HR, 26-05-2000, nr. C98/285HR

Thans eiser tot cassatie (verder: [eiser]) komt op tegen het tussenvonnis van de Kantonrechter te Rotterdam van 22 augustus 1997, bij welk vonnis werd geoordeeld dat zijn vorde-ring tegen thans verweerster in cassatie (verder: Eneco) vooralsnog niet was komen vast te staan en waarbij hij met bewijs werd belast, alsmede tegen het op dat tussenvonnis voortbouwende eindvonnis van 20 maart 1998 waarbij zijn vorde-ring werd afgewezen na de constatering dat hij in dat bewijs niet was geslaagd.

Aangezien het in casu gaat om een cassatieberoep tegen een tussen- en een eindvonnis van een kantonrechter kan niet worden geklaagd over "schending van het recht"; art. 100 RO laat dat niet toe. Over onbegrijpelijkheid van de motivering kan wel worden geklaagd; kan een motiveringsklacht niet worden beoordeeld zonder daarin mede te betrekken de juistheid van de rechtsopvattingen waarvan de kantonrechter is uitgegaan, dan stuit de klacht eveneens af op art. 100 RO. Dat art. 100 RO een vreemde bepaling is met ongewenste consequenties, is al vaak genoeg betoogd. Ik volsta hier met een verwijzing naar de conclusie van mijn oud-ambtgenoot Vranken (met verdere verwij-zingen) voor Uw arrest van 13 december 1996, NJ 1998, 46, m.nt. HJS. Art. 100 RO is ook een moeilijk te hanteren bepa-ling omdat niet goed is af te bakenen wanneer een klacht wel of niet door de bepaling wordt bestreken. Bij de bespreking van het middel moet onder ogen worden gezien of het middel zuivere motiveringsklachten bevat en of die klachten slagen. Eerst geef ik een overzicht van de feiten en van het verloop van het geding.

Tussen partijen staat het volgende vast:

[Eiser] heeft gevorderd Eneco te veroordelen tot betaling van f 1.724,95 (met rente en kosten), waarvan f 1.130.02 als schadevergoeding wegens wanprestatie en f 594,93 uit onver-schuldigde betaling. Hij stelde daartoe dat Eneco wanprestatie heeft gepleegd door de levering van gas en energie met ingang van 5 december 1996 te stoppen en dat de daardoor veroorzaak-te, door Eneco te vergoeden, schade moet worden begroot op twee maanden huur nu hij, [eiser], in de bewuste periode geen gebruik heeft kunnen maken van zijn huurwoning. [Eiser]s vorde-ring uit onverschuldigde betaling betreft de door [eiser] onder protest betaalde door Eneco verzonden "fraudenota" van

De Kantonrechter heeft in het gewraakte tussenvonnis van 22 augustus 1997 als volgt geoordeeld:

Bij eindvonnis heeft de Kantonrechter, zoals gezegd, [eiser]s vordering afgewezen na te hebben overwogen dat [eiser] niet in het hem opgedragen bewijs was geslaagd.

[Eiser] heeft tijdig cassatieberoep ingesteld. Tegen Eneco is verstek verleend.

Het cassatiemiddel

Het middel richt zich tegen de hiervoor geciteerde rechtsoverweging van het tussenvonnis; het acht "dit vonnis en de motivering daarvan onbegrijpelijk" zowel ten aanzien van de vordering uit onverschuldigde betaling als ten aanzien van de vordering wegens wanprestatie. Middelonderdeel A licht deze "motiveringsklacht" nader toe ten aanzien van eerstgenoemde vordering, middelonderdeel B ten aanzien van de andere vorde-ring.

Middelonderdeel A stelt voorop dat de ontvanger van een betaling, in casu Eneco, feiten en omstandigheden moet stellen en bewijzen waardoor de rechtsgrond voor de betaling kan komen vast te staan zodat de Kantonrechter Eneco had moeten belasten met het bewijs van de stellingen die aan "haar vorderingen" ten grondslag liggen. Geklaagd wordt dat de Kantonrechter het tussenvonnis niet naar behoren met redenen heeft omkleed door niettemin de bewijslast bij [eiser] te leggen zonder dat op enige wijze te motiveren.

Voorzover het middelonderdeel beoogt te klagen dat de Kantonrechter is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting omtrent de bewijslastverdeling, stuit het af op art. 100 RO. Overigens zou de rechtsklacht ook bij toepasselijkheid van art. 99 RO falen: het kennelijk door de Kantonrechter gehan-teerde uitgangspunt dat volgens de hoofdregel van art. 177 Rv. [eiser] dient te stellen en bij betwisting te bewijzen dat zijn betaling zonder rechtsgrond was, is juist nu volgens deze hoofdregel de partij die zich beroept op rechtsgevolgen van door hem gestelde feiten, de bewijslast van die feiten draagt. Het komt mij voor dat de klacht dat de Kantonrechter had moeten motiveren waarom hij de bewijslast - in afwijking van de hoofdregel van bewijslastverdeling - bij [eiser] legde, eveneens afstuit op art. 100 RO nu deze klacht reeds gezien haar formulering en het expliciet aan haar ten grondslag gelegde uitgangspunt dat de bewijslast in beginsel op Eneco rustte, niet kan worden beoordeeld zonder daarin mede te betrekken de juistheid van het kennelijk door de Kantonrechter gehanteerde en door het middelonderdeel gewraakte uitgangspunt dat de bewijslast volgens genoemde hoofdregel van bewijslast-verdeling op [eiser] rustte. Voorts ziet het middelonderdeel eraan voorbij dat in de bestreden overwegingen is aangegeven dat [eiser] met het bewijs is belast omdat zijn vordering gezien de gemotiveerde betwisting niet is komen vast te staan en dat de rechter niet is gehouden nader te motiveren waarom hij de bewijslast verdeelt conform de hoofdregel van art. 177 Rv., terwijl overigens evenmin steeds een bijzondere motive-ringsplicht op de rechter rust wanneer hij op grond van het slot van art. 177 Rv. van die hoofdregel afwijkt. Zie Uw arrest van 31 oktober 1997, NJ 1998, 85.

Middelonderdeel B betoogt met betrekking tot de vordering tot schadevergoeding wegens wanprestatie dat de Kantonrechter had moeten beoordelen of aan Eneco (die weigerde de leverantie van energievoorziening te hervatten zolang de zogenaamde "fraudenota" niet werd betaald) ter zake van haar leverings-verplichting een opschortingsrecht toekwam wegens haar vorde-ring van f 594,93 op [eiser]; geklaagd wordt dat het bestreden tussenvonnis niet naar behoren is gemotiveerd nu de Kanton-rechter zulks heeft nagelaten, althans zich slechts heeft beperkt tot de vraag of de vordering bestond.

Dit middelonderdeel faalt reeds omdat het eraan voorbij-ziet dat de Kantonrechter in de bestreden overwegingen wel degelijk heeft geoordeeld dat aan Eneco een opschortingsrecht toekwam. Daarbij teken ik aan dat de bestreden overwegingen aldus moeten worden gelezen dat de Kantonrechter voorshands heeft gehonoreerd het met produkties gestaafde verweer van Eneco dat zij (Eneco) gezien de in de woning van [eiser] aang-etroffen gevaarlijke, clandestiene, meter op grond van haar algemene voorwaarden was gerechtigd tot opschorting van haar energieleveranties en voorts tot de aan [eiser] bij de "fraude-nota" in rekening gebrachte bedragen en derhalve tevens tot opschorting van haar leveranties totdat die bedragen waren voldaan. Voorzover het middelonderdeel beoogt te klagen dat de Kantonrechter heeft miskend dat pas sprake is van een opschor-tingsrecht ingeval is voldaan aan de vereisten van art. 6:52 BW en dat er sprake is van strijd met art. 6:236 aanhef en onder c BW voorzover de algemene voorwaarden en verdergaande bevoegdheid tot opschorting toekennen, stuit deze klacht - wat er overigens van zij - reeds af op art. 100 RO.

Het middel bevat geen zelfstandige klacht tegen het eindvonnis; het klaagt - onder punt 4 - dat het eindvonnis voortbouwt op het tussenvonnis zodat ook dit eindvonnis niet naar behoren is gemotiveerd. Reeds omdat deze klacht voort-bouwt op de hiervoor besproken klachten, moet zij het lot daarvan delen.

Conclusie

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden