken. Het oordeel van het hof dat op Dexia als verantwoordelijke de plicht rust [verweerder], als betrokkene, op diens verzoek een kopie van bescheiden die zijn persoonsgegevens bevatten en transcripties van met deze gevoerde telefoongesprekken, te verstrekken en dat Dexia onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat de inwilliging van het enkele verzoek van [verweerder] meebrengt dat de administratieve lasten voor Dexia zodanig disproportioneel zijn dat zij in een van haar rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast, is in cassatie, verweven als het is met waarderingen van feitelijke aard, slechts beperkt toetsbaar. In het licht van het vorenstaande en het overwogene in 3.4. en 3.5. is het onjuist noch onbegrijpelijk.

3.6.2 Het bepaalde in art. 843a Rv. doet aan het voorgaande niet af. Deze bepaling kan niet worden beschouwd als een ten opzichte van art. 35 Wbp bijzondere bepaling die aan de daarin vermelde verplichting tot het geven van informatie afbreuk kan doen. Art. 843a voorziet erin dat degene die daarbij een rechtmatig belang heeft inzage, afschrift of uittreksel van bepaalde bescheiden, waaronder begrepen op een gegevensdrager aangebrachte gegevens, aangaande een rechtsbetrekking waarin hij of zijn voorganger partij is, kan vorderen en kan naar gelang de omstandigheden zowel een ruimer als een beperkter toepassingsgebied hebben dan art. 35 Wbp. Aan een op art. 35 Wbp gebaseerd verzoek, waarvoor zoals hiervoor is overwogen geen bijzondere redenen behoeven te worden opgegeven, ligt in het algemeen en ook in een geval als het onderhavige waarin moet worden aangenomen dat geen sprake is van misbruik van recht, een rechtmatig belang ten grondslag. Voorts is het door Dexia aangevoerde feit dat [verweerder] uit de door Dexia verstrekte stukken informatie kan destilleren die voor hem van nut kan zijn in een procedure, onvoldoende om aan te nemen dat op grond van gewichtige redenen als bedoeld in art. 843a Rv. de verstrekking van de door [verweerder] verzochte informatie achterwege dient te blijven. Niet alleen kent de Wbp in art. 43 eigen uitzonderingsgronden, maar de gewichtige redenen van art. 843a Rv. zouden, indien deze bepaling in het onderhavige geval van toepassing zou zijn, aan de verantwoordelijke ook geen mogelijkheid bieden op die grond aan de betrokkene informatie te onthouden, behoudens bijzondere redenen zoals een beroep op vertrouwelijkheid ter bescherming van de rechten of belangen van derden. De onderdelen falen derhalve.

3.7 Onderdeel 4 richt zich met een rechts- en een motiveringsklacht tegen de verwerping door het hof van het verweer van Dexia dat door Dexia gemaakte bandopnamen van telefoongesprekken met cliënten geen bestand in de zin van art. 1, aanhef en onder c, Wbp vormen en ook niet bestemd zijn om te worden opgenomen in een bestand, zodat deze bandopnamen op grond van art. 2 lid 1 Wbp buiten het bereik van de Wbp vallen. Dexia heeft aan haar klacht ten grondslag gelegd dat, nu art. 1, onder c, Wbp onder bestand "elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens (...) dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen" verstaat,

's hofs oordeel tegen de achtergrond van de volgende onweersproken stellingen uit § 29-31 van haar verweerschrift in eerste aanleg en § 94-99 van haar appelschrift onjuist dan wel onbegrijpelijk is: (i) Dexia zou eerst - aan de hand van de door een cliënt op te geven data - de banden moeten traceren waarop - mogelijk - telefoongesprekken met hem zijn te vinden; (ii) Dexia zou vervolgens die banden geheel moeten afluisteren om de gesprekken met die bepaalde cliënt te kunnen vinden; (iii) Dexia heeft niet de beschikking over een zoekfunctie.

3.8 Uit de parlementaire geschiedenis (MvT, TK 1997-1998, 25892, nr. 3, p. 71) blijkt dat de Wbp ook van toepassing is op geluidsopnamen die min of meer toegankelijk zijn voor latere raadpleging. Het hof heeft zijn oordeel in rov. 4.10.3 dat de door Dexia gemaakte opnamen van telefoongesprekken toegankelijk zijn en als gestructureerd geheel in de zin van art. 1, onder c, Wbp moeten worden aangemerkt, ten grondslag gelegd dat Dexia de banden met deze opnamen bewaart met het oog op haar procespositie en dat de banden waarop de telefoongesprekken met [verweerder] voorkomen, reeds zijn ontsloten door Dexia, aangezien Dexia op het overzicht van 11 mei 2005 de data en exacte tijdstippen heeft vermeld van de telefoongesprekken die zij met [verweerder] heeft gevoerd. Voorts geldt - zoals is opgemerkt onder 5.8-5.9 en 5.25-5.26 van de conclusie van de Advocaat-Generaal - dat een financiële instelling als Dexia, zoals blijkt uit het onder 4.18 van die conclusie weergegeven art. 8.5.3 Gedragscode, verplicht is technische en organisatorische voorzieningen te treffen om opgenomen telefoongesprekken en andere persoonsgegevens betreffende de opgenomen telefoongesprekken zonodig te kunnen traceren en reconstrueren. In het licht van het vorenoverwogene is het oordeel van het hof onjuist noch onbegrijpelijk, zodat de klacht faalt.

3.9 Onderdeel 1, dat is voorgesteld onder de voorwaarde dat onderdelen 2 en 4 falen, klaagt erover dat het hof door in zijn beschikking in te gaan op de door de rechtbank ontkennend beantwoorde vraag of art. 35 Wbp recht geeft op kopieën van diverse stukken en transcripties van telefoongesprekken buiten de rechtsstrijd van partijen is getreden.

3.10 De klacht faalt. Vooropgesteld dient te worden dat het hoger beroep niet uitsluitend strekt tot een beoordeling van de juistheid van de in eerste aanleg gegeven beslissing, maar, binnen de grenzen van de rechtsstrijd in appel, tot een nieuwe behandeling en beslissing van de zaak, waarbij de appelrechter heeft te oordelen naar de toestand zoals die zich voordoet ten tijde van zijn beslissing (HR 23 februari 1996, nr. 15904, NJ 1996, 395). In de onderhavige zaak heeft de rechtbank zich beperkt tot de beslissing dat Dexia aan [verweerder] een overzicht van diens verwerkte persoonsgegevens en de aard van eventuele bescheiden of bestanden die daaraan op de een of andere wijze zijn gekoppeld dient te verstrekken. Dexia heeft vervolgens ter voldoening aan de beschikking van de rechtbank aan [verweerder] een nieuw overzicht van diens door Dexia verwerkte persoonsgegevens, gedateerd 11 mei 2005, gezonden. In reactie hierop heeft [verweerder] in hoger beroep zijn verzoek aldus gewijzigd dat hij onder opsomming van diverse op hem betrekking hebbende, bij Dexia (verondersteld) aanwezige bescheiden het hof heeft verzocht (i) vast te stellen dat het door Dexia verstrekte overzicht niet voldoet aan de door de rechtbank gestelde eisen, (ii) Dexia te bevelen alsnog een lijst aan [verweerder] te verstrekken van alle stukken die zich in het persoonlijk dossier van [verweerder] bevinden en (iii) Dexia te bevelen om [verweerder] inzage in zijn persoonsgegevens te verlenen door middel van het verstrekken van kopieën, voor het geval Dexia in het te verstrekken overzicht slechts summierlijk melding zou maken van de verwerking van persoonsgegevens zonder de zakelijke inhoud van voormelde stukken weer te geven. Dit gewijzigde verzoek vormde hiermee de inzet van rechtsstrijd in hoger beroep, zodat het hof vervolgens mocht overgaan tot beoordeling van de zaak zonder daarbij gebonden te zijn aan de overwegingen van de rechtbank. Daarbij verdient overigens opmerking dat de veronderstelling van het onderdeel dat de rechtbank de vraag of art. 35 Wbp recht geeft op kopieën van diverse stukken en transcripties van telefoongesprekken ontkennend heeft beantwoord, feitelijke grondslag mist, omdat de rechtbank heeft geoordeeld dat [verweerder] Dexia kan verzoeken om een afschrift van bij Dexia aanwezige, op hem betrekking hebbende bescheiden en zich niet heeft uitgesproken over de vraag of [verweerder] recht heeft op transcripties van telefoongesprekken.

3.11 Onderdeel 5 strekt ten betoge, dat het hof door in zijn beschikking te bepalen dat Dexia inlichtingen en bescheiden moet verstrekken, met afschrift aan [verweerder], in feite al definitief heeft beslist omtrent een deel van het verzochte, onder impliciete verwerping van de gewichtige bezwaren van Dexia als bedoeld in art. 8:29 Awb, en daarmee blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting dan wel een onbegrijpelijke beslissing heeft gegeven.

3.12 Voor zover de klachten inhouden dat Dexia geen beroep meer kan doen op gewichtige bezwaren, missen zij feitelijke grondslag, omdat de beslissing van het hof dit niet impliceert. Voor het overige falen zij, omdat het hof gebruik heeft gemaakt van de hem in art. 46 lid 6 Wbp gegeven bevoegdheid. Van het gebruik hiervan behoefde het hof zich niet te laten weerhouden door het feit dat daarmee mogelijk gedeeltelijk vooruitgelopen werd op de definitieve beslissing.

3.13 Onderdeel 6 keert zich tegen rov. 4.10.10 en klaagt allereerst dat het hof bij zijn oordeel dat notities van persoonsgegevens die bij derden of bij [verweerder] zelf zijn opgevraagd, vallen onder het recht op kennisneming ingevolge art. 35 Wbp, niet de eis heeft gesteld dat deze notities in een bestand moeten zijn opgenomen of zijn bestemd om daarin te worden opgenomen. Voor het geval moet worden aangenomen dat het hof van oordeel is geweest dat deze notities naar hun aard deel uitmaken van een bestand of bestemd zijn om in een bestand te worden opgenomen, voert het onderdeel aan dat dit oordeel onjuist dan wel onbegrijpelijk is.

3.14 Het hof heeft kennelijk geoordeeld dat notities van persoonsgegevens die bij derden of bij [verweerder] zelf zijn opgevraagd naar hun aard deel uitmaken van een bestand of bestemd zijn om in een bestand te worden opgenomen. Dit oordeel is onjuist noch onbegrijpelijk, nu aannemelijk moet worden geacht dat dergelijke, met een bepaald doel opgevraagde notities bestemd zijn om tezamen met andere persoonsgegevens van [verweerder] te worden bewaard en door Dexia geen omstandigheden zijn aangevoerd die een ander oordeel rechtvaardigen. Het hof heeft voornoemde notities terecht onderscheiden van interne notities die de persoonlijke gedachten van medewerkers van Dexia bevatten en die uitsluitend zijn bedoeld voor intern overleg en beraad, omdat het bij laatstgenoemde notities veel minder vanzelfsprekend is dat deze bedoeld zijn om tezamen met andere persoonsgegevens in een bestand te worden opgenomen.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

verwerpt het beroep;

veroordeelt Dexia in de kosten van het geding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van [verweerder] begroot op € 341,38 aan verschotten en € 1.800,-- voor salaris.

Deze beschikking is gegeven door de vice-president D.H. Beukenhorst als voorzitter en de raadsheren E.J. Numann, A. Hammerstein, J.C. van Oven en W.D.H. Asser, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer E.J. Numann op 29 juni 2007.

Conclusie 30‑11‑2006

Mr. D.W.F. Verkade

Partij(en)

Conclusie inzake:

Dexia Bank Nederland NV

(hierna: Dexia)

en

[Verweerder]

Inhoudsopgave

1.

Inleiding (nrs. 1.1–1.3)

2.

Feiten (nrs. 2.1–2.7)

3.

Procesverloop (nrs. 3.1–3.13)

4.

Enige inleidende beschouwingen

A.
B.

Inzageverzoek ex art. 35 Wbp (nrs. 4.7–4.11.3)

C.

Gedragscode verwerking persoonsgegevens financiële instellingen (nrs. 4.12–4.18)

D.

Buitenlandse wetgeving (nrs. 4.19–4.24)

E.

De weigeringsgrond in art. 43 sub e Wbp (nrs. 4.25–4.26)

F.

(Oordeel) College Bescherming Persoonsgegevens (nr. 4.27)

G.

Rechtspraak inzake inzageverzoeken (nrs. 4.28–4.36)

H.

Literatuur inzake inzageverzoeken (nrs. 4.37–4.39)

5.

Bespreking van het middel

Algemeen (nr. 5.1)

Onderdeel 1(verwijzing) (nr. 5.2)

Onderdeel 2 (nrs. 5.3–5.13)

Onderdeel 3 (nrs. 5.14–5.21)

Onderdeel 4 (nrs. 5.22–5.26)

Onderdeel 5 (nrs. 5.27–5.30)

Onderdeel 6 (nrs. 5.31–5.33)

Onderdeel 1 (nrs. 5.34–5.38)

6.

Conclusie

1. Inleiding

1.1

De onderhavige zaak speelt zich af tegen de volgende achtergrond.

‘Een jaar of zes, zeven geleden bood de [rechtsvoorgangster van] Dexia allerlei beleggingsproducten aan, aangeprezen als ‘winstverdubbelaars’ en later zelfs ‘winstverdriedubbelaars’. Deze producten betroffen constructies waarbij consumenten geld van de bank leenden die daarmee vervolgens aandelen voor hen kocht. In de eerste jaren na de introductie van dit beleggingsproduct waren de winsten aanzienlijk, en het product werd dan ook erg populair. Maar in 2000 en 2001 ging het mis. De aandelenmarkten zakten in en de vele tienduizenden deelnemers leden grote verliezen. Velen ontdekten dat ze in plaats van een winstuitkering te ontvangen, een hoge schuld bij de bank hadden opgebouwd. Veel van deze gedupeerden hadden zich niet gerealiseerd welke risico's er waren en meenden dat Dexia meer en betere informatie daarover had moeten geven.1.

Hierop is een groot aantal rechtszaken gevolgd.2. Een aantal daarvan betreft de door betrokkenen op basis van art. 35 van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) gevraagde kennisneming van hen betreffende persoonsgegevens en de reacties van Dexia daarop.

1.2

Zo ook de onderhavige zaak: [verweerder] heeft Dexia verzocht hem een overzicht in de zin van art. 35 (lid 2) Wbp toe te zenden alsmede de kopieën van alle in zijn dossier verwerkte gegevens. In cassatie is aan de orde wat onder ‘persoonsgegeven’ en ‘bestand’ moet worden verstaan: begrippen die (blijkens art. 1 en 2 Wbp) de reikwijdte van de Wbp bepalen. Een ander omstreden begrip is ‘volledig overzicht’ in art. 35 Wbp. Voorts komt art. 43 sub e Wbp aan de orde. Dit is de bepaling waarop Dexia een van haar verweren — dat het kennisnemingsverzoek tot onevenredige lasten leidt — heeft gebaseerd. Aan de orde komen voorts de vraag of Dexia zich kan beroepen op misbruik van recht bij een verzoek van art. 35 Wbp, en de verhouding van die bepaling tot art. 843a Rv.

1.3

Deze zaak, en een andere waarin ik heden eveneens concludeer (Rekestnr. R06/046HR), zijn de eerste ‘Dexia-zaken’ (betreffende de kennisnemingsaanspraken ex art. 35 Wbp) die aan Uw Raad worden voorgelegd.3.

2. Feiten4.

2.1

In december 2000 heeft [verweerder] met de rechtsvoorgangster van Dexia, Bank Labouchère NV, een effectenlease-overeenkomst gesloten genaamd WinstVerDriedubbelaar.

2.2

Bij brief van 30 juli 2002 heeft [verweerder] Dexia verzocht om toezending van ‘al zijn stukken c.q. documenten’. Bij brief van 28 maart 2003 heeft [verweerder] dit verzoek herhaald.

2.3

Bij deurwaardersexploot van 3 december 2003 heeft [verweerder] jegens Dexia onder andere een beroep gedaan op de vernietigbaarheid van de overeenkomst wegens dwaling. Voorts heeft [verweerder] Dexia verzocht om hem een overzicht in de zin van artikel 35 Wbp toe te sturen. Verder heeft [verweerder] Dexia verzocht om hem kopieën te sturen van alle gegevens uit zijn dossier.

2.4

In vervolg hierop heeft Dexia bij brief van 22 december 2003 een overzicht van (persoons)gegevens naar [verweerder] gestuurd.

2.5

Bij brief van 22 januari 2004 heeft [verweerder] aan Dexia geschreven:

‘Ik verzoek u nogmaals dringend om alle in mijn dossier verwerkte gegevens, binnen 4 weken na dagtekening van deze brief in kopie naar mij toe te zenden. De door Dexia hij brief d.d. 22 december 2003 (ontvangen op 2 januari 2004) aan mij verstrekte gegevens zijn in geheel algemene zin gesteld en derhalve sterk ontwijkend van aard om een beeld te kunnen vormen over de door u verzamelde gegevens. Op grond van de WBP heb ik recht op inzage in en afschrift van alle door u verwerkte persoonsgegevens. Met name uw inlichtingen over de herkomst van de gegevens zijn volstrekt onvoldoende. Ik wens uiterlijk 23 februari 2004 van u te vernemen hoe u aan mijn gegevens bent gekomen.’

Bij brief van 5 februari 2004 heeft [verweerder] een en ander herhaald.

2.6

Vervolgens heeft Dexia [verweerder] hij brief van 19 februari 2004 bericht dat zij niet ingaat op het verzoek van [verweerder] om hem kopieën te verstrekken van zijn dossier.

2.7

Daarop heeft [verweerder] het College bescherming persoonsgegevens (hierna: CBP) bij brief van 24 februari 2004 verzocht om te bemiddelen in zijn geschil met Dexia over zijn persoonsgegevens, aan welk verzoek het CBP gehoor heeft gegeven. Uiteindelijk heeft het CBP [verweerder] bij brief van 3 november 2004 medegedeeld dat zij de behandeling van zijn zaak had beëindigd, omdat bemiddeling niet meer zinvol was.

3. Procesverloop

3.1

Bij inleidend verzoekschrift, ingekomen ter griffie op 30 november 2004, heeft [verweerder] de rechtbank op de voet van artikel 46 lid 1 Wbp verzocht om Dexia op straffe van een dwangsom te bevelen om zijn verzoek ex artikel 35 Wbp alsnog toe te wijzen. Het verzoek strekt er mede toe dat de rechtbank Dexia zal bevelen om aan [verweerder] kopieën te verstrekken van alle bescheiden met zijn persoonsgegevens.

3.2

Dexia voerde gemotiveerd verweer.

3.3

Ter zitting van de rechtbank hebben partijen hun standpunten nader toegelicht. Blijkens het proces-verbaal van deze zitting en het appelschrift heeft alleen [verweerder] een pleitnota overgelegd.5.

[verweerder] heeft tijdens de mondelinge behandeling zijn verzoek gewijzigd doordat hij heeft gespecificeerd welke gegevens Dexia tenminste moet vermelden op het overzicht ex artikel 35 lid 2 Wbp, en van welke bescheiden Dexia in ieder geval kopieën dient te verstrekken aan [verweerder].

3.4

Bij beschikking d.d. 13 april 2005 heeft de rechtbank te 's‑Hertogenbosch — kort gezegd6. — overwogen dat Dexia ter voldoening aan het verzoek ex artikel 35 Wbp antwoord moet geven op de vraag of zij persoonsgegevens van [verweerder] verwerkt, en zo ja, hem daarvan een overzicht moet verstrekken dat niet méér hoeft in te houden dan een opsomming van de verwerkte persoonsgegevens (hetgeen volgens de rechtbank wil zeggen: de directe identificatiegegevens, de NAW-gegevens etc.) en de aard van eventuele bescheiden of bestanden die daaraan op de een of andere wijze zijn gekoppeld, zonder dat de inhoud van die bescheiden wordt weergegeven. Na ontvangst van dit overzicht kan [verweerder] Dexia desgewenst verzoeken om nadere informatie of inzage in/afschrift van één of meer bescheiden. [Verweerder] moet dan tot op zekere hoogte aangeven welk belang hij heeft bij inzage of bij het verstrekken van een kopie van een bepaald stuk. Vervolgens dient Dexia een afweging te maken of zij aan het nadere verzoek van [verweerder] kan voldoen, aldus nog steeds de rechtbank.

Het overzicht dat Dexia bij brief van 22 december 2003 aan [verweerder] heeft verstrekt bevat slechts ten dele persoonsgegevens, en voor het overige gegevens die in zeer algemene termen zijn omschreven. Volgens de rechtbank is het overzicht te weinig concreet om [verweerder] in staat te stellen zijn verzoek nader te specificeren. Mede gelet daarop heeft de rechtbank Dexia, op straffe van een dwangsom van € 250 per dag, bevolen om aan [verweerder] een overzicht van zijn persoonsgegevens te verstrekken, zulks op de voet van artikel 35 Wbp en met inachtneming van hetgeen de rechtbank overigens in haar beschikking heeft overwogen.

3.5

Dexia is van deze beschikking in hoger beroep gekomen bij het gerechtshof te 's‑Hertogenbosch. Bij beroepschrift heeft Dexia acht grieven aangevoerd en het hof verzocht om, uitvoerbaar bij voorraad:

—

de beschikking waarvan beroep te vernietigen en, opnieuw rechtdoende, [verweerder] alsnog niet-ontvankelijk te verklaren in zijn verzoek althans dit verzoek af te wijzen;

—

[verweerder] op straffe van een dwangsom van € 10.000 per dag (met een maximum van € 50.000) te bevelen om, binnen drie dagen na de door het hof te geven beschikking, het overzicht van 11 mei 2005 dat Dexia op grond van de beschikking van de rechtbank aan [verweerder] heeft verstrekt en eventuele kopieën daarvan, af te geven aan de raadsman van Dexia;

—

[verweerder] op straffe van een dwangsom van € 10.000 per overtreding (met een maximum van € 50.000) te verbieden op enigerlei wijze gebruik te maken van de gegevens zoals opgenomen in voormeld overzicht;

—

[verweerder] te veroordelen in de kosten van beide instanties.

3.6

Desverzocht heeft de voorzitter van de behandelend kamer van het hof beslist dat [verweerder] ook in hoger beroep zonder advocaat of procureur kan procederen, zulks onder verwijzing naar HR 22 november 2002, NJ 2003, 229.

3.7

Desgevraagd heeft het CBP aan het hof medegedeeld dat zij in de onderhavige zaak niet als belanghebbende wil worden aangemerkt. Het CBP heeft te kennen gegeven dat zij wel als deskundige wilde optreden, waarmee [verweerder] kon instemmen. Het hof had er — blijkens rov. 2.3 van de bestreden beschikking — echter geen behoefte aan om nader advies in te winnen bij het CBP.

3.8

[Verweerder] voerde gemotiveerd verweer en concludeerde tot afwijzing van Dexia's beroep.

Voorts heeft [verweerder], onder wijziging en vermeerdering van zijn verzoek, het hof verzocht om — samengevat — bij beschikking, uitvoerbaar bij voorraad:

a.

vast te stellen dat genoemd overzicht van 11 mei 2005 niet voldoet aan het dictum van de beschikking waarvan beroep, en Dexia te veroordelen om aan [verweerder] de door de rechtbank vastgestelde dwangsom te betalen;

b.

Dexia op straffe van een dwangsom van € 1.000 per dag (met een maximum van € 25.000) te bevelen om, binnen twee weken na de door het hof te geven beschikking, aan [verweerder] alsnog een volledig en begrijpelijk overzicht van zijn persoonsgegevens te verstrekken, welk overzicht een lijst moet bevatten van alle stukken die zich in zijn persoonlijk dossier bevinden, alsmede de aard van de bescheiden of bestanden die daaraan op de een of ander wijze zijn gekoppeld. [Verweerder] doelt daarbij in ieder geval op de volgende gegevens en bescheiden:

—

indien aanwezig: het aanvraagformulier;

—

een kopie van de overeenkomst;

—

indien aanwezig: het risicoprofiel c.q. beleggersprofiel (hierna aangeduid als: cliëntenprofiel);

—

de aankoopbewijzen van de in de effectenlease-overeenkomst genoemde aandelen;

—

bescheiden betreffende de vestiging van pandrechten op de in de effecten lease-overeenkomst genoemde aandelen, zulks overeenkomstig de op die overeenkomst toepasselijke Bijzondere Voorwaarden Effecten Lease;

—

bescheiden betreffende de bijschrijving van de aandelen op naam van [verweerder] conform artikel 17 Wet giraal effectenverkeer (Wge);

—

afschriften van dividenduitkeringen aan [verweerder];

—

persoonsgegevens van [verweerder] die Dexia heeft verwerkt in verband met de verdeling van de aangekochte effecten over de betrokken cliënten;

—

de herkomst van gegevens;

—

ontvangers van gegevens en categorieën van ontvangers, onder vermelding van welke persoonsgegevens aan welke ontvangers zijn verstrekt;

—

het doel of de doeleinden van de verwerking van de gegevens;

—

een schriftelijke uitwerking van tussen partijen gevoerde telefoongesprekken, met vermelding van de namen van degenen met wie [verweerder] heeft gesproken;

—

BKR-gegevens en gegevens omtrent de inventarisatie van de kredietwaardigheid van [verweerder];

—

alle overige documenten die op [verweerder] van toepassing zijn;

c.

Dexia op straffe van een dwangsom van € 1.000 per dag (met een maximum van € 25.000) te bevelen om, binnen vier weken na de door het hof te geven beschikking, aan [verweerder] inzage in zijn persoonsgegevens te verlenen door middel van het verstrekken van kopieën, zulks voor het geval Dexia in het te verstrekken overzicht slechts summierlijk melding zou maken van de verwerking van persoonsgegevens zonder de zakelijke inhoud van voormelde stukken weer te geven, met veroordeling van Dexia in de kosten van beide instanties.

3.9

De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 14 november 2005. Hoewel daartoe uitgenodigd door het hof, is het CBP ter zitting niet als toehoorder verschenen.

3.10

Het hof heeft bij beschikking van 16 januari 2006, voor zover in cassatie van belang, het volgende overwogen:

‘4.5.1

Grief 1 is gericht tegen het oordeel van de rechtbank dat [verweerder] ontvankelijk is in zijn verzoek. In dit verband heeft Dexia aangevoerd dat zij reeds bij brief van 22 december 2003 heeft geantwoord op het verzoek van [verweerder] ex artikel 35 Wbp. Op grond van artikel 46 lid 2Wbp en 47 lid 1Wbp had [verweerder] uiterlijk binnen zes weken na ontvangst van dit antwoord op 2 januari 2004 een verzoekschrift bij de rechtbank moeten indienen dan wel het CBP om bemiddeling moeten verzoeken, in welk laatste geval de beroepstermijn zou worden verlengd. [verweerder] heeft het CBP echter pas na afloop van deze termijn om bemiddeling verzocht, en wel op 24 februari 2004, zodat de rechtbank hem niet-ontvankelijk had moeten verklaren in zijn verzoek.

4.5.2

De grief faalt, omdat Dexia daarmee miskent dat haar brief van 22 december 2003 uitsluitend een toewijzende beslissing bevat waartegen uit haar aard geen beroep openstaat, temeer nu in die brief geen (voldoende kenbare) afwijzing besloten ligt. Eerst bij brief van 19 februari 2004 heeft Dexia afwijzend beslist op het verzoek van [verweerder], zodat pas na de ontvangst van deze brief door [verweerder] op 20 februari 2004 de beroepstermijn van zes weken is gaan lopen. Door zich op 24 februari 2004 tot het CBP te wenden, heeft [verweerder] het CBP dus tijdig om bemiddeling verzocht. Nu [verweerder] voorts overeenkomstig artikel 47 lid 1 Wbp binnen zes weken na ontvangst van het bericht van het CBP van 3 november 2004 dat de behandeling van zijn zaak was geëindigd alsnog een verzoekschrift bij de rechtbank heeft ingediend, heeft de rechtbank hem daarin terecht ontvangen.

4.5.3

Voorts is het hof van oordeel dat de brief van [verweerder] van 22 januari 2004 (zie r.o. 4.3.1 sub e) geen nieuw verzoek in de zin van artikel 35 Wbp is, maar een aansporing aan Dexia om alsnog volledig gehoor te geven aan zijn verzoek van 3 december 2003. Derhalve faalt het verweer van Dexia dat [verweerder] niet met redelijke tussenpozen verzoeken ex artikel 35 Wbp zou hebben gedaan.

4.6.1

Met grief 3 betoogt Dexia dat [verweerder] misbruik maakt van zijn bevoegdheid ex artikel 35 Wbp door deze bevoegdheid te gebruiken voor een ander doel dan waarvoor deze is gegeven, namelijk om zijn processuele positie te verbeteren ten nadele van Dexia. Volgens Dexia mag zij daarom weigeren te voldoen aan het verzoek van [verweerder]. Hieromtrent overweegt het hof als volgt.

4.6.2

Naar het oordeel van het hof kan een betrokkene zijn bevoegdheid uit artikel 35 Wbp misbruiken waardoor deze bevoegdheid niet kan worden ingeroepen (artikel 3:15 BW jo. 3:13 BW). Of sprake is van misbruik van recht, zal aan de hand van de concrete omstandigheden moeten worden beoordeeld. Daarbij geldt dat het aan Dexia is om voldoende feiten en omstandigheden te stellen, en zonodig aan te tonen, waaruit kan volgen dat sprake is van misbruik van recht. Hetgeen Dexia stelt is ontoereikend om misbruik van recht aan te nemen.

4.6.3

Het hof neemt hierbij in overweging dat het doel van artikel 35 Wbp is om de betrokkene (in casu: [verweerder]) in de gelegenheid te stellen om na te gaan of en zo ja welke hem betreffende persoonsgegevens door de verantwoordelijke (in casu: Dexia) worden verwerkt, en of de weergave van zijn persoonsgegevens in de verwerking van Dexia juist is, voor het doel of de doeleinden van de verwerking volledig en ter zake dienend is en of Dexia zijn persoonsgegevens in overeenstemming met wettelijke voorschriften verwerkt. Dienaangaande heeft [verweerder] gemotiveerd gesteld dat hij wil nagaan of Dexia zijn persoonsgegevens correct heeft verwerkt, en hij heeft ter zake zelfs een procedure tegen Dexia aanhangig gemaakt met het risico van een proceskostenveroordeling. Het hof beschouwt het verzoek van [verweerder] dan ook als een serieus verzoek dat in overeenstemming is met het doel van artikel 35 Wbp. De enkele omstandigheid dat [verweerder] met de eenmaal verkregen gegevens vervolgens tevens een ander doel zou kunnen dienen, bijvoorbeeld door deze te gebruiken in een eventuele civiele procedure tegen Dexia, is daarbij naar 's hofs oordeel ontoereikend om misbruik van recht aan te nemen. Dit kan anders zijn indien dat andere doel onrechtmatig is, maar dat heeft Dexia niet gesteld. Dexia stelt wel dat zij processuele schade zal lijden indien zij het verzoek van [verweerder] zou inwilligen, maar, zoal sprake zou kunnen zijn van schade, is dat rechtmatige schade. Ook het enkele feit dat sprake is van een conflictsituatie tussen partijen staat er niet aan in de weg dat [verweerder] gebruik maakt van zijn rechten uit de Wbp, en levert op zichzelf genomen geen misbruik van recht op. Tenslotte is het hof van oordeel dat het verzoek van [verweerder] ex artikel 35 Wbp geen doorkruising oplevert van artikel 843a Rv. Beide procedures kunnen naast elkaar lopen in die zin dat (de mogelijkheid van) toepassing van de procedure van artikel 843a Rv niet aan toepassing van die van artikel 35 Wbp in de weg kan staan, noch de toepassing van laatstgenoemde procedure op enigerlei wijze kan belemmeren of inperken. Daarbij is niet van belang dat voor een verzoek ex artikel 35 Wbp niet dezelfde eisen gelden als voor een vordering ex artikel 843a Rv en dat Dexia niet op gelijke voet gegevens kan opvragen bij [verweerder], omdat dit nu eenmaal een gevolg is van de wettelijke regeling zoals neergelegd in de Wbp, en van de daaraan ten grondslag liggende Richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, waarbij alleen aan de betrokkene een onvoorwaardelijk recht op kennisneming van de verwerking van hem betreffende persoonsgegevens is verleend.

4.6.4

Op grond van het bovenstaande faalt grief 3. Tevens faalt grief 6 voor zover deze grief betrekking heeft op de door Dexia gestelde doorkruising van artikel 843a Rv.

4.7.1

Vervolgens komt de in de grief 4 gestelde vraag aan de orde of [verweerder] voldoende belang heeft bij zijn verzoek ex artikel 35 Wbp. Het hof beantwoordt deze vraag bevestigend, aangezien het belang van een betrokkene bij een zodanig verzoek wordt voorondersteld door de Europese en Nederlandse wetgever. Genoemde Europese Richtlijn en de Wbp geven aan een ieder het recht om zich vrijelijk tot de verantwoordelijke te wenden zonder dat de betrokkene zijn verzoek tot kennisneming van de verwerking van zijn persoonsgegevens behoeft te motiveren, terwijl niet gezegd kan worden dat [verweerder] op dit belang geen beroep zou kunnen doen. Bovendien volgt ook uit het voorgaande dat [verweerder] een rechtens te respecteren belang heeft bij zijn verzoek, omdat hij aldus wil nagaan of Dexia zijn persoonsgegevens correct heeft verwerkt.

4.7.2

Aan het vorenoverwogene kan niet afdoen dat [verweerder] van Dexia al twee overzichten van zijn persoonsgegevens heeft ontvangen (d.d. 22 december 2003 en 11 mei 2005). Evenmin doet afbreuk aan het belang van [verweerder] dat hij reeds bekend is met de inhoud van de overeenkomst en van de tussen partijen gevoerde correspondentie en telefoongesprekken. De ratio van artikel 35 Wbp is immers dat [verweerder] moet kunnen controleren of de weergave van zijn persoonsgegevens in de verwerking van Dexia juist, volledig, relevant en rechtmatig is, zodat [verweerder] in staat is om zonodig zijn correctierecht ingevolge artikel 36 Wbp uit te oefenen.

4.7.3

Het hof is voorts van oordeel dat in artikel 35 Wbp het recht op kopieën en afschriften van persoonsgegevens besloten ligt alsmede het recht op transcripties van opgenomen telefoongesprekken, behoudens door Dexia te stellen bijzondere omstandigheden. Zulks sluit aan bij de Gedragscode verwerking persoonsgegevens financiële instellingen, alsmede bij het op de Wbp gebaseerde Besluit kostenvergoeding rechten betrokkene Wbp (Stb. 2001, 305), welk besluit uitgaat van het verstrekken van kopieën en afschriften aan de betrokkene in het kader van de honorering van een verzoek ex artikel 35 Wbp.

Het feit dat Dexia kosten moet maken om aan [verweerder] kopieën en transcripties te kunnen verstrekken, en het feit dat er enige tijd gemoeid is met het traceren van de telefoongesprekken met [verweerder], leveren naar 's hofs oordeel geen bijzondere omstandigheden op als hier bedoeld, met name niet nu genoemd besluit erin voorziet dat Dexia de daaraan verbonden (forfaitaire) kosten in rekening kan brengen bij [verweerder].

Dit een en ander geldt naar 's hofs oordeel temeer nu het heden ten dage in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is om een betrokkene desgewenst (tegen betaling) inzage in zijn persoonsgegevens te verschaffen door middel van kopieën en transcripties, terwijl niet gebleken is dat Dexia een rechtens te respecteren belang heeft om deze stukken niet te verstrekken aan [verweerder].

4.7.4

Nu als uitgangspunt heeft te gelden dat in artikel 35 Wbp het recht op kopieën en transcripties besloten ligt, wordt het belang van [verweerder] ook hierbij voorondersteld.

4.7.5

Het hof is van oordeel dat [verweerder] er juist belang bij heeft dat Dexia aan hem kopieën en transcripties verstrekt, omdat hij daarmee de rechtmatigheid van de verwerking van zijn persoonsgegevens door Dexia kan controleren. Verder moet [verweerder] in staat zijn om Dexia om correctie of verwijdering van zijn persoonsgegevens te verzoeken, en om in een eventuele procedure hierover ex artikel 46 lid 1 Wbp jo. 36Wbp aan de hand van de betreffende kopieën en transcripties te bewijzen dat sprake is van een onjuiste, onvolledige, niet relevante of onrechtmatige verwerking van zijn persoonsgegevens. Ook gelet op deze bewijsfunctie heeft [verweerder] belang bij kopieën en transcripties.

4.7.6

Wat betreft de transcripties van opgenomen telefoongesprekken neemt het hof nog in ogenschouw dat de advocaat van Dexia tijdens de mondelinge behandeling desgevraagd aan het hof heeft medegedeeld dat Dexia de bandenopnamen van de telefoongesprekken bewaart met het oog op haar procespositie in eventuele civiele procedures tegen haar cliënten. Zodanig belang is dan wederzijds. Deze bewijsfunctie staat er niet aan in de weg dat [verweerder] er belang bij heeft dat Dexia aan hem transcripties verstrekt met het in de artikelen 35 en 36 Wbp voorziene doel. In dit verband merkt het hof — ten overvloede — nog op dat gezien het feit dat partijen wellicht nog met elkaar verwikkeld zullen raken in een civiele procedure, het beginsel van equality of arms meebrengt dat het Dexia niet is toegestaan om de opgenomen telefoongesprekken met [verweerder] te verwijderen, zulks in afwijking van de bindende adviezen van de Geschillencommissie Bankzaken in een aantal andere zaken waarbij Dexia is bevolen om bepaalde telefoongesprekken te wissen (zie verweerschrift [verweerder], prod. 17 en 18 en pleitnota [verweerder] in eerste aanleg, prod. 2).

4.7.7

Overigens verwerpt het hof bij het voorgaande het verweer van Dexia dat zij niet inziet hoe [verweerder] een bandopname van een telefoongesprek op de voet van artikel 36 Wbp zou kunnen laten verbeteren of aanvullen zonder dat de inhoud van het telefoongesprek geweld wordt aangedaan. Volgens Dexia zou zij daarom kunnen volstaan met de mededeling aan [verweerder] dat zij de met hem gevoerde telefoongesprekken heeft opgenomen. Dexia gaat er hiermee echter aan voorbij dat zo'n mededeling geen enkel inzicht geeft in wat er tijdens die telefoongesprekken is besproken en dat [verweerder] recht heeft om te weten (en te controleren) wat Dexia van hem bewaart, welk recht tekort wordt gedaan indien de inhoud van die gesprekken niet behoeft te worden kenbaar gemaakt. In dit controlerecht ligt bovendien voldoende belang voor [verweerder] om een transcriptie te verlangen.

4.7.8

Gelet op al het bovenstaande faalt grief 4 eveneens.

4.8.1

Met grief 5 klaagt Dexia erover dat de rechtbank het verweer van Dexia heeft verworpen dat zij op grond van artikel 43 sub e Wbp geen gevolg hoeft te geven aan het verzoek van [verweerder], omdat zulks noodzakelijk is in het belang van de bescherming van haar rechten en vrijheden. Dexia voert daartoe aan dat zij zich geconfronteerd ziet met een groot aantal verzoeken ex artikel 35Wbp, en dat de honorering van al die verzoeken hoge administratieve lasten meebrengt en de bedrijfsvoering van Dexia frustreert. In dit kader wijst Dexia erop dat zij naar aanleiding van een oproep van TROS Radar van 13 september 2004 al meer dan 3900 verzoeken ex artikel 35 Wbp heeft ontvangen, en voorts dat de vereniging Payback haar leden blijkens een nieuwsbrief van 15 december 2003 heeft opgeroepen om bij Dexia een verzoek ex artikel 35 Wbp in te dienen. Deze oproepen lijken volgens Dexia slechts ten doel te hebben om haar te schaden.

4.8.2

Deze stellingen van Dexia snijden echter geen hout, omdat deze er aan voorbij zien dat het verzoek van [verweerder] moet worden beoordeeld als een individueel verzoek. In het onderhavige geval kan Dexia [verweerder] in elk geval niet tegenwerpen dat zij naar aanleiding van de oproepen van TROS Radar en de vereniging Payback vele verzoeken heeft ontvangen, aangezien [verweerder] zijn verzoek ruimschoots vóór de oproep van TROS Radar heeft gedaan en als onbetwist vaststaat dat [verweerder] geen lid is van de vereniging Payback, terwijl voorts gesteld noch gebleken is dat zijn verzoek het gevolg is van de oproep van deze vereniging.

4.8.3

Waar het om gaat is of door inwilliging van het enkele verzoek van [verweerder] de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat Dexia in één van haar rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast. Daarbij geldt dat Dexia per persoonsgegeven en per document aannemelijk zal moeten maken dat dit het geval is, aangezien artikel 43 Wbp slechts de mogelijkheid biedt om artikel 35 Wbp buiten toepassing te laten voor zover dit noodzakelijk is in het belang van de in artikel 43 Wbp genoemde gronden.

Dexia heeft echter gesteld noch aannemelijk gemaakt dat de honorering van (onderdelen van) het verzoek van [verweerder] tot zodanige disproportionele administratieve lasten leidt, temeer daar Dexia in eerste aanleg in alinea nr. 28 van haar verweerschrift zelf heeft gesteld dat er op zichzelf geen enkel beletstel is om aan het verzoek van [verweerder] te voldoen. Het beroep van Dexia op artikel 43 sub e Wbp gaat daarom niet op, zodat grief 5 faalt.

4.9.1

Nu het beroep van Dexia op misbruik van recht en artikel 43 sub e Wbp niet opgaat en [verweerder] voldoende belang heeft bij zijn verzoek ex artikel 35 Wbp, dient Dexia aan [verweerder] een volledig overzicht in begrijpelijke vorm te verstrekken van de hem betreffende persoonsgegevens die Dexia heeft verwerkt, met een omschrijving van het doel of de doeleinden van de verwerking, de categorieën van gegevens waarop de verwerking betrekking heeft en de ontvangers of categorieën van ontvangers, alsmede de beschikbare informatie over de herkomst van de gegevens. Het hof merkt daarbij op dat (zoals ook de rechtbank terecht en onbestreden heeft overwogen) niet relevant is of op Dexia al dan niet een verplichting rustte om bepaalde persoonsgegevens te verwerken; indien Dexia persoonsgegevens van [verweerder] verwerkt, dan moet zij daarvan melding maken in het overzicht.

4.9.2

De rechtbank heeft aan het voorgaande nog toegevoegd dat in dit overzicht ook melding moet worden gemaakt van de aard van eventuele bescheiden of bestanden die op de een of andere wijze zijn gekoppeld aan de persoonsgegevens van [verweerder]. Grief 6 is (mede) hiertegen gericht, omdat deze eis volgens Dexia niet wordt gesteld in artikel 35 lid 2 Wbp.

Grief 6 faalt ook op dit punt, omdat het hof begrijpt dat de rechtbank hiermee — terecht — het volgende op het oog heeft gehad. Uit de eis dat het overzicht volledig en begrijpelijk moet zijn volgt dat het overzicht voldoende concreet moet zijn om de betrokkene in staat te stellen om zijn recht tot correctie en verwijdering te effectueren, ook bij de ontvangers van de gegevens. Bij gevolg kan in het algemeen niet worden volstaan met een samenvatting van de persoonsgegevens, omdat dan een belangrijk deel van de informatiewaarde verloren kan gaan. De precieze context waarin de persoonsgegevens worden verwerkt kan cruciaal zijn en het kan de betrokkene juist gaan om de details van de gegevens die over hem worden verwerkt. Gelet daarop is het hof (met de rechtbank) van oordeel dat, om het overzicht begrijpelijk te doen zijn en om effectief gebruik te kunnen maken van het recht tot correctie en verwijdering, Dexia moet aangeven welke persoonsgegevens zijn opgenomen in het papieren dossier van [verweerder], en welke in een eventueel elektronisch dossier. Mochten er persoonsgegevens op andere wijze zijn opgeslagen (bijv. op een geluidsband of microfilm) dan dient Dexia ook daarvan melding te maken.

4.10.1

Vervolgens dient de vraag te worden beantwoord die Dexia met grief 2 aan de orde heeft gesteld, namelijk of de door haar aan [verweerder] verstrekte overzichten van 22 december 2003 en 11 mei 2005 kunnen worden aangemerkt als volledige overzichten in begrijpelijke vorm in de zin van artikel 35 lid 2 Wbp. Het hof is van oordeel dat dit niet het geval is, en wel om de volgende redenen.

4.10.2

Ondanks herhaalde verzoeken daartoe van [verweerder] heeft Dexia nagelaten om hem kopieën te geven van documenten waarin zijn persoonsgegevens zijn opgenomen, terwijl het recht op kennisneming blijkens het voorgaande ook hierop ziet. Slechts wat betreft de door [verweerder] verzochte kopie van de overeenkomst geldt dat Dexia deze niet alsnog hoeft te verstrekken aan [verweerder], omdat hij daarbij geen belang heeft. Zoals [verweerder] het hof desgevraagd heeft medegedeeld tijdens de mondelinge behandeling, beschikt hij reeds over een kopie van de overeenkomst die hij destijds heeft ondertekend en vervolgens heeft teruggestuurd naar Dexia (zie bijlage 0 bij zijn pleitnota uit eerste aanleg en bijlage 13 bij zijn verweerschrift in hoger beroep). Met betrekking tot deze kopie bestaat geen inzagerecht meer.

4.10.3

Dexia heeft nagelaten om aan [verweerder] transcripties van opgenomen telefoongesprekken te verstrekken, terwijl hij, zoals overwogen, ook hier recht op heeft. Daarbij verwerpt het hof het verweer van Dexia dat de bandopnamen van de telefoongesprekken geen bestand in de zin van artikel 1 sub c Wbp vormen en ook niet bestemd zijn om te worden opgenomen in een bestand, zodat deze bandopnamen op grond van artikel 2 lid 1 Wbp buiten het bereik van de Wbp zouden vallen. Dexia stelt wel dat deze banden niet gestructureerd en niet gemakkelijk toegankelijk zouden zijn, maar daar staat tegenover dat zij de banden desondanks bewaart met het oog op haar procespositie en deze dus als bewijs kan gebruiken tegen haar cliënten. Het hof gaat er daarom met de rechtbank van uit dat de banden een ontsluiting hebben waardoor deze volgens bepaalde criteria toegankelijk zijn. Bovendien constateert het hof dat de banden waarop de telefoongesprekken met [verweerder] voorkomen in ieder geval reeds zijn ontsloten door Dexia, aangezien Dexia op het overzicht van 11 mei 2005 de data en exacte tijdstippen heeft vermeld van de telefoongesprekken die zij met [verweerder] heeft gevoerd. Zo de opnamen indertijd geen bestand zijn geweest, dan zijn het dat geworden door deze ontsluiting. De hierop betrekking hebbende grief 8 faalt derhalve.

4.10.4

Voorts is het hof van oordeel dat de door Dexia aan [verweerder] verstrekte overzichten te algemeen verwoord zijn, nu Dexia daarop slechts de mogelijke doeleinden van de gegevenswerking, (categorieën van) gegevensontvangers en herkomst van de gegevens heeft vermeld, terwijl zij concreet had moeten aan geven van welke doelen, (categorieën van) gegevensontvangers en bronnen van gegevens sprake is in het geval van [verweerder].

Hierbij wordt aangetekend dat het hof het standpunt van Dexia deelt dat uit artikel 35 lid 2 Wbp volgt dat Dexia met betrekking tot de ontvangers van persoonsgegevens mag volstaan met het noemen van de categorieën van gegevensontvangers. Anders dan [verweerder] heeft betoogd, hoeft Dexia daarbij niet te vermelden welke persoonsgegevens zij aan die ontvangers heeft verstrekt. Voorts is juist de opvatting van Dexia dat zij aan [verweerder] slechts de beschikbare informatie over de herkomst van zijn persoonsgegevens hoeft te geven.

4.10.5

In de overzichten heeft Dexia onder ‘overige gegevens’ kennelijk (ook) een omschrijving willen geven van de ‘categorieën van gegevens waarop de verwerking betrekking heeft.’ Naar 's hofs oordeel is de omschrijving ‘gegevens met betrekking tot lopende en/of verrichte transacties en additionele gegevens verkregen door rechtstreeks contact’ te algemeen en derhalve onvolledig althans onbegrijpelijk. In tegenstelling tot hetgeen Dexia heeft betoogd in alinea nr. 49 van haar appelschrift, is naar het oordeel van het hof niet zonder meer duidelijk dat deze omschrijving betrekking heeft op ‘de aan- en verkooptransacties van de onderliggende aandelen van de effectenlease-overeenkomst’ en op ‘gegevens die bijvoorbeeld zijn verkregen in een telefoongesprek met [verweerder].’ Nu Dexia op dit punt evenwel nadere uitleg heeft gegeven in haar appelschrift, en [verweerder] er vervolgens niet over heeft geklaagd dat de Dexia de categorieën van gegevens niet concreet genoeg heeft omschreven, gaat het hof ervan uit dat Dexia ter zake aan haar informatieplicht heeft voldaan.

4.10.6

Verder constateert het hof dat Dexia heeft nagelaten om aan [verweerder] mede te delen welke persoonsgegevens zich bevinden in zijn papieren respectievelijk elektronisch dossier, en welke persoonsgegevens eventueel (tevens) op andere gegevensdragers zijn opgeslagen door Dexia (zie r.o. 4.9.2).

4.10.7

Teneinde ook overigens te kunnen beoordelen in hoeverre Dexia voldoet aan haar informatieplicht uit artikel 35 Wbp, zal het hof Dexia op grond van artikel 46 lid 6 Wbp verzoeken om aan het hof de navolgende schriftelijke inlichtingen te geven en onder Dexia berustende stukken te sturen.

4.10.8

Gelet op de vragen die [verweerder] in zijn verweerschrift heeft gesteld, wil het hof schriftelijk de volgende informatie van Dexia ontvangen:

1)

Zijn er nog andere stukken dan de lease-overeenkomst van december 2000 aanwezig in het dossier van [verweerder] waarin zijn persoonsgegevens zijn opgenomen? Zo ja, wilt u daarvan kopieën overleggen?

2)

Op welke plaatsen in de administratie van Dexia komen de NAW-gegevens van [verweerder] en/of zijn contractnummer voor?

3)

Beschikt u over een aanvraagformulier van [verweerder]? Indien dat het geval is, dient u daarvan een kopie te verstrekken aan het hof.

4)

Heeft Dexia destijds een cliëntenprofiel van [verweerder] gemaakt en/of een inventarisatie van zijn kredietwaardigheid? In het bevestigende geval dient Dexia afschriften te verstrekken van dit profiel en/of deze inventarisatie.

5)

Zijn er aankopen van en/of pandrechten op aandelen die op de een of andere wijze zijn gekoppeld aan de naam van [verweerder]? Zo ja, wilt u daarvan afschriften overleggen?

6)

Zijn er dividenduitkeringen die op de een of andere wijze zijn gekoppeld aan de naam van [verweerder]? Zo ja, wilt u daarvan afschriften overleggen?

7)

Beschikt Dexia over (bijkomende) informatie over de herkomst van de persoonsgegevens van [verweerder]? Zo ja, wilt u deze informatie verstrekken aan het hof?

8)

Aan welke ontvangers of categorieën van ontvangers heeft Dexia persoonsgegevens van [verweerder] daadwerkelijk verstrekt?

9)

Voor welk concreet doel of welke concrete doeleinden heeft Dexia de persoonsgegevens van [verweerder] verwerkt?

10)

Heeft er destijds een zogenaamde BKR-toetsing plaatsgevonden en zo ja, zit daarvan nog een aantekening zit in het dossier van [verweerder]? Indien dat laatste het geval is, dan dient Dexia tevens een afschrift van deze aantekening in te zenden.

11)

Zijn er overigens nog gegevens die op de een of andere wijze zijn gekoppeld aan de naam van [verweerder], en zo ja, welke gegevens zijn dat?

4.10.9

Verder wil het hof in verband met hetgeen tijdens de mondelinge behandeling nog aan de orde is gekomen, de volgende informatie van Dexia ontvangen:

12)

Staan er in het dossier van [verweerder] gegevens waaruit blijkt hoe Dexia destijds de naam van [verweerder] en zijn — geheime — telefoonnummer is gekomen? Zo ja, wilt u deze gegevens dan aan het hof verstrekken? In het bij zonder dient Dexia de vraag te beantwoorden of zij het telefoonnummer van [verweerder], of andere hem betreffende persoonsgegevens, heeft verkregen van FiscAlert.

13)

Heeft Dexia in het dossier van [verweerder] geregistreerd dat, en zo ja welke brochure zij destijds naar [verweerder] heeft gestuurd? Zo ja, om welke brochure gaat het hier?

14)

Is het contract van [verweerder] gescand door Dexia?

15)

Heeft Dexia persoonsgegevens van [verweerder] doorgegeven aan creditcardorganisaties, en zo ja waarom?

16)

Heeft Dexia telefoonnotities gemaakt van de telefoongesprekken die zij heeft gevoerd met [verweerder]? In het bevestigende geval dient Dexia kopieën van deze notities over te leggen.

17)

Kunt u uiteenzetten in hoeverre Dexia aandelen heeft geregistreerd op het contractnummer van [verweerder]?

18)

Wilt u bij de beantwoording van alle voorgaande vragen steeds specificeren of de betreffende persoonsgegevens van [verweerder] zich bevinden in zijn papieren en/of elektronisch dossier, of dat deze gegevens (tevens) op andere wijze zijn opgeslagen door Dexia.

Volledigheidshalve merkt het hof op dat bovenstaande vragen ook zien op het geval dat de betreffende gegevens zijn verwerkt door de rechtsvoorganger(s) van Dexia, maar zich thans bevinden in het onder Dexia berustende dossier van [verweerder].

4.10.10

Het hof zal Dexia overigens niet verzoeken om in dit geding transcripties van de opgenomen telefoongesprekken over te leggen, zulks gelet op de daarmee gemoeide kosten. Indien [verweerder] deze transcripties nog steeds (tegen betaling) wil ontvangen, dan dient hij zich daartoe rechtstreeks tot Dexia te wenden. Evenmin zal het hof Dexia verzoeken om kopieën over te leggen van interne notities die de persoonlijke gedachten van medewerkers van Dexia bevatten en die uitsluitend zijn bedoeld voor intern overleg en beraad, aangezien [verweerder] daarop geen recht heeft (vgl. HR 24 januari 2003, NJ 2003, 491 en artikel 2 lid 2 sub a Wbp). Dat wordt anders als deze notities in een bestand worden opgenomen. Het hof merkt op dat onder bovenbedoelde interne notities niet kunnen worden begrepen notities van persoonsgegevens die Dexia bij derden heeft opgevraagd zoals bij het Bureau Krediet Registratie (BKR), of notities van persoonsgegevens die Dexia heeft opgevraagd bij [verweerder] zelf, bijvoorbeeld in verband met het opstellen van zijn cliëntenprofiel. Laatstbedoelde notities vallen dus wél onder het recht op kennisneming ingevolge artikel 35 Wbp.

4.11.1

Tenslotte overweegt het hof ten aanzien van grief 7 nog als volgt. Deze grief is gericht tegen het oordeel van de rechtbank dat zij geen aanleiding ziet om haar beschikking niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren, daarbij in aanmerking nemende dat zij het verzoek van [verweerder] slechts gedeeltelijk zal toewijzen.

4.11.2

Bij de beoordeling van deze grief staat voorop dat, nu titel 3 van Boek 1 Rv van toepassing is op de onderhavige zaak, artikel 288 Rv geldt waarin bepaald is dat de rechter zijn eindbeschikking uitvoerbaar bij voorraad kán verklaren. Aangezien Dexia op dit punt gemotiveerd verweer had gevoerd, vergde de beslissing van de rechtbank op het verzoek van [verweerder] om haar beschikking uitvoerbaar bij voorraad te verklaren, een afweging van de belangen van partijen in het licht van de omstandigheden van het geval. Gelet daarop heeft de rechtbank een onjuiste maatstaf gehanteerd, althans heeft zij haar beslissing onvoldoende gemotiveerd, nu daaruit niet blijkt dat zij de belangen van Dexia heeft meegewogen.’

3.11

Het hof heeft Dexia vervolgens verzocht om uiterlijk op 13 februari 2006 de hiervoor in rov. 4.10.8 en 4.10.9 genoemde schriftelijke inlichtingen te geven c.q. de in die overwegingen genoemde, onder Dexia berustende, stukken in te zenden, met gelijktijdige toezending van afschriften aan [verweerder]. Het hof hield iedere verdere beslissing aan.7.

3.12

Bij aanvullende beschikking van 9 februari 2006 heeft het hof na een daartoe strekkend verzoek van Dexia, en na het horen van [verweerder] daarover, aan Dexia verlof verleend om cassatieberoep in te stellen tegen 's hofs beschikking van 16 januari 2006.

3.13

Dexia heeft tijdig8. tegen 's hofs beschikking beroep in cassatie ingesteld. [verweerder] heeft een verweerschrift ingediend.

4. Enige inleidende beschouwingen

4.1

Het lijkt mij dienstig om eerst, onder A, aandacht te besteden aan de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), respectievelijk de (wetsgeschiedenis van de) Wbp-bepalingen die in deze zaak van belang zijn. Vervolgens ga ik onder B t/m H in op de reikwijdte en inhoud van het kennisnemingsrecht, mede aan de hand van de Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Financiële Instellingen, het oordeel van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) over Dexia's reacties op de verzoeken om inzage, en op de (lagere) rechtspraak en de literatuur.

A. Wet bescherming persoonsgegevens

4.2

De Wbp van 6 juli 20009. is de opvolger van de Wet Persoonsregistraties (WPR), die in 1989 in werking trad. Beide wetten strekken tot uitvoering van art. 10 lid 2 Grondwet (‘De wet stelt regels ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer in verband met het vastleggen en verstrekken van persoonsgegevens’). De nieuwe Wbp strekt mede tot uitvoering van de in 1995 totstandgekomen Richtlijn 95/46/EG10.‘betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrij verkeer van die gegevens’.

4.3

Zoals ook de WPR reeds deed, kent de Wbp aan natuurlijke personen een aantal in die wet omschreven rechten toe, waaronder een recht van de aard als [verweerder] in deze procedure wenst in te roepen. En zoals ook de WPR reeds deed, heeft de Wbp daartoe een afzonderlijke rechtsgang geopend, een rechtsgang die [verweerder] in deze zaak gebruikt. In de Wbp is die rechtsgang geregeld in art. 45 (voor uitoefening van die rechten tegen bestuursorganen, onder verwijzing naar de Awb) en in art. 46. Artikel 46 betreft de rechtsgang tegen niet-bestuursorganen, zoals in deze zaak aan de orde is. Een van de bijzonderheden van deze rechtsgang is gelegen in art. 46 lid 4: ‘De indiening van het verzoekschrift behoeft niet door een procureur te geschieden’. Van die faciliteit heeft [verweerder] gebruik gemaakt. Ook in hoger beroep heeft hij — met instemming van het hof11. — geen procureur gesteld.

4.4

Art. 2 lid 1 Wbp bepaalt (cursivering van mij, A-G):

‘Deze wet is van toepassing op de geheel of gedeeltelijk geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens, alsmede de niet geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens die in een bestand zijn opgenomen of die bestemd zijn om daarin te worden opgenomen.’

In deze zaak is onder meer aan de orde de uitleg van het begrip ‘bestand’ en de vraag of bijvoorbeeld bandopnamen van telefoongesprekken of bepaalde notities van persoonsgegevens deel uitmaken van een bestand in de zin van art. 1 onder c Wbp. Het begrip ‘bestand’ wordt in art. 1 onder c Wbp als volgt gedefinieerd:

‘Elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens, ongeacht of dit geheel van gegevens gecentraliseerd is of verspreid is op een functioneel of geografisch bepaalde wijze, dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen.’

4.5

In de MvT wordt over dit begrip het volgende opgemerkt:12.

‘Het begrip ‘bestand’ is in het onderhavige wetsvoorstel enkel van belang als criterium voor de afbakening van de reikwijdte van het wetsvoorstel en bepaalde onderdelen daarvan. Wat betreft de niet-geautomatiseerde verwerkingen vallen alleen bestanden, en dus bijvoorbeeld niet ongestructureerde dossiers onder het toepassingsbereik van dit wetsvoorstel (artikel 2, eerste lid). Het wetsvoorstel beoogt in deze geen wijziging aan te brengen ten opzichte van hetgeen geldt onder de WPR. […]

Een ‘bestand’ kan zowel geautomatiseerde als niet-geautomatiseerde verwerkingen bevatten. Van een bestand is sprake als de persoonsgegevens onderdeel uitmaken van een gestructureerd geheel dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen. In overweging 27 van de richtlijn is aangegeven dat de nationale wetgeving een nadere invulling kan geven aan deze omschrijving.

Op grond van artikel 1 van de WPR is voor de vraag of er sprake is van een persoonsregistratie van belang dat het gaat om een ‘samenhangende verzameling’. Bij handmatige verwerkingen gaat het eveneens om de vraag of de verzameling ‘met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd’. Beide vereisten — een samenhangend geheel en systematische toegankelijkheid — zijn eveneens bepalend voor de vraag of er sprake is van een bestand in de zin van het onderhavige artikel. In de begripsomschrijving van ‘bestand’ hebben de vereisten echter een ruimer bereik: ook de geautomatiseerde gegevensverwerkingen moeten aan beide vereisten voldoen wil er sprake zijn van een bestand. Materieel leidt dit niet tot een wijziging ten opzichte van hetgeen onder de WPR geldt. Bij geautomatiseerde verwerkingen wordt de systematische toegankelijkheid in de WPR steeds aanwezig geacht. Wat handmatige verwerkingen betreft komt die reikwijdte van het begrip ‘bestand’ overeen met die van het begrip ‘persoonsregistratie’ in de WPR. Hieronder zal nader worden ingegaan op beide vereisten.

1. Een (gestructureerd) geheel

Het vereiste van een samenhangend geheel komt in de begripsomschrijving van ‘bestand’ in artikel 1 van de WBP terug in het woord ‘geheel’. Het vereiste ‘gestructureerd geheel’ of ‘samenhangende verzameling’ houdt in dat de gegevensverwerkingen of de verzameling op grond van meer dan één kenmerk een onderlinge samenhang moet(-en) vertonen. Onderlinge samenhang kan blijken uit een gemeenschappelijke bestemming of uit het feit dat de verzameling in de praktijk als geheel worden beschouwd. De samenhang kan zitten in een vooraf aangebrachte structuur van de verzameling of in een raadpleegmethodiek die samenhang brengt in de ogenschijnlijk willekeurige gegevensverwerkingen. Daarnaast zijn, vooral bij geïntegreerde systemen, het doel of de doelen van de verwerkingen en het feitelijk gebruik van de gegevens van belang voor het antwoord op de vraag of er sprake is van één of meerdere bestanden […].

Het criterium ‘gestructureerd geheel’ is eveneens van belang om vast te stellen of er sprake is van één of wellicht meerdere bestanden. Alsdan is niet zozeer de fysieke verschijningsvorm als wel de logische samenhang van de verzameling van belang. Dit brengt met zich dat back-ups en schaduwbestanden niet als een afzonderlijk bestand moeten worden aangemerkt maar zijn te beschouwen als hulpmiddelen bij het voeren van het bestand ten dienste waarvan zij zijn aangelegd. Een zelfde opmerking kan worden gemaakt ten aanzien van een geheel van handmatige bestanden die op verschillende lokaties worden bijgehouden. Een bestand dat zich bevindt op verschillende lokaties kan als één bestand worden aangemerkt indien de verschillende onderdelen van het bestand logisch als één geheel kunnen worden beschouwd.

2. Systematische toegankelijkheid

Het vereiste van een systematische toegankelijkheid komt in de begripsomschrijving van ‘bestand’ in artikel 1 van de WBP terug in de woorden ‘gestructureerd’ geheel ‘dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is’. Het gaat hierbij vooral om de vraag of verzamelingen een duidelijke, vooraf met het oog op raadpleging aangebrachte structuur bezitten. De methode van gegevensopslag en -verwerking is van belang. De inhoud van het bestand moet met het oog op doeltreffende raadpleging volgens bepaalde criteria aangelegd zijn. Door de systematische structuur zijn de persoonsgegevens gemakkelijk toegankelijk. Kaartsystemen en gegevensverzamelingen die in hoofdzaak bestaan uit voorbedrukte formulieren voldoen aan deze eis. Dossierverzamelingen kunnen aan de eis van systematische toegankelijkheid voldoen, bijvoorbeeld in combinatie met een al dan niet geautomatiseerd bestand met een verwijsfunctie naar de dossiers. Dossierverzamelingen die uitsluitend bestaan uit een hoeveelheid op alfabet gerangschikte dossiers, met losse aantekeningen en min of meer chronologisch geordende documenten van velerlei aard, zullen niet voldoen aan het vereiste van systematische toegankelijkheid. De vraag of handmatige dossierverzamelingen aan deze criteria voldoen, is afhankelijk van de feitelijke omstandigheden.

Naast bovenstaande vereisten dient tot slot — wil er sprake zijn van een bestand — het gestructureerd geheel van gegevens betrekking te hebben op verschillende personen. Deze voorwaarde werd ook in de WPR gesteld. Het advies van de Registratiekamer13. dit vereiste te schrappen wordt niet overgenomen. De reikwijdte van het begrip bestand met het oog op dossierverzamelingen is thans in de jurisprudentie enigszins uitgekristalliseerd. Het is onwenselijk daarin nu weer wijziging te brengen.

Gegevens die op grond van de hierboven omschreven criteria niet worden geacht te zijn opgenomen in een bestand, vallen bijvoorbeeld onder de bescherming van artikel 6:162 BW (onrechtmatige daad). […]’

4.6

Tot zover mijn opmerkingen over het begrip ‘bestand’ in verband met de nationale wetsgeschiedenis. Zoals reeds vermeld, strekt de Wbp mede tot implementatie van Richtlijn 95/46/EG. Art. 3 van de Richtlijn omschrijft de werkingssfeer. Artikel 3 lid 1 luidt:

‘De bepalingen van deze richtlijn zijn van toepassing op de geheel of gedeeltelijk geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens, alsmede op de niet-geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens die in een bestand zijn opgenomen of die bestemd zijn om daarin te worden opgenomen.’

Art. 3 lid 1 van de Richtlijn en art. 2 lid 1 Wbp zijn dus (zo goed als) identiek.

Art. 2 van de Richtlijn, dat definities omvat, bepaalt onder c wat verstaan wordt onder ‘bestand van persoonsgegevens’:

‘c.

‘bestand van persoonsgegevens’, hierna ‘bestand’ te noemen, elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens die volgens bepaalde criteria toegankelijk zijn, ongeacht of dit geheel gecentraliseerd dan wel gedecentraliseerd is of verspreid op een functioneel of geografisch bepaalde wijze.’

Deze omschrijving is vrijwel gelijk aan die van art. 1 sub c Wbp, maar de voorwaarde dat het gestructureerde geheel van persoonsgegevens ‘betrekking heeft op verschillende personen’ ontbreekt. Uit de Richtlijnconsiderans blijkt echter dat dit vereiste toch met de Richtlijn in overeenstemming is.14.

B. Inzageverzoek ex art. 35 Wbp

4.7

Aan de onderhavige procedure ging een op art. 35 Wbp gebaseerd verzoek van [verweerder] aan Dexia vooraf. Op grond van art. 35 lid 1 Wbp heeft een betrokkene (dat is degene op wie een persoonsgegeven betrekking heeft) het recht zich ‘vrijelijk en met redelijke tussenpozen’ tot de verantwoordelijke te wenden met het verzoek hem mede te delen of er hem betreffende persoonsgegevens worden verwerkt. Als er persoonsgegevens worden verwerkt, dient de verantwoordelijke binnen vier weken de volgende gegevens te verstrekken:

(i)

een volledig overzicht in begrijpelijke vorm van de betrokkene betreffende persoonsgegevens;

(ii)

een omschrijving van het doel of de doeleinden van de verwerking;

(iii)

de categorieën van gegevens waarop de verwerking betrekking heeft en de ontvangers of categorieën van ontvangers alsmede

(iv)

de beschikbare informatie over de herkomst van de gegevens. Dit inzagerecht ligt besloten in lid 2 van art. 35 Wbp.

4.8

Buiten kijf staat dat het inzagerecht is bedoeld om een betrokkene in staat te stellen na te gaan of hem betreffende gegevens worden verwerkt, en zo ja welke.

Hoewel begrijpelijkerwijs vaak — ook in de wetsgeschiedenis — een link gelegd wordt met andere rechten van de betrokkene, met name de in art. 36 Wbp geregelde correctie- en verwijderingsrechten, die een (voorafgaand) inzagerecht als het ware veronderstellen, meen ik dat het inzagerecht niet alleen met het oog dáárop geldt. Het — in 1983 in Nederland in art. 10 lid 3 van de Grondwet neergelegde — inzagerecht diende óók om de betrokken personen tegemoet te komen in (persoonlijkheidsrechtelijke) gevoelens van onbehagen over datgene wat anderen (in de Wbp-terminologie thans: ‘verantwoordelijken’) omtrent het individu (wel of niet en meer of minder) vastleggen/verwerken. Niet voor niets spreekt art. 10 lid 3 Grondwet over ‘aanspraken van personen op kennisneming van over hen vastgelegde gegevens en van het gebruik dat daarvan wordt gemaakt, alsmede op verbetering van die gegevens’, en niét over: ‘aanspraken van personen op kennisneming […] met het oog op verbetering van die gegevens’.15. Bij de totstandkoming van de Wbp — die diende ter implementatie van Richtlijn 95/46/EG — is gewezen op het ‘transparantiebeginsel’ dat ten grondslag ligt aan deze wetgeving. Volgens dat uitgangspunt dient duidelijkheid te bestaan over de verwerking van de gegevens; een ieder dient in de gelegenheid te zijn om na te gaan waar gegevens over hem zijn vastgelegd en zijn verwerkt16..

Het inzagerecht dient dus ook om te verzekeren dat het individu reeds inzage moet kunnen krijgen om ‘te weten wat anderen over je registreren’, ook lós van eventuele stappen van het individu tegen die registratie.

Daaraan doet m.i. niet af Richtlijnconsiderans 41, luidende:

‘(41) Overwegende dat een ieder over het recht moet kunnen beschikken toegang te verkrijgen tot de gegevens die het voorwerp van een verwerking vormen en hemzelf betreffen, zodat hij zich van de juistheid en de rechtmatigheid van de verwerking ervan kan vergewissen. (…)’

Het woord ‘zodat’ is natuurlijk op zijn plaats in die zin dat toegang (inzage) de controle op de juistheid kan dienen, maar kan m.i. niet worden opgevat als een voorwaarde in de zin van ‘uitsluitend opdat’. Dat considerans 41 niet in een zo beperkte zin moet worden opgevat, blijkt ook uit considerans 9, waar overwogen wordt ‘dat de Lid-Staten er daarbij naar dienen te streven de momenteel door hun wetgeving geboden bescherming te verbeteren’.

4.9

Intussen zal — hoe dan ook — op een dusdanige manier inzage moeten worden verleend dat de betrokkene in staat is de wijze waarop zijn gegevens worden verwerkt te herkennen, te begrijpen, te controleren en — zonodig — aan te vechten.

Dat geeft een belangrijke indicatie voor het antwoord op de vraag wat onder een ‘volledig overzicht in begrijpelijke vorm’ (als bedoeld in art. 35 lid 2 Wbp) moet worden verstaan, en op de vraag of dit de betrokkene — zoals in de onderhavige zaak door [verweerder] wordt betoogd — bijvoorbeeld ook recht geeft op kopieën van documenten waarin persoonsgegevens zijn opgenomen.

4.10

De voorloper van art. 35 Wbp, art. 29 WPR, luidde (mijn cursiveringen):17.

‘1. De houder deelt een ieder op diens verzoek schriftelijk binnen vier weken mede of hem betreffende persoonsgegevens in de registratie zijn opgenomen.

2. Indien zodanige gegevens in de registratie zijn opgenomen, stelt de houder de verzoeker desverlangd binnen vier weken na ontvangst van het verzoek schriftelijk een volledig overzicht daarvan met inlichtingen over de herkomst ter beschikking.

(…)’

Bij de totstandkoming van dit artikel is de vraag, hoe uitgebreid op een inzageverzoek dient te worden gereageerd, aan de orde gekomen. De ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken antwoordden op de vraag of de ‘houder’ bij een verzoek om kennisneming kan volstaan met globale informatie:

‘Het eerste lid van artikel 29 schrijft slechts voor dat moet worden meegedeeld of gegevens over de verzoeker zijn opgenomen. Deze vraag kan worden beantwoord met een eenvoudig ja of nee. Het tweede lid bepaalt dat desgevraagd een volledig overzicht van de opgenomen persoonsgegevens ter beschikking moet worden gesteld. De houder kan dan niet volstaan met het verstrekken van globale informatie. Wel kan hij ingevolge artikel 36 hiervoor een kostenvergoeding verlangen. Tevens dient de houder desverlangd inlichtingen over de herkomst te geven. Omdat hier wordt gesproken over ‘inlichtingen’ in plaats van over een ‘overzicht’ kan in dit opzicht met globale informatie worden volstaan. De reden hiervan is dat niet van de houder kan worden verlangd in alle gevallen de herkomst van gegevens vast te leggen.18.,19.

4.11

Uit deze passage blijkt dat een houder van persoonsgegevens (in de huidige Wbp-terminologie: ‘verantwoordelijke’) dus niet kan volstaan met het verschaffen van ‘globale informatie’ in reactie op een inzageverzoek.

Naar mijn mening is — het bovenstaande nog iets verder uitwerkend — beslissend dat het individu/de betrokkene ten aanzien van de over hem zelf verwerkte persoonsgegevens als regel aanspraak heeft op wetenschap ten aanzien van ‘hetzelfde’ als hetgeen de verantwoordelijke over hem bewaart/verwerkt.20. Tegen die achtergrond lijkt het mij dienstig om stil te staan bij de ontwikkeling van inmiddels meer ‘ouderwetse’ naar meer ‘nieuwerwetse’ bewaring en opslag van persoonsgegevens, en bij het ervaringsfeit dat daarbij — al lang, en nog heel lang — mengvormen kunnen voorkomen.

4.11.1

Ouderwets. Met (uiteraard) in het achterhoofd een langlopend contract als het onderhavige, kan ik mij voorstellen dat in de stukken uit de aanvangsfase, te weten een aanvraagformulier of intekeningsformulier in duplo van de kant van het individu/de betrokkene, en het tussen partijen gesloten, in schriftelijke vorm in duplo opgemaakte contract, sprake is van op klassieke/ouderwetse wijze opgemaakte documenten, die als zodanig door de verantwoordelijke worden bewaard, terwijl de verantwoordelijke ervan mag uitgaan dat de betrokkene die ook bewaart. Hetzelfde geldt voor op ouderwetse wijze aan de betrokkene per post toegezonden periodieke mutatie-overzichten, waaronder jaarlijkse, mede voor fiscale doeleinden toegezonden verstrekte geschriften. Wat dit een en ander betreft, kan het door de verantwoordelijke te verschaffen ‘volledig overzicht’ m.i. globaal zijn, in die zin dat het verwijst naar die stukken.

Maar ook in deze ‘ouderwetse’ context kan er sprake zijn van verdere geheel of gedeeltelijk geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens, alsmede niet geautomatiseerde verwerking van in een bestand opgenomen of op te nemen persoonsgegevens (vgl. art. 2 lid 1 Wbp). Omdat de betrokkene daaromtrent niet weet en niet geacht kan worden te weten wat de verantwoordelijke vastlegt/verwerkt, zal het ‘volledige overzicht’ in die zin zó volledig moeten zijn, dat het neerkomt op verschaffing van kopieën, of ‘uitdraaien’, voor zover de gegevens uitsluitend c.q. ‘één op één’ digitaal zijn vastgelegd.

Het ontgaat mij overigens waarom, wat deze gegevens betreft, het verschaffen van die kopieën/uitdraaien voor de verantwoordelijke bezwaarlijker zou zijn dan het verschaffen van een alternatief ‘volledig overzicht’: het eenvoudig verschaffen van het eerste bespaart immers personeelskosten bij een verwerkingsslag naar het laatste. En de (eenvoudige) kopie/paperkosten mogen ingevolge het wettelijk stelsel aan de betrokkene in rekening worden gebracht.

4.11.2

Nieuwerwets. In een paperless environment — waarbij in de zin van de Wbp dus per definitie sprake is van een ‘geautomatiseerde verwerking’ — wordt elektronisch aangevraagd en gecontracteerd (of worden het schriftelijke aanvraagformulier en contract gedigitaliseerd ‘ingescand’), en verlopen ook de vervolghandelingen elektronisch.

Zoals in de vorige subparagraaf al bleek, brengt de aanspraak op een ‘volledig overzicht’ dan m.i. een aanspraak mee op kopieën/uitdraaien: wat is/wordt er nu geregistreerd/verwerkt? Daar staat, naar reeds bleek, tegenover dat de verantwoordelijke ter compensatie van de kosten die hij maakt om aan een inzageverzoek tegemoet te komen een vergoeding van de betrokkene kan vragen. Dit impliceert ook dat de wetgever destijds rekening heeft gehouden met het feit dat een reactie op een inzageverzoek uitgebreid kan zijn (lees: een groot aantal pagina's kan omvatten).21. Dat — inmiddels — menige internetgebruiker elektronisch toegang zal hebben tot (grote delen van) het over hem of haar door de verantwoordelijke aangehouden dossier, doet aan het vorenstaande niet af. Het gaat juist om degenen die niet van die internet-faciliteiten gebruik kunnen of willen maken, of daarop niet vertrouwen.

4.11.3

Tot de nieuwerwetse gegevensverzameling reken ik ook de elektronische vastlegging van communicatie per telefoon. Ik kan niet inzien waarom daarvoor iets anders dan het bovenstaande zou gelden. Dat geldt uiteraard in gevallen waarin die vastlegging aanstonds via naam of codering (door een verbinding met) de elektronische file van de betrokken persoon terugvindbaar is gemaakt.

Geldt het ook in gevallen waarin slechts per tijdseenheid tapes van telefoongesprekken worden gemaakt, en die tapes slechts per tijdseenheid, zonder enige nadere ingang op de ‘bellers’ (of ‘gebelden’) worden opgeslagen? Voor zover die casus realiteitsgehalte heeft, moet die vergeleken worden met bij een bank als Dexia binnenkomende post (enkele kilo's per dag?), die door de bank nog wel geopend wordt, maar vervolgens slechts in volgorde van binnenkomst wordt bewaard. Het realiteitsgehalte daarvan komt mij niet groot voor.

Indien niettemin daarmee rekening gehouden moet worden, speelt bij de verantwoordelijke blijkbaar een gedachtegang in de volgende zin: het is duurder om de post / de telefoongesprekken nu op naam van de betrokkenen te ‘filen’ of te indexeren, dan dat het is om, als het er een keer werkelijk op aankomt, de poststapels resp. gesprekkentapes alsnog te doorzoeken. Kan de verantwoordelijke de elektronisch, en dus geautomatiseerd verwerkte telefoongesprekken — die als regel uiteraard persoonsgegevens zullen bevatten22. — aldus buiten de werkingssfeer van de Wbp plaatsen? Ik meen dat uit art. 2 lid 1 in verbinding met art. 1 sub c Wbp het tegendeel blijkt. Bij de bespreking van middelonderdeel 4 in nr. 5.22 e.v. kom ik hierop terug.

C. Gedragscode Verwerking persoonsgegevens Financiële Instellingen

4.12

Ik wijs vervolgens op de in deze zaak mede spelende23.Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Financiële Instellingen, opgesteld op de voet van art. 25 Wbp.

4.13

Evenals voorheen de WPR, stimuleert de Wbp (nadere) zelfregulering en/of sanctionering door middel van ‘gedragscodes’. Het systeem van art. 25 Wbp komt erop neer dat (representatieve, zie lid 3) branche-organisaties kunnen overgaan tot nadere invulling van de in de Wbp neergelegde (relatief vagere) normen en/of in een vorm van alternatieve geschillenbeslechting. Zo'n (concept-)gedragscode kan ter beoordeling worden voorgelegd aan het CBP, met het verzoek dat dit College — na toetsing aan in art. 25 aangegeven criteria — verklaart dat de code ‘een juiste uitwerking van de wet of van andere wettelijke bepalingen betreffende de verwerking van persoonsgegevens vormt’, respectievelijk, wat de geschillenbeslechting betreft, ‘voorziet in waarborgen met betrekking tot de onafhankelijkheid’.

De status van de gedragscode is niet verder wettelijk geregeld, dan dat een beslissing van het CBP op het verzoek geldt als een besluit in de zin van de Awb; op de voorbereiding is afd. 3.4 van die wet van toepassing (art. 25 lid 4 Wbp).

Het is m.i. niet nodig hier diep in te gaan op de — tussen partijen in cassatie niet aan de orde gestelde, en voor zover ik zie in de literatuur nog niet of amper belichte vragen — naar de status van een gedragscode die de in art. 25 Wbp bedoelde verklaring van het CBP heeft verkregen. Vooralsnog houd ik het erop dat zo'n gedragscode louter aan de verklaring van het CBP niet de status van ‘recht’ in de zin van art. 79 RO ontleent, en ook niet ‘formele rechtskracht’ jegens diegenen die in de (summiere) voorbereidingsprocedure op de voet van art. 3.4 Awb niet van bezwaren hebben doen blijken.

De rechter is m.i. niet gebonden aan hetgeen de betrokken branche qua interpretatie van de Wbp in de gedragscode heeft neergelegd, ook niet na de — instemmende — verklaring van het CBP ingevolge art. 25 lid 1 Wbp. Wél levert een beroep daarop allicht een ‘gezichtspunt’, resp. een ‘essentiële stelling’ op, waarover de rechter een oordeel dient te geven. Bij de interpretatie van de gedragscode ligt de methode van de zgn. CAO-norm in de rede.24.

4.14

Wat in deze statusdiagnose verder op te merken valt, is dat een ‘verantwoordelijke’ die in zijn contractuele betrekking met een cliënt naar een gedragscode verwijst, daaraan contractueel gehouden kan worden, ook als zijn verplichtingen daarmee verder zouden gaan dan uit de Wbp zelf zou voortvloeien. Het omgekeerde stuit m.i. af op het gegeven dat de bepalingen van de Wbp naar hun aard in die zin dwingend zijn dat daarvan niet ten nadele van de ‘betrokkene’ (de geregistreerde persoon) kan worden afgeweken25..

Is er louter sprake van deel uitmaken van de branche, en niet van directe of indirecte expliciete onderschrijving van de gedragscode, dan heeft de branchegenoot die de Wbp beperkter interpreteert allicht de schijn tegen, met name als het gaat om de invulling van de vage normen daarvan (zoals bijv. ‘bezwaarlijkheid’ van het voldoen aan de wettelijke regeling).

4.15

Terzijde merk ik nog op dat het CBP tijdens de periode dat zijn verklaring ex art. 25 lid 1 Wbp werkzaam is (max. 5 jaar, zie art. 25 lid 5), in het kader van zijn eigen toezichthoudende (art. 51 e.v.) Wbp en sanctionerende taak (art. 65 e.v. Wbp) niet op de door hem afgegeven verklaring kan terugkomen, en daaraan in zoverre dus gebonden is. In zoverre kan tegenover de betrokken branche van een ‘comfort letter’ gesproken worden.

4.16

Aldus mijn gezichtspunten ten deze.

4.17

De onderhavige Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Financiële Instellingen (hierna: ‘de Gedragscode’)26. is op de voet van art. 25 Wbp opgesteld door de Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond van Verzekeraars en geeft een nadere invulling aan de bepalingen van de Wbp.27. Zo bepaalt art. 7.1.1. van de Gedragscode (mijn cursivering):

‘Een betrokkene is gerechtigd een Financiële instelling schriftelijk een overzicht te vragen van de hem of haar betreffende Persoonsgegevens die door die Financiële instelling worden verwerkt. De Financiële instelling zal, behoudens in de genoemde uitzonderingsgevallen in de WBP, de Betrokkene binnen vier weken na de datum van het verzoek een overzicht van de Persoonsgegevens doen toekomen. (…)’

In de toelichting op deze bepaling wordt opgemerkt:

‘Het recht kennis te nemen van de eigen gegevens is een algemeen erkend recht dat slechts in uitzonderingssituaties vervalt. Naast de eigen gegevens dient de Betrokkene bij een verzoek ook op de hoogte te worden gesteld van het doel van de verwerking, de categorieën van gegevens waarop de verwerking betrekking heeft, de ontvangers of categorieën van ontvangers en de beschikbare informatie over de herkomst van de gegevens.’

4.18

Andere voor de beoordeling van de onderhavige zaak van belang zijnde bepalingen in de Gedragscode betreffen de bepalingen die voorschriften bevatten met betrekking tot het opnemen van telefoongesprekken. [verweerder] vordert in casu immers ook inzage in de gespreksverslagen van de tussen hem en Dexia gevoerde (opgenomen) telefoongesprekken. Ten aanzien van het opnemen van telefoongesprekken bepaalt art. 8.5 van de Gedragscode:

‘8.5.1

Behoudens ten behoeve van het gebruik voor trainings-, coachings- en beooordelingsdoeleinden worden telefoongesprekken slechts opgenomen:

a.

ter verificatie en onderzoek naar of ten bewijze van opdrachten, transacties en andere (precontractuele) afspraken met de Cliënt;

b.

indien dat noodzakelijk is ter bestrijding van frauduleuze of andere strafbare gedragingen gericht tegen de Financiële instelling, de Groep waartoe de Financiële instelling behoort dan wel Cliënten en medewerkers;

c.

indien daartoe een voorschrift is gegevens krachtens de wet.

(…)

8.5.3

De opgenomen telefoongesprekken en andere Persoonsgegevens betreffende de opgenomen telefoongesprekken worden zodanig bewaard en beveiligd dat deze niet toegankelijk zijn voor onbevoegden. Technische en organisatorische voorzieningen worden getroffen om manipulatie van de gegevens te voorkomen en om deze gegevens zonodig te kunnen traceren en reconstrueren.

8.5.4

De opgenomen telefoongesprekken worden niet langer bewaard dan noodzakelijk is voor de in artikel 8.5.1 genoemde doeleinden.

8.5.5

Een Cliënt heeft bij interpretatieverschillen of onenigheden met betrekking tot de inhoud van de opgenomen telefoongesprekken het recht het opgenomen telefoongesprek te beluisteren en/of een transcriptie van het opgenomen telefoongesprek te verkrijgen.’

Ik kom op deze bepalingen van de Gedragscode hierna (in nrs. 4.35, 5.8–5.9 en 5.25–5.26) nog terug.

D. Buitenlandse wetgeving

4.19

Het lijkt mij dienstig om te bezien hoe art. 12, onder a, van de Richtlijn in enige andere landen is geïmplementeerd.

4.20

De Belgische ‘wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens’ geeft de betrokkene in art. 10 sub b recht op ‘verstrekking in begrijpelijke vorm van de gegevens zelf die worden verwerkt, alsmede alle beschikbare informatie over de oorsprong van die gegevens.’28.

4.21

De Britse Data Protection Act 1998 bepaalt in art. 7 sub c dat individuen het recht hebben

‘to have communicated to him in an intelligible form

(i)

the information constituting any personal data of which that individual is the data subject and

(ii)

any information available to the data controller as to the source of those data.29.

Het Court of Appeal voor Engeland en Wales heeft zich in de zaak Durant v. Financial Service Authority uitgelaten over het inzagerecht onder de Data Protection Act.30. In de rov. 26 en 27 van die uitspraak gaat het Court of Appeal in op de reikwijdte van het inzagerecht:

‘26

The intention of the Directive, faithfully reproduced in the Act, is to enable an individual tot obtain a data controller's filing system, whether computerised of manual, his personal data, that is, information about himself. It is not an entitlement to be provided with original or copy documents as such, but, as section 7 (1)(c)(i) and 8(2) provide, with information constituting personal data in intelligible and permanent form. This may be in documentary form prepared for the purpose and/or where it is convenient in the form of copies of original documents redacted if necessary to remove matters that do not constitute personal data (and/or to protect the interests of other individuals under section 7(4) and (5) of the Act).

27

In conformity with the 1981 Convention and the Directive, the purpose of section 7, in entitling an individual to have access to information in the form of his ‘personal data’ is to enable him to check whether the data controller's processing of it unlawfully infringes his privacy and, if so, to take such steps as the Act provides, for example in sections 10 to 14, to protect it. It is not an automatic key to any information, readily accessible or not, of matters in which he may be named or involved. Nor is to assist him, for example, to obtain discovery of documents that may assist him in litigation or complaints against third parties. As a matter of practicality and given the focus of the Act on ready accessibility of the information — whether from a computerised or comparably sophisticated non-computerised system — it is likely in most cases that only information that names or directly refers to him will qualify. In this respect, a narrow interpretation of ‘personal data’ goes hand in hand with a narrow meaning of ‘a relevant filing system’, and for the same reasons (…). But ready accessibility, though important, is not the starting point.’

Volgens het Court of Appeal geeft het inzagerecht als zodanig dus geen recht op originele documenten of kopieën daarvan.

4.22

Het Duitse Bundesdatenschutzgesetz bepaalt in paragraaf 34 onder (i):

‘Der Betroffene kann Auskunft verlangen über

( 1)

die zu seiner Person gespeicherten Daten, auch soweit sie sich auf die Herkunft dieser Daten beziehen,

(2)

Empfänger oder Kategorien van Empfängern, an die Daten weitergegeben werden, und

(3)

den Zweck der Speicherung.31.

4.23

In de Franse Loi relative à l'informatique, aux fichiers et aux libertés32. geeft art. 39 sub 4 recht op ‘La communication, sous une forme accessible, des données à caractère personnel qui la concernent ainsi que de toute information disponible quant à l'origine de celles-ci.’ De toelichting op art. 39 vermeldt:33.

‘Une copie des données à caractère personnel est délivrée à l'interessé à sa demande. Le responsible du traitement peut subordonner la délivrance de cette copie au paiement d'une somme qui ne peut excéder le coût de la reproduction.’

Deze toelichting doet vermoeden dat de betrokkene volgens de Franse wetgever ook recht heeft op kopieën van de gegevensdragers waarin de persoonsgegevens zijn verwerkt.

4.24

Dit lijkt ook de gedachte van de Spaanse wetgever te zijn geweest bij de implementatie van art. van de 12 Richtlijn in art. 15 van de Spaanse wet, via de vermelding van alternatieve vormen van kennisneming in lid 2:

‘1. El interesado tendrá derecho a solicitar y obtener gratuitamente información de sus datos de carácter personal sometidos a tratamiento, el origen de dichos datos, así como las comunicaciones realizadas o que se prevén hacer de los mismos.

2. La información podrá obtenerse mediante la mera consulta de los datos por medio de su visualización, o la indicación de los datos que son objeto de tratamiento mediante escrito, copia, telecopia o fotocopia, certificado o no, en forma legible e intelegible, sin utilizar claves o códigos que requieran el uso de dispositivos mecánicos especificos.

(…) 34.

Ik geef hier ook de (onofficiële) Engelse vertaling weer:

‘1. The data subject shall have the right to request and obtain free of charge information on his personal data subjected to processing, on the origin of such data and on their communication or intended communication.

2. The information may be obtained by simply displaying the data for consultation or by indicating the data subjected to processing in writing, or in a copy, fax or photocopy, whether certified a true copy or not, in legible and intelligible form, and without using keys or codes which require the use of specific devices.

(…)’

De Spaanse wet spreekt, zoals hierboven blijkt, niet over een optie voor de verantwoordelijke om de data te verstrekken in de vorm van kopieën (naast een alternatief als loutere inzage), maar over een recht van de betrokkene op het verkrijgen (‘obtener’; ‘obtain’) van de data in de vorm van kopieën, als de betrokkene dat wenst.

E. De weigeringsgrond in art. 43 sub e Wbp

4.25

Dexia stelt zich in de onderhavige procedure — en in procedures tegen andere effectenlease-contractanten — op het standpunt dat het voldoen aan het kennisnemingsverzoek voor haar zou leiden tot onevenredige administratieve lasten. Daarom zou zij op grond van art. 43 sub e Wbp niet gehouden zijn aan het verzoek te voldoen.

Op grond van art. 43 Wbp kan de verantwoordelijke de verstrekking van een overzicht van de verwerkte persoonsgegevens weigeren voor zover dit noodzakelijk is in het belang van

(a)

de veiligheid van de staat;

(b)

de voorkoming, opsporing en vervolging van strafbare feiten;

(c)

gewichtige economische en financiële belangen van de staat en andere openbare lichamen;

(d)

het toezicht op de naleving van wettelijke voorschriften die zijn gesteld ten behoeve van de belangen, bedoeld onder (b) en (c); of

(e)

de bescherming van de betrokkene of van de rechten en vrijheden van anderen.

4.26

In casu gaat het slechts om de laatste weigeringsgrond (e). Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat voor wat betreft die laatste weigeringsgrond onder ‘anderen’ ook de ‘verantwoordelijke’ (in het onderhavige geval dus Dexia) dient te worden begrepen.35. Dat is tussen partijen onomstreden.36. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt tevens dat de verantwoordelijke niet uitsluitend op grond van zijn belang om administratieve lasten te beperken een verzoek om informatie als bedoeld in art. 35 lid 1 Wbp zal mogen afwijzen. Hij zal daarentegen aannemelijk moeten maken dat door inwilliging van een verzoek tot inzage in persoonsgegevens de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat hij in een van zijn rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast.37.

F. (Oordeel) College Bescherming Persoonsgegevens

4.27

Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) heeft tot taak toe te zien op de verwerking van persoonsgegevens overeenkomstig het bij of krachtens de wet bepaalde.38. Daarnaast vervult het CBP ook andere taken. Zo kan het CBP op grond van art. 60 Wbp al dan niet ambtshalve een onderzoek instellen naar de wijze waarop ten aanzien van gegevensverwerking toepassing wordt gegeven aan het bij of krachtens de wet bepaalde.

Naar aanleiding van een aantal klachten van effectenlease-contractanten heeft het CBP een dergelijk onderzoek ingesteld. Onderzocht is de wijze waarop door Dexia aan het recht op kennisneming als bedoeld in art. 35 Wbp toepassing wordt gegeven. Het CBP heeft zijn (definitieve) bevindingen neergelegd in een brief aan Dexia van 3 september 2004.39. Uit die brief blijkt dat het CBP aan het begrip ‘volledig overzicht in begrijpelijke vorm’ (in de zin van art. 35 lid 2 Wbp) de volgende uitleg geeft:

‘Het overzicht moet de betrokkene in ieder geval in staat stellen zijn recht om ingevolge artikel 36 WBP te verzoeken om verwijdering of correctie te effectueren. Om te kunnen overzien of gegevens feitelijk onjuist zijn voor het doel van de verwerking onvolledig of niet ter zake dienend zijn dan wel anderszins in strijd met een wettelijk voorschrift worden verwerkt is het noodzakelijk zicht te hebben op zoveel mogelijk details van de verwerkte persoonsgegevens.

Hieruit volgt dat in het algemeen niet volstaan kan worden met een samenvatting van de gegevens. Een belangrijk deel van de informatiewaarde zal hiermee immers verloren gaan. De precieze context waarin gegevens worden verwerkt kan cruciaal zijn en het kan de betrokkene juist gaan om de details van gegevens die over hem verwerkt worden. Details zullen in veel gevallen van beslissende betekenis zijn voor de ratio van het recht op kennisneming. Dit geldt zeker ook voor de daarmee verbonden rechten om te verzoeken om correctie, afscherming en verwijdering van gegevens alsmede het recht om zich te verzetten tegen — verdere — verwerking. […] Het is onvoldoende als de betrokkene slechts geïnformeerd wordt over de categorieën van gegevens die op hem betrekking hebben. De gegevens zelf die vallen onder deze categorieën moeten in beginsel ontsloten worden opdat de betrokkene inzicht kan krijgen in de verwerking van de op hem betrekking hebbende gegevens en zonodig zijn rechten kan effectueren.’

Meer specifiek ten aanzien van telefoonnotities en gespreksverslagen merkt het CBP op:

‘Mede aan de hand van notities, gespreksverslagen en telefoonnotities zal een verantwoordelijke de (financiële) positie van de betrokkene beoordelen en zonodig maatregelen treffen. Op grond van art. 35, tweede lid WBP dienen deze overgelegd te worden als de betrokkene daarom verzoekt, tenzij een van de uitzonderingen op het inzagerecht van toepassing is. De betrokkene dient, om de rechtmatigheid van deze verwerking te kunnen controleren kennis te kunnen nemen van deze stukken. De betrokkene moet bovendien in staat zijn de verantwoordelijke om wijzigingen en/of correctie te verzoeken (zie art. 36 WBP).

Dexia verwijst naar een uitspraak van de Afdeling rechtspraak van de Raad van State van 3 maart 2004 (JB 2004, 156), waarin de rechter zich uitlaat over de betekenis van het correctierecht: het recht op verbetering en verwijdering van persoonsgegevens is niet bedoeld om gegevens, bestaande uit indrukken, meningen en conclusies omtrent de persoon van de betrokkene waarmee die zich niet kan verenigen, te corrigeren of te verwijderen. Aan deze overweging ontleent Dexia een argument om telefoonnotities niet ter inzage te geven. Echter de Afdeling rechtspraak overweegt ook dat in geval van gegevens, bestaande uit indrukken, meningen en conclusies, volstaan kan worden met het toevoegen van het schriftelijk commentaar van de betrokkene aan het dossier. Inzage in dergelijke gegevens gaat ook in de zienswijze van de Raad van State hieraan vooraf. De verantwoordelijke moet derhalve — tenzij één van de uitzonderingen van artikel 43 van toepassing is — (een afschrift van) de telefoonnotities en gespreksverslagen overleggen.’

In reactie op het betoog van Dexia dat de opgenomen telefoongesprekken geen bestand vormen in de zin van art. 1 sub c Wbp, schreef het CBP dat hij

‘het niet goed voorstelbaar acht dat Dexia wel kosten maakt en de faciliteiten heeft om gesprekken op te nemen, maar niet in staat is deze gesprekken gestructureerd terug te vinden en uit te luisteren. Het CBP gaat er dan ook vanuit dat een zoekfunctie aanwezig zal zijn die de telefoongesprekken ontsluit op een wijze die de verzameling onder het bestandsbegrip van de Wbp brengt. 40.

Volgens het CBP dient Dexia bij een verzoek om kennisneming interne notities ook te overleggen, althans voorzover die interne notities de betrokkene als onderwerp hebben en Dexia geen beroep toekomt op een van de weigeringsgronden als bedoeld in art. 43 Wbp.41. De vraag wanneer Dexia een beroep op een dergelijke weigeringsgrond toekomt beantwoordt het CBP als volgt:

‘De toepassing van de weigeringsgronden is onderworpen aan het ‘noodzakelijkheidscriterium’. Een strikte uitleg van dit begrip is aangewezen daar de uitzonderingsgronden zelf slechts in algemene zin kunnen worden geformuleerd (MvT, 25 892, nr. 3, pagina 171).

Het antwoord op de vraag of de uitzonderingsgronden van toepassing zijn vraagt een afweging van de in het geding zijnde belangen. Deze afweging wordt in eerste instantie door de verantwoordelijke gemaakt. Bij deze afweging spelen de begrippen proportionaliteit en subsidiariteit een rol. Met andere woorden, staat de beperking in het aan de betrokkene toekomende recht door weigering van inzage in redelijke verhouding tot het te beschermen belang van een ander en is deze beperking noodzakelijk? De belangenafweging zal steeds gericht zijn op de omstandigheden van het concrete geval en het is in eerste instantie aan de verantwoordelijke om in het licht van de uitzondering een exacte werkwijze te bepalen. Indien de betrokkene echter van oordeel is dat inzage ten onrechte op grond van artikel 43 WBP wordt geweigerd kan hij zich wenden tot het CBP (op grond van artikel 47 WBP) en de rechter (artikel 46 WBP). De verantwoordelijke moet de gemaakte afweging dan voor dat concrete geval inzichtelijk kunnen maken.

De verantwoordelijke kan niet uitsluitend op grond van zijn belang om administratieve lasten te beperken een verzoek om kennisneming als bedoeld in artikel 35 WBP afwijzen. Het CBP wijst erop dat de keerzijde van het hebben van veel cliënten kan zijn dat in evenredige mate een beroep op de hen toekomende rechten wordt gedaan. De verantwoordelijke moet conform artikel 43, onder e, WBP aannemelijk maken dat door inwilliging van een verzoek om kennisneming de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat weigering noodzakelijk is, omdat hij anders in een van zijn rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast (MvT 25 892, nr. 3, pagina 171).’

Het CBP sluit niet uit dat daadwerkelijk schade aan de processuele positie van Dexia tot een gerechtvaardigd beroep op art. 43 sub e Wbp kan leiden. Daartoe zal volgens het CBP dan wel een afweging moeten plaatsvinden tussen Dexia's belang en het — processuele — belang van de betrokkene. Dexia zal dus per betrokkene en per document aannemelijk moeten maken dat kennisneming tot een dusdanige schade voor haar leidt dat weigering hiervan noodzakelijk is voor de bescherming van haar rechten en vrijheden, aldus het CBP.42.

Op basis van het onderzoek concludeerde het CBP dat Dexia op bovengenoemde punten niet in overeenstemming met de Wbp handelt. Het CBP spoorde Dexia daarom aan haar werkwijze alsnog aan te passen.43. Nadat bleek dat Dexia hieraan geen gehoor zou geven, omdat zij meende — en thans overigens nog steeds meent — te voldoen aan de geldende wet- en regelgeving, heeft het CBP de effectenlease-contractanten — waaronder [verweerder] — bij brief van 3 november 200444. verwezen naar de rechter.

G. Rechtspraak inzake inzageverzoeken

4.28

Uw Raad heeft zich al eerder gebogen over zaken waarin het ging om inzage-verzoeken. In HR 2 december 1988, NJ 1989, 752, m.nt. Ma — waar van de Gemeenschappelijke Medische Dienst kopie werd gevraagd van medische en niet-medische stukken betreffende verzoeker — heeft uw Raad, in rov. 3.3, in algemene termen aangenomen dat degene, van wie een instelling als de GMD een dossier heeft aangelegd, in beginsel recht heeft op kennisneming van de zich daarin bevindende stukken. Al vóór de inwerkingtreding van de WPR vond een inzagerecht derhalve reeds erkenning bij de Hoge Raad.45. De Hoge Raad oordeelde in rov. 3.2 voorts ‘De aard van de stukken in een medisch dossier als waarvan hier sprake is, zal in de regel meebrengen dat kennisneming door middel van een aan de betrokkene te verschaffen afschrift kan worden verlangd.’46.

4.29

Maar ook over weigeringsmogelijkheden heeft uw Raad zich reeds uitgelaten. HR 16 juni 2000, NJ 2000, 613, m.nt. DWFV, betrof een verzoek om inzage op grond van art. 34 in verbinding met art. 29 WPR. In die zaak had de verzoeker (‘N’) het GAK om inzage verzocht in het hem betreffende dossier. Aanleiding tot dat verzoek was dat N ter ore was gekomen dat een derde aan het GAK informatie had gegeven omtrent financiële middelen waarover N de beschikking zou hebben; informatie die van invloed kon zijn op het recht op een uitkering. Het GAK verschafte N inzage in het hem betreffende dossier, maar weigerde hem de brieven van de informant ter inzage te geven. Naar aanleiding van het verzoek van N het GAK te bevelen hem inzage te verlenen in de hem betreffende dossiers, oordeelde het hof o.m.:

‘Het GAK heeft belang bij het verkrijgen van voor zijn werkzaamheden relevante informatie via derden. Deze derden, en daarmee ook het GAK, zullen er veelal belang bij hebben dat door hen verstrekte informatie vertrouwelijk wordt behandeld. Tegenover genoemde belangen van het GAK en de derden staan de belangen van N.

N. heeft weliswaar geen inzage verkregen in de onderhavige correspondentie, maar is wel geïnformeerd over de, in het kader van de uitvoering van de taken van het GAK, door de informant verstrekte relevante gegevens. Dat brengt het hof tot het oordeel dat genoemde belangen van het GAK en de derden in de gegeven omstandigheden zwaarder dienen te wegen dan die van N. Het GAK heeft derhalve, op grond van het gestelde in art. 30 aanhef en onder e van de Wet (voorloper van art. 43 sub e Wbp; toevoeging A-G), N. terecht de kennisneming van bedoelde correspondentie kunnen weigeren.’

Uw Raad liet dit oordeel in stand.47.

4.30

De Hoge Raad heeft zich nog niet uitgesproken over de nu aan de orde gestelde vragen

(i)

of het recht op kennisneming als nu neergelegd in art. 35 lid 2 Wbp tevens het recht op kopieën/afschriften van de verwerkte persoonsgegevens omvat;

(ii)

of bandopnamen en/of notities van persoonsgegevens vallen onder het hiervoor bedoelde kennisnemingsrecht, en;

(iii)

of in een situatie als de onderhavige een succesvol beroep kan worden gedaan op de weigeringsgrond als bedoeld in art. 43 sub e Wbp.

4.31

In de lagere (Dexia-)rechtspraak zijn deze vragen al wél meermaals aan de orde gekomen. Daarbij is gebleken dat rechters (zeer) verschillend denken over reikwijdte van het recht op kennisneming van persoonsgegevens.48.

Zo heeft het hof ('s‑Hertogenbosch) in de onderhavige zaak de lijn van het CBP gevolgd. Ook het hof te Arnhem volgde in een beschikking van 28 februari 2006 grotendeels de lijn van het CBP. 49. In die zaak speelde overigens niet (meer) de vraag of het recht op inzage als bedoeld in art. 35 lid 2 Wbp tevens het recht op inzage in opgenomen telefoongesprekken omvat.50. De rechtbank te Almelo51. had hierover in eerste aanleg geoordeeld dat de bandopnamen als zodanig niet als een gestructureerd bestand konden worden aangemerkt en dat Dexia daarom niet gehouden was om de betreffende verzoeker te informeren omtrent de met hem gevoerde telefoongesprekken die op die banden voorkwamen.52. Hieraan voegde de rechtbank echter toe dat een en ander anders zou zijn geweest indien de verzoeker exact had aangegeven op welke dag en welk tijdstip hij met welke medewerker van Dexia had gesproken. De rechtbank ging er daarbij vanuit dat de bewaard gebleven telefoongesprekken op datum en uur waren opgeslagen.

In een zaak waarin wél vaststond op welke dagen en tijdstippen de verzoekers met Dexia telefoongesprekken hadden gevoerd, oordeelde de rechtbank te Almelo dat de betreffende bandopnamen deel uitmaakten van een bestand in de zin van art. 1 sub c Wbp. Volgens de rechtbank zijn de bandopnamen met die informatie voldoende toegankelijk en vallen deze onder het bereik van art. 35 Wbp.53.

De rechtbank te 's‑Hertogenbosch — in de onderhavige zaak — veronderstelde dat de bandopnamen hoe dan ook gestructureerd toegankelijk zijn of kunnen worden gemaakt, omdat volgens haar anders niet goed valt in te zien waarom Dexia de banden überhaupt heeft bewaard. De rechtbank overwoog dat de bank het belang daarvan kennelijk zelf wel inziet en in voorkomend geval daarvan gebruik zal willen maken. Daaruit maakte de rechtbank op dat het eigenlijk niet anders kan dan dat een zekere gestructureerde toegang tot de inhoud van die banden aanwezig is of zal worden vervaardigd.

4.32

Geheel anders dan de hoven te 's‑Hertogenbosch en Arnhem oordeelde het hof te Amsterdam54. dat de betreffende verzoeker met zijn verzoek misbruik van recht maakte omdat hij deze bevoegdheid uitoefende ‘met geen ander doel dan Dexia (in haar bedrijfsuitoefening) te schaden.’ Het hof achtte voldoende aannemelijk dat het verzoek was ingegeven door een oproep daartoe in het televisieprogramma Tros Radar in september 2004, die kennelijk heeft geleid tot circa 4000 van dergelijke verzoeken. Het hof overwoog daarbij dat ‘uit niets blijkt dat het in die uitzending ging om het belang van het controleren van (de juistheid van) door Dexia geregistreerde gegevens’ en dat de bijdragen op het websiteforum van Tros Radar ‘een geest van rancune en strijdlustigheid ten opzichte van Dexia, niet een van bezorgdheid om de door Dexia geregistreerde gegevens’ uitademden. Voor het Amsterdamse hof vormde deze context voldoende reden om aan te nemen dat het inzageverzoek geen ander doel had dan Dexia te schaden.

4.33

De hoven te 's‑Hertogenbosch, Arnhem en Amsterdam hebben in voornoemde beschikkingen alle drie een ander verweer van Dexia, nl. dat de verzoeker de gevraagde gegevens zou willen gebruiken met het oog op een door hem tegen Dexia in te stellen procedure, verworpen.

De rechtbank te Arnhem honoreerde dit misbruik-van-bevoegdheid-verweer van Dexia (in een beschikking van 22 februari 200555.) daarentegen wel. Daarmee legde de rechtbank Arnhem het standpunt van het CBP uitdrukkelijk naast zich neer, waarmee ik doel op de volgende passage uit de eerder vermelde brief van het CBP aan Dexia van 13 oktober 2004:56.

‘Inzageverzoeken mogen niet geweigerd worden met als argument dat ze gedaan worden met een ander doel dan waarvoor het inzagerecht bedoeld is. Ieder heeft het recht kennis te nemen van de verwerkingen van zijn persoonsgegevens. De wetgever heeft geen motiveringsplicht voor een verzoek om kennisneming bij de betrokkene gelegd. Het belang van kennisneming is voorondersteld. Het doel waarmee inzage gevraagd wordt is daarmee niet relevant en mag geen rol spelen bij het besluit om een verzoek al dan niet te honoreren.57.

4.34

Ten aanzien van de vraag of in het recht op informatie als bedoeld in art. 35 Wbp het recht op kopieën besloten ligt bestaat (ook) verdeeldheid, al lijkt het erop dat de meeste rechtbanken deze vraag tot nu toe ontkennend hebben beantwoord.58. Het door de Amsterdamse rechtbank in haar beschikking van 19 mei 200559. gehanteerde uitgangspunt lijkt op dat van het Engelse Court of Appeal in de zaak Durant vs. FSA (zie hiervoor, nr. 4.21): Dexia is naar het oordeel van de Amsterdamse rechtbank niet, ‘althans niet zonder meer,’ verplicht tot afgifte van kopieën van alle bij haar aanwezige, de verzoeker betreffende gegevens en stukken. De rechtbank voegde hieraan toe dat Dexia's verplichting tot het verstrekken van een volledig overzicht in begrijpelijke vorm wel kan impliceren dat tevens kopieën van gegevens en/of stukken aan hem dienen te worden gegeven.60.

Volgens de rechtbanken te Zwolle en te Rotterdam ligt in het recht op kennisneming als bedoeld in art. 35 Wbp het recht op kopieën (zonder meer) besloten.61.

4.35

Ook de Geschillencommissie Bankzaken heeft zich (op 10 februari 2005 in drie zaken62.) uitgesproken over de inhoud en de reikwijdte van het kennisnemingsrecht als bedoeld in art. 35 Wbp. De Geschillencommissie conformeerde zich in die uitspraken aan het (hierboven besproken) oordeel van het CBP: ook ten aanzien van de vraag of en in welke mate Dexia aan het verzoek van de effectenlease-contractant om een volledig afschrift van zijn dossier moet voldoen. Dit betekent dat volgens de Geschillencommissie in beginsel alle afschriften van alle aanwezige stukken dienen te worden overgelegd. Naarmate het door de bank te verstrekken overzicht meer gespecificeerd is, zal minder snel behoefte bestaan aan een volledig afschrift van alle relevante stukken en zal de bank — ter vermindering van zijn administratieve lasten — ook eerder met een beperkt aantal afschriften aan de consument kunnen volstaan, aldus de Geschillencommissie.

Het verweer van Dexia dat de bandopnamen van de gevoerde telefoongesprekken een ongestructureerd, niet volgens bepaalde criteria (of systematisch) toegankelijk geheel zouden vormen, wordt door de Geschillencommissie verworpen. In dat verband wees de Geschillencommissie erop dat art. 8.5.3 van de Gedragscode (zie hiervoor nr. 4.18) financiële instellingen verplicht om technische en organisatorische maatregelen te treffen om telefoongesprekken die zijn opgenomen zonodig te kunnen traceren en reconstrueren. Op grond daarvan dient Dexia de opgenomen telefoongesprekken naar het oordeel van de Geschillencommissie alsnog te ontsluiten en de betrokkenen daarvan in kennis te stellen.63.

4.36

Met het voorgaande heb ik niet gepoogd de lagere ‘Dexia-rechtspraak’ uitputtend te bespreken. Zelfs zonder die poging te wagen heb ik m.i. wel aangetoond dat er zeer verschillend wordt gedacht over de reikwijdte van het kennisnemingsrecht als bedoeld in art. 35 Wbp.64.

H. Literatuur inzake inzageverzoeken

4.37

Ook in de literatuur lopen de meningen uiteen. Het verbaast niet dat Rank en Haasjes — advocaten die regelmatig voor banken optreden in procedures met betrekking tot de Wbp — verdedigen

(i)

dat het recht op inzage als bedoeld in art. 35 lid 2 Wbp geen recht geeft op kopieën/afschriften van de documenten waarin de betreffende persoonsgegevens zijn opgenomen, en

(ii)

dat bandopnames van telefoongesprekken (of de schriftelijke uitwerking van telefoongesprekken) niet onder het hiervoor bedoelde kennisnemingsrecht vallen.65.

Het verbaast evenmin dat Van den Bergen, die als advocaat optreedt voor beleggers die gebruik maken van het kennisnemingsrecht, een tegengestelde mening is toegedaan.66.

4.38

Berkvens67., en Zwenne & Webbink68. lijken zich aan te sluiten bij het standpunt van Rank en Haasjes. Ook zij menen dat het begrip ‘volledig overzicht’ als bedoeld in art. 35 lid 2 Wbp niet zo ruim geïnterpreteerd kan worden dat hieronder tevens kopieën van documenten en transcripties van telefoongesprekken moeten worden verstaan. Holvast lijkt zich daarentegen aan de zijde van Van den Bergen te scharen daar waar hij betoogt dat in het recht op informatie het recht op kopieën besloten ligt. Hij verwijst naar de voorloper van de Wbp, de WPR. Volgens Holvast werd onder die wet algemeen erkend dat recht op inzage een recht van kopie kon inhouden. Omdat met de overgang van de WPR naar de Wbp geen verandering in de positie van de betrokkene is beoogd, geldt dit ook voor de Wbp, aldus Holvast. Volgens Holvast is mede daarom in het Besluit kostenvergoeding rechten betrokkenen Wbp bepaald dat een vergoeding van € 0,23 per pagina kan worden gevraagd.69. Holvast meent dat het kennisnemingsrecht zich ook uitstrekt tot bandopnamen van telefoongesprekken/transcripties van telefoongesprekken.70.

4.39

Bij lezing van buitenlandse literatuur over het inzagerecht stuitte ik nog op de volgende passage van de Brit Bainbridge over het recht op inzage in persoonsgegevens in het Verenigd Koninkrijk vóór en na de Richtlijn:

‘More information must be given to the data subject exercising his or her right of access than before. Under the Directive, in addition to being furnished with a copy of the data[voetnoot], information must be given as to the purposes of processing, the categories of data concerned and the recipients and categories of recipients to whom the data are disclosed.71.

In de voetnoot wordt verwezen naar het eerder besproken art. 12 sub a van de Richtlijn, dat vereist ‘communication of the data in an intelligible form together with any available information as to their source.’ Kennelijk leidt Bainbridge uit deze Richtlijnbepaling af dat het op de Richtlijn gebaseerde kennisnemingsrecht ruimer dan vóór de Richtlijn is, en dat daarin het recht op kopieën besloten ligt.

5. Bespreking van het middel

5.1

Het middel, dat zes onderdelen telt, behelst mede rechtsklachten over de uitleg van de Wbp, die — zoals reeds bleek — mede gebaseerd is op Richtlijn 95/46/EG. Ik heb, naar blijken zal, evenwel geen aanleiding gevonden om te concluderen tot het stellen van een of meer prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de EG. De kwesties van uitleg van aan de Richtlijn ontleende begrippen die in deze zaak aan de orde zijn, komen m.i. in aanmerking voor de kwalificatie ‘acte clair’. Ik laat dan nog daar dat Richtlijn 95/46/EG blijkens considerans 9, waar overwogen wordt ‘dat de Lid-Staten er daarbij naar dienen te streven de momenteel door hun wetgeving geboden bescherming te verbeteren’, niet het karakter van een ‘maximumharmonisatie’ in zich draagt.

5.2

Onderdeel 1 klaagt dat het hof de devolutieve werking van het appel heeft miskend, althans buiten de grenzen van de rechtsstrijd is getreden. Omdat Dexia dit onderdeel aanvoert onder de voorwaarde dat de middelonderdelen 2 en/of 4 (die respectievelijk de vraag aan de orde stellen of art. 35 Wbp recht geeft op kopieën en of bandopnamen van telefoongesprekken een bestand vormen) falen, bespreek ik deze klacht pas nadat ik de overige middelonderdelen heb besproken: zie nrs. 5.34–5.38.

5.3

Onderdeel 2 richt zich tegen rov. 4.7.3 van de bestreden beschikking en klaagt dat het hof met zijn oordeel — dat in art. 35 Wbp het recht op kopieën en afschriften van persoonsgegevens alsmede het recht op transcripties van opgenomen telefoongesprekken besloten ligt — blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting.

5.4

Op grond van art. 35 Wbp heeft de betrokkene recht op een mededeling houdende een ‘volledig overzicht (…) in begrijpelijke vorm’ van de hem betreffende persoonsgegevens die door de verantwoordelijke worden verwerkt, ‘een omschrijving van het doel of de doeleinden van de verwerking, de categorieën van gegevens waarop de verwerking betrekking heeft en de ontvangers of categorieën van ontvangers, alsmede de beschikbare informatie over de herkomst van de gegevens’. Hieronder vallen — aldus onderdeel 2 — in beginsel72. niet de kopieën van alle concrete verwerkingen in de betreffende basisdocumenten en evenmin de transcripties van opgenomen telefoongesprekken.

Het onderdeel meent voor dit standpunt steun te vinden in o.m. de tekst van art. 35 lid 2 Wbp; in de parlementaire geschiedenis; in de tekst van art. 12 sub a van de Richtlijn; in de wijze waarop art. 12 sub a in een aantal andere landen is geïmplementeerd, in de lagere ‘Dexia-rechtspraak’ en in de literatuur.

5.5

In onderdeel 2.2.3, tweede t/m vierde volzin van het middel, wordt gefocust op het begrip ‘overzicht’ in art. 35 lid 2 Wbp in plaats van op de wettelijke terminologie ‘volledig overzicht’. Maar zelfs als men zou menen dat het begrip ‘volledig overzicht’ niet direct een aanknopingspunt zou bieden voor het standpunt dat het recht op inzage het recht op kopieën en een schriftelijke uitwerking van gevoerde telefoongesprekken geeft, miskent het onderdeel m.i. de gedachte achter het inzagerecht. Het recht op inzage heeft tot doel de burger de mogelijkheid te geven om te weten hoe zijn persoonsgegevens zijn verwerkt, en tevens te controleren of dat op juiste wijze is gebeurd zodat — indien dit niet het geval is — de betrokkene zijn correctierecht (als bedoeld in art. 36 Wbp, dat tevens omvat een aanspraak op verwijdering indien de gegevens niet ter zake dienend zijn) zou kunnen uitoefenen: zie hierboven nr. 4.8 e.v. In de Richtlijnconsiderans (sub 41) is het zelfs zo geformuleerd dat ‘een ieder over het recht moet kunnen beschikken toegang te verkrijgen tot de gegevens die het voorwerp van een verwerking vormen en hemzelf betreffen, zodat hij zich van de juistheid en de rechtmatigheid van de verwerking ervan kan vergewissen.’ M.i. kan aan dit doel slechts tegemoet worden gekomen als de betrokkene tevens inzage krijgt in de context waarin de hem betreffende persoonsgegevens zijn verwerkt.

Artikel 35 lid 2 laat een zekere vaagheid toe ten aanzien van de omschrijving van de doeleinden van de verwerking73., de categorieën van gegevens waarop de verwerking betrekking heeft en de (categorieën) van ontvangers.

De wetsbepaling is evenwel preciezer ten aanzien van de verwerkte persoonsgegevens als zodanig, waarvan een ‘volledig overzicht’ moet worden gegeven. Bovendien moet ten aanzien van de herkomst van de gegevens inzage worden gegeven in de ‘daarover beschikbare informatie’.

Een vermelding van de persoonsgegevens die (naast NAW-gegevens, relatienummer, geboortedatum, geslacht, telefoonnummer, Sofi-nummer en bankrekeningnummer en contractgegevens), volstaat met ‘Gegevens met betrekking tot lopende en/of verrichte transacties en additionele gegevens verkregen door rechtstreeks contact’ en ‘Correspondentie van en met cliënt of (een) door cliënt gemachtigde(n)’74. alsmede data van telefonische contacten, voldoet dan niet aan de eisen van art. 35 lid 2 Wbp.

Evenmin volstaat Dexia's vermelding van de herkomst van de persoonsgegevens, luidende dat die gelegen kan zijn:

‘in één of meerdere van de volgende bronnen:

—

Schriftelijke communicatie en lopende en/of verrichte transacties met (ex-)cliënten, precontractuele cliënten of door deze gemachtigden

—

Telefonische communicatie en lopende en/of verrichte transacties met (ex-)cliënten, precontractuele cliënten of door deze gemachtigden

—

Het bestand van het Bureau Kredietregistatie.75.

Dergelijke overzichten wekken — met een understatement — bovendien de indruk vergaand gestandaardiseerd te zijn.

Met het verschaffen van dergelijke informatie wordt m.i. geen recht gedaan aan het inzagerecht als bedoeld in art. 35 Wbp, nu de betrokkene op basis van die informatie niet kan beoordelen welke (‘overige’) persoonsgegevens nu precies zijn opgenomen, laat staan of die persoonsgegevens juist en terzake dienend zijn. Bij de uitoefening van het inzagerecht komt het aan op de precieze geregistreerde persoonsgegevens, ook al omdat de uitoefening van het correctierecht ingevolge art. 12, aanhef en onder b van de Richtlijn en art. 36 Wbp anders al gauw een slag in de lucht zou kunnen zijn (wat ook niet in het belang is van de verantwoordelijke). Dat de Richtlijn en de Wbp uitgaan van precieze gegevens blijkt niet alleen uit het begrip ‘verstrekking, in begrijpelijke vorm, van de gegevens die zijn verwerkt’ in de Richtlijn en het ‘volledig overzicht’ in art. 35 lid 2 Wbp, maar ook uit art. 36 lid 1, laatste volzin, Wbp waarin staat dat een correctieverzoek ‘de aan te brengen wijzigingen’ moet bevatten. Aan die eis kan de betrokkene natuurlijk niet voldoen als de verantwoordelijke bij het geven van het ‘volledig overzicht’ kan volstaan met gemeenplaatsen als ‘gegevens met betrekking tot lopende en/of verrichte transacties en additionele gegevens verkregen door rechtstreeks contact’.

Het verstrekken van kopieën of ‘uitdraaien’ is dus de (meest) adequate vorm van het verstrekken van een ‘volledig overzicht’. Zou de verantwoordelijke willen volstaan met een door hem op te maken rapport of opstel, dan bestaat — zeker in het geval van massale verzoeken — het risico dat in zo'n bewerkingsslag fouten (c.q. nieuwe fouten) worden gemaakt, waarmee noch de betrokkene, noch de verantwoordelijke gediend is. Bovendien is zo'n bewerkingsslag voor de verantwoordelijke duurder dan de verstrekking van kopieën (terwijl voor dit laatste een vergoeding van de betrokkene mag worden gevraagd). Onderdeel 2 van het middel maakt m.i. op verschillende plaatsen dan ook een onzuivere tegenstelling tussen enerzijds aanspraak op een (volledig) overzicht en anderzijds aanspraak op kopieën/uitdraaien. Ik verwijs verder naar hetgeen ik opmerkte in nrs. 4.11–4.11.376..

5.6

Niet alleen in art. 36 lid 1, laatste volzin Wbp, maar ook in het Besluit kostenvergoeding rechten betrokkene Wbp (zie hiervoor nrs. 4.11.1–4.11.2 is klaarblijkelijk rekening gehouden met aanspraak op kopieën of uitdraaien. Waarom zou de wetgever anders een compensatieregeling hebben getroffen voor het geval ‘het afschrift van de persoonsgegevens meer beslaat dan 100 pagina's’? Dat de wetgever dit ook reeds deed bij de totstandkoming van de voorloper van art. 35 Wbp, art. 29 WPR, blijkt uit het in de voetnoot bij nr. 4.11.2 vermelde citaat uit de parlementaire geschiedenis. Dit als tegenwicht tegen onderdelen 2.2.4, 2.2.8 en 2.2.9 van het middel.

Tegen onderdeel 2.2.2 en 2.2.5 valt in te brengen dat dit standpunt ook aansluit bij de wijze waarop de Franse en Spaanse wetgever art. 12, aanhef en onder a, van de Richtlijn hebben geïmplementeerd.77. De toelichting op art. 39 van de ‘Loi relative à l'information, aux fichiers et aux libertés’ en art. 15 lid 2 van de betreffende Spaanse wet duiden erop dat zowel de Franse als de Spaanse wetgever ervan uitgaan dat de betrokkene ook recht heeft op kopieën.

5.7

Nu m.i. aan het doel van het inzagerecht slechts kan worden tegemoet gekomen indien de betrokkene tevens inzage krijgt in de manier waarop zijn persoonsgegevens precies zijn verwerkt, en de context waarin dat is gebeurd, meen ik dat art. 35 Wbp in beginsel78. ook recht geeft op het beluisteren van opgenomen telefoongesprekken en/of een transcriptie van het opgenomen telefoongesprek. Een — zoals in casu door Dexia aan [verweerder] gedane79. — mededeling dat tot de persoonsgegevens die van hem zijn vastgelegd behoren: ‘Telefonische communicatie met cliënt of (een) door cliënt gemachtigde(n),’ biedt de betrokkene immers onvoldoende gelegenheid te controleren of de van hem verwerkte persoonsgegevens al dan niet juist zijn.

5.8

Het middel geeft in onderdeel 2.1.1 op correcte wijze een aantal (merendeels hierboven reeds besproken) argumenten weer, die het hof gebruikt heeft voor zijn in onderdeel 2.1 aangevochten oordeel, maar het laat — toch wel selectief — één van 's hofs argumenten (in rov. 4.7.3) weg: nl. dat de aanspraak ex art. 35 Wbp op kopieën en afschriften (en transcripties van telefoongesprekken) óók aansluit bij de Gedragscode verwerking persoonsgegevens financiële instellingen. Hoewel ik in 's hofs verwijzing naar deze Gedragscode niet een zodanig zelfstandig dragend element lees, dat reeds daarom alle andere deelklachten van onderdeel 2 zouden falen, acht ik die verwijzing door het hof (en het weglaten van kritiek daarop door Dexia) het signaleren waard. Zo gaat ook art. 7.1.3 van de Gedragscode ervan uit dat een verzoek om correctie een specificatie dient te bevatten van de persoonsgegevens die gecorrigeerd moeten worden.

Dat veronderstelt — andermaal — verstrekking van gespecificeerde gegevens door de verantwoordelijke, waarbij — andermaal — de verstrekking daarvan in de vorm van kopieën/uitdraaien de meest voor de hand liggende is.

5.9

Volgens de Gedragscode heeft een bank als Dexia mede technische en organisatorische voorzieningen moeten treffen om de opgenomen telefoongesprekken en andere persoonsgegevens betreffende de opgenomen telefoongesprekken zonodig te kunnen traceren en reconstrueren.80. De mogelijkheid tot het beluisteren van een opgenomen telefoongesprek en/of het verkrijgen van een transcriptie van het opgenomen telefoongesprek bestaat derhalve: het middel beweert in ieder geval niet dat het hof in dit opzicht iets miszegd zou hebben. Dit geldt temeer nu in casu bekend is op welke data en tijdstippen Dexia en [verweerder] telefoongesprekken hebben gevoerd; dit laatste blijkt uit het door Dexia naar aanleiding van de beschikking van de rechtbank aan [verweerder] gezonden overzicht.81.

5.10

Tegen deze achtergrond meen ik voorts dat een betrokkene op basis van art. 35 lid 2 Wbp in beginsel inzage zou moeten kunnen verkrijgen in die bandopnamen; door middel van het beluisteren daarvan of door middel van het verkrijgen van een schriftelijke uitgewerkt telefoonverslag. Op deze plaats ga ik uit van de veronderstelling dat de bandopnamen een bestand vormen in de zin van de Wbp. De (voor)vraag of dit daadwerkelijk het geval is, komt zo dadelijk bij de bespreking van middelonderdeel 4 aan de orde.

5.11

Tegen de achtergrond van het voorgaande acht ik 's hofs oordeel — dat in art. 35 Wbp het recht op kopieën en afschriften van persoonsgegevens besloten ligt alsmede het recht op transcripties van opgenomen telefoongesprekken (behoudens door Dexia te stellen bijzondere omstandigheden82.) — juist. Bovendien strookt dit oordeel m.i. met het toch wel ruime inzagerecht zoals dat in de rechtspraak — ook die van de Hoge Raad — i.h.a. wordt aangenomen. Ik verwijs in dit verband naar de jurisprudentie over het recht op inzage in bijv. processen-verbaal, afstammingsgegevens en medische, psychologische en psychiatrische dossiers zoals dat onder art. 29 WPR en ook dáárvoor en daarbuiten reeds erkenning vond.83. Het is kennelijk (onder meer) deze rechtspraak die het hof aanleiding heeft gegeven (in rov. 4.7.3) te overwegen dat het thans in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is om iemand desgewenst inzage in zijn persoonsgegevens te verschaffen door middel van kopieën en transcripties.

5.12

Dexia's (selectieve) beroep op de lagere ‘Dexia-rechtspraak’ (in onderdeel 2.2.6 en op literatuur (in onderdeel 2.2.7) behoeft geen nadere bespreking na hetgeen ik daarover in nrs. 4.28–4.39 heb opgemerkt.

Ik constateer terzijde dat in de toelichting op onderdeel 2 niet rechtstreeks geklaagd wordt over 's hofs kennelijke aansluiting bij het oordeel van het College Bescherming Persoonsgegevens.

5.13

De overige subonderdelen van onderdeel 2 delen het lot van de hierboven besproken subonderdelen en behoeven geen afzonderlijke bespreking.

5.14

Onderdeel 3 keert zich tegen 's hofs verwerping van Dexia's beroep op art. 43 sub e Wbp (in rov. 4.8.3) en de overwegingen (4.6.1 t/m 4.6.3) met betrekking tot Dexia's ‘misbruik-van-recht-verweer’ die aan dit oordeel vooraf gingen.

Het hof heeft in de rov. 4.6.2 en 4.6.3 Dexia's grief beoordeeld die strekte tot het betoog dat [verweerder] misbruik maakt van zijn bevoegdheid ex art. 35 Wbp door deze bevoegdheid te gebruiken voor een ander doel dan waarvoor deze is gegeven, namelijk om zijn processuele positie te verbeteren ten nadele van Dexia. Volgens Dexia mag zij daarom weigeren te voldoen aan het verzoek van [verweerder].

Na in rov. 4.6.2 te hebben vooropgesteld

(i)

dat een betrokkene zijn bevoegdheid uit art. 35 Wbp kán misbruiken waardoor deze bevoegdheid (o.g.v. art. 3.15 BW jo. art. 3.13 BW) niet kan worden ingeroepen en

(ii)

dat de vraag of sprake is van misbruik van recht aan de hand van de (door Dexia te stellen) concrete omstandigheden moet worden beoordeeld,

overweegt het hof in rov. 4.6.3 dat Dexia onvoldoende feiten en omstandigheden heeft gesteld om aan te nemen dat sprake is van misbruik van recht. Daarbij nam het hof in overweging:

‘dat het doel van artikel 35 Wbp is om de betrokkene (in casu: [verweerder]) in de gelegenheid te stellen om na te gaan of en zo ja welke hem betreffende persoonsgegevens door de verantwoordelijke (in casu: Dexia) worden verwerkt, en of de weergave van zijn persoonsgegevens in de verwerking van Dexia juist is, voor het doel of de doeleinden van de verwerking volledig en ter zake dienend is en of Dexia zijn persoonsgegevens in overeenstemming met wettelijke voorschriften verwerkt. Dienaangaande heeft [verweerder] gemotiveerd gesteld dat hij wil nagaan of Dexia zijn persoonsgegevens correct heeft verwerkt, en hij heeft ter zake zelfs een procedure tegen Dexia aanhangig gemaakt met het risico van een proceskostenveroordeling. Het hof beschouwt het verzoek van [verweerder] dan ook als een serieus verzoek dat in overeenstemming is met het doel van artikel 35 Wbp. De enkele omstandigheid dat [verweerder] met de eenmaal verkregen gegevens vervolgens tevens een ander doel zou kunnen dienen, bijvoorbeeld door deze te gebruiken in een eventuele civiele procedure tegen Dexia, is daarbij naar 's hofs oordeel ontoereikend om misbruik van recht aan te nemen. Dit kan anders zijn indien dat andere doel onrechtmatig is, maar dat heeft Dexia niet gesteld. Dexia stelt wel dat zij processuele schade zal lijden indien zij het verzoek van [verweerder] zou inwilligen, maar, zoal sprake zou kunnen zijn van schade, is dat rechtmatige schade. Ook het enkele feit dat sprake is van een conflictsituatie tussen partijen staat er niet aan in de weg dat [verweerder] gebruik maakt van zijn rechten uit de Wbp, en levert op zichzelf genomen geen misbruik van recht op. Tenslotte is het hof van oordeel dat het verzoek van [verweerder] ex artikel 35 Wbp geen doorkruising oplevert van artikel 843a Rv. Beide procedures kunnen naast elkaar lopen in die zin dat (de mogelijkheid van) toepassing van de procedure van artikel 843a Rv niet aan toepassing van die van artikel 35 Wbp in de weg kan staan, noch de toepassing van laatstgenoemde procedure op enigerlei wijze kan belemmeren of inperken. Daarbij is niet van belang dat voor een verzoek ex artikel 35 Wbp niet dezelfde eisen gelden als voor een vordering ex artikel 843a Rv en dat Dexia niet op gelijke voet gegevens kan opvragen bij [verweerder], omdat dit nu eenmaal een gevolg is van de wettelijke regeling zoals neergelegd in de Wbp, en van de daaraan ten grondslag liggende Richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, waarbij alleen aan de betrokkene een onvoorwaardelijk recht op kennisneming van de verwerking van hem betreffende persoonsgegevens is verleend.84.

5.15

Vervolgens gaat het hof in rov. 4.8.1 in op de grief van Dexia dat — kort gezegd — de rechtbank ten onrechte haar beroep op art. 43 sub e Wbp heeft verworpen. Dexia voert hiertoe aan dat zij zich geconfronteerd ziet met een groot aantal verzoeken ex art. 35 Wbp en dat de honorering van al die verzoeken hoge administratieve lasten meebrengt en de bedrijfsvoering van Dexia frustreert. Dexia zou naar aanleiding van een oproep van TROS Radar van 13 september 2004 al meer dan 3900 verzoeken ex art. 35 Wbp hebben ontvangen. Ook de vereniging Payback zou haar leden hebben opgeroepen om bij Dexia een verzoek ex art. 35 Wbp in te dienen. Volgens Dexia hebben die oproepen slechts tot doel haar te schaden.

5.16

Naar het oordeel van het hof (rov. 4.8.2) treffen deze stellingen geen doel, omdat de stellingen eraan voorbij zouden zien dat het verzoek van [verweerder] moet worden beoordeeld als een individueel verzoek. In het onderhavige geval kan Dexia [verweerder] in elk geval niet tegenwerpen dat zij naar aanleiding van de oproepen van TROS Radar en de vereniging Payback vele verzoeken heeft ontvangen, nu — aldus het hof — [verweerder] zijn verzoek ruimschoots vóór de oproep van TROS Radar heeft gedaan en als onbetwist vaststaat dat [verweerder] geen lid is van de vereniging Payback (zie rov. 4.8.2). Volgens het hof gaat het erom of door de inwilliging van het enkele verzoek van [verweerder] de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat Dexia in één van haar rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast. Daarbij geldt dat Dexia per persoonsgegeven en per document aannemelijk zal moeten maken dat dit het geval is, omdat — aldus het hof — art. 43 Wbp slechts de mogelijkheid biedt om art. 35 Wbp buiten toepassing te laten voor zover dit noodzakelijk is in het belang van de in art. 43 Wbp genoemde gronden. Nu van een dergelijke situatie niet is gebleken, heeft het hof het beroep van Dexia op art. 43 sub e verworpen (zie rov. 4.8.3).

5.17

M.i. getuigen deze overwegingen wél van een juiste rechtsopvatting. Bovendien acht ik de redenering van het hof — leidend tot het oordeel dat Dexia's beroep op art. 43 sub e Wbp moet worden verworpen — begrijpelijk en voldoende gemotiveerd. Anders dan onderdeel 3 betoogt (ook in de subonderdelen 3.2.1–3.2.2) , dient een verzoek als dat van [verweerder] — zoals het hof heeft gedaan — individueel te worden beoordeeld ook al zijn er naast dit verzoek (later) nog vele andere verzoeken van dezelfde strekking bij Dexia ingediend. Dit vloeit m.i. reeds voort uit het feit dat ‘een ieder over het recht moet kunnen beschikken toegang te verkrijgen tot de gegevens die het voorwerp van een verwerking vormen en hemzelf betreffen, zodat hij zich van de juistheid en de rechtmatigheid van de verwerking ervan kan vergewissen.’85.

Een individuele benadering volgt m.i. ook uit de wetsgeschiedenis van art. 43 Wbp, nu daarin wordt opgemerkt dat de verantwoordelijke (in casu: Dexia) aannemelijk zal moeten maken dat door inwilliging van een ‘verzoek’ als bedoeld in art. 35 lid 1 Wbp de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat hij in een van zijn rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast.86. Bij de beantwoording van de vraag of

(i)

een verzoeker misbruik maakt van zijn recht door een verzoek ex art. 35 Wbp in te dienen en/of

(ii)

dat een dergelijk verzoek voor de verantwoordelijke tot disproportionele lasten leidt, dient daarom in beginsel geen gewicht te worden toegekend aan het feit dat wellicht nog vele andere — soortgelijke — verzoeken bij de verantwoordelijke zijn ingediend.

Bovendien kan — zoals het CBP in zijn brief van 13 oktober 2004 m.i. terecht heeft opgemerkt87. — de keerzijde van het hebben van veel cliënten zijn dat in evenredige mate een beroep op de hen toekomende rechten wordt gedaan. M.i. mag deze omstandigheid in beginsel niet van invloed zijn op de afweging van het belang van de betrokkene bij zijn verzoek ex art. 35 Wbp tegen het belang van Dexia (lees: de bezwaren van Dexia tegen de inwilliging van dat verzoek). Dit geldt temeer in een situatie als de onderhavige waar het gaat om een verzoeker ten aanzien van wie niet is gebleken dat hij zijn verzoek naar aanleiding van een massale oproep daartoe heeft gedaan.

5.18

Wellicht ten overvloede voeg ik hieraan nog twee opmerkingen toe.

In de eerste plaats staat de gedachte dat het (massaal) gebruik maken van een aanspraak op inzage misbruik van recht zou opleveren omdat gevolg wordt gegeven aan een oproep in de pers (in dit geval een omroep) m.i. haaks op de in een grondrecht verankerde functie van de pers. Uit vele mogelijkheden kies ik één citaat uit de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens over art. 10 EVRM:

‘[…] whilst the mass media must not overstep the bounds imposed in the interest of proper administration of justice, it is incumbent on them to impart information and ideas concerning matters that come before the courts just as in other areas of public interest. Not only do the media have the task of imparting such information and ideas: the public also has the right to receive them […].88.

In de tweede plaats meen ik dat indien een massaal gebruik maken door betrokkenen werkelijk zodanige problemen bij een verantwoordelijke zou oproepen dat van een tijdelijke ‘noodtoestand’ moet worden gesproken, de rechter daarmee rekening kan houden door een rechtvaardigingsgrond of schulduitsluitingsgrond aan te nemen ten aanzien van een (nader te bepalen) tijdoverschrijding van de in art. 35 lid 1 Wbp bepaalde termijn van vier weken.89.

5.19

Onderdeel 3 betoogt — onder 3.2.3 — voorts dat het inzageverzoek van [verweerder] — anders dan het hof in rov. 4.6.3 heeft overwogen — een doorkruising van art. 843a Rv90. vormt en daarom onevenredig nadeel toebrengt aan haar processuele positie. De redenering die achter dit betoog schuilgaat is dat het inzageverzoek van [verweerder] in feite een ‘fishing expedition’ is, waarbij [verweerder] op oneigenlijke wijze zijn positie ten nadele van Dexia probeert te versterken.

M.i. is het hof terecht ervan uitgegaan dat art. 35 Wbp en art. 843a Rv gescheiden trajecten vormen, die elk hun eigen regels kennen.91. Men kan misschien ook zeggen dat art. 35 Wbp op het door de Wbp bestreken gebied een lex specialis vormt ten opzichte van art. 843a Rv. Ik verwijs met instemming naar hetgeen het CPB hierover in zijn — eerder genoemde — brief van 13 oktober 2004 heeft opgemerkt:

‘Allereerst merkt het CBP op dat het begrip ‘fishing expedition’ betrekking heeft op het verzamelen van vertrouwelijke informatie. Er zijn voor zover het CBP bekend geen aanwijzingen dat betrokkenen uit zijn op, normaliter niet te verkrijgen, vertrouwelijke informatie. Zij vragen inzage in de gegevens betreffende henzelf die Dexia verwerkt in het kader van de contractuele relatie tussen henzelf en Dexia.

Het CBP merkt voorts op dat het hier twee naast elkaar staande wettelijke stelsels betreft. De procedure in gevolge artikel 843a Rv. is gerelateerd aan het zijn van procespartij en het betreft mogelijke processtukken. De inzageprocedure is geregeld in de WBP en is gerelateerd aan het zijn van betrokkene en betreft uitsluitend die gegevens die de betrokkene zelf betreffen. Overlap van beide procedures is aanwezig als de betrokkene procespartij is, en voor zover de ‘hem betreffende’ gegevens processtukken zijn. Richt een procespartij als betrokkene een verzoek om inzage tot de verantwoordelijke dan bieden de uitzonderingsbepalingen van de WBP [waarmee het CBP doelt op de uitzonderingen genoemd in art. 43 Wbp; toevoeging A-G) ruimte om rekening te houden met het naastgelegen rechtsstelsel.92.

5.20

Voor zover onderdeel 3.2.3 zich mede beroept op art. 6 EVRM (‘equality of arms’) stuit het m.i. reeds af op het gegeven dat de in Raad van Europa verenigde staten in het Verdrag tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens van 28 januari 198193., bij wege van ‘lex specialis’, in art. 8, aanhef en onder b van deze conventie, (ook) het recht van het individu erkend heeft ‘met redelijke tussenpozen en zonder overmatige vertraging of kosten uitsluitsel te verkrijgen over de vraag of persoonsgegevens over hem in het geautomatiseerde bestand zijn opgeslagen en die gegevens in begrijpelijke vorm medegedeeld te krijgen’.

5.21

Voor zover onderdeel 3 verdere klachten inhoudt, delen die het lot van de hierboven besproken subonderdelen en behoeven zij geen afzonderlijke bespreking.

5.22

Onderdeel 4 keert zich met een rechts- en motiveringsklacht tegen 's hofs verwerping (in rov. 4.10.3) van het verweer van Dexia dat de bandopnamen van de telefoongesprekken geen bestand in de zin van art. 1 sub c Wbp vormen en ook niet bestemd zijn om te worden opgenomen in een bestand, zodat deze bandopnamen op grond van artikel 2 lid 1 Wbp buiten het bereik van de Wbp zouden vallen.

5.23

Zoals al eerder vermeld, bepaalt art. 2 lid 1 Wbp dat deze wet van toepassing is op de geheel of gedeeltelijk geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens, alsmede de niet geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens die in een bestand zijn opgenomen of die bestemd zijn om daarin te worden opgenomen. Het begrip ‘bestand’ is in art. 1 sub c Wbp gedefinieerd als ‘elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens (…) dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen.’

Zijdens [verweerder] is in cassatie betoogd dat het hof terecht ervan is uitgegaan dat de opgenomen telefoongesprekken onder de Wbp vallen, omdat de bandopnamen van telefoongesprekken als ‘geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens’ dienen te worden gekwalificeerd, waardoor deze gelet op art. 2 lid 1 Wbp per definitie onder de Wbp vallen. Aan (nadere) vereisten die worden gesteld aan het begrip ‘bestand’ behoeft — aldus [verweerder] in cassatie — niet te worden voldaan, omdat die slechts van toepassing zijn in het geval sprake is van niet geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens.94.

Dit betoog gaat m.i. niet op, nu het eraan voorbij ziet dat de term ‘geautomatiseerde gegevensverwerking’ impliceert dat dergelijke gegevens — door middel van een zoekfunctie — raadpleegbaar zijn,95. terwijl er in cassatie niet van kan worden uitgegaan dat dat bij de bandopnamen van Dexia het geval is (vgl. ook 4.11.3). Dat — wil er sprake zijn van geautomatiseerde gegevensverwerking — deze gegevens op de een of andere manier raadpleegbaar moeten zijn, blijkt ook uit de — zijdens [verweerder] in cassatie geciteerde — wetsgeschiedenis van art. 2 Wbp:

‘Cassettebandjes, film- of videobanden, grammofoonplaten, televisie etc. zijn vormen van dergelijke vormen van klassieke vastlegging van informatie. Niet relevant is of het gaat om stilstaande of bewegende beelden. Zodra evenwel het materiaal min of meer toegankelijk is voor latere raadpleging (cursivering toegevoegd; A-G), is het wetsvoorstel van toepassing. Het gaat daarbij telkens om geluid of beeld waaraan bepaalde informatie omtrent een persoon kan worden ontleend. Een geluidsband bijvoorbeeld waarop een stem van een bepaalde persoon herkenbaar is, ook al is deze band niet voorzien van een naam, is ook informatie over die persoon.96.

5.24

Resteert (dus toch) de vraag of de opgenomen telefoongesprekken een bestand in de zin van art. 1 sub c vormen of bestemd zijn om te worden opgenomen in een dergelijk bestand.

De bandopnamen kunnen eerst als een bestand worden gekwalificeerd indien zij voldoen aan de eisen van

(i)

een ‘gestructureerd geheel’ dat

(ii)

‘volgens bepaalde criteria toegankelijk’ is en

(iii)

‘betrekking heeft op verschillende personen’.

Dit laatste vereiste levert geen problemen op. Volgens Dexia voldoen de bandopnamen daarentegen niet aan de eerste twee hiervoor genoemde vereisten. Dit blijkt uit hetgeen zij terzake van de bandopnamen van telefoongesprekken heeft gesteld:

(i)

een ‘gestructureerd geheel’ dat

(ii)

‘volgens bepaalde criteria toegankelijk’ is en

(iii)

‘betrekking heeft op verschillende personen’.

(i)

Dexia zou eerst — aan de hand van de door een cliënt/verzoeker op te geven data — de banden moeten traceren waarop — mogelijk — telefoongesprekken met hem zijn te vinden;

(ii)

Dexia zou vervolgens de gehele betreffende banden moeten afluisteren om de gesprekken met die bepaalde cliënt/verzoeker te kunnen vinden;

(iii)

Dexia zou terzake namelijk niet beschikken over een ‘zoekfunctie’.97.

5.25

Daarmee neemt Dexia in wezen het standpunt in dat het voor haar (onevenredig) bezwaarlijk is om aan verzoeken ex art. 35 Wbp tot inzage in bandopnamen van telefoongesprekken tegemoet te komen. Maar dat is voor de beoordeling aan de hand van het criterium van art. 35 Wbp de vraag niet. Bovendien volgt, zoals al eerder vermeld, uit (art. 8.5.3 van) de Gedragscode dat banken als Dexia technische en organisatorische voorzieningen behoren te treffen om opgenomen telefoongesprekken (en andere gegevens betreffende opgenomen telefoongesprekken) zonodig te kunnen traceren en reconstrueren. Indien en voorzover Dexia aan dit voorschrift reeds heeft voldaan, kunnen de bandopnamen zonder meer worden gekwalificeerd als een bestand in de zin van art. 1 sub c Wbp. Niet voor redelijke twijfel vatbaar acht ik dat de bandopnamen in dat geval voldoen aan de drie vereisten die aan een ‘bestand’ worden gesteld.

Mocht Dexia dergelijke technische en organisatorische voorzieningen (nog) niet hebben getroffen, dan laat dat m.i. onverlet dat de bandopnamen wél bestemd zijn om in een bestand te worden opgenomen.98. Het mag immers niet zo zijn dat Dexia de gegevens wél kan ‘oproepen’ als het haar uitkomt (bijvoorbeeld in een civiele procedure) en dat — indien een betrokkene inzage in de tussen hem en Dexia gevoerde (opgenomen) telefoongesprekken verzoekt — deze mogelijkheid opeens niet bestaat.99. Een organisatie met veel cliënten — zoals Dexia — moet m.i. bedacht zijn (lees: ingericht zijn) op een groot aantal verzoeken ex art. 35 Wbp. Is zij dat niet, dan kan zij zich niet op een later moment — ten nadele van de betrokkenen — verschuilen achter de ‘bezwaarlijkheid’ van het tegemoet komen aan dergelijke verzoeken; ook niet als het de verzoeken tot inzage in opgenomen telefoongesprekken betreft.

5.26

Het hof heeft (in rov. 4.10.3) voorts — in cassatie onbestreden — geconstateerd dat op het door Dexia aan [verweerder] verschafte overzicht van 11 mei 2005 de data en exacte tijdstippen van de tussen Dexia en [verweerder] gevoerde telefoongesprekken staan vermeld. Hieruit heeft het hof afgeleid dat de bandopnamen waarop de telefoongesprekken met [verweerder] voorkomen in ieder geval reeds door Dexia zijn ontsloten. Volgens het hof vormen deze bandopnamen daardoor (thans) een bestand. Tegen de achtergrond van het voorgaande acht ik 's hofs oordeel juist en voldoende begrijpelijk gemotiveerd. Ook het hof is kennelijk van oordeel dat voor zover de bandopnamen van telefoongesprekken nog niet zijn ontsloten (lees: voor zover Dexia nog niet zou hebben voldaan aan het eerder genoemde voorschrift van art. 8.5.3 in de Gedragscode), deze bandopnamen wél bestemd zijn om in een bestand te worden opgenomen. Dit lees ik in 's hofs overweging (aan het slot van rov. 4.10.3): ‘Zo de opnamen indertijd geen bestand zijn geweest, dan zijn het dat geworden door deze ontsluiting.’ Onderdeel 4 faalt derhalve.

5.27

Onderdeel 5 richt zich tegen rov. 4.10.8 en 4.10.9, waarin het hof toepassing geeft aan art. 46 lid 6 Wbp door Dexia te verzoeken een aantal — in die rov. genoemde — schriftelijke inlichtingen en onder Dexia berustende stukken in te zenden. In het dictum heeft het hof Dexia verzocht deze schriftelijke inlichtingen en kopieën van stukken ook in afschrift naar [verweerder] te sturen.

5.28

Voordat ik de klacht(en) weergeef, zal ik eerst art. 46 lid 6 Wbp en het daarin genoemde art. 8:29 Algemene wet bestuursrecht citeren:

Art. 46 lid 6 Wbp:

‘De rechtbank kan [in een verzoekschriftprocedure als de onderhavige; toevoeging A-G] partijen en anderen verzoeken binnen een door haar te bepalen termijn schriftelijke inlichtingen te geven en onder hen berustende stukken in te zenden. De verantwoordelijke en belanghebbende zijn verplicht aan dit verzoek te voldoen. De artikelen […] en 8:29 van de Algemene wet bestuursrecht zijn van overeenkomstige toepassing.’

Art. 8:29 Awb:

‘1. Partijen die verplicht zijn inlichtingen te geven dan wel stukken over te leggen, kunnen, indien daarvoor gewichtige redenen zijn, het geven van inlichtingen dan wel het overleggen van stukken weigeren of de rechtbank mededelen dat uitsluitend zij kennis zal mogen nemen van de inlichtingen onderscheidenlijk de stukken.

2. […]

3. De rechtbank beslist of de in het eerste lid bedoelde weigering onderscheidenlijk de beperking van de kennisneming gerechtvaardigd is.

4. Indien de rechtbank heeft beslist dat de weigering gerechtvaardigd is, vervalt de verplichting.

5. Indien de rechtbank heeft beslist dat de beperking van de kennisneming gerechtvaardigd is, kan zij slechts met toestemming van de andere partijen mede op de grondslag van die inlichtingen onderscheidenlijk die stukken uitspraak doen. Indien de toestemming wordt geweigerd, wordt de zaak verwezen naar een andere kamer.’

5.29

De in onderdeel 5 vervatte klachten betogen dat 's hofs — op art. 46 lid 6 Wbp — gebaseerde verzoek

(i)

de facto reeds een toewijzing van een deel van het oorspronkelijk door [verweerder] gevorderde inhoudt en

(ii)

bovendien een verwerping bij voorbaat van Dexia's mede als gewichtige bezwaren in de zin van art. 8:29 Awb te kwalificeren respectievelijk te herformuleren verweren (waarmee Dexia doelt op de verweren

(i)

dat [verweerder] geen recht heeft op afschriften en

(ii)

dat Dexia een beroep toekomt op art. 43 sub e Wbp).

Hiermee zou het hof blijk hebben gegeven van een onjuiste rechtsopvatting en zou het een onbegrijpelijke althans onvoldoende gemotiveerde beslissing hebben gegeven.

5.30

M.i. faalt het onderdeel. Aan Dexia kan worden toegegeven dat de door het hof in rov. 4.10.8 gegeven instructiemaatregel inhoudelijk neerkomt op een gedeeltelijke toewijzing van het door [verweerder] gevorderde. Onderdeel 5 maakt echter niet duidelijk wat hierop tegen is, zodat de klacht in zoverre reeds faalt. Voor zover het onderdeel nog betoogt dat het hof — kort gezegd — een onjuiste en/of onbegrijpelijke toepassing heeft gegeven aan art. 46 lid 6 Wbp jo. art. 8:29 Awb, faalt het wegens gebrek aan feitelijke grondslag. Uit de hierboven geciteerde artikelen blijkt dat Dexia, indien daarvoor gewichtige redenen zijn, het geven van inlichtingen dan wel het overleggen van stukken kan weigeren. De beslissing van de rechter of een dergelijke weigering al dan niet gerechtvaardigd is, betreft een tussenbeslissing.100. De tussenbeschikking van het hof is echter van geheel andere aard. Het hof heeft zijn op art. 46 lid 6 Wbp gebaseerde verzoek gedaan in het kader van de vraag die Dexia met haar grief 2 aan de orde had gesteld, namelijk of de door haar aan [verweerder] verstrekte overzichten van 22 december 2003 en 11 mei 2005 kunnen worden aangemerkt als volledige overzichten in begrijpelijke vorm in de zin van art. 35 lid 2 Wbp (zie rov. 4.10.1 van de bestreden beschikking).101. Toen het hof aan de beoordeling van deze grief toekwam, had hij de voorvragen —

(i)

of het verzoek ex art. 35 Wbp recht geeft op kopieën en

(ii)

of de rechtbank terecht had geoordeeld dat Dexia geen beroep op de weigeringsgrond als bedoeld in art. 43 sub e toekwam — reeds bevestigend beantwoord.

Dexia had deze voorvragen niet verpakt in de vorm van ‘gewichtige redenen’ voor het weigeren van het geven van inlichtingen dan wel het overleggen van stukken, maar opgeworpen in de vorm van grieven (4 en 5) tegen de beschikking van de rechtbank. Zoals hiervoor — bij de bespreking van de middelonderdelen 2 en 3 — is gebleken, heeft het hof deze grieven m.i. terecht verworpen. Bovendien kon Dexia naar aanleiding van de tussenbeslissing van het hof alsnog op de voet van art. 46 lid 6 Wbp jo. art. 8:29 lid 1 Awb daartegen bezwaar maken, door het aanvoeren van gewichtige redenen tegen 's hofs verzoek aan Dexia tot het geven van inlichtingen.102. Daarmee stuiten de klachten (ook) af op art. 399 Rv.

5.31

Onderdeel 6 keert zich tegen rov. 4.10.10 voor zover het hof aldaar overweegt dat notities van persoonsgegevens die bij derden of bij [verweerder] zelf zijn opgevraagd vallen ‘onder het recht op kennisneming ingevolge art. 35 Wbp’. Het middel klaagt allereerst dat het hof hiermee blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting, indien hij tot uitgangspunt heeft genomen dat de Wbp ook op dit soort notities van toepassing is zonder dat die notities onderdeel uitmaken van een bestand (in de zin van art. 1 sub c Wbp).

5.32

Deze klacht faalt m.i. wegens gebrek aan feitelijke grondslag. Het is juist dat de Wbp in het geval van handmatig verwerkte gegevens103. slechts van toepassing is indien deze gegevens zijn opgenomen in een bestand of zijn bestemd om in een bestand te worden opgenomen. Dit volgt uit art. 2 lid 1 Wbp, welke bepaling de werkingssfeer van de Wbp weergeeft.

M.i. heeft het hof het toepassingsbereik van de Wbp goed onder ogen gezien. In rov. 4.10.10. heeft het overwogen (cursivering van mij, A-G):

‘Evenmin zal het hof Dexia verzoeken om kopieën over te leggen van interne notities die de persoonlijke gedachten van medewerkers van Dexia bevatten en die uitsluitend zijn bedoeld voor intern overleg en beraad, aangezien [verweerder] daarop geen recht heeft (vgl. HR 24 januari 2003, NJ 2003, 491 en artikel 2 lid 2 sub a Wbp). Dat wordt anders als deze notities in een bestand worden opgenomen. Het hof merkt op dat onder bovenbedoelde interne notities niet kunnen worden begrepen notities van persoonsgegevens die Dexia bij derden heeft opgevraagd zoals bij het Bureau Krediet Registratie (BKR), of notities van persoonsgegevens die Dexia heeft opgevraagd bij [verweerder] zelf, bijvoorbeeld in verband met het opstellen van zijn cliëntenprofiel. Laatstbedoelde notities vallen dus wél onder het recht op kennisneming ingevolge artikel 35 Wbp.’

Hoewel deze overwegingen wellicht (tevens) aldus zouden kunnen worden gelezen dat het hof het bestandscriterium niet van toepassing acht op ‘notities van persoonsgegevens die Dexia bij derden heeft opgevraagd of notities van persoonsgegevens die Dexia heeft opgevraagd bij [verweerder] zelf’, meen ik dat het hof dit niet zo heeft bedoeld. Mijn lezing van rov. 4.10.10 vindt bevestiging in 's hofs (eerdere) overweging (4.10.3) ten aanzien van de vraag of bandopnamen van telefoongesprekken al dan niet een bestand vormen of bestemd zijn om te worden opgenomen in een bestand. In die context had het hof immers al ervan blijk gegeven bewust te zijn van de werkingssfeer van de Wbp.

5.33

Tegen deze achtergrond dient 's hofs oordeel — dat de betreffende notities onder het recht op kennisneming in de zin van art. 35 Wbp vallen — kennelijk aldus te worden gelezen dat het hof doelt op notities voor zover deze (reeds) deel uitmaken van een bestand of bestemd zijn om daarin te worden opgenomen. Daarom faalt m.i. ook bij gebrek aan feitelijke grondslag de andere klacht vervat in onderdeel 6, waarmee wordt betoogd dat 's hofs oordeel tevens onjuist is, althans onbegrijpelijk en/of onvoldoende gemotiveerd indien het hof mocht menen dat voor dit soort notities zou gelden dat zij naar hun aard van een bestand deel uitmaken of bestemd zijn om in dat bestand te worden opgenomen. Ten overvloede merk ik op dat uit de eerder geciteerde MvT bij art. 1 sub c blijkt dat in ieder geval niet als bestanden zijn aan te merken de ‘dossierverzamelingen die uitsluitend bestaan uit een hoeveelheid op alfabet gerangschikte dossiers, met losse aantekeningen en min of meer chronologisch geordende documenten van velerlei aard.’104. Zodra echter sprake is van een mogelijkheid om een op zich ongestructureerde dossierverzameling met behulp van enige vorm van automatisering te ontsluiten, is er toch sprake van een gestructureerd bestand waarbij de structuur dan door de parallelle ‘vorm van automatisering’ wordt gevormd.105. Kennelijk en niet onbegrijpelijk is het hof uitgegaan van de mogelijkheid dat de door hem bedoelde notities reeds door middel van enige ‘geautomatiseerde’ methode boven tafel te krijgen en dus te ontsluiten zijn.

5.34

Onderdeel 1. Nu hiervoor is gebleken dat naar mijn mening de onderdelen 2 en 4 falen, moet dit voorwaardelijk voorgestelde onderdeel alsnog aan bod komen.

Onderdeel 1 klaagt dat het hof de devolutieve werking van het appel heeft miskend, althans buiten de grenzen van de rechtsstrijd is getreden, door ondanks het ontbreken van grieven terzake zijdens [verweerder] in te gaan op de (door de rechtbank ontkennend beantwoorde) vragen of art. 35 Wbp recht geeft op kopieën en afschriften van gegevensdragers, en te beslissen dat [verweerder] recht heeft op en belang heeft bij een kopie/afschrift van de door hem met Dexia gesloten overeenkomst en van andere stukken alsmede de transcripties van door Dexia met hem gevoerde en opgenomen telefoongesprekken.106.

5.35

De devolutieve werking van het hoger beroep houdt in dat de behandeling van de zaak door hoger beroep in te stellen in beginsel geheel wordt afgewenteld op de appelrechter. De devolutieve werking van het appel kent twee kanten: een positieve en een negatieve. De positieve zijde van de devolutieve werking is, dat in eerste aanleg aan de orde gestelde maar nog niet behandelde en niet prijsgegeven stellingen door de appelrechter moeten worden behandeld. De negatieve zijde van de devolutieve werking houdt in dat de taak van de rechter in hoger beroep in beginsel is beperkt tot datgene wat in hoger beroep door middel van (tijdige) grieven tegen de bestreden uitspraak is ingebracht. Het onderdeel betoogt dat het hof de negatieve zijde van de devolutieve werking heeft miskend. Om deze klacht te kunnen beoordelen dient eerst de beslissing van de rechtbank te worden ‘opgehaald’.

5.36

De rechtbank had — zoals als eerder in 3.4 vermeld — in haar beschikking overwogen dat Dexia ter voldoening aan het verzoek ex artikel 35 Wbp antwoord moet geven op de vraag of zij persoonsgegevens van [verweerder] verwerkt, en zo ja, hem daarvan een overzicht moet verstrekken dat niet meer hoeft in te houden dan een opsomming van de verwerkte persoonsgegevens (hetgeen volgens de rechtbank, zie rov. 5.10, wil zeggen: ‘de directe identificatiegegevens, NAW-gegevens etc.’) en de aard van eventuele bescheiden of bestanden die daaraan op de een of andere wijze zijn gekoppeld, zonder dat de inhoud van die bescheiden wordt weergegeven. Na ontvangst van dit overzicht kan [verweerder] Dexia desgewenst verzoeken om nadere informatie of inzage in/afschrift van één of meer bescheiden. [verweerder] moet dan tot op zekere hoogte aangeven welk belang hij heeft bij inzage of bij het verstrekken van een kopie van een bepaald stuk. Vervolgens dient Dexia een afweging te maken of zij aan het nadere verzoek van [verweerder] kan voldoen, aldus nog steeds de rechtbank. Het overzicht dat Dexia bij brief van 22 december 2003 aan [verweerder] heeft verstrekt bevat slechts ten dele persoonsgegevens, en voor het overige gegevens die in zeer algemene termen zijn omschreven. Volgens de rechtbank is het overzicht te weinig concreet om [verweerder] in staat te stellen zijn verzoek nader te specificeren. Mede gelet daarop heeft de rechtbank Dexia, op straffe van een dwangsom van € 250,- per dag, bevolen om aan [verweerder] een overzicht van zijn persoonsgegevens te verstrekken, zulks op de voet van artikel 35 Wbp en met inachtneming van hetgeen de rechtbank overigens in haar beschikking heeft overwogen. Ten aanzien van de bandopnamen van telefoongesprekken overwoog de rechtbank aan het slot van rov. 5.12.3 van haar beschikking dat voor zover er al geen sprake is van een bestand, de bandopnamen persoonsgegevens betreffen die kennelijk bestemd zijn om in een bestand te worden opgenomen. Volgens de rechtbank zal Dexia — zodra dat bestand vervaardigd is — aan [verweerder] moeten meedelen of daarin persoonsgegevens met betrekking tot hem voorkomen.

5.37

Naar aanleiding van het hiertegen door Dexia ingestelde hoger beroep heeft het hof in zijn beschikking — kort gezegd — een ruimere uitleg gegeven aan het door Dexia aan [verweerder] te verschaffen ‘overzicht in begrijpelijke vorm’. Zo heeft het hof (zonder dat [verweerder] terzake grieven had opgeworpen107.) geoordeeld dat in het recht op inzage als bedoeld in art. 35 Wbp het recht op kopieën en afschriften van persoonsgegevens (waaronder o.m. het recht op transcripties van opgenomen telefoongesprekken) besloten ligt, behoudens door Dexia te stellen bijzondere omstandigheden; dat [verweerder] ook belang heeft bij de verstrekking van de bedoelde kopieën en transcripties en dat in het algemeen niet kan worden volstaan met een samenvatting van die persoonsgegevens, zonder de precieze context en de details van de verwerking ervan. Hiermee heeft het hof de regel miskend dat de uitspraak (in appel) voor de appellant — in vergelijking met wat hij in eerste aanleg verkreeg — niet tot een ongunstiger resultaat mag leiden en is hij dus (inderdaad) buiten de grenzen van de rechtsstrijd getreden.108. Dit betekent dat middelonderdeel 1 slaagt.

5.38

De aard van deze procedure, waarbij ik in aanmerking neem de blijkens het ontbreken van de verplichting tot procureurstelling door de wetgever bedoelde ‘laagdrempeligheid’ voor de (in casu te [woonplaats] wonende) verzoeker, en ook de omstandigheid dat het Bossche hof de zaak goed ‘kent’, brengen mij ertoe om de Hoge Raad in overweging te geven om, bij vernietiging, de zaak terug te verwijzen naar hetzelfde hof.

6. Conclusie

Mijn conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden beschikking en verwijzing.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

A-G

Beroepschrift 18‑04‑2006

VERZOEKSCHRIFT TOT CASSATIE

Aan de Hoge Raad der Nederlanden

Geeft eerbiedig te kennen,

verzoekster tot cassatie, de naamloze vennootschap DEXIA BANK NEDERLAND N.V., gevestigd te Amsterdam, te dezer zake woonplaats kiezende aan het Noordeinde 33 (2514 GC) te 's‑Gravenhage, ten kantore van mr. R.S. Meijer en mr. B.T.M. van der Wiel, beiden advocaat bij de Hoge Raad der Nederlanden, die als zodanig door verzoekster (hierna: ‘Dexia’) zijn aangewezen om haar in deze cassatieprocedure te vertegenwoordigen en die dit verzoekschrift voor haar ondertekenen en indienen.

Verweerder in dezen is [verweerder], (hierna: ‘[verweerder]’), wonende aan de [adres] te ([postcode]) [woonplaats], die in beide voorafgaande feitelijke instanties in persoon (zonder bijstand van een gemachtigde, advocaat of procureur) heeft geprocedeerd.

Dexia stelt hierbij cassatieberoep in tegen de beschikking van het Gerechtshof te 's‑Hertogenbosch (hierna: ‘het Hof’), gewezen in de zaak met rekestnr. R05/752, tussen Dexia als appellant en [verweerder] als geïntimeerde, uitgesproken op 16 januari 2006.

Dexia legt bij dit verzoekschrift het volledige procesdossier over, bestaande uit:

a.

verzoekschrift (met 13 bijlagen) d.d. 29 november 2004 van [verweerder]

b.

verweerschrift (met 23 bijlagen) d.d. 16 februari 2005 van Dexia

c.

proces-verbaal Rb. 's‑Hertogenbosch d.d. 16 februari 2005

d.

mondeling antwoord (met 13 bijlagen) op verweerschrift Dexia d.d. 16 februari 2005

e.

beschikking Rb. 's‑Hertogenbosch d.d. 13 april 2005

f.

appèlschrift (met 6 bijlagen, inclusief a, b, d en e supra) d.d. 11 juli 2005 van Dexia

g.

verweerschrift (met 29 bijlagen) d.d. 15 september 2005

h.

pleitnota (met 1 bijlage) d.d. 14 november 2005 van Dexia

i.

pleitnota d.d. 14 november 2005 van [verweerder]

j.

proces-verbaal van 's Hofs zitting d.d. 14 november 2005

k.

beschikking van het Hof (nr. R05/752) d.d. 16 januari 2006

l.

aanvullende beschikking van het Hof (cassatieverlof) d.d. 9 februari 2006

Dexia voert tegen 's Hofs beschikking aan het navolgende

Middel van cassatie

Schending van het recht en/of verzuim van essentiële vormen, doordat het Hof heeft overwogen en beslist als in zijn bestreden beschikking is weergegeven, zulks op de volgende, mede in hun onderlinge samenhang in aanmerking te nemen, gronden:

A. Inleiding

1. Feiten (Hof r.o. 4.3.1 jo. Rb. r.o. 2)
1.1

Op 4 december 2000 heeft [verweerder] een effectenleaseovereenkomst met (een rechtsvoorgangster van) Dexia gesloten. Partijen hebben over deze overeenkomst een geschil gekregen. Bij brief van 30 juli 2002 heeft [verweerder] Dexia verzocht om toezending van ‘al zijn stukken c.q. documenten’.1. Bij brief van 28 maart 2003 heeft [verweerder] dit verzoek herhaald.2.

1.2

[verweerder] heeft bij exploot van 3 december 2003 primair de nietigheid van de overeenkomst ingeroepen, subsidiair schadevergoeding gevorderd, en Dexia verzocht hem een overzicht in de zin van art. 35 Wbp toe te sturen, alsmede kopieën van alle gegevens uit zijn dossier.3.

1.3

Bij brief van 22 december 2003 heeft Dexia [verweerder] een overzicht van diens persoonsgegevens toegezonden.4. Bij brieven van 22 januari en 5 februari 2004 heeft [verweerder] laten weten de gegeven inlichtingen onvoldoende te vinden.5. Bij brief van 19 februari 2004 heeft Dexia [verweerder] bericht hem geen kopieën van zijn dossier te zullen verstrekken.6.

1.4

Hierop heeft [verweerder] het CBP bij brief van 24 februari 2004 verzocht terzake te bemiddelen.7. Bij brief van 3 november 2004 heeft het CBP aan [verweerder] bericht niet te verwachten dat verdere bemiddeling iets zal opleveren.8.

2. Het eerdere procesverloop
2.1

Bij verzoekschrift van 29 november 2004 heeft [verweerder] de Rechtbank 's‑Hertogenbosch op grond van art. 46 lid 1 Wbp verzocht om Dexia te bevelen alsnog aan zijn verzoek ex art. 35 Wbp te voldoen.

2.2

Dexia heeft verweer gevoerd. Partijen hebben hun standpunten ter zitting bepleit. De Rechtbank heeft Dexia bij beschikking van 13 april 2005 bevolen een schriftelijk overzicht ex art. 35 lid 2 Wbp te verstrekken met inachtneming van het door haar overwogene. Volgens r.oo. 5.10 hoeft een overzicht niet meer in te houden dat een opsomming van [de door Dexia verwerkte] persoonsgegevens. De meer of anders inhoudende vorderingen van [verweerder] heeft de Rechtbank in haar dictum afgewezen.

2.3

Bij appelschrift van 11 juli 2005 is Dexia tegen voormelde beschikking in hoger beroep gekomen bij Hof 's‑Hertogenbosch. [verweerder] heeft verweer gevoerd, maar geen (incidenteel) appel ingesteld tegen de (voorlopige) afwijzing van zijn verzoeken door de Rechtbank. Ook hebben partijen gepleit aan de hand van overgelegde pleitnotities.

2.4

Bij beschikking van 16 januari 2006 heeft het Hof grieven 1–6 van Dexia (voorzover behandeld) verworpen en Dexia verzocht om uiterlijk op 13 februari 2006 bepaalde schriftelijke inlichtingen en kopieën van stukken aan het Hof, met afschrift aan [verweerder], te verstrekken onder aanhouding van iedere verdere beslissing.

2.5

Bij aanvullende beschikking van 9 februari 2006 heeft het Hof op verzoek van Dexia, onder verwerping van [verweerder]s bezwaren, tegen zijn beschikking van 16 januari 2006 cassatieberoep opengesteld.

B. Klachten tegen de beschikking van het Hof

1. Devolutieve werking van het hoger beroep
1.1. Klacht
1.1.1

In haar beschikking van 13 april 2005 heeft de Rechtbank Dexia bevolen een schriftelijk overzicht als bedoeld in art. 35 lid 2 Wbp aan [verweerder] te verstrekken ‘(…) met inachtneming van hetgeen hierboven is overwogen (…)’.

1.1.2

In r.o. 5.10 heeft de Rechtbank, voorzover in het kader van deze klacht van belang, overwogen: ‘Dat overzicht behoeft niet meer in te houden dan een opsomming van de persoonsgegevens’.

1.1.3

[verweerder] heeft tegen deze beslissing van de Rechtbank niet (incidenteel) geappelleerd (zie § A.2.3 supra). Niettemin oordeelt het Hof:

(i)

dat in artikel 35 Wbp het recht op kopieën en afschriften van [documenten met door Dexia m.b.t. [verweerder] verwerkte] persoonsgegevens, waaronder de overeenkomst en correspondentie van partijen, alsmede het recht op transcripties van opgenomen telefoongesprekken ligt besloten, ongeacht of [verweerder] met de inhoud daarvan reeds bekend is, behoudens door Dexia te stellen bijzondere omstandigheden (r.oo. 4.7.2–4.7.3);

(ii)

dat [verweerder] ook belang heeft bij de verstrekking van de bedoelde kopieën en transcripties (r.oo. 4.7.4–4.7.7);

(iii)

dat in het algemeen niet kan worden volstaan met een samenvatting van de persoonsgegevens, zonder de precieze context en de details van de verwerking ervan (r.o. 4.9.2).

1.1.4

In het verlengde van zijn in § 1.1.3 supra weergegeven oordelen beslist het Hof in r.oo. 4.10.8–4.10.9, met een verwijzing daarnaar in het dictum, meer concreet welke (inlichtingen en) kopieën van documenten/stukken Dexia aan het Hof en/of [verweerder] moet verstrekken. In r.o. 4.10.10 overweegt het Hof weliswaar dat het Dexia niet zal verzoeken de bovenbedoelde transcripties in dit geding over te leggen, maar het handhaaft wel zijn oordeel dat [verweerder] recht heeft op de verstrekking ervan.

1.1.5

Door ondanks het ontbreken van grieven terzake zijdens [verweerder] in te gaan op de (door de Rechtbank ontkennend beantwoorde) vragen of art. 35 Wbp recht geeft op kopieën en afschriften van gegevensdragers, en te beslissen dat [verweerder] recht heeft op en belang heeft bij een kopie/afschrift van de door hem met Dexia gesloten overeenkomst en van de andere t.a.p. bedoelde stukken9. alsmede de [nog te maken] transcripties van door Dexia met hem gevoerde en opgenomen telefoongesprekken, heeft het Hof de grenzen van de rechtsstrijd in hoger beroep miskend.

1.2. Toelichting
1.2.1

Op grond van de negatieve zijde van de devolutieve werking van het hoger beroep (het zgn. grievenstelsel) mag de appelrechter slechts opnieuw oordelen over reeds in eerste aanleg besliste geschilpunten voorzover die in het kader van een grief aan hem zijn voorgelegd danwel op grond van de positieve zijde van de devolutieve werking van het hoger beroep of de openbare orde ambtshalve door hem moeten worden beoordeeld.

1.2.2

De appelrechter mag nimmer ultra petita gaan, dat wil zeggen meer of iets anders toewijzen dan in hoger beroep is gevorderd resp. verzocht. Evenmin is, behoudens incidenteel appel, reformatio in peius, dat wil zeggen appellant met een nadeliger dictum opzadelen dan hij in eerste aanleg heeft gekregen, geoorloofd.10.

1.2.3

Het Hof heeft door te overwegen en te beslissen als weergegeven in § 1.1.3 t/m 1.1.5 supra deze regels miskend. De Rechtbank heeft deze geschilpunten immers niet alleen negatief voor [verweerder] beantwoord (zie §1.1.2 supra), maar daaraan ook een voor [verweerder] in zoverre afwijzend dictum verbonden. Hiertegen is [verweerder] in appel niet opgekomen, zodat de rechtsstrijd in zoverre reeds in zijn nadeel was beslist en geëindigd.

1.3. Voorwaardelijk karakter van middelonderdeel 1

Vanwege het praktische belang en principiële karakter, zowel voor Dexia's overige procesposities als de rechtspraktijk in het algemeen, van de door de onderstaande middel-onderdelen 2 (hebben betrokkenen recht op kopieën van documenten?) en 4 (vormen bandopnamen van telefoongesprekken een bestand?) bestreken kwesties, wordt bovenstaand middelonderdeel 1 door Dexia slechts aangevoerd onder de voorwaarde dat haar middelonderdelen 2 en/of 4 — onverhoopt — zouden falen.

2. De mededeling als bedoeld in art. 35 Wbp
2.1. Klacht
2.1.1

In r.o. 4.7.3 beslist het Hof dat [verweerder] (behoudens door Dexia te stellen bijzondere omstandigheden) op grond van art. 35 Wbp recht heeft‘op kopieën en afschriften van persoonsgegevens’ en ‘transcripties van opgenomen telefoongesprekken’. Blijkens r.o. 4.10.211. doelt het Hof met ‘kopieën en afschriften van persoonsgegevens’ op ‘kopieën (…) van [alle] documenten waarin (…) persoonsgegevens [in casu van [verweerder]]zijn opgenomen’. Het Hof motiveert dit oordeel als volgt:

(i)

het Besluit kostenvergoeding rechten betrokkene Wbp12. (hierna: het Besluit kostenvergoeding) gaat uit van het verstrekken van kopieën en afschriften;

(ii)

de door Dexia voor het (aan [verweerder]) verstrekken van de bedoelde kopieën/afschriften en transcripties te maken kosten en te investeren tijd leveren geen voor haar bevrijdende ‘bijzondere omstandigheden’ op, met name omdat Dexia de (forfaitaire)13. kosten kan verhalen;

(iii)

het is in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk om iemand desgewenst inzage in zijn persoonsgegevens te verschaffen door middel van kopieën en transcripties;

(iv)

van een rechtens te respecteren belang van Dexia om deze stukken niet aan [verweerder] te verstrekken is niet gebleken;

(v)

[verweerder] heeft belang bij kopieën en transcripties om de juistheid en rechtmatigheid van de verwerking van zijn persoonsgegevens te kunnen controleren, mede om — conform de artt. 36 en 46 Wbp — de verbetering of verwijdering daarvan te kunnen verzoeken (r.o. 4.7.5).

2.1.2

Met dit oordeel geeft het Hof blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Op grond van art. 35 Wbp heeft betrokkene immers (slechts) recht op een mededeling houdende een ‘volledig overzicht (…) in begrijpelijke vorm’ van de hem betreffende persoonsgegevens die door de verantwoordelijke worden verwerkt.

2.2. Toelichting14.
2.2.1

De ratio van het recht op een ‘volledig overzicht’ dat art. 35 lid 2 Wbp geeft, is het mogelijk maken voor de betrokkene om vast te stellen of sprake is van juiste en rechtmatige verwerking van gegevens, m.n. om aldus de hem op grond van de artt. 36 en 46 Wbp toekomende rechten tot, kort gezegd, verwijdering of verbetering van gegevens te kunnen uitoefenen. Voor de beantwoording van de vraag of de persoonsgegevens juist zijn verwerkt, is een overzicht hiervan, zonder kopieën van alle (concrete verwerkingen in de) betreffende ‘basisdocumenten’— in beginsel, d.w.z. behoudens bijzondere, juist door de betrokkene te stellen en onderbouwen omstandigheden — voldoende, mede omdat het uitgangspunt mag zijn dat het aldus te verstrekken overzicht van de verwerkingen door de verantwoordelijke waarheidsgetrouw (correct en volledig) is opgemaakt.15. Voor de beantwoording van de vraag of door de verantwoordelijke bij zijn verwerkingen van de betreffende persoonsgegevens aan de rechtmatigheidseisen van m.n. de artt. 6–15 Wbp is voldaan, zullen — anders dan het Hof in r.oo. 4.7.5 en 4.9.2 overweegt — kopieën van alle (concrete verwerkingen in de) ‘basisdocumenten’ in beginsel evenmin relevant althans noodzakelijk zijn. Immers, naast zo'n ‘volledig overzicht’, wordt in de aan de betrokkene te verstrekken mededeling door 35 lid 2 Wbp een omschrijving vereist van het doel of de doeleinden van de verwerking, de categorieën gegevens resp. ontvangers en de beschikbare herkomstinformatie. Behoudens bijzondere, juist door de betrokkene te stellen en onderbouwen omstandigheden biedt deze verplichte, aanvullende informatie in de mededeling van de betrokkene voldoende materiaal voor zijn controle op de naleving van de rechtmatigheidseisen, welke immers zien op (kort gezegd) doelconformiteit, geoorloofde categorieën en beveiliging van de verwerkingen.

