HR, 14-01-2005, nr. C03/261HR

Het gaat in dit kort geding om de vraag of het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) bij de uitvoering van de beëindiging van de opvangvoorzieningen van een uitgeprocedeerde asielzoeker de zelfstandige bevoegdheid heeft om af te zien van de beëindiging in verband met bijzondere omstandigheden van humanitaire aard.

In cassatie dient van het volgende te worden uitgegaan (zie r.o. 3 van het arrest van het hof in verbinding met r.o. 1.1 t/m 1.7 van het vonnis van de voorzieningenrechter van 14 maart 2002).

Bij tussenvonnis van 14 maart 2002 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank te Zwolle de bij dagvaarding in kort geding van 14 februari 2002 door het COA ingestelde vordering tot veroordeling van [eiseres] tot ontruiming van het asielzoekerscentrum, afgewezen. Bij eindvonnis van 24 juli 2002 is het COA in de proceskosten veroordeeld. De voorzieningenrechter was van oordeel dat - kort gezegd - een ontruimingstitel aan het COA moet worden geweigerd, nu de ontruiming zeer schrijnende omstandigheden van humanitaire aard aan de zijde van [eiseres] zal doen ontstaan en het belang van [eiseres] bij voortzetting van de opvang dient te prevaleren boven het belang van het COA bij ontruiming (r.o. 2.5 van het tussenvonnis).

Op het hoger beroep van het COA heeft het gerechtshof te Arnhem bij arrest van 22 juli 2003 de vonnissen van de voorzieningenrechter evenwel vernietigd en, opnieuw recht doende, [eiseres] veroordeeld het asielzoekerscentrum te Dronten binnen drie maanden na betekening van het arrest te ontruimen. Daartoe overwoog het hof onder meer (r.o. 4.2):

Vooropstellende dat de rechter in kort geding bij zijn beslissing omtrent de gevraagde voorziening in aanmerking dient te nemen welke uitspraak op het bezwaar/beroep bij het bestuursorgaan respectievelijk de administratieve rechter mag worden verwacht en, na deze prognose, de belangen van partijen bij toewijzing respectievelijk afwijzing van de gevraagde voorziening in zijn beoordeling dient te betrekken (r.o. 4.6), heeft het hof vervolgens onderzocht of te verwachten is dat het hierboven onder 2.(xv) bedoelde bezwaar van [eiseres] tegen de weigering van uitstel van vertrek op de voet van art. 64 Vreemdelingenwet 2000 gehonoreerd zal worden. Naar 's hofs oordeel kan uit het BMA-advies geconcludeerd worden dat in het geval van [eiseres] geen sprake is van de in art. 64 Vreemdelingenwet 2000 bedoelde gezondheidstoestand en dat, nu er onvoldoende aanknopingspunten zijn om te oordelen dat dat advies onjuist of onvolledig is, niet valt te verwachten dat het bezwaar van [eiseres] tegen de beslissing van de IND van 26 november 2002 gegrond zal worden bevonden (r.o. 4.7). Het spoedeisend belang van het COA bij beschikking over de door [eiseres] ten onrechte gebruikte ruimte in het asielzoekerscentrum weegt zwaarder dan het belang van [eiseres] om het gebruik van die ruimte voort te zetten, aldus het hof (r.o. 4.8).

[Eiseres] is tegen het arrest van het hof (tijdig) in cassatie gekomen met één middel dat door het COA is bestreden met conclusie tot verwerping van het cassatieberoep.

Het middel neemt met twee klachten stelling tegen de hierboven aangehaalde overweging van het hof in r.o. 4.2.

De eerste klacht acht de overweging van het hof onjuist omdat het COA als overheidsorgaan bij iedere beslissing een belangenafweging moet maken, zulks ingevolge onder andere art. 3.4 Algemene Wet Bestuursrecht, en in het licht van het Stappenplan 2000.

De klacht faalt wegens gebrek aan belang. Het oordeel van het hof dat de door het COA gevraagde voorziening kan worden toegewezen, berust blijkens r.o. 4.6 en 4.8 van het bestreden arrest op een afweging van het belang van het COA bij ontruiming door [eiseres] van de door haar gebruikte ruimte in het asielzoekerscentrum en het belang van [eiseres] om het gebruik van die ruimte voort te zetten, welke belangenafweging volgens het hof in het nadeel van [eiseres] moet uitvallen. In dit oordeel van het hof ligt besloten dat, al aangenomen dat - anders dan het hof heeft geoordeeld - het COA als overheidsorgaan een belangenafweging had moeten maken, die afweging tussen het belang van het COA bij ontruiming en het belang van [eiseres] bij voortgezet verblijf in het asielzoekerscentrum, [eiseres] niet had kunnen baten. De vraag of het COA nimmer bevoegd is om, na ommekomst van de finale vertrektermijn, zelfstandig te besluiten tot continuering van de opvangvoorzieningen, kan derhalve in het midden blijven. Ik volsta met de aantekening dat in HR 21 maart 2003, NJ 2003, 388, is beslist dat het COA beslissingsbevoegdheid mist terzake van de beëindiging van de opvang (r.o. 3.4) en dat in ABRvS 11 november 2003, JV 2003, 155, hetzelfde uitgangspunt wordt gekozen en is beslist dat een bevoegdheid van het COA om na beëindiging van de verstrekkingen van rechtswege opnieuw opvang te bieden, niet kan worden aangenomen. De ABRvS houdt evenwel een slag om de arm voor gevallen waarin sprake is van "bijzondere omstandigheden" (r.o. 2.4). Zie ook ABRvS 10 februari 2003, JV 2003, 155. r.o. 2.3.1 ("Behoudens wellicht in een zeer bijzonder geval ...").

De tweede klacht houdt in dat het hof, gelet op de medische toestand van [eiseres], meer oog had moeten hebben voor de gevolgen van de ontruiming, mede gelet op art. 3 EVRM.

Ook deze klacht zal naar mijn oordeel niet tot cassatie kunnen leiden.

Voor zover de klacht ertoe strekt te betogen dat het hof een onjuiste maatstaf heeft aangelegd, is zij ongegrond. Door zijn oordeel te baseren op een prognose omtrent de uitkomst van de nog lopende, door [eiseres] ingestelde bezwaarprocedure tegen de beslissing van de IND van 26 november 2002, alsmede op een afweging van de belangen van partijen bij toewijzing respectievelijk afwijzing van de gevraagde voorziening, heeft het hof, rechtsprekende in kort geding, niet een onjuiste maatstaf aangelegd. Zie Kluwers Burgerlijke Rechtsvordering, losbl., Titel 2, afd. 14, aant. 5 (E.J. Numann) en de daar vermelde rechtspraakgegevens.

Voor zover de klacht wil betogen dat de motivering van 's hofs oordeel niet "de toets der kritiek kan doorstaan", faalt zij evenzeer