Hof Arnhem, 02-09-2003, nr. 2003/319KG, nr. 2003/325KG

2 september 2003

eerste civiele kamer

rolnummers 2003/319 KG en 2003/325 KG

G E R E C H T S H O F T E A R N H E M

Arrest

in de zaak met rolnummer 2003/319 KG van:

de stichting Stichting De Nationale Sporttotalisator,

gevestigd te ‘s-Gravenhage,

appellante,

hierna te noemen De Lotto,

procureur: mr. J.M. Bosnak,

tegen:

1 de vennootschap naar buitenlands recht Ladbrokes Ltd.,

gevestigd te Watford, Verenigd Koninkrijk,

2 de vennootschap naar buitenlands recht Ladbrokes International Ltd.,

gevestigd te Gibraltar, Verenigd Koninkrijk,

geïntimeerden,

hierna gezamenlijk in enkelvoud te noemen Ladbrokes,

procureur: mr. J.C.N.B. Kaal,

en in de daarmee gevoegde zaak met rolnummer 2003/325 KG van:

1 de vennootschap naar buitenlands recht Ladbrokes Ltd.,

gevestigd te Watford, Verenigd Koninkrijk,

2 de vennootschap naar buitenlands recht Ladbrokes International Ltd.,

gevestigd te Gibraltar, Verenigd Koninkrijk,

appellanten,

hierna gezamenlijk in enkelvoud te noemen Ladbrokes,

procureur: mr. J.C.N.B. Kaal,

tegen:

de stichting Stichting De Nationale Sporttotalisator,

gevestigd te ‘s-Gravenhage,

geïntimeerde,

hierna te noemen De Lotto,

procureur: mr. J.M. Bosnak.

1 Het geding in eerste aanleg

Voor het verloop van het geding in eerste aanleg wordt verwezen naar het kort geding vonnis van 27 januari 2003 dat de voorzieningenrechter van de rechtbank te Arnhem tussen De Lotto als eiseres en Ladbrokes als gedaagde heeft gewezen. Een fotokopie van dat vonnis is aan dit arrest gehecht.

2 Het geding in hoger beroep

in de zaak met rolnummer 2003/319 KG

2.1 De Lotto heeft bij exploot van 18 februari 2003 hoger beroep ingesteld tegen voormeld vonnis van 27 januari 2003 met dagvaarding van Ladbrokes voor dit hof. In dit exploot heeft De Lotto twee grieven aangevoerd tegen het bestreden vonnis en aangekondigd te zullen concluderen dat het hof bij arrest, voorzover rechtens mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

I het bestreden vonnis gedeeltelijk zal vernietigen voorzover de grieven zich daartegen richten en opnieuw rechtdoende de vorderingen van De Lotto als volgt zal toewijzen:

gelast Ladbrokes binnen drie dagen na betekening van dit arrest deelname aan de door haar door middel van Internet, telefoon en anderszins aangeboden lotto’s, instantloterijen en sportwedstrijden, die op enigerlei wijze door Ladbrokes, rechtstreeks dan wel door middel van een op enigerlei wijze met Ladbrokes verbonden (rechts)persoon, zonder vergunning in Nederland worden aangeboden, voor ingezetenen van Nederland in Nederland onmogelijk te maken, op dezelfde wijze als waarop dat is geschied ten aanzien van de ingezetenen van de Verenigde Staten van Amerika, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 10.000,= voor iedere dag (een gedeelte daarvan voor een gehele gerekend) dat Ladbrokes, dan wel een op enigerlei wijze met Ladbrokes verbonden (rechts)persoon, in strijd handelt met (enig onderdeel van) dit gebod, met een maximum van € 200.000,=, met dien verstande dat genoemde dwangsom vatbaar is voor matiging door de bodemrechter voorzover handhaving van de hiervoor opgelegde dwangsom naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, in aanmerking genomen de mate waarin aan de veroordeling is voldaan, de ernst van de overtreding en de mate van verwijtbaarheid van de overtreding;

II Ladbrokes zal veroordelen in de kosten van het hoger beroep.

2.2 Op de eerste rechtsdag heeft De Lotto geconcludeerd overeenkomstig de eis vervat in voormeld exploot en bij akte de in de appèldagvaarding genoemde producties overgelegd.

2.3 Ladbrokes heeft bij memorie van antwoord verweer gevoerd, producties overgelegd en geconcludeerd dat het hof de vorderingen in appèl van De Lotto zal afwijzen, met veroordeling van De Lotto in de kosten van beide instanties, uitvoerbaar bij voorraad.

in de zaak met rolnummer 2003/325 KG

2.4 Ladbrokes heeft bij exploot van 24 februari 2003 hoger beroep ingesteld tegen voormeld vonnis van 27 januari 2003 met dagvaarding van De Lotto voor dit hof. In dit exploot heeft Ladbokes acht grieven aangevoerd tegen het bestreden vonnis, voeging verzocht met de zaak met rolnummer 2003/319 KG en aangekondigd te zullen concluderen dat het hof het bestreden vonnis zal vernietigen en opnieuw rechtdoende, bij arrest, voorzover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, de vorderingen van De Lotto alsnog zal afwijzen, alles met veroordeling van De Lotto in de kosten van het geding in beide instanties.

2.5 Op de eerste rechtsdag heeft Ladbrokes geconcludeerd overeenkomstig de eis vervat in voormeld exploot.

2.6 De Lotto heeft bij memorie van antwoord verweer gevoerd en geconcludeerd dat het hof bij arrest, voorzover rechtens mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, Ladbrokes niet-ontvankelijk zal verklaren, althans haar grieven ongegrond zal bevinden, zulks onder bekrachtiging van het tussen partijen gewezen vonnis van 27 januari 2003, al dan niet onder verbetering of aanvulling van gronden, met veroordeling van Ladbrokes in de kosten van het hoger beroep.

in de gevoegde zaken met rolnummers 2003/319 KG en 2003/325 KG

2.7 Ter terechtzitting van het hof van 28 juli 2003 hebben partijen de zaak doen bepleiten, waarbij namens Ladbrokes het woord is gevoerd door mr. K.A.J. Bisschop, advocaat te Amsterdam en door mr. M.O. Meulenbelt, advocaat te Amsterdam en Brussel, en namens De Lotto door mr. J.C.H. van Manen en mr. E.M. van Gelderen, beiden advocaat te Amsterdam, overeenkomstig door hen overge-legde pleitnota's. Aan beide partijen is akte verleend van het in geding brengen van nieuwe producties.

2.8 Vervolgens is arrest bepaald.

3 De vaststaande feiten

Tegen de overwegingen van de voorzieningenrechter inzake de vaststaande feiten zijn geen grieven gericht, zodat die feiten ook in hoger beroep vaststaan.

4 De beoordeling van het geschil in hoger beroep

4.1 De vorderingen van De Lotto zijn gebaseerd op de stelling dat Ladbrokes onrechtmatig handelt jegens haar en wel omdat Ladbrokes zonder Nederlandse vergunning ingevolge de Wet op de kansspelen (hierna te noemen: de Wok) kansspelen in Nederland aanbiedt via internet op haar website www.Ladbrokes.com, waardoor Ladbrokes zich een ongeoorloofde voorsprong verschaft op De Lotto.

4.2 In verband daarmee zal het hof allereerst ingaan op de vraag of Ladbrokes, die in het Verenigd Koninkrijk is gevestigd en vandaar uit via internet op haar website kans-spelen aanbiedt, wel of niet ook in Nederland gelegenheid geeft kansspelen te spelen als bedoeld in artikel 1 aanhef en onder a van de Wok..

4.3 Het hof beantwoordt die vraag voorshands bevestigend. Daarvoor is van belang dat Ladbrokes zich blijkens haar website ook specifiek richt tot Nederland, nu Nederland is opgenomen in de landenlijst op de website www.Ladbrokes.com èn Ladbrokes de gelegenheid biedt om te wedden op Nederlandse sportwedstrijden. Het betreft bijvoorbeeld niet alleen voetbalwedstrijden tussen Nederlandse topclubs, zoals Ajax en PSV, waarvoor ook in het buitenland wel belangstelling bestaat, maar evenzeer voetbalwedstrijden van internationaal niet of nauwelijks bekende clubs, zoals Helmond Sport, Go Ahead Eagles en RBC Roosendaal. Het feit dat Ladbrokes hierbij niet de Nederlandse taal, maar het Engels hanteert, betekent niet dat daarom de website niet mede specifiek op Nederland is gericht.

Bij het voorgaande komt dat een Nederlandse ingezetene die de website van Ladbrokes bezoekt voor het deelnemen aan kansspelen dit in het algemeen doet vanaf zijn computer in Nederland en daarom aldus in Nederland kan meespelen aan de door Ladbrokes aangeboden kansspelen. De gang van zaken is dat de deelnemer die de website van Ladbrokes bezoekt het deelnameformulier ontvangt op zijn eigen computer(scherm) in Nederland, het vervolgens invult op zijn eigen computer(scherm) in Nederland, het vanuit zijn computer in Nederland verzendt naar (de server van) Ladbrokes, kan betalen in Euro in plaats van in Engelse Pond, waarvoor hij zijn Nederlandse credit card kan gebruiken, en ten slotte gewonnen bedragen kan ontvangen op zijn Nederlandse bankrekening. Daarom moet voorshands worden geconcludeerd dat Ladbrokes in Nederland gelegenheid geeft om mee te doen aan kansspelen zonder dat Ladbrokes daarvoor een vergunning ingevolge de Wok is verleend en dus het verbod van artikel 1 aanhef en onder a van de Wok overtreedt.

Het hof verwerpt het verweer van Ladbrokes dat het aanbieden van kansspelen iets anders is dan “gelegenheid geven” zoals bedoeld in voormeld artikel van de Wok. De woorden “gelegenheid geven” hebben weliswaar betrekking op het organiseren van kansspelen, maar zijn - anders dan Ladbrokes betoogt - niet beperkt tot de plaats van waaruit de kansspelen worden georganiseerd, maar omvatten evenzeer de plaats waar zij aan het publiek worden aangeboden. Daarom faalt het verweer van Ladbrokes dat zij, omdat zij in het Verenigd Koninkrijk is gevestigd waar zij de kansspelen aanbiedt, niet in Nederland gelegenheid geeft kansspelen te spelen. Verworpen wordt ook het argument van Ladbrokes dat de plaats van handelen het Verenigd Koninkrijk is, omdat de kansspelovereenkomst pas tot stand komt na de ontvangst van de weddenschap door Ladbrokes en na de bevestiging daarvan door Ladbrokes. Minder relevant is waar of wanneer de overeenkomst tot stand komt. Doorslaggevend is dat Ladbrokes ook Nederlandse ingezetenen de mogelijkheid biedt om via hun computer in Nederland een weddenschap te plaatsen. In zoverre is geen sprake van een buitenlands kansspel.

4.4 De volgende vraag betreft de door Ladbrokes als meest principieel verweer opgeworpen kwestie of de toepassing van de Wok in het onderhavige geval leidt tot strijd met (artikel 49 van) het EG-Verdrag.

4.5 Het hof stelt hierbij voorop dat er geen Europese regelgeving bestaat die de nationale wetgevingen met betrekking tot het aanbieden van kansspelen harmoniseert. Gokactiviteiten (kansspelen, loterijen en weddenschappen) via internet zijn uitdrukkelijk uitgesloten van de E-commerce Richtlijn (zie considerans 16 en artikel 1 lid 5 onder d van Richtlijn 2000/31/EG, Pb EG 2000, L 178/1). Binnen de grenzen van het EG-Verdrag kan elke lidstaat zelf bepalen welke regels hij stelt aan de toelaatbaarheid van het aanbieden van kansspelen. Dit betekent dat toepassing van de nationale wetgeving niet mag leiden tot ongerechtvaardigde beperkingen van het in artikel 49 van het EG-Verdrag neergelegde beginsel van vrij verkeer van diensten. Een beperkingen is toegestaan indien zij op een niet-discriminatoire wijze wordt toegepast, zij haar rechtvaardiging vindt in dwingende redenen van algemeen belang, geschikt is om het ermee beoogde doel te bereiken en niet verder gaat dan wat daartoe noodzakelijk is. Het hof is voorshands van oordeel dat aan die voorwaarden is voldaan. Het Hof van Justitie van de EG heeft in verband met het aanbieden van kansspelen overwegingen van sociaal beleid, fraudebestrijding en beteugeling van de goklust aanvaard als dwingende eisen van algemeen belang (zie onder meer het arrest van 21 september 1999, zaak C-124/97, Läärä, Jurispr. 1999, blz. I-6067). Dergelijke algemene bepalingen liggen ook aan de Wok ten grondslag, te weten het beschermen van het publieke belang bij het inperken van fraudegevoeligheid en excessieve goklust. Daarbij is geen sprake van discriminatie, omdat de Wok in artikel 1 aanhef en onder a een ieder verbiedt om zonder vergunning gelegenheid te geven tot het deelnemen aan kansspelen. Voorts is het niet uitgesloten dat buitenlandse bedrijven een vergunning ingevolge de Wok verkrijgen. Zo heeft Ladbrokes in het verleden een Nederlandse vergunning gehad voor het aanbieden van weddenschappen op paardenraces en heeft thans het Canadese bedrijf Autotote een Nederlandse vergunning voor het aanbieden van weddenschappen op paardenraces. Het vergunningenstelsel van de Wok is, gelet op de doelstellingen van fraudebestrijding en kanalisering van de goklust, erop gericht om het aantal aanbieders van kansspelen beperkt te houden alsmede om een ongebreidelde uitbreiding van het aanbod van kansspelen tegen te gaan. Daarbij zijn de vergunninghouders, zoals De Lotto, aan vele voorwaarden gebonden.

In verband hiermee verwerpt het hof de stelling van Ladbrokes dat uit het feit dat regelmatig nieuwe kansspelen worden toegestaan en dat de vergunninghouders op grote schaal reclame mogen maken voor de door hen aangeboden kansspelen, zou kunnen worden afgeleid dat de Nederlandse overheid geen samenhangend beleid ter beteugeling van de goklust zou voeren. Doorslaggevend is dat de Nederlandse overheid op het gebied van de kansspelen een restrictief beleid blijft voeren, waarbij zij een ruime beoordelingsmarge heeft in hoeverre zij kansspelen wil toestaan. Het verbieden van kansspelen behoudens vergunning is een geschikt middel om de doelstellingen van de Wok te bereiken. Niet aannemelijk is gemaakt dat minder beperkende maatregelen mogelijk zijn en in de praktijk effectief zullen blijken. Het toelaten van het aanbieden van kansspelen zonder vergunning zou het beleid ondermijnen dat via een vergunningenstelsel is gericht op beheersing.

De omstandigheid dat Ladbrokes een vergunning in het Verenigd Koninkrijk heeft, doet daaraan niet af, omdat daarmee het nagestreefde belang, in het bijzonder de bescherming tegen gokverslaving in Nederland, niet wordt verwezenlijkt. De enkele omstandigheid dat de ene lidstaat voor een ander stelsel van bescherming heeft gekozen dan een andere lidstaat, kan niet van invloed zijn op het oordeel over de noodzaak en de evenredigheid van de terzake getroffen regelingen. Deze dienen enkel te worden getoetst aan de door de nationale autoriteiten nagestreefde doelstellingen en aan het niveau van bescherming dat zij willen waarborgen (arrest Läärä, punt 36).

De conclusie is daarom voorshands dat de toepassing van de Wok niet in strijd is met (artikel 49 van) het EG-Verdrag. Gelet op de directe werking van genoemd artikel 49 mag De Lotto als vergunninghouder zich beroepen op de gerechtvaardigdheid van de aan haar vergunning ten grondslag liggende nationale wetgeving.

Er bestaat in dit spoedappèl in kort geding geen aanleiding om, zoals door Ladbrokes is verzocht, vragen van uitlegging van het EG-Verdrag te stellen aan het Hof van Justitie van de EG.

4.6 Ook dient nog de vraag te worden beantwoord of overtreding van het verbod van artikel 1 sub a van de Wok door Ladbrokes onrechtmatig is jegens De Lotto.

Tussen partijen is niet in geschil dat de Wok niet de strekking heeft om vergunninghouders te beschermen tegen concurrentie door niet-vergunninghouders. Dit betekent evenwel niet dat De Lotto onder omstandigheden geen vordering tegen Ladbrokes kan ontlenen aan overtreding van de Wok. Immers, de wetsovertreding door Ladbrokes zal onrechtmatig zijn jegens De Lotto, indien Ladbrokes zich daardoor een ongeoorloofde voorsprong verschaft ten opzichte van een rechtstreekse concurrent als De Lotto. Naar het voorlopig oordeel van het hof is in de onderhavige zaak sprake van een ongeoorloofde voorsprong, omdat de eisen die de Wok en de aan De Lotto verstrekte vergunning stellen veel verder gaan dan de eisen die de Britse wetgeving en de Britse vergunning stellen aan Ladbrokes. Daardoor is er sprake van zodanig grote verschillen, dat het handelen van Ladbrokes in Nederland zonder Nederlandse vergunning grote schade berokkent dan wel dreigt te berokkenen aan De Lotto, mede gelet op het aantal van zo’n 2000 Nederlandse deelnemers dat reeds meespeelt via de website van Ladbrokes (welk aantal naar verwachting snel groter zal kunnen worden, indien Ladbrokes met deze activiteiten op Nederland gericht kan doorgaan).

Het gaat hierbij om de volgende verschillen.

- De gehele netto opbrengst van alle kansspelen die De Lotto organiseert moet ten goede komen aan goede doelen, terwijl de Engelse Betting, Gaming and Lotteries Act 1963 (hierna te noemen: BGLA) een dergelijke verplichting niet kent. Aan het feit dat Ladbrokes stelt vrijwillig enig deel van de opbrengst te besteden aan goede doelen wordt reeds voorbijgegaan, omdat Ladbrokes daartoe niet verplicht is en daarover geen enkele concrete informatie heeft verschaft. Bovendien kan Ladbrokes op ieder moment besluiten haar (eventuele) bijdragen te verminderen of te staken, hetgeen De Lotto niet kan. Wel betaalt Ladbrokes een belasting van 15% over de opbrengst van de wedden-schap (zonder aftrek van kosten) alsmede vennootschapsbelasting. Verder moet Ladbrokes een heffing van 10% betalen over de omzet van weddenschappen op paardenraces ten behoeve van het verbeteren van het fokken van paarden.

- Voor De Lotto geldt dat 47,5% tot 50% van de bruto opbrengst bestemd moet zijn voor de uitkering van prijzen, terwijl de BGLA dit niet vereist, zodat Ladbrokes dergelijke beperkingen niet heeft. De Lotto is verplicht op elke prijs ter waarde van € 454,= of meer 25% kansspelbelasting af te dragen, terwijl in het Verenigd Koninkrijk de kansspelbelasting van 9% op wedbedragen is afgeschaft. Ladbrokes biedt dan ook “tax-free betting” aan. Het feit dat Ladbrokes 15% belasting moet afdragen over de opbrengst van weddenschappen, maakt dit niet anders, omdat dit geen kansspelbelasting is die gokkers moeten betalen. Ladbrokes kan daarom aantrekkelijker aanbiedingen aan gokkers doen.

- Voor De Lotto geldt een maximum inleg per sportprijsvraag van € 22,69, terwijl voor Ladbrokes, afhankelijk van de sportwedstrijd, een veel hogere maximum inleg geldt.

- Het aantal door De Lotto te organiseren sportprijsvragen is aan een maximum gebonden, terwijl de BGLA geen beperkingen oplegt, zodat Ladbrokes een onbeperkt aantal weddenschappen (sportprijsvragen) kan aanbieden. Ook mag De Lotto alleen sportprijsvragen aanbieden met betrekking tot het eindresultaat, terwijl Ladbrokes alle denkbare soorten prijsvragen op sportwedstrijden mag aanbieden, zoals bijvoorbeeld bij voetbal: wat is de ruststand, wie scoort het eerst of het laatst, de totale hoeveelheid goals enzovoorts.

- Het is in Nederland niet toegestaan om interactieve kansspelen op internet aan te bieden. Ladbrokes doet dit wel, zoals het spel “Balls”, een interactieve lotto, waarbij de deelnemer iedere minuut direct geld kan verdienen door de “live” lotto-trekkingen.

4.7 Ladbrokes voert aan dat zij door de bevolen blokkade van haar website www.ladbrokes.com voor ingezetenen van Nederland onevenredig in haar belangen wordt geschaad, omdat dan ook personen met een Nederlands IP-adres zouden worden geweerd die, geheel legaal, vanuit het buitenland de website van Ladbrokes bezoeken.

Naar het voorlopig oordeel van het hof is van onevenredig nadeel geen sprake, omdat Ladbrokes niet aannemelijk heeft gemaakt dat het aantal personen met een Nederlands IP-adres dat vanuit het buitenland de website van Ladbrokes zal bezoeken, van wezenlijke omvang zal zijn.

4.8 Het hof verwerpt de grief van Ladbrokes tegen toewijzing van het verbod ook ten aanzien van de website www.Ladbrokes.nl. Immers, Ladbrokes heeft niet willen toezeg-gen dat zij deze .nl website in de toekomst niet zal gebruiken voor het aanbieden van kansspelen. Bovendien zou gebruik van een .nl website gebruik in Nederland betreffen, omdat het een in het Nederlandse domein geregistreerde website betreft.

4.9 Ook de grief van Ladbrokes dat het dictum te onbepaald zou zijn, wordt verworpen. Het gebod is beperkt tot de door Ladbrokes door middel van internet aangeboden lotto’s, instantloterijen en sportwedstrijden en heeft dus geen betrekking op andere kansspelen die door Ladbrokes worden aangeboden. In verband daarmee is het niet nodig, zoals ook door De Lotto is verklaard (memorie van antwoord in de zaak met rolnummer 2003/325 KG onder 93) dat Ladbrokes Nederland uit het landenlijstje verwijdert en spreekt het vanzelf dat dit moet worden verdisconteerd in de passage “op dezelfde wijze als waarop dat is geschied ten aanzien van de ingezetenen van de Verenigde Staten van Amerika”. Dat het gebod zich ook uitstrekt tot een op enigerlei met Ladbrokes verbonden (rechts)persoon is, gelet op het feit dat Ladbrokes onderdeel uitmaakt van een concern met een groot aantal groepsvennootschappen, voor de hand liggend, terwijl voorts geldt dat dit gebod op redelijke wijze zal moeten worden uitgelegd en er geen aanwijzingen zijn dat De Lotto dit niet zou doen.

4.10 De grief van De Lotto tegen de overweging van de voorzieningenrechter dat onvoldoende duidelijk is of het 0800-telefoonnummer dat door Ladbrokes ook wordt gebruikt om haar kansspelen aan te bieden een Nederlands of een Engels nummer is, is terecht voorgedragen, omdat De Lotto in hoger beroep onbestreden heeft aangetoond dat het door Ladbrokes gebruikte 0800-telefoonnummer (0800-0224199) een Nederlands (gratis) telefoonnummer is dat vanuit Nederland kan worden gebeld. Nu Ladbrokes via dit gratis Nederlands telefoonnummer, waarna wordt doorgeschakeld naar het call center van Ladbrokes buiten Nederland, de mogelijkheid biedt aan Nederlanders om aan de kansspelen van Ladbrokes deel te nemen, dient het door De Lotto gevorderde gebod óók uitgesproken te worden ten aanzien van door middel van de telefoon door Ladbrokes aangeboden lotto’s, instantloterijen en sportwedstrijden.

4.11 Ook de grief van De Lotto tegen het afwijzen van haar vordering wat betreft het “anderszins” onmogelijk maken voor Ladbrokes van deelname aan haar kansspelen door Nederlandse ingezetenen in Nederland, slaagt. Immers, nu Ladbrokes deelname aan haar kansspelen door Nederlandse ingezetenen in Nederland reeds via internet en telefoon heeft mogelijk gemaakt, bestaat er de aanzienlijke kans dat Ladbrokes ook op andere wijze deelname aan haar kansspelen (door Nederlandse ingezetenen in Nederland) mogelijk zal maken.

4.12 De conclusie is dat het door Ladbrokes ingestelde hoger beroep in de zaak met rolnummer 2003/325 KG ongegrond is en dat het door De Lotto ingestelde hoger beroep in de zaak met rolnummer 2003/319 KG gegrond is. Dit leidt ertoe dat het bestreden vonnis zal worden bekrachtigd, behalve ten aanzien van het door de voorzieningenrechter onder 1 uitgesproken gebod en dat dit zal worden toegewezen zoals in hoger beroep door De Lotto is gevorderd. Ladbrokes zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van het hoger beroep in beide zaken.

5 De beslissing

Het hof, rechtdoende in hoger beroep in kort geding:

bekrachtigt het tussen partijen gewezen vonnis van de voorzieningenrechter van de rechtbank te Arnhem van 27 januari 2003, behoudens ten aanzien van het onder 1 gegeven gebod;

vernietigt het vonnis op dit onderdeel en in zoverre opnieuw rechtdoende:

gelast Ladbrokes binnen drie dagen na betekening van dit arrest deelname aan de door haar door middel van Internet, telefoon en anderszins aangeboden lotto’s, instantloterijen en sportwedstrijden, die op enigerlei wijze door Ladbrokes, rechtstreeks dan wel door middel van een op enigerlei wijze met Ladbrokes verbonden (rechts)persoon, zonder vergunning in Nederland worden aangeboden, voor ingezetenen van Nederland in Nederland onmogelijk te maken, op dezelfde wijze als waarop dat is geschied ten aanzien van de ingezetenen van de Verenigde Staten van Amerika, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 10.000,= voor iedere dag (een gedeelte daarvan voor een gehele gerekend) dat Ladbrokes, dan wel een op enigerlei wijze met Ladbrokes verbonden (rechts)persoon, in strijd handelt met (enig onderdeel van) dit gebod, met een maximum van € 200.000,=, met dien verstande dat genoemde dwangsom vatbaar is voor matiging door de bodemrechter voorzover handhaving van de hiervoor opgelegde dwangsom naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, in aanmerking genomen de mate waarin aan de veroordeling is voldaan, de ernst van de overtreding en de mate van verwijtbaarheid van de overtreding;

veroordeelt Ladbrokes in de kosten van het hoger beroep, tot aan deze uitspraak aan de zijde van De Lotto begroot op:

- in de zaak met rolnummer 2003/319 KG: € 326,16 aan verschotten en op € 1.542,= voor salaris;

- in de zaak met rolnummer 2003/325 KG: € 245,= aan verschotten en op € 1.542,= voor salaris;

verklaart het arrest uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. Houtman, Steeg en Drijber en uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier ter openbare terechtzitting van 2 september 2003.