2.2.2

Art. 12 van Richtlijn 95/46/EG, waarop art. 35 Wbp is gebaseerd, bepaalt voorzover relevant dat het recht van toegang aan betrokkene moet worden gegeven ten aanzien van ‘uitsluitsel omtrent het al dan niet bestaan van verwerkingen van hem betreffende gegevens (…)’ en ‘verstrekking, in begrijpelijke vorm, van de gegevens die zijn verwerkt, (…).’ In de considerans van de Richtlijn valt te lezen dat ‘(…) een ieder over het recht moet kunnen beschikken toegang te verkrijgen tot de gegevens die het voorwerp van een verwerking vormen en hemzelf betreffen, zodat hij zich van de juistheid en de rechtmatigheid van de verwerking ervan kan vergewissen (…).’16. De Richtlijn gaat aldus niet uit van een recht op kopieën en afschriften van alle documenten die persoonsgegevens bevatten en transcripties van opgenomen telefoongesprekken, maar (slechts) van een met het oog op bedoelde verificatie begrijpelijk overzicht van de verwerkte persoonsgegevens.

2.2.3

Art. 35 Wbp spreekt van een mededeling aan de betrokkene of ‘hem betreffende persoonsgegevens’ worden verwerkt, die, indien bevestigend, op grond van lid 2‘een volledig overzicht daarvan in begrijpelijke vorm (…)’ bevat. Ook de tekst van art. 35 Wbp biedt aldus geen steun voor de opvatting dat de betrokkene recht heeft op kopieën van alle betreffende (verwerkingen in de) basisdocumenten. Volgens een redelijke wetsuitleg, conform het normale spraakgebruik,17. moet onder ‘overzicht’ worden verstaan ‘samenvatting’, nu de Wbp hiervan geen afwijkende definitie bevat. Uit de Memorie van Toelichting blijkt bovendien dat art. 35 lid 2 Wbp beoogt aan te sluiten bij (en dus niet verder te gaan dan) de Richtlijn.18.

2.2.4

Uit de Memorie van Toelichting blijkt ook dat art. 35 lid 2 Wbp aansluit bij art. 29 van de Wet Persoonsregistraties (hierna: WPR), de voorganger van de Wbp. Art. 29 lid 2 WPR bepaalde dat ‘(…) de houder de verzoeker desverlangd (…) schriftelijk een volledig overzicht (…) ter beschikking (…)’ stelt. Uit de parlementaire geschiedenis volgt dat hiermee geen recht op kopieën en afschriften is gegeven: de houder zal slechts ‘(…) opgave moeten doen van alle gegevens die over de betrokkene in de registratie voorkomen.’19.

2.2.5

Implementaties van de Richtlijn in andere landen geven de betrokkene evenmin recht op kopieën van de documenten waarin zijn persoonsgegevens zijn verwerkt. De Belgische Wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer geeft de betrokkene in art. 10 sub b recht op ‘verstrekking in begrijpelijke vorm van de gegevens zelf die worden verwerkt’.20. De Duitse Bundesdatenschutzgesetz geeft de betrokkene in § 34 recht op ‘Auskunft über seine personenbezogenen Daten’. De Engelse Data Protection Act 1998 geeft in art. 7 lid 1 sub c individuen het recht ‘to have communicated to him in an intelligible form the information constituting any personal data.’ De Court of Appeal heeft uitgemaakt dat hierin geen recht op kopieën van verwerkingen besloten ligt.21. Ook art. 39 l4o van de Franse loi relative a informatique, aux fichiers et aux libertés geeft slechts recht op ‘La communication, sous une forme accessible, de données è caractère personel’.22. Kortom, net als in art. 35 Wbp en art. 12 Richtlijn gaat het ook in de genoemde implementatie-wetgeving steeds om informatie over de verwerkte persoonsgegevens zelf en dus niet om de gegevensdragers waarin deze zijn verwerkt.

2.2.6

Voorts is in de lagere rechtspraak steun te vinden voor het standpunt dat een overzicht op grond van art. 35 Wbp geen kopieën van (de documenten met de) verwerkingen inhoudt. Zo oordeelt Hof Arnhem dat ‘in het recht op informatie als bedoeld in artikel 35 WBP niet het recht op kopieën besloten’ ligt.23.Evenzo de Rechtbanken te Utrecht,24. Breda,25. Arnhem, 26. Amsterdam27. en 's‑Gravenhage.28.

2.2.7

Ook de literatuur biedt steun voor de gedachte dat art. 35 Wbp de betrokkene geen recht geeft op kopieën van (de documenten met de) verwerkingen. Van den Bergen gaat ervan uit dat een overzicht zonder kopieën in beginsel voldoende is.29. Ook Rank en Haasjes hebben verdedigd dat art. 35 Wbp geen recht op afschriften geeft.30. Naar aanleiding van de andersluidende opvatting van het CBP heeft Berkvens eveneens betoogd dat geen recht op kopieën bestaat.31. Zwenne en Webbink hebben zich hierbij aangesloten. 32.

2.2.8

Zowel de ratio en geschiedenis van, als de rechtspraak en literatuur over art. 35 Wbp en de (implementatie in andere landen van de) richtlijn die daaraan ten grondslag ligt ondersteunen derhalve Dexia's standpunt dat dit artikel (in beginsel slechts) recht geeft op een overzicht van de verwerkte persoonsgegevens, maar (behoudens uitzonderlijke omstandigheden) niet op kopieën van alle (documenten met de) verwerkingen ervan. 's Hofs beroep op het Besluit kostenvergoeding dwingt geenszins tot een andere conclusie. Dit besluit regelt de hoogte van de kostenvergoeding waarop de verantwoordelijke recht heeft bij een verzoek van de betrokkene op grond van art. 35 Wbp. Het besluit spreekt in art. 2 van een ‘bericht’, waarmee kennelijk hetzelfde wordt bedoeld als met een ‘mededeling’, de term die art. 35 Wbp gebruikt. Art. 2 stelt de vergoeding op een maximum van € 4,50, afhankelijk van het aantal pagina's (a € 0,23) van het bericht of de redelijke kosten van een bericht op een andere gegevensdrager. Dit alles biedt geen steun voor de gedachte dat een bericht uit kopieën of afschriften van alle (documenten met) verwerkingen moet bestaan. Art. 3 voorziet in een (bijzondere) vergoeding met een maximum van € 22,50 voor het geval dat het bericht (mede) bestaat uit een afschrift van meer dan 100 pagina's of naar haar aard moeilijk toegankelijke gegevensverwerking. Art. 3 houdt aldus (slechts) rekening met de mogelijkheid dat het bericht (mede) bestaat uit afschriften van verwerkingen, maar dwingt geenszins tot de conclusie dat de betrokkene recht op afschriften van alle door de verantwoordelijke gehouden (documenten met) verwerkingen heeft.

2.2.9

's Hofs argumenten ten aanzien van Dexia's mogelijkheid tot (forfaitair, gemaximeerd) kostenverhaal en de ‘maatschappelijke gebruiken’ kunnen naar hun aard niet afdoen aan de onjuistheid van zijn hier bestreden oordeel, nu dit een rechtsoordeel is. De geringe hoogte van de maximale kostenvergoeding volgens de artt. 2 en 3 van het Besluit, ondersteunt bovendien veeleer Dexia's standpunt dat in de regel volstaan kan worden met het verstrekken van een overzicht van de verwerkte persoonsgegevens, onverlet de keuzevrijheid van de verantwoordelijke om een beperkt aantal kopieën te verstrekken.

Voorts blijkt uit 's Hofs beschikking (ook indien gelezen in het licht van de gedingstukken) niet voldoende kenbaar en/of gemotiveerd waarop zijn oordeel over hetgeen in het maatschappelijk verkeer inzake het verstrekken van kopieën en transcripties gebruikelijk is, feitelijk en/of rechtens is gebaseerd. Mede gezien het in § 2.2.6–2.2.7 supra gestelde, kan dit oordel niet op een algemene ervaringsregel of feit van algemene bekendheid zijn gebaseerd, hetgeen temeer klemt gelet op de in casu door Dexia (als zodanig onweersproken) gestelde kosten en verstoring van haar bedrijfsvoering die het maken en verstrekken van de door [verweerder] verzochte kopieën en transcripties met zich zou brengen (zie nader bij onderdeel 3).

Zulks bood en biedt tevens — anders dan het Hof in r.o. 4.7.3 (slot) overweegt — wel degelijk een voldoende onderbouwing van Dexia's hierbij rechtens te respecteren belang: voor haar maakt het immers groot verschil of zij slechts de boven-forfaitaire kosten van het verstrekken van een overzicht dan wel (daarenboven) die van kopieën, afschriften en transcripties moet dragen.

2.3. Gevolgen slagen klacht

Het slagen van deze klacht vitieert ook r.oo. 4.7.4–4.7.7, 4.9.2, 4.10.2, 4.10.3, 4.10.8 en 4.10.9, alsmede het dictum.

3. Dexia's beroep op art. 43 sub e Wbp
3.1. Klacht
3.1.1

In r.o. 4.8 verwerpt het Hof Dexia's beroep op art. 43 sub e Wbp. Art. 43 sub e Wbp geeft een verantwoordelijke, zoals Dexia, het recht om een verzoek van een betrokkene (zoals [verweerder]) op grond van art. 35 Wbp naast zich neer te leggen ‘voor zover dit noodzakelijk is in het belang van (…,) de bescherming (…) van de rechten en vrijheden van anderen.’ Onder die ‘anderen’ valt namelijk tevens de verantwoordelijke.33.

3.1.2

Dexia heeft aan haar beroep op art. 43 sub e Wbp onder meer het volgende ten grondslag gelegd34. dat

(i)

de aan inwilliging van zo'n verzoek verbonden administratieve lasten voor Dexia een reden kunnen zijn voor weigering en zijn dat in dit geval ook, omdat zij mede door de veelheid van de aan haar gerichte verzoeken (>3.900) onevenredig hoog zijn (enkele honderdduizenden euro's) en haar normale bedrijfsvoering dreigen te frustreren (appelschrift § 75–83);

(ii)

[verweerder]s verzoek is goeddeels gericht op hem reeds bekende (m.n. door Dexia al verstrekte) gegevens (appelschrift § 69);

(iii)

de kennelijke onevenredigheid tussen [verweerder]s belang bij inwilliging van zijn verzoek en het nadeel dat Dexia daardoor zou lijden, mede gezien de mogelijkheid voor [verweerder] om in een procedure tegen Dexia i.v.m. zijn vernietigingspoging t.a.v. de overeenkomst een beroep op de artt. 21–22 en 843a Rv te doen (appelschrift o.a. § 56–66; 87–89).

3.1.3

Nadat het Hof in r.o. 4.6.3 Dexia's beroep op de artt. 3:13 jo. 15 BW — hoewel in abstracto mogelijk geoordeeld in r.o. 4.6.2 — had verworpen, zonder daarbij evenwel in te gaan op het aspect van ‘kennelijke onevenredigheid van belangen’, neemt het Hof in r.o. 4.8.2 tot uitgangspunt dat het verzoek van [verweerder] (enkel) moet worden beoordeeld als een individueel verzoek. In r.o. 4.8.3 overweegt het Hof in aansluiting hierop dat beslissend is ‘(…) of door inwilliging van het enkele verzoek van [verweerder] de administratieve lasten zodanig disproportioneel zijn dat Dexia in één van haar rechten en vrijheden wordt aangetast of dreigt te worden aangetast.’ Hierna verwerpt het Hof Dexia's beroep op art. 43 sub e Wbp. Het overweegt hiertoe dat niet aannemelijk is dat het verzoek van [verweerder] tot disproportionele lasten leidt.

3.1.4

Deze overwegingen geven hetzij blijk van een onjuiste rechtsopvatting, hetzij zijn zij onbegrijpelijk althans onvoldoende gemotiveerd. Anders dan het Hof tot uitgangspunt heeft genomen kan het feit dat een verantwoordelijke tevens min of meer tegelijkertijd door een zéér groot aantal andere betrokkenen benaderd wordt met qua strekking en motivatie overeenkomstige, vérstrekkende — mede met het oog op (mogelijke) versterking van de eigen processuele positie tegenover de verantwoordelijke gedane — verzoeken ex art. 35 Wbp, een rol spelen bij de bevestigende beantwoording van de vraag of de honorering van zo'n verzoek van een bepaalde betrokkene door de verantwoordelijke wegens het voor hem disproportioneel belastende karakter ervan mag worden geweigerd. Indien het Hof dit niet mocht hebben miskend, had het Hof in de motivering van zijn hier bestreden beslissing in ieder geval (duidelijker) tot uitdrukking moeten brengen waarom de door Dexia aangevoerde omstandigheden (zie § 3.1.2) een beroep op art. 43 sub e Wbp niet kunnen dragen.

3.2. Toelichting
3.2.1

In essentie is hier de vraag aan de orde of bij de (misbruik)toetsing aan art. 43 sub e Wbp gewicht toekomt aan het feit dat en de reden waarom er massaal gestandaardiseerde verzoeken ex art. 35 Wbp bij Dexia worden ingediend alsmede aan de (minst genomen veronderstellenderwijs) vaststaande feiten dat de inwilliging hiervan aan Dexia honderduizenden euro's zou kosten, haar normale bedrijfsvoering zou frustreren alsmede (mogelijk) afbreuk zou doen aan haar processuele positie tegenover de verzoekers. Het Hof had deze omstandigheden bij de toetsing van Dexia's bezwaren/verweren aan art. 43 sub e Wbp jo. art. 3:13 (en 15) BW en art. 843a Rv niet buiten beschouwing mogen laten, althans is ontoereikend zijn motivering waarom daarmee — mede ten aanzien van [verweerder]s verzoek — geen sprake zou zijn van disproportionele, haar rechten en vrijheden ondermijnende lasten.

3.2.2

Voor de vraag of sprake is van de in art. 43 sub e Wbp bedoelde ‘noodzakelijke bescherming’ vormt ook het gegeven dat Dexia dermate zwaar belast wordt door de inwilliging van zo'n veelheid aan soortgelijke verzoeken van derden en de daarvan mogelijkerwijs uitgaande ondermijning van haar procespositie, een relevante en dus in aanmerking te nemen omstandigheid. Het verzoek van [verweerder] staat nu eenmaal niet op zichzelf en vindt (net als bij die duizenden andere, soortgelijke verzoeken) zijn grond minst genomen goeddeels in de onvrede van [verweerder] (e.a.) over het rendement van de met Dexia gesloten effectenleasecontracten en niet in enige concrete — door [verweerder] ten processe ook niet gestelde laat staan door hem of het Hof geadstrueerde — aanleiding tot twijfel over de juistheid of rechtmatigheid van zijn door Dexia verwerkte persoonsgegevens. De vraag of het voor Dexia in de zin van art. 43 sub e Wbp noodzakelijk is dit verzoek te kunnen weigeren vanwege de disproportionaliteit van de daardoor veroorzaakte lasten,35. kan niet los worden gezien van de veelheid en achtergrond van dergelijke verzoeken aan Dexia. Dit één en ander is immers medebepalend voor de waardering van Dexia's belangen (resp. rechten en vrijheden) bij het afwijzen van individuele verzoeken. In de door het Hof gehanteerde strikt individugewijze toetsing zouden deze op zich zonder meer rechtens relevant te achten belangen van Dexia — ondanks het (minst genomen veronderstellenderwijs) vaststaande, voor Dexia uiterst belastende karakter van aldus geïnspireerde, massale verzoeken — bovendien nooit kunnen meewegen.

3.2.3

Met betrekking tot Dexia's beroep op [verweerder]s doorkruising via art. 35 Wbp van de waarborgen die art. 843a Rv en art. 6 EVRM (equality of arms) haar bieden tegen een ‘fishing expedition’ van hem als haar potentiële processuele wederpartij, geldt nog dat — anders dan het Hof kennelijk heeft geoordeeld — zo'n beroep resp. belang in het kader van de toetsing aan art. 43 sub e Wbp mee mag wegen. Hieraan doet niet af dat de mogelijkheid van toepassing van de procedure van art. 843a Rv in het algemeen niet zonder meer aan de toepassing van art. 35 Wbp in de weg staat (vgl. 's Hofs ro. 4.6.3, 9e en 10e volzin). 's Hofs oordeel t.a.p. dat art. 843a Rv de toepassing van art. 35 Wbp niet op enigerlei wijze kan belemmeren of inkorten, is derhalve — in zijn algemeenheid — onjuist.

3.3. Gevolgen slagen klacht

Het slagen van een klacht op dit punt zou ook de derde volzin van r.o. 4.8.3, ro. 4.9 en r.o. 4.10 vitiëren, alsmede het dictum.

4. Bandopnamen van telefoongesprekken zijn geen bestand
4.1. Klacht
4.1.1

In r.o. 4.10.3 (zie ook r.oo. 4.7.3 t/m 4.7.7) verwerpt het Hof Dexia's stelling/verweer dat haar bandopnamen van telefoongesprekken (met klanten als [verweerder]) geen bestand vormen in de zin van art. 1 sub c Wbp en ook niet bestemd zijn om in zo'n bestand te worden opgenomen, zodat op grond van art. 2 lid 1 Wbp de bandopnamen buiten het bereik van de Wbp vallen en [verweerder] dus geen aanspraak heeft op transcripties ervan.36.

4.1.2

Het Hof motiveert deze verwerping met de overweging dat Dexia, ondanks haar stelling dat ze ongestructureerd en niet gemakkelijk toegankelijk zijn, deze banden bewaart met het oog op haar proces- of bewijspositie. Slechts daarom gaat het Hof ervan uit dat de banden een ontsluiting hebben waardoor deze volgens bepaalde criteria toegankelijk zijn.

4.1.3

's Hofs bovenbedoelde overweging en beslissing geven hetzij blijk van een onjuiste rechtsopvatting, hetzij zijn zij onbegrijpelijk althans onvoldoende gemotiveerd. Indien het Hof heeft miskend dat van een bestand in de zin van de Wbp eerst sprake is indien het gaat om een gestructureerd geheel van persoonsgegevens dat volgens bepaalde criteria (gemakkelijk) toegankelijk is, resp. systematisch is aangelegd met het oog op doeltreffende raadpleging aan de hand van bepaalde criteria,37. is het uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting. Indien het Hof wel is uitgegaan van een juiste rechtsopvatting ter zake van dit begrip, is het oordeel dat Dexia's betreffende bandopnamen van telefoongesprekken een bestand vormen zonder nadere toelichting onbegrijpelijk althans onvoldoende gemotiveerd.

4.2. Toelichting
4.2.1

Art. 1 Wbp definieert sub c een bestand als ‘elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens (…) dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen.’ Ter zake van de bandopnamen van telefoongesprekken heeft Dexia — onweersproken — gesteld (verweerschrift § 29–31; appelschrift § 94–99):

(i)

Dexia zou eerst — aan de hand van de door een cliënt/verzoeker op te geven data — de banden moeten traceren waarop — mogelijk — telefoongesprekken met hem zijn te vinden;38.

(ii)

Dexia zou vervolgens de gehele betreffende banden moeten afluisteren om de gesprekken met die bepaalde cliënt/verzoeker te kunnen vinden;

(iii)

Dexia heeft terzake namelijk geen beschikking over een ‘zoekfunctie’.

4.2.2

Uit deze stellingen kan niet anders worden afgeleid dan dat Dexia weliswaar banden voorhanden heeft met opgenomen gesprekken met cliënten, maar dat slechts door het volledig afluisteren van alle (eventueel door opgegeven data in aantal beperkte) banden vast te stellen is of en, zo ja, hoeveel resp. welke telefoongesprekken met een bepaalde cliënt/verzoeker zijn opgenomen. Het Hof heeft — mede bij gebreke van concrete tegenspraak door [verweerder] — niet kenbaar, laat staan gemotiveerd, vastgesteld dat deze beschrijving door Dexia van de door haar bewaarde bandopnamen onjuist of onvolledig zou zijn.

4.2.3

Op grond van het vorenstaande valt niet in te zien dat er bij de ‘bandenverzameling’ van Dexia sprake zou zijn van een gestructureerd geheel dat volgens bepaalde criteria aangelegd resp. relatief gemakkelijk toegankelijk is. Het Hof motiveert zijn tegenovergestelde oordeel in feite slechts met de stelling dat, als iets überhaupt — ongeacht de daarvoor benodigde tijd, kosten en moeite — vindbaar is, er dus sprake is van een ontsluiting en dus ook van een ‘bestand’. Deze redenering is niet sluitend: immers ook — zoals in dit geval voor Dexia noodzakelijk zou zijn — zeer tijdrovend, hand- en gehoormatig ‘voor de voet op’ zoeken in een niet aan de hand van bepaalde criteria aangelegd en gestructureerd en evenmin met (technische) hulpmiddelen eenvoudig(er) ‘per betrokkene’ toegankelijk gemaakte opslag van gegevens, kan tot resultaat leiden, zonder dat alsdan — in de zin van de Wbp — sprake is van een ‘bestand’.

5. Bevel tot verstrekken stukken
5.1. Klacht
5.1.1

In r.oo. 4.10.8–4.10.9 beslist het Hof — in de vorm van een ‘verzoek’ ex art. 46 lid 6 Wbp — dat door Dexia aan het Hof een aantal t.a.p. omschreven inlichtingen en kopieën van stukken dient te worden verstrekt. In het dictum bepaalt het Hof dat deze inlichtingen en stukken door Dexia ook in afschrift aan [verweerder] dienen te worden gestuurd.

5.1.2

Hoewel het Hof dit ‘verzoek’ resp. deze beslissing baseert op art. 46 lid 6 Wbp, houdt dit tevens de facto reeds een toewijzing van een deel van het oorspronkelijk door [verweerder] gevorderde in en bovendien een verwerping bij voorbaat van Dexia's mede als gewichtige bezwaren in de zin van art. 8:29 Awb te kwalificeren resp. te herformuleren verweren, waarop de bovenstaande middelonderdelen 2 ([verweerder] heeft geen recht op afschriften) en 3 (Dexia mag zich op art. 43 sub e Wbp beroepen) ontwikkelde cassatieklachten zien.

5.1.3

Hiermee geeft het Hof blijk van een onjuiste rechtsopvatting of heeft het een onbegrijpelijke althans onvoldoende gemotiveerde beslissing gegeven. Dexia verwijst terzake mede naar haar in de onderdelen 2 en 3 ontwikkelde klachten.

5.2. Toelichting
5.2.1

In deze bestreden beschikking doet zich de bijzonderheid voor dat het Hof — hoewel het in zijn dictum iedere verdere beslissing aanhoudt en geen bij voorraad uitvoerbare toewijzing van (een deel van) [verweerder]s verzoek heeft opgenomen — op grond van art. 46 lid 6 Wbp een instructiemaatregel ten laste van Dexia treft die inhoudelijk samenvalt met de definitieve althans onomkeerbare toewijzing van een groot deel van het door [verweerder] gevorderde. Zie hiertoe m.n. de door het Hof in r.o. 4.10.8–4.10.9 sub 1, 3–6, 10 en 16 opgevraagde afschriften. Op grond van art. 46 lid 6 Wbp jo. art. 8:29 Awb kan Dexia, indien daarvoor gewichtige redenen zijn, het geven van inlichtingen dan wel het overleggen van stukken weigeren. Dexia heeft zulke gewichtige redenen reeds aangevoerd in de vorm van de door haar huidige middelonderdelen 2 en 3 bestreken verweren, welke zij — zonodig — nader zou kunnen en willen onderbouwen.

5.2.2

Voorzover de hier bestreden beslissingen ex art. 46 lid 6 Wbp mede zijn gebaseerd op 's Hofs eerdere verwerping van Dexia's in haar huidige middelonderdelen 2 en 3 weer aan de orde gestelde verweren en daarom dan wel op andere gronden geoordeeld zou moeten worden dat Dexia zich niet meer op grond van art. 8:29 Awb tegen de beslissingen bij het Hof zelf kan verzetten, is zij gedwongen hiertegen thans in cassatie op te komen,39. op de gronden die zij in de onderdelen 2 en 3 heeft aangevoerd.

6. Notities buiten bestand
6.1. Klacht
6.1.1

In de laatste alinea van r.o. 4.10.10 overweegt het Hof dat notities van persoonsgegevens die bij derden of bij [verweerder] zelf zijn opgevraagd vallen ‘onder het recht op kennisneming ingevolge artikel 35 Wbp.’

6.1.2

Deze overweging geeft hetzij blijk van een onjuiste rechtsopvatting, hetzij is zij onbegrijpelijk althans onvoldoende gemotiveerd. Zij geeft blijk van een onjuiste rechtopvatting indien het Hof tot uitgangspunt heeft genomen dat de Wbp ook op dit soort notities van toepassing zou zijn voorzover zij geen onderdeel zouden uitmaken van een bestand. Blijkens art. 2 lid 1 Wbp is deze wet immers alleen van toepassing voorzover de betreffende gegevens in een bestand zijn verwerkt. Zulks geldt ongeacht van wie de gegevens afkomstig zijn resp. door wie de notities terzake zijn opgesteld. Zij is tevens onjuist, onbegrijpelijk althans onvoldoende gemotiveerd indien het Hof van oordeel mocht zijn dat voor dit soort notities zou gelden dat zij naar hun aard van een bestand deel uitmaken of bestemd zijn om in een bestand te worden opgenomen.

6.2. Toelichting
6.2.1

In de tweede alinea van r.o. 4.10.10 gaat het Hof in op de status van ‘interne notities die de persoonlijke gedachten van medewerkers van Dexia bevatten en die uitsluitend zijn bedoeld voor intern overleg en beraad’. Het Hof oordeelt dat [verweerder] op dergelijke stukken geen recht heeft omdat de Wbp niet van toepassing is op verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van activiteiten met uitsluitend persoonlijke doeleinden maar dat dit anders wordt indien deze notities in een bestand worden opgenomen.

6.2.2

Het Hof meent kennelijk dat voor andere notities iets anders zou gelden. Naar het oordeel van Dexia maakt het Hof hiermee een onjuist onderscheid: als een geen sprake is van opname in een bestand, is toepassing van de Wbp hoe dan ook niet aan de orde (art. 2 lid 1 Wbp), evenals wanneer er sprake is van verwerkingen ten behoeve van uitsluitend persoonlijke doeleinden (art. 2 lid 2 sub a Wbp).

Dexia verzoekt de Hoge Raad eerbiedig om op grond van het bovenstaande cassatiemiddel 's Hofs daarbij bestreden beschikking te vernietigen, met zodanige verdere voorziening, mede ten aanzien van de kosten, als de Hoge Raad juist zal achten.

Ingediend in 9-voud.

Den Haag, 18 april 2006

Advocaten

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.