Hof Den Haag, 12-12-2018, nr. 22-002608-17

Rolnummer: 22-002608-17

Parketnummer: 10-994530-12

Datum uitspraak: 12 december 2018

TEGENSPRAAK

economische kamer

gewezen op het hoger beroep tegen het vonnis van de economische kamer van de rechtbank Rotterdam van 7 juni 2017 in de strafzaak tegen de verdachte:

gevestigd te [adres].

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg en het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep van dit hof op 28 november 2018.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen door en namens de verdachte naar voren is gebracht.

Procesgang

In eerste aanleg is de verdachte vrijgesproken van het ten laste gelegde.

De officier van justitie heeft tegen het vonnis hoger beroep ingesteld. Het Openbaar Ministerie is van mening dat de verdachte ten onrechte is vrijgesproken, een en ander zoals verwoord in de aan dit arrest gehechte appelmemorie.

Tenlastelegging

Aan de verdachte is – na wijziging ter terechtzitting in eerste aanleg - ten laste gelegd dat:

1:

zij in of omstreeks 18 oktober 2011 te Rotterdam, tezamen en in vereniging met één of meer ander(en), althans alleen, al dan niet opzettelijk, gevaarlijke afvalstoffen, te weten (niet bruikbare) stookolie (bunkerolie), heeft ingezameld zonder vermelding op een lijst van inzamelaars, en/of, gevaarlijke afvalstoffen, te weten (niet bruikbare) stookolie (bunkerolie), zijnde (een) afvalstof(fen) die tot de krachtens artikel 10.48 Wet milieubeheer aangewezen categorieën behoort/behoren, te weten scheepsafvalstoffen, heeft ingezameld zonder vergunning van de Minister van Infrastructuur en Milieu;

2:zij in of omstreeks de periode van 11 oktober 2011 tot en met 18 oktober 2011 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, in elk geval binnen het grondgebied van de Europese Gemeenschap, tezamen en in vereniging met één of meer ander(en), althans alleen, al dan niet opzettelijk, (een) handeling(en) heeft verricht als bedoeld in artikel 2 onder 35 sub a en/of b van Verordening (EG) Nr. 1013/2006 betreffende de overbrenging van afvalstoffen, immers, was/waren zij en/of één of meer van haar mededader(s) doende, (niet bruikbare) stookolie (bunkerolie), zijnde een afvalstof die wordt genoemd in Bijlage VIII van het Verdrag van Bazel onder code A3020, over te brengen van Nederland naar België, zonder voorafgaande schriftelijke kennisgeving en/of toestemming van alle/de betrokken bevoegde autoriteiten overeenkomstige voornoemde Verordening.

De geldigheid van de dagvaarding: partiële nietigheid

De verdediging heeft de partiële nietigheid van de tenlastelegging ter zake van feit 1 en 2 bepleit. De verdediging is van mening dat de tenlastelegging zo dient te worden begrepen dat in plaats van ‘(niet bruikbare)’ moet worden gelezen ‘al dan niet bruikbare stookolie’. Deze tenlastelegging is daarmee innerlijk tegenstrijdig, gelet op de tekst zoals opgenomen in de Annex VII van het Verdrag van Bazel in Lijst A opgenomen onder code A3020.

Het hof is, met de advocaat-generaal, van oordeel dat de zinsnede ‘te weten (niet bruikbare) stookolie (bunkerolie)’, en dan specifiek ‘(niet bruikbare)’ een feitelijke omschrijving geeft van het bestanddeel ‘gevaarlijke afvalstoffen’. De tenlastelegging is naar het oordeel van het hof derhalve niet innerlijk tegenstrijdig en voldoet in zoverre aan de eisen die artikel 261 van het Wetboek van Strafvordering daaraan stelt.

Het verweer wordt verworpen.

Vordering van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd en dat de verdachte ter zake van het onder 1 en 2 ten laste gelegde zal worden veroordeeld tot een geldboete ter hoogte van

€ 45.000,-.

Het vonnis waarvan beroep

Het vonnis waarvan beroep kan niet in stand blijven omdat het hof zich daarmee niet verenigt.

Bewijsoverwegingen

1. Bespreking van de getuigenverzoeken

De verdediging heeft bij brief van 15 november 2018 gericht aan de advocaat-generaal verzocht [getuige 1] en [getuige 2] als getuigen op te roepen voor de terechtzitting in hoger beroep.

Bij e-mailbericht van 22 november 2018 heeft de advocaat‑generaal te kennen gegeven hieraan niet te zullen voldoen.

De verdediging heeft ter terechtzitting uitdrukkelijk en gemotiveerd gepersisteerd bij de getuigenverzoeken.

Het hof stelt bij de beoordeling van de getuigenverzoeken voorop dat de verdediging bevoegd doch niet verplicht is de getuigen die zij in het kader van het door haar ingestelde appel ter terechtzitting van het hof wil doen horen, reeds bij appelschriftuur op te geven. In onderhavige zaak is evenwel het hoger beroep ingesteld door de officier van justitie en niet ook door of namens de verdachte. De verdediging heeft dan vanzelfsprekend niet de mogelijkheid haar getuigen bij appelschriftuur op te geven, maar wel de mogelijkheid deze vóór de terechtzitting op te geven bij de advocaat-generaal. De verdediging heeft haar verzoek tijdig gedaan, ingevolge artikel 263, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering.

Zoals hiervoor is aangegeven, heeft de verdediging ter terechtzitting uitdrukkelijk en gemotiveerd gepersisteerd bij de getuigenverzoeken. De maatstaf die het hof bij de beslissing op zo een verzoek dient te hanteren is het verdedigingsbelang.

Het hof wijst de getuigenverzoeken af en overweegt daartoe als volgt.

Gelet op de tijd die inmiddels is verstreken en de omstandigheid dat de getuigen een groot deel van de tijd zeevarend zijn valt thans redelijkerwijs niet te verwachten dat deze personen binnen afzienbare termijn kunnen worden gehoord.

De verdediging heeft voorts bepleit dat indien de getuigenverzoeken niet worden gehonoreerd, de getuigenverklaringen van [getuige 1] en [getuige 2] niet voor het bewijs gebruikt kunnen worden wegens het ontbreken van een betrouwbaarheidstoets.

Het hof overweegt hiertoe dat voor zover het hof deze getuigenverklaringen voor het bewijs bezigt, het hof deze verklaringen met de nodige behoedzaamheid zal bezien en slechts dan zal gebruiken op de onderdelen die voldoende steun vinden in overige bewijsmiddelen. Het hof is derhalve van oordeel dat de verdachte met het niet kunnen horen van deze getuigen redelijkerwijs niet in haar verdedigingsbelang is geschaad en dat de getuigenverklaringen bruikbaar zijn voor het bewijs.

2. Feiten

Op 10 augustus 2011 heeft het zeeschip [schip] (hierna: [schip]) in opdracht van [medeverdachte 1] een hoeveelheid van 200 ton stookolie MG380 gebunkerd tegen een prijs van $ 663 per metrische ton.1.De stookolie was geleverd door het bedrijf [onderneming] (hierna: [onderneming]).2.[medeverdachte 1] (hierna: [medeverdachte 1]) heeft per mail van 5 augustus 2011 (met een cc. aan [medeverdachte 2] (hierna: [medeverdachte 2])) aan de [schip] doorgegeven dat ze bunkers hebben geregeld voor [schip].3.De brandstof, te weten stookolie (categorie IFO RMG 380 LS 1%), was op 10 augustus 2011 geleverd door [onderneming] met een 'Bunker Delivery Note', waarop onder meer is vermeld dat de brandstof een gehalte 'Total Sediment aged' (sediment) van 0,02 massaprocent had.4.

Op 15 augustus 2011 is namens [medeverdachte 1] een mail gestuurd naar [schip], inhoudende een “DNV petroleum Services – Fuel Analysis Report” van 13 augustus 2011. Uit dat rapport blijkt dat het “total Sediment” 0.08 massaprocent bedroeg. Voorts is opgenomen “Total Sediment – Some increase in sludging is possible. If excessive decrease the interval between sludge discharges”. Er wordt door DNV een operationeel advies gegeven aangaande de schurende componenten aluminium en siliconen en aangegeven staat dat er toename van dichtslibben mogelijk is.5.

Op 19 oktober 2011 is er een proces-verbaal van ambtshandeling opgemaakt door G.H. Nuis en N.M. Slingerland respectievelijk brigadier en hoofdagent van Politie Rotterdam-Rijnmond, afdeling Opsporing/Milieu van de Zeehavenpolitie. In dit proces-verbaal staat dat verbalisant Nuis op 18 oktober 2011 van B.J. Hunsche, senior inspecteur van de VROM-inspectie, telefonisch informatie binnenkreeg waaruit bleek dat een de-bunkering plaatsvond in de haven van Rotterdam van ongeveer 85 ton restanten van stookolie door [schip] aan de binnenvaarttanker mts [tanker].6.

Hoofdmachinist [getuige 2] en kapitein [getuige 1] van het motorschip [schip] zijn door de opsporingsambtenaren als getuigen gehoord en hebben – samengevat – verklaard:

“Op de reis waren problemen ontstaan met de filters, “zeven” en separatoren aan boord. Deze raakten verstopt ten gevolge van het gebruik van de gebunkerde stookolie. We kregen steeds meer problemen met het verpompen van de bunkers uit de bunkertanks 1 stuur- en bakboord naar de stettling- en servicetanks. Zo moesten de aanzuigkorven van de bunkerpompen tot wel 10 maal per dag worden schoongemaakt. Ook moesten de duplexfilters voor de hoofdmotor tot 3 maal per dag worden gereinigd en de filters voor de aanzuigpomp voor de oliezuivering moesten meerdere malen per dag worden schoongemaakt omdat deze waren dichtgeslibd. Men heeft opdracht gekregen van de reder ([medeverdachte 1]) van het schip om de bunkers in Nederland af te geven. Ongeveer 115 ton bunkers zijn gebruikt. Normaal gebeurt dit reinigen van de filters en “zeven” één keer per week of twee weken. Wij hebben dit gemeld aan [medeverdachte 1]. Wij waren bang dat als wij deze bunkers nog langer zouden gebruiken, de scheepsmotor zouden beschadigen of dat er door het dichtslibben van de filters, “zeven “ en settlingtanks er geen continue toevoer van brandstof mogelijk zou zijn waardoor de scheepsmotor ook stil kon vallen met alle gevolgen voor de veiligheid van de scheepvaart en bemanning. We hebben nog geprobeerd om enige kubieke meters gasolie toe te voegen aan deze bunkers om het op deze manier beter te kunnen verpompen, hetgeen niet het gewenste effect had. Door de scheepsoperator [medeverdachte 1] is er op 14 oktober 2011 via een e-mail opdracht gegeven om na het lossen in Moerdijk de niet bruikbare stookolie te debunkeren en of wij alle medewerking willen geven oa aan de inzamelaar [medeverdachte 2]”.7.

Uit het machinekamerjournaal blijkt dat er tijdens de reizen tussen eind september 2011 en begin oktober 2011 steeds problemen ontstonden met het verpompen van de bunkers uit de bunkertanks.8.Uit een e-mail bericht van het Havenbedrijf Rotterdam N.V. aan B.J. Hunsche blijkt dat de kapitein heeft gemeld dat de bunkers door heel veel sediment niet door de filters naar de settling verpompt kunnen worden.9.

De vertegenwoordigers van [medeverdachte 1] (de reder van [schip]) hebben verklaard dat deze problemen bestonden uit het purifiëren van de fuel voor gebruik in de hoofdmotor. Het proces vanuit de brandstoftank, verwarmen en filteren van de brandstof kon hierdoor niet snel genoeg worden gedaan. Omwille van de flexibiliteit is toen besloten om niet verder te gaan met deze bunkers; het was operationeel niet haalbaar en daarmee ook commercieel niet. Er is besloten de bunkers als brandstof te verkopen. De brandstof werd voor $ 220 per ton verkocht. De firma [onderneming], de oorspronkelijke leverancier, had geen interesse om de bunkers te kopen.10.

Verbalisant Nuis heeft op 18 oktober 2011 telefonisch contact gelegd met de zaakwaarnemer van [verdachte], [vertegenwoordiger verdachte] verklaarde aan hem dat de bunkerolie geen afval was en dat het gemakkelijk gereinigd of geblend kon worden om weer als scheepsbrandstof te kunnen worden gebruikt.11.

De stelling van de verdediging dat dit ten onrechte op deze wijze is geverbaliseerd, kan niet leiden tot het daarmee beoogde doel, nu deze stelling op geen enkele wijze nader is onderbouwd en het hof geen aanleiding heeft voor twijfel aan de juistheid van het door verbalisant Nuis op ambtsbelofte opgestelde proces‑verbaal.

Uit het door [verdachte] overgelegde testrapport van SABA van 11 oktober 2011 blijkt dat er op water, zwavel, viscositeit en niet op total sediment is geanalyseerd.12.

Op 18 oktober 2011 is als getuige gehoord [getuige 3], de gezagvoerend schipper van het binnenschip “[tanker]”. Hij heeft het volgende verklaard:“het schip wordt momenteel gecharterd door [verdachte]. Ik vaar momenteel in opdracht van [verdachte]. Ik heb opdracht gekregen om een partij bunkers vanuit het zeeschip [schip], liggende in de haven van Rotterdam te laden en deze partij stookolie vervolgens naar Antwerpen te vervoeren. Ik heb voor zover ik weet nog nooit afval vervoerd en als u mij vraagt om een zogenaamd NIWO-certificaat, begeleidingsbrief of enig ander document die nodig zou zijn voor het vervoer van afvalstoffen dan weet ik daar niets van”.13.

Uit het proces-verbaal van ambtshandeling opgemaakt door de verbalisanten Nuis en Slingerland d.d. 19 oktober 2011 blijkt dat uit de gegevens van de NIWO, stichting Nationale en internationale wegvervoer organisatie, blijkt dat [verdachte] niet staat vermeld op de zogenoemde VIHB-lijst.14.

3. Gevoerde verweren

De verdediging heeft zich primair op het standpunt gesteld dat het ten laste gelegde niet wettig en overtuigend bewezen kan worden verklaard, nu de stookolie aan boord van [schip] niet is aan te merken als een afvalstof. Van het opzettelijk inzamelen van een gevaarlijke afvalstof zonder vermelding op een lijst van inzamelaars en/of inzamelen van gevaarlijke afvalstoffen zonder vergunning van de Minister van Infrastructuur en Milieu, als bedoeld in artikel 10.45, eerste lid, van de Wet milieubeheer en het opzettelijk overbrengen van een afvalstof van Nederland naar België, als bedoeld in artikel 10.60, tweede lid, van de Wet milieubeheer juncto artikel 2 onder 35 van de Europese verordening betreffende de overbrenging van afvalstoffen (hierna: EVOA) kan daarom geen sprake zijn. Subsidiair is betoogd dat sprake is van afwezigheid van alle schuld, zodat ontslag van alle rechtsvervolging dient te volgen.

4. Kader

Regelgeving

De centrale vraag die het hof moet beantwoorden is of de stookolie (bunkerolie) een afvalstof is. Bij het beantwoorden van die vraag dient tevens aansluiting te worden gezocht bij Europese wet- en regelgeving en jurisprudentie.

Voor de omschrijving van hetgeen wordt bedoeld met 'afvalstoffen' - in de zin van de EVOA en de Wet Milieubeheer - wordt in artikel 2 van de EVOA verwezen naar de omschrijving in artikel 1, lid 1, onder a), van Richtlijn 2006/12/EG. Daarin wordt bepaald: 'afvalstof': elke stof of elk voorwerp behorende tot de

in bijlage I genoemde categorieën waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen (zie thans: artikel 3, aanhef en onder 1, van Richtlijn 2008/98/EG).

Het antwoord op de vraag of sprake is van een afvalstof in de zin van genoemde regelgeving hangt vooral af van het gedrag en de intentie van de houder en van de betekenis van de term 'zich ontdoen van' en moet worden beoordeeld met inachtneming van alle omstandigheden. Daarbij moet de uitleg plaatsvinden tegen de achtergrond van enerzijds het hoofddoel van de EVOA en aanverwante regelgeving, namelijk de bescherming van de gezondheid van de mens en het milieu tegen de schadelijke invloeden van het ophalen, het transport, de behandeling, de opslag en het storten van afvalstoffen, en anderzijds artikel 174, tweede lid, van het EG Verdrag, thans: artikel 191, tweede lid, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, volgens hetwelk de Gemeenschap in haar milieubeleid streeft naar een hoog niveau van bescherming, waarbij dit beleid berust op onder meer het voorzorgsbeginsel, het beginsel van preventief handelen en het beginsel dat milieuaantastingen bij voorrang aan de bron moeten worden bestreden.

In wezen worden afvalstoffen erdoor gekenmerkt dat de houder zich van hen ontdoet, wil ontdoen of zich moet ontdoen. Het werkwoord zich ontdoen, dat het toepassingsgebied van het begrip afvalstof bepaalt, kan niet restrictief worden uitgelegd gelet op de strekking van de Europese wetgeving die op afvalstoffen betrekking heeft, te weten de bescherming van de gezondheid van de mens en het milieu.

Het oogmerk waarmee de houder zich van stoffen of voorwerpen ontdoet is niet bepalend voor de kwalificatie tot afval. De bescherming van de gezondheid van mens en milieu zou in gevaar kunnen worden gebracht wanneer de toepasselijkheid van de regels van het oogmerk van de houder zou afhangen. Er kan dus sprake zijn van het zich ontdoen van voorwerpen en daarmee van afvalstoffen ook als de houder niet het oogmerk heeft om ieder hergebruik van de stof of het voorwerp door anderen onmogelijk te maken.

Ook voorwerpen die voor economisch hergebruik geschikt zijn kunnen afval zijn. Zelfs kunnen voorwerpen en stoffen, waarvan de eigenaar afstand doet, afval zijn ook al hebben zij een commerciële waarde en worden zij voor handelsdoeleinden opgehaald met het oog op hergebruik.

Naar het oordeel van het hof gold dit onder Richtlijn 2006/12/EG en is dit stelsel door Richtlijn 2008/98/EG niet gewijzigd. Richtlijn 2008/98/EG expliciteert slechts wat eerder werd geacht besloten te liggen in Richtlijn 2006/12/EG. De inhoud van het begrip " afvalstoffen" is ongewijzigd gebleven. Enkel is onder woorden gebracht wat recycling, hergebruik enzovoorts inhoudt. Producten waarvan men zich ontdoet of heeft ontdaan zijn afvalstoffen, ongeacht of zij nog een waarde vertegenwoordigen en ongeacht of zij versleten zijn. Deze afvalstoffen kunnen worden gecontroleerd, schoongemaakt of gerepareerd en aldus worden voorbereid voor hergebruik. Als deze voorwerpen zijn gecontroleerd, schoongemaakt of gerepareerd en weer voor hetzelfde doel kunnen worden gebruikt als waarvoor zij waren bedoeld, verliezen zij de kwaliteit van afvalstof.

5. Beoordeling hof

Uit de stukken en het verhandelde ter terechtzitting is komen vast te staan dat in opdracht van [medeverdachte 1] op 10 augustus 2011 een hoeveelheid van ongeveer 200 ton brandstof door [onderneming] is geleverd aan [schip]. [schip] heeft op de stookolie gevaren, maar de stookolie bleek niet te voldoen als gevolg waarvan grote problemen ontstonden met de filters, “zeven” en settlingtanks.

Uit de verklaring van de hoofdmachinist blijkt dat de filters, “zeven” en settlingtanks dagelijks een paar keer schoongemaakt moesten worden, terwijl “een keer in de week of twee weken gebruikelijk is”. Zelfs het mengen (blenden) van de stookolie met een andere zich aan boord bevindende hoeveelheid gasolie, gaf problemen met de separatoren.

[medeverdachte 1] heeft daarop [schip] de opdracht gegeven de stookolie te debunkeren en de bunkers verkocht aan [verdachte]. Op 18 oktober 2011 is begonnen de stookolie vanuit [schip] over te pompen naar motortankschip [tanker], dat was ingehuurd door [verdachte]. Naar de oorzaak van de problemen door het gebruik van de betreffende stookolie is geen onderzoek gedaan.

Voorop gesteld zij dat zich in deze zaken geen situatie voordoet zoals die speelde in de onderscheiden strafzaken tegen Shell Nederland Verkoopmaatschappij B.V. en Belgian Shell N.V. (Hof van Justitie van de Europese Unie van 12 december 2013 zaaknummers C-241/12 en C-242/12). Relevant verschil is dat in deze zaken geen sprake is van het retourneren door de oorspronkelijke afnemer van een partij 'off spec' stookolie aan de leverancier met het oog op terugbetaling van de aankoopprijs krachtens de koopovereenkomst. De stookolie die voor [medeverdachte 1] onbruikbaar was wordt niet geretourneerd aan de oorspronkelijke leverancier [onderneming] – integendeel, deze wilde de bunkers niet terugnemen – maar verkocht aan de oliehandelaar [verdachte].

De verdachte stelt zich op het standpunt dat de stookolie niettemin – althans voor de korte afstanden - goed bruikbaar was en beroept zich voorts op het door [verdachte] ingebrachte expertiserapport van [deskundige] van 26 januari 2017.

Naar het oordeel van het hof komt uit de bovengenoemde verklaringen naar voren dat aan het gebruik van de resterende stookolie zodanig grote beperkingen en bezwaren kleefden dat in redelijkheid niet gesproken kan worden van een geschikte brandstof, die voldoet aan de daaraan te stellen eisen.

Al hetgeen de raadsman in dit verband naar voren heeft gebracht kan hier niet aan afdoen. De omstandigheid dat de olie “on spec” was is niet doorslaggevend nu slechts een beperkt aantal eigenschappen van de stookolie geanalyseerd is. Voor de conclusie van [deskundige] dat “op basis van de mij ter beschikking gestelde documentatie (…) kan ik niet anders concluderen dan dat (…) de brandstof in alle opzichten een goede brandstof was” geldt eveneens dat deze slechts berust op de analyserapporten en, naar het oordeel van het hof, voorbijgaat aan de in de praktijk gebleken gebreken.

In dat verband acht het hof nog van belang dat uit het dossier geen enkele aanwijzing naar voren komt dat de ervaren problemen wellicht veroorzaakt werden door ouderdom dan wel verminderd functioneren van (enig onderdeel van) het schip zelf.

Door de verdediging is ter terechtzitting in hoger beroep een uitdrukkelijk verzoek gedaan de deskundige [deskundige] doen horen, zoals ook eerder verzocht bij brief aan de advocaat-generaal van 15 november 2018. Het hof wijst dit verzoek af, nu het hof zich op basis van het dossier voldoende voorgelicht acht en het horen van de deskundige derhalve niet noodzakelijk acht.

Het hof is van oordeel dat de onderhavige partij stookolie, vanwege de grote beperkingen die aan het gebruik daarvan waren verbonden, naar de in rechte geldende maatstaf, niet geschikt en daarmee niet bruikbaar was om te gebruiken als brandstof voor de voortstuwing van dit schip. Nu de overgedragen stookolie niet overeenkomstig de bestemming is gebruikt als brandstof, maar is verkocht/afgegeven aan mts [tanker]/[verdachte], om daarna te worden verhandeld door [verdachte], moet worden vastgesteld dat sprake was van een belangrijke aanwijzing voor een handeling, een voornemen of een verplichting zich te ontdoen van een stof, in de zin van artikel 1.1, eerste lid, van de Wet milieubeheer.

[medeverdachte 1] wilde blijkens haar verklaring van de bunkers af en heeft deze daarom verkocht. Naar het oordeel van het hof kan [medeverdachte 1] onder de zich in deze zaak voordoende omstandigheden worden beschouwd als een persoon die voornemens was de betrokken partij stookolie te verwijderen en zich wilde ontdoen van deze stookolie omdat deze voor haar niet meer bruikbaar was. Is de brandstof onbruikbaar en wil het schip zich daarvan ontdoen, dan kan het worden beschouwd als afval en moet het worden afgegeven aan een afvalverzamelaar in de haven.

Gelet op het vorenstaande is het hof van oordeel dat [medeverdachte 1] zich heeft ontdaan van de partij niet bruikbare stookolie (bunkerolie) en dat die partij stookolie als een afvalstof moet worden aangemerkt.

In het veiligheidsinformatieblad voor stookolie staat vermeld dat stookolie een kankerverwekkend vermogen heeft. 'Kankerverwekkend' is onder H7 opgenomen in bijlage III (gevaarlijke eigenschappen van afvalstoffen) bij Richtlijn 2008/98/EG. Gelet hierop is tevens sprake van een gevaarlijke afvalstof.

De verdediging heeft nog gewezen op de omstandigheid dat [vertegenwoordiger van verdachte], als vertegenwoordiger van [verdachte], ten overstaan van de politie heeft verklaard dat er nog verschillende mogelijkheden waren voor de partij stookolie, zoals het blenden (mengen) met een nieuwe partij met een verwaarloosbaar laag sedimentgehalte of verkoop aan een andere geïnteresseerde.

Naar het oordeel van het hof doet dat niet af aan het feit dat sprake was van een afvalstof, nu niet de intentie van [verdachte], maar van [medeverdachte 1] centraal staat. Verder betrekt het hof in de beoordeling dat de omstandigheid dat [verdachte] nog mogelijkheden zag voor nuttige toepassing van de stookolie daaraan nog niet het karakter van afvalstof ontneemt. Ook stoffen, waarvan de eigenaar afstand doet, kunnen afval zijn ook al hebben zij een commerciële waarde en worden zij voor handelsdoeleinden opgehaald met het oog op hergebruik. Eerst als deze stoffen zijn gecontroleerd, schoongemaakt of gerepareerd en weer voor hetzelfde doel kunnen worden gebruikt als waarvoor zij waren bedoeld, verliezen zij de kwaliteit van afvalstof. Daarvan was ten tijde van de de‑bunkering van de partij stookolie door [schip] (nog) geen sprake. Ook overigens is niet gebleken dat de kwalificatie ‘afvalstof’ op enig moment aan de stookolie is komen te ontvallen.

Vaststaat dat aan [verdachte] geen vergunning was verleend voor het inzamelen van scheepsafvalstoffen (gevaarlijke afvalstoffen), terwijl ingevolge artikel 9, onder c, van het Besluit inzamelen afvalstoffen, zoals geldend ten tijde van het ten laste gelegde, daarvoor wel een vergunning was vereist. Uit de gegevens van de stichting Nationale en Internationale wegvervoer organisatie (NIWO) blijkt dat [verdachte] niet staat vermeld op de zogenoemde landelijke VIHB-lijst.15.

Het hof is van oordeel dat de verdachte, als handelaar in scheepsbrandstoffen en als professionele marktpartij, uit dien hoofde geacht moeten worden bekend te zijn met de daarbij in acht te nemen zorgvuldigheidseisen. In deze zaak heeft [medeverdachte 1] de stookolie verkocht aan [verdachte]. [vertegenwoordiger van verdachte] heeft verklaard dat de stookolie na het blenden weer verhandeld zou worden. De betreffende stookolie veroorzaakte operationele problemen bij het gebruik als scheepsbrandstof aan boord van de [schip]. Inzicht in de exacte samenstelling van de stookolie en de oorzaak van de problemen ontbrak bij [verdachte]. Door [verdachte] is daar verder geen, dan wel onvoldoende onderzoek naar gedaan. Hergebruik van de stookolie zonder nadere bewerking/zuivering ligt volgens het hof op basis van deze feiten en omstandigheden dan ook niet in de rede.

Gelet op al deze omstandigheden heeft [verdachte] bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat de door haar ingezamelde stookolie als afvalstof moest worden gekwalificeerd.

Het verweer wordt op alle onderdelen verworpen. Dat geldt eveneens voor het gevoerde AVAS-verweer.

Conclusie

Het hof is derhalve van oordeel dat wettig en overtuigend bewezen kan worden dat de verdachte de ten laste gelegde feiten heeft begaan.

Bewezenverklaring

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 1 en 2 ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

1:

zij op of omstreeks 18 oktober 2011 te Rotterdam, tezamen en in vereniging met één of meer ander(en), althans alleen, al dan niet opzettelijk, gevaarlijke afvalstoffen, te weten (niet bruikbare) stookolie (bunkerolie), heeft ingezameld zonder vermelding op een lijst van inzamelaars, en/of, gevaarlijke afvalstoffen, te weten (niet bruikbare) stookolie (bunkerolie), zijnde (een) afvalstof(fen) die tot de krachtens artikel 10.48 Wet milieubeheer aangewezen categorieën behoort/behoren, te weten scheepsafvalstoffen, heeft ingezameld zonder vergunning van de Minister van Infrastructuur en Milieu;

2: zij in of omstreeks de periode van 11 oktober 2011 tot en met 18 oktober 2011 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, in elk geval binnen het grondgebied van de Europese Gemeenschap, tezamen en in vereniging met één of meer ander(en), althans alleen, al dan niet opzettelijk, (een) handeling(en) heeft verricht als bedoeld in artikel 2 onder 35 sub a en/of b van Verordening (EG) Nr. 1013/2006 betreffende de overbrenging van afvalstoffen, immers, was/waren zij en/of één of meer van haar mededader(s) doende, (niet bruikbare) stookolie (bunkerolie), zijnde een afvalstof die wordt genoemd in Bijlage VIII van het Verdrag van Bazel onder code A3020, over te brengen van Nederland naar België, zonder voorafgaande schriftelijke kennisgeving en/of toestemming van alle/de betrokken bevoegde autoriteiten overeenkomstige voornoemde Verordening.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd, is niet bewezen. De verdachte moet daarvan worden vrijgesproken.

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Blijkens het verhandelde ter terechtzitting is de verdachte daardoor niet geschaad in de verdediging.

Strafbaarheid van het bewezen verklaarde

Het onder 1 bewezen verklaarde levert op:

opzettelijke overtreding van een voorschrift, gesteld bij of krachtens artikel 10.45, eerste lid, onder a, van de Wet milieubeheer, begaan door een rechtspersoon.

Het onder 2 bewezen verklaarde levert op:

opzettelijke overtreding van een voorschrift, gesteld bij of krachtens artikel 10.60, tweede lid, van de Wet milieubeheer, begaan door een rechtspersoon.

Strafbaarheid van de verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluit. De verdachte is dus strafbaar.

Strafmotivering

Het hof heeft de op te leggen straf bepaald op grond van de ernst van het feit en de omstandigheden waaronder dit is begaan en op grond van de omstandigheden van de verdachte, zoals daarvan is gebleken uit het onderzoek ter terechtzitting.

De verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan het inzamelen van een gevaarlijke afvalstof, zonder dat aan haar een vergunning door de Minister van Infrastructuur en Milieu was verleend en aan het overbrengen van een afvalstof zonder voorafgaande schriftelijke kennisgeving en toestemming van de betrokken autoriteiten. De verdachte heeft hiermee een voorschrift van de Wet milieubeheer overtreden, dat strekt tot bescherming van het milieu en tot een doelmatig beheer van afvalstoffen. Voorkomen moet worden dat afvalstoffen zonder de daarvoor vereiste milieuvergunning worden verhandeld, waardoor een ongewenste vermenging van afvalstromen plaatsvindt met alle mogelijke nadelige gevolgen voor het milieu van dien. Het belang bij naleving van de regelgeving is breder dan enkel de bescherming van het milieu. Het ziet ook op de integriteit, de medewerking aan het (inter)nationaal vastgestelde afvalbeheer en de mogelijkheid van controle op dat afvalbeheer. Door te handelen zoals zij heeft gedaan, heeft de verdachte zich ook schuldig gemaakt aan oneerlijke concurrentie.

Het hof heeft voorts acht geslagen op een de verdachte betreffend uittreksel Justitiële Documentatie d.d. 15 november 2018, waaruit blijkt dat de verdachte niet eerder ter zake van (soortgelijke) strafbare feiten is veroordeeld en dat na het tijdstip waarop het bewezen verklaarde heeft plaatsgevonden inmiddels geruime tijd is verstreken, terwijl het hof niet is gebleken van nieuwe strafbare feiten.

Het hof heeft tot slot rekening gehouden met de omstandigheid dat het bewezenverklaarde opzet de lichtste vorm behelst, namelijk voorwaardelijk opzet. De verdachte heeft zich niet willens en wetens schuldig gemaakt aan het bewezenverklaarde en dit dient strafmatigend te werken.

Het hof is - alles afwegende - van oordeel dat een geheel onvoorwaardelijke geldboete ter hoogte van € 35.000,- een passende en geboden reactie vormt.

Het hof stelt evenwel vast dat de redelijke termijn, als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het Europees verdrag voor de rechten van de mens is overschreden. Deze termijn vangt aan op het moment dat vanwege de Staat jegens de verdachte een handeling is verricht waaruit de verdachte heeft opgemaakt en redelijkerwijs heeft kunnen opmaken dat het Openbaar Ministerie het ernstig voornemen had tegen hem een strafvervolging in te stellen. Het bewezen verklaarde heeft plaatsgevonden op 18 oktober 2011. Op 18/19 oktober 2011 is een onderzoek ingesteld, dat heeft geleid tot het opleggen door de officier van justitie van de voorlopige maatregel ex artikel 28 van de Wet op de economische delicten. Het hof zal het opleggen van de voorlopige maatregel aanmerken als het moment waarop de redelijke termijn een aanvang heeft genomen.

Het hof stelt vast dat de behandeling in eerste aanleg niet is afgerond met een eindvonnis binnen twee jaar na aanvang van de hiervoor genoemde termijn. De rechtbank heeft op 7 juni 2017 vonnis gewezen. Dat maakt dat de redelijke termijn met bijna 4 jaar is overschreden, terwijl het hof geen bijzondere omstandigheden aanwezig acht, die deze overschrijding rechtvaardigen.

Nu de redelijke termijn is geschonden, zal het hof

€ 5.000 in mindering brengen op de geldboete en zal worden volstaan met het opleggen van een geldboete ter hoogte van € 30.000.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 23, 24 en 57 van het Wetboek van Strafrecht, de artikelen 1a, 2 en 6 van de Wet op de economische delicten en de artikelen 10.45, 10.48 en 10.60 van de Wet milieubeheer en artikel 2 onder 35 van de Verordening (EG) nr. 1013/2006 betreffende de overbrenging van afvalstoffen, zoals zij rechtens gelden dan wel golden.

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het onder 1 en 2 ten laste gelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het onder 1 en 2 bewezen verklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

€ 30.000,00 (dertigduizend euro).

Dit arrest is gewezen door mr. E. van Die,

mr. C.G.M. van Rijnberk en mr. A.L. Frenkel, in bijzijn van de griffier mr. L.A. Haas.

Het is uitgesproken op de openbare terechtzitting van het hof van 12 december 2018.

Mr. C.G.M. van Rijnberk is buiten staat om dit arrest te ondertekenen.