HvJ EU, 22-02-2022, nr. C-562/21 PPU, nr. C‑563/21 PPU

De overwegingen 5, 6 en 10 van kaderbesluit 2002/584 luiden als volgt:

Artikel 1 van dit kaderbesluit, met het opschrift ‘Verplichting tot tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel’, bepaalt:

In de artikelen 3, 4 en 4 bis van dat kaderbesluit zijn de gronden tot verplichte en facultatieve weigering van de tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel neergelegd.

Artikel 8 van dit kaderbesluit specificeert de inhoud en vorm van het Europees aanhoudingsbevel.

Artikel 15 van kaderbesluit 2002/584 heeft als opschrift ‘Beslissing over de overlevering’ en luidt:

Kaderbesluit 2002/584 is in Nederlands recht omgezet bij de Wet van 29 april 2004 tot implementatie van het kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie betreffende het Europees aanhoudingsbevel en de procedures van overlevering tussen de lidstaten van de Europese Unie (Overleveringswet) ( Stb. 2004, 195), zoals gewijzigd bij de wet van 17 maart 2021 ( Stb. 2021, 155).

Bij de verwijzende rechter, de rechtbank Amsterdam (Nederland), is een verzoek ingediend tot tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel dat op 6 april 2021 is uitgevaardigd door de Sąd Okrėgowy w Lublinie. Dit Europees aanhoudingsbevel strekt tot aanhouding en overlevering van een Pools onderdaan met het oog op de uitvoering van een vrijheidsstraf van twee jaar, die bij onherroepelijk vonnis van 30 juni 2020 aan de betrokkene is opgelegd wegens afpersing en bedreiging met geweld.

De betrokkene heeft niet ingestemd met zijn overlevering aan de Republiek Polen. Hij bevindt zich momenteel in voorlopige hechtenis in Nederland, in afwachting van een uitspraak van de verwijzende rechter over deze overlevering.

De verwijzende rechter geeft aan dat hij geen enkele grond heeft vastgesteld die zich tegen deze overlevering kan verzetten, behalve die waarop de door hem aan het Hof gestelde prejudiciële vraag betrekking heeft.

Deze rechter is van oordeel dat er sinds 2017 sprake is van structurele of fundamentele gebreken in verband met de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in de uitvaardigende lidstaat. Deze gebreken, die reeds bestonden op het tijdstip van uitvaardiging van het in punt 9 van het onderhavige arrest bedoelde Europees aanhoudingsbevel, zijn sindsdien nog verergerd. Volgens de verwijzende rechter bestaat er dus een reëel gevaar dat het door artikel 47, tweede alinea, van het Handvest gewaarborgde grondrecht op een eerlijk proces zal worden geschonden indien de betrokkene aan de uitvaardigende lidstaat wordt overgeleverd.

Volgens de verwijzende rechter doen die gebreken met name afbreuk aan het door deze bepaling gewaarborgde grondrecht op een gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld.

Deze rechter is van oordeel dat de betrokken gebreken met name voortvloeien uit de ustawa o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (wet tot wijziging van de wet op de nationale raad voor de rechtspraak en sommige andere wetten) van 8 december 2017 (Dz. U. van 2018, volgnr. 3) (hierna: ‘wet van 8 december 2017’), die in werking is getreden op 17 januari 2018, en in het bijzonder uit de rol die aan de Krajowa Rada Sądownictwa (nationale raad voor de rechtspraak, Polen) (hierna: ‘KRS’) is toegedeeld bij de benoeming van de leden van de Poolse rechterlijke macht.

In dit verband verwijst de verwijzende rechter naar het besluit van de Sąd Najwyższy (hoogste rechterlijke instantie in burgerlijke en strafzaken, Polen) van 23 januari 2020, waarin deze rechterlijke instantie heeft geoordeeld dat de KRS, die sinds de inwerkingtreding van de wet van 8 december 2017 rechtstreeks onderworpen is aan politieke autoriteiten, geen onafhankelijk orgaan is. Dit gebrek aan onafhankelijkheid leidt tot gebreken in de procedure voor de benoeming van rechters. Wat de andere rechterlijke instanties dan de Sąd Najwyższy betreft, blijkt volgens de verwijzende rechter uit dit besluit dat een rechtsprekende formatie niet rechtmatig is samengesteld in de zin van de Kodeks postėpowania karnego (Pools wetboek van strafvordering), wanneer deze een persoon omvat die overeenkomstig de op 17 januari 2018 in werking getreden wetgeving op voordracht van de KRS tot rechter is benoemd, voor zover het betrokken gebrek in de omstandigheden van het geval leidt tot schending van de waarborgen van onafhankelijkheid en onpartijdigheid in de zin van de Poolse grondwet, artikel 47 van het Handvest en artikel 6 van het op 4 november 1950 te Rome ondertekende Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: ‘EVRM’).

De verwijzende rechter verwijst ook naar het arrest van 15 juli 2021, Commissie/Polen (Tuchtregeling voor rechters) (C-791/19, EU:C:2021:596, punten 108 en 110).

Deze rechter wijst er voorts op dat hij kennis heeft genomen van een op 25 januari 2020 opgestelde lijst met de namen van 384 rechters die sinds de inwerkingtreding van de wet van 8 december 2017 op voordracht van de KRS zijn benoemd. De verwijzende rechter acht het waarschijnlijk dat het aantal benoemingen sindsdien is gestegen.

Derhalve is hij van mening dat er een reëel risico bestaat dat een of meer rechters die sinds de inwerkingtreding van de wet van 8 december 2017 op voordracht van de KRS zijn benoemd, hebben deelgenomen aan de strafprocedure tegen de betrokkene.

Dienaangaande wijst deze rechter erop dat de betrokkene sinds 14 februari 2020 geen mogelijkheid meer heeft om de rechtsgeldigheid van de benoeming van een rechter of de rechtmatigheid van de uitoefening van diens rechterlijke taken doeltreffend te betwisten. Krachtens de ustawa o zmianie ustawy — Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (wet tot wijziging van de wet inzake de organisatie van de gewone rechtbanken, de wet inzake de Sąd Najwyższy en sommige andere wetten) van 20 december 2019 (Dz. U. van 2020, volgnr. 190), die op 14 februari 2020 in werking is getreden, is het de Poolse rechters namelijk niet toegestaan dergelijke kwesties te onderzoeken.

Verder benadrukt de verwijzende rechter dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in zijn rechtspraak heeft geoordeeld dat het recht op een gerecht dat ‘bij wet is ingesteld’, zoals dit recht wordt gewaarborgd door artikel 6, lid 1, EVRM, weliswaar een autonoom recht is, maar niettemin nauw verband houdt met de waarborgen van onafhankelijkheid en onpartijdigheid waarin deze bepaling voorziet. De verwijzende rechter verwijst in dit verband naar de criteria die in die rechtspraak zijn vastgesteld om te bepalen of de onregelmatigheden die zijn geconstateerd in de procedure voor de benoeming van rechters een schending vormen van het recht op een bij wet ingesteld gerecht in de zin van artikel 6, lid 1, EVRM (EHRM, 1 december 2020, Ástráðsson tegen IJsland, CE:ECHR:2020:1201JUD002637418, §§ 243-252, en EHRM, 22 juli 2021, Reczkowicz tegen Polen, CE:ECHR:2021:0722JUD004344719, §§ 221-224).

De verwijzende rechter vraagt zich af of deze criteria ook moeten worden toegepast in het kader van de tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel dat is uitgevaardigd met het oog op de uitvoering van een tot vrijheidsbeneming strekkende straf of maatregel.

In die omstandigheden heeft de rechtbank Amsterdam de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vraag:

Bij de verwijzende rechter is tevens een verzoek ingediend tot tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel dat op 7 april 2021 is uitgevaardigd door de Sąd Okrėgowy w Zielonej Górze. Dit Europees aanhoudingsbevel strekt tot aanhouding en overlevering van een Pools onderdaan met het oog op strafvervolging.

De betrokkene, die niet heeft ingestemd met zijn overlevering aan de Republiek Polen, bevindt zich in voorlopige hechtenis in Nederland, in afwachting van de uitspraak van de verwijzende rechter over deze overlevering.

De verwijzende rechter merkt op dat hij geen enkele grond heeft vastgesteld die zich tegen deze overlevering kan verzetten, behalve die waarop de prejudiciële vragen in deze zaak betrekking hebben.

Deze rechter voert dezelfde redenen aan als de in de punten 12 tot en met 17 van het onderhavige arrest vermelde redenen waarnaar hij verwijst in het verzoek om een prejudiciële beslissing in zaak C-562/21 PPU en op grond waarvan hij van oordeel is dat structurele of fundamentele gebreken in verband met de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in de uitvaardigende lidstaat met name van invloed zijn op het door artikel 47, tweede alinea, van het Handvest gewaarborgde grondrecht van de betrokkene op een gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld.

Wat de situatie betreft van de persoon om wiens overlevering in zaak C-563/21 PPU wordt verzocht, is de verwijzende rechter van oordeel dat er een reëel gevaar bestaat dat een of meer rechters die sinds de inwerkingtreding van de in punt 14 van het onderhavige arrest bedoelde wet van 8 december 2017 op voordracht van de KRS zijn benoemd, wordt verzocht om kennis te nemen van de strafprocedure van de betrokkene indien zijn overlevering aan de Republiek Polen met het oog op strafvervolging wordt toegestaan.

De verwijzende rechter merkt op dat het voor een persoon om wiens overlevering wordt verzocht met het oog op strafvervolging, feitelijk onmogelijk is om zich in specifieke gevallen te beroepen op onregelmatigheden bij de benoeming van een of meer rechters die zijn strafzaak zullen behandelen. Anders dan een persoon om wiens overlevering wordt verzocht met het oog op de uitvoering van een tot vrijheidsbeneming strekkende straf of maatregel, zoals in zaak C-562/21 PPU het geval is, kan een persoon om wiens overlevering wordt verzocht met het oog op strafvervolging, vanwege de wijze waarop zaken binnen de Poolse rechterlijke instanties willekeurig worden toegedeeld, voor de uitvoerende rechterlijke autoriteit immers niet aangeven welke rechters na zijn overlevering zijn strafzaak zullen behandelen. Bovendien kan deze persoon de rechtsgeldigheid van de benoeming van een rechter of de rechtmatigheid van de uitoefening van diens rechterlijke taken, als gevolg van de in punt 19 van het onderhavige arrest genoemde wet van 20 december 2019 die op 14 februari 2020 in werking is getreden, na zijn overlevering aan de Republiek Polen niet doeltreffend betwisten.

Wat voorts de in punt 20 van het onderhavige arrest vermelde rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens betreft, vraagt de verwijzende rechter zich af of de criteria die deze rechter hanteert om te beoordelen of de onregelmatigheden die zijn vastgesteld in de procedure voor de benoeming van rechters een schending vormen van het recht op een bij wet ingesteld gerecht in de zin van artikel 6, lid 1, EVRM, ook moeten worden toegepast in het kader van de tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel met het oog op strafvervolging.

Ten slotte vraagt de verwijzende rechter zich af of de criteria die zijn vastgesteld in het arrest van 25 juli 2018, Minister for Justice and Equality (Gebreken in het gerechtelijk apparaat) (C-216/18 PPU, EU:C:2018:586), en bevestigd bij het arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit) (C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033), van toepassing zijn in het kader van de beoordeling van de vraag of de betrokkene in geval van overlevering een reëel gevaar loopt dat zijn grondrecht op een vooraf bij wet ingesteld gerecht zal worden geschonden, en zo ja, hoe die criteria moeten worden toegepast.

In die omstandigheden heeft de rechtbank Amsterdam de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vragen:

Allereerst zij eraan herinnerd dat het beginsel van wederzijds vertrouwen tussen de lidstaten en het beginsel van wederzijdse erkenning, dat zelf op het onderling vertrouwen tussen de lidstaten berust, in het Unierecht van wezenlijk belang zijn, aangezien zij de mogelijkheid bieden om een ruimte zonder binnengrenzen te verwezenlijken en in stand te houden. Meer bepaald vereist het beginsel van wederzijds vertrouwen, met name wat de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht betreft, dat elk van de lidstaten, behoudens uitzonderlijke omstandigheden, ervan uitgaat dat alle andere lidstaten het Unierecht en, meer in het bijzonder, de door dat recht erkende grondrechten in acht nemen [arrest van 26 oktober 2021, Openbaar Ministerie (Recht om te worden gehoord door de uitvoerende rechterlijke autoriteit), C-428/21 PPU en C-429/21 PPU, EU:C:2021:876, punt 37 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

Wanneer de lidstaten het recht van de Unie ten uitvoer brengen, kunnen zij dus krachtens dit recht gehouden zijn om aan te nemen dat de andere lidstaten de grondrechten eerbiedigen, zodat zij niet alleen niet kunnen eisen dat een andere lidstaat een hoger nationaal niveau van bescherming van de grondrechten biedt dan door het Unierecht wordt verzekerd, maar, behoudens uitzonderlijke gevallen, evenmin kunnen nagaan of die andere lidstaat in een concreet geval daadwerkelijk de door de Unie gewaarborgde grondrechten heeft geëerbiedigd [advies 2/13 (Toetreding van de Unie tot het EVRM) van 18 december 2014, EU:C:2014:2454, punt 192].

In die context beoogt kaderbesluit 2002/584 met de instelling van een vereenvoudigde en efficiëntere regeling voor de overlevering van personen die veroordeeld zijn of ervan verdacht worden strafbare feiten te hebben gepleegd, de justitiële samenwerking te vergemakkelijken en te bespoedigen, en daardoor bij te dragen tot de verwezenlijking van de opdracht van de Unie om een ruimte van vrijheid, veiligheid en recht te worden die berust op de hoge mate van vertrouwen die tussen de lidstaten moet bestaan [arrest van 26 oktober 2021, Openbaar Ministerie (Recht om te worden gehoord door de uitvoerende rechterlijke autoriteit), C-428/21 PPU en C-429/21 PPU, EU:C:2021:876, punt 38 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

Het beginsel van wederzijdse erkenning, dat volgens overweging 6 van kaderbesluit 2002/584 de hoeksteen vormt van de gerechtelijke samenwerking in strafzaken, komt tot uitdrukking in artikel 1, lid 2, van dit kaderbesluit, waarin de regel is neergelegd dat de lidstaten zich ertoe verbinden om op grond van dit beginsel en overeenkomstig de bepalingen van dat kaderbesluit elk Europees aanhoudingsbevel ten uitvoer te leggen [arrest van 26 oktober 2021, Openbaar Ministerie (Recht om te worden gehoord door de uitvoerende rechterlijke autoriteit), C-428/21 PPU en C-429/21 PPU, EU:C:2021:876, punt 40 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

De uitvoerende rechterlijke autoriteiten mogen in beginsel dus slechts weigeren een dergelijk bevel ten uitvoer te leggen op de exhaustief in kaderbesluit 2002/584 opgesomde gronden tot weigering van tenuitvoerlegging, en aan de tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel mogen enkel de in artikel 5 van dat kaderbesluit limitatief genoemde voorwaarden worden verbonden. De tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel is dan ook de regel en de weigering van de tenuitvoerlegging is de uitzondering, die strikt moet worden uitgelegd [arresten van 25 juli 2018, Minister for Justice and Equality (Gebreken in het gerechtelijk apparaat), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, punt 41 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 37].

Niettemin is de hoge mate van vertrouwen tussen de lidstaten waarop het systeem van het Europees aanhoudingsbevel berust, gebaseerd op de premisse dat de strafrechters van de uitvaardigende lidstaat die na de tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel de procedure van strafvervolging of van uitvoering van een tot vrijheidsbeneming strekkende straf of maatregel zullen moeten voeren, evenals de strafprocedure ten gronde, voldoen aan de vereisten die inherent zijn aan het door artikel 47, tweede alinea, van het Handvest gewaarborgde grondrecht op een eerlijk proces [zie in die zin arrest van 25 juli 2018, Minister for Justice and Equality (Gebreken in het gerechtelijk apparaat), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, punt 58]. Als waarborg dat alle door de justitiabelen aan het Unierecht ontleende rechten worden beschermd en de in artikel 2 VEU verankerde waarden die de lidstaten gemeen hebben, met name de waarde van de rechtsstaat, worden behouden, is dit grondrecht immers van het grootste belang [zie in die zin arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 39 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

In die omstandigheden staat het weliswaar aan elke lidstaat, teneinde te waarborgen dat de beginselen van wederzijds vertrouwen en wederzijdse erkenning — die ten grondslag liggen aan de werking van dat systeem — ten volle worden toegepast, om onder het uiteindelijke toezicht van het Hof toe te zien op de eerbiediging van de eisen die inherent zijn aan dat grondrecht, door geen enkele maatregel te nemen die daaraan afbreuk kan doen [zie in die zin arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 40], maar kan het de uitvoerende rechterlijke autoriteit zijn toegestaan om er op grond van artikel 1, lid 3, van dat kaderbesluit bij wijze van uitzondering van af te zien om aan een Europees aanhoudingsbevel gevolg te geven, wanneer de persoon tegen wie dat aanhoudingsbevel is uitgevaardigd, in geval van overlevering aan de uitvaardigende rechterlijke autoriteit een reëel gevaar loopt dat zijn grondrecht op een eerlijk proces zal worden aangetast [zie in die zin arrest van 25 juli 2018, Minister for Justice and Equality (Gebreken in het gerechtelijk apparaat), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, punt 59].

Vervolgens heeft het Hof ook benadrukt dat kaderbesluit 2002/584, gelezen in het licht van de bepalingen van het Handvest, niet aldus kan worden uitgelegd dat afbreuk wordt gedaan aan de doeltreffendheid van het stelsel van rechterlijke samenwerking tussen de lidstaten, waarvan het door de Uniewetgever ingestelde Europees aanhoudingsbevel een van de wezenlijke elementen vormt [arrest van 26 oktober 2021, Openbaar Ministerie (Recht om te worden gehoord door de uitvoerende rechterlijke autoriteit), C-428/21 PPU en C-429/21 PPU, EU:C:2021:876, punt 43 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

Het Hof heeft aldus geoordeeld dat, teneinde met name te verzekeren dat de werking van het Europees aanhoudingsbevel niet wordt verlamd, de in artikel 4, lid 3, eerste alinea, VEU neergelegde verplichting tot loyale samenwerking leidend moet zijn voor de dialoog tussen de uitvoerende en de uitvaardigende rechterlijke autoriteiten. Krachtens het beginsel van loyale samenwerking respecteren en steunen de lidstaten elkaar bij de vervulling van de taken die uit de Verdragen voortvloeien [arrest van 26 oktober 2021, Openbaar Ministerie (Recht om te worden gehoord door de uitvoerende rechterlijke autoriteit), C-428/21 PPU en C-429/21 PPU, EU:C:2021:876, punt 44 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

Ten slotte is het in het verlengde van de voorgaande overwegingen zo dat de uitvaardigende en de uitvoerende rechterlijke autoriteiten, teneinde een doeltreffende justitiële samenwerking te waarborgen, ten volle gebruik moeten maken van de instrumenten in met name artikel 8, lid 1, en artikel 15 van kaderbesluit 2002/584, om zo het aan die samenwerking ten grondslag liggende wederzijdse vertrouwen te bevorderen [arrest van 6 december 2018, IK (Uitvoering van een bijkomende straf), C-551/18 PPU, EU:C:2018:991, punt 63 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

In het licht van met name de in de punten 40 tot en met 46 van het onderhavige arrest genoemde overwegingen heeft het Hof met betrekking tot artikel 1, lid 3, van kaderbesluit 2002/584 geoordeeld dat wanneer de uitvoerende rechterlijke autoriteit die moet beslissen over de overlevering van een persoon tegen wie een Europees aanhoudingsbevel is uitgevaardigd, over gegevens beschikt die blijk geven van structurele of fundamentele gebreken met betrekking tot de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht van de uitvaardigende lidstaat, zij er evenwel niet van kan uitgaan dat er zwaarwegende en op feiten berustende gronden bestaan om aan te nemen dat deze persoon bij overlevering aan die lidstaat een reëel gevaar van schending van zijn grondrecht op een eerlijk proces zal lopen, zonder een concrete en nauwkeurige verificatie te verrichten waarbij met name rekening wordt gehouden met de persoonlijke situatie van die persoon, de aard van het betrokken strafbare feit en de feitelijke context waarin het aanhoudingsbevel is uitgevaardigd, zoals verklaringen of handelingen van overheidsinstanties die de behandeling van een individueel geval kunnen beïnvloeden [zie in die zin arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 69].

Informatie aangaande het bestaan of de verergering van structurele of fundamentele gebreken met betrekking tot de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht van een lidstaat volstaat dus op zichzelf niet ter rechtvaardiging van de weigering om een door een rechterlijke autoriteit van die lidstaat uitgevaardigd Europees aanhoudingsbevel ten uitvoer te leggen [zie in die zin arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 63].

In het kader van de in punt 50 van het onderhavige arrest genoemde en voor het eerst — met betrekking tot artikel 47, tweede alinea, van het Handvest — in het arrest van 25 juli 2018, Minister for Justice and Equality (Gebreken in het gerechtelijk apparaat) (C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, punten 47–75), geformuleerde tweestappentoets moet de uitvoerende rechterlijke autoriteit in een eerste fase bepalen of er objectieve, betrouwbare, nauwkeurige en naar behoren bijgewerkte gegevens bestaan om aan te tonen dat er een reëel gevaar bestaat dat het door deze bepaling gewaarborgde grondrecht op een eerlijk proces in de uitvaardigende lidstaat zal worden geschonden wegens structurele of fundamentele gebreken met betrekking tot de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht van die lidstaat [arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 54 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

In een tweede fase moet die autoriteit concreet en nauwkeurig nagaan in hoeverre de tekortkomingen die in de eerste fase zijn vastgesteld gevolgen kunnen hebben op het niveau van de rechterlijke instanties van die lidstaat die bevoegd zijn om kennis te nemen van de procedures waaraan de betrokkene zal worden onderworpen, en of er, gelet op de persoonlijke situatie van die persoon, de aard van het strafbare feit waarvoor hij wordt vervolgd en de feitelijke context van de uitvaardiging van dat aanhoudingsbevel en rekening houdend met de eventueel door die lidstaat verstrekte gegevens overeenkomstig artikel 15, lid 2, van kaderbesluit 2002/584, sprake is van zwaarwegende en op feiten berustende gronden om aan te nemen dat die persoon een dergelijk gevaar zal lopen bij overlevering aan die staat [zie in die zin arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 55 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

In casu vraagt de verwijzende rechter zich in essentie af of deze tweestappentoets, die door het Hof is ontwikkeld in de arresten van 25 juli 2018, Minister for Justice and Equality (Gebreken in het gerechtelijk apparaat) (C-216/18 PPU, EU:C:2018:586), en 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit) (C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033), in het licht van de waarborgen van onafhankelijkheid en onpartijdigheid die inherent zijn aan het in artikel 47, tweede alinea, van het Handvest verankerde grondrecht op een eerlijk proces, ook moet worden toegepast wanneer de eveneens aan dit grondrecht inherente waarborg inzake een vooraf bij wet ingesteld gerecht in het geding is, en zo ja, welke voorwaarden en regels in dit verband gelden voor de toepassing van die toets. In het bijzonder vraagt hij zich af welke gevolgen het voor die toets heeft wanneer een orgaan als de KRS, dat overwegend bestaat uit leden die de wetgevende of de uitvoerende macht vertegenwoordigen of door hen zijn gekozen, een rol speelt bij de benoeming of de loopbaanontwikkeling van de leden van de rechterlijke macht van de uitvaardigende lidstaat.

Wat betreft de vraag of de in de punten 52 en 53 van het onderhavige arrest genoemde tweestappentoets moet worden toegepast in het in het vorige punt bedoelde geval, moet in de eerste plaats worden gewezen op de onlosmakelijke band die volgens artikel 47, tweede alinea, van het Handvest met het oog op het grondrecht op een eerlijk proces in de zin van die bepaling bestaat tussen de waarborgen van onafhankelijkheid en onpartijdigheid van rechters en van toegang tot een vooraf bij wet ingesteld gerecht.

Zo volgt uit de rechtspraak van het Hof, die is ontwikkeld in het licht van die van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat het zowel door artikel 6, lid 1, EVRM als door artikel 47, tweede alinea, van het Handvest gewaarborgde recht op een vooraf bij wet ingesteld gerecht weliswaar een autonoom recht is, maar dat dit recht zeer nauw verbonden is met de waarborgen van onafhankelijkheid en onpartijdigheid die uit deze twee bepalingen voortvloeien. Meer in het bijzonder streven alle vereisten van deze bepalingen weliswaar elk een nauwkeurig omschreven doel na waardoor zij specifieke waarborgen voor een eerlijk proces vormen, maar zij beogen de fundamentele beginselen van de rechtsstaat en de scheiding der machten te eerbiedigen. Aan elk van deze vereisten ligt de noodzaak ten grondslag om het vertrouwen te beschermen dat de rechterlijke macht de justitiabele moet inboezemen en om de onafhankelijkheid van deze macht ten opzichte van de andere machten in stand te houden [zie in die zin arrest van 6 oktober 2021, W.ų. (Kamer voor bijzondere controle en publieke zaken van de Sąd Najwyższy — Benoeming), C-487/19, EU:C:2021:798, punt 124 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

Met betrekking tot, meer in het bijzonder, de procedure voor de benoeming van rechters heeft het Hof — eveneens onder verwijzing naar de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens — geoordeeld dat die procedure, gelet op de fundamentele gevolgen ervan voor de goede werking en de legitimiteit van de rechterlijke macht in een democratische rechtsstaat, noodzakelijkerwijs inherent is aan het begrip ‘gerecht dat bij de wet is ingesteld’ in de zin van artikel 6, lid 1, EVRM, waarbij het heeft gepreciseerd dat de onafhankelijkheid van een gerecht, in de zin van deze bepaling, met name wordt afgemeten aan de wijze waarop de leden ervan zijn benoemd [zie in die zin arrest van 6 oktober 2021, W.ų. (Kamer voor bijzondere controle en publieke zaken van de Sąd Najwyższy — Benoeming), C-487/19, EU:C:2021:798, punt 125 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

Het Hof heeft ook benadrukt dat de waarborgen voor toegang tot een onafhankelijk, onpartijdig en vooraf bij wet ingesteld gerecht — met name de waarborgen die zowel voor dat begrip als voor de samenstelling van een dergelijk gerecht bepalend zijn — de hoeksteen vormen van het recht op een eerlijk proces. De verificatie of een instantie, gelet op haar samenstelling, een dergelijk gerecht is, is — wanneer er op dit punt ernstige twijfel rijst — in een democratische samenleving noodzakelijk voor het vertrouwen van de justitiabelen in de rechterlijke instanties [arrest van 6 oktober 2021, W.ų. (Kamer voor bijzondere controle en publieke zaken van de Sąd Najwyższy — Benoeming), C-487/19, EU:C:2021:798, punt 126 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

In de tweede plaats moet worden benadrukt dat indien zou worden aanvaard dat een uitvoerende rechterlijke autoriteit kan weigeren gevolg te geven aan een Europees aanhoudingsbevel louter op grond van een omstandigheid als vermeld in de tweede volzin van punt 54 van het onderhavige arrest, dit zou leiden tot een uitlegging van artikel 1, lid 3, van kaderbesluit 2002/584 die in strijd is met de in de punten 44 en 46 van het onderhavige arrest aangehaalde rechtspraak van het Hof.

Voor het overige moet bij de uitlegging van deze bepaling niet alleen worden gewaarborgd dat de grondrechten van de personen om wier overlevering wordt verzocht, worden geëerbiedigd, maar ook dat rekening wordt gehouden met andere belangen, zoals de noodzaak om in voorkomend geval de grondrechten van de slachtoffers van de betrokken strafbare feiten te eerbiedigen.

Dienaangaande impliceert het bestaan van rechten van derden in strafprocedures in de context van het systeem van het Europees aanhoudingsbevel een verplichting tot samenwerking voor de uitvoerende lidstaat. Bovendien moet, in het licht van deze rechten, de vaststelling dat de betrokkene in geval van overlevering aan de uitvaardigende lidstaat een reëel gevaar loopt dat zijn grondrecht op een eerlijk proces zal worden geschonden, gebaseerd zijn op voldoende feitelijke gegevens (zie in die zin ook EHRM, 9 juli 2019, Castaño tegen België, CE:ECHR:2019:0709JUD000835117, §§ 82, 83 en 85).

Vanuit dezelfde optiek moet worden opgemerkt dat een van de doelstellingen van kaderbesluit 2002/584 de bestrijding van straffeloosheid is. Indien het bestaan van structurele of fundamentele gebreken met betrekking tot de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht van de uitvaardigende lidstaat op zich voldoende grond zou opleveren voor de uitvoerende rechterlijke autoriteit om de in de punten 52 en 53 van dit arrest bedoelde tweestappentoets achterwege te laten en op grond van artikel 1, lid 3, van dat kaderbesluit te weigeren een door de uitvaardigende lidstaat uitgevaardigd Europees aanhoudingsbevel ten uitvoer te leggen, dan zou dit een groot risico inhouden dat personen die aan de rechtspleging proberen te ontsnappen nadat zij zijn veroordeeld of als zij ervan worden verdacht een strafbaar feit te hebben gepleegd, onbestraft blijven, ook al zijn er geen concrete gegevens waaruit blijkt dat deze personen bij overlevering een reëel gevaar lopen dat hun grondrecht op een eerlijk proces zal worden geschonden [zie in die zin arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 64].

In de derde plaats leidt de in het vorige punt genoemde benadering tot een feitelijke opschorting van de toepassing van de regeling inzake het Europees aanhoudingsbevel ten aanzien van die lidstaat, hetgeen in strijd is met de bevoegdheid van de Europese Raad en de Raad dienaangaande.

Zoals het Hof in herinnering heeft gebracht, kan deze toepassing immers slechts worden opgeschort in geval van een ernstige en voortdurende schending door een lidstaat van de in artikel 2 VEU neergelegde beginselen, waaronder het beginsel van de rechtsstaat, welke schending door de Europese Raad is vastgesteld overeenkomstig artikel 7, lid 2, VEU, met de gevolgen waarin artikel 7, lid 3, VEU voorziet [arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 57].

Bijgevolg is de uitvoerende rechterlijke autoriteit enkel in geval van een besluit van de Europese Raad, gevolgd door de opschorting door de Raad van de toepassing van kaderbesluit 2002/584 ten aanzien van de betrokken lidstaat, gehouden om de tenuitvoerlegging van elk door deze lidstaat uitgevaardigd Europees aanhoudingsbevel automatisch te weigeren, zonder enige concrete beoordeling te verrichten van het reële gevaar dat de betrokkene loopt dat zijn grondrecht op een eerlijk proces in de kern wordt aangetast [arrest van 17 december 2020, Openbaar Ministerie (Onafhankelijkheid van de uitvaardigende rechterlijke autoriteit), C-354/20 PPU en C-412/20 PPU, EU:C:2020:1033, punt 58 en aldaar aangehaalde rechtspraak].

Uit de overwegingen in de punten 55 tot en met 65 van het onderhavige arrest volgt dat de uitvoerende rechterlijke autoriteit de tweestappentoets als bedoeld in de punten 52 en 53 van het onderhavige arrest moet uitvoeren om te beoordelen of de betrokkene in geval van overlevering aan de uitvaardigende lidstaat een reëel gevaar loopt dat zijn grondrecht op een eerlijk proces voor een vooraf bij wet ingesteld gerecht, zoals neergelegd in artikel 47, tweede alinea, van het Handvest, zal worden geschonden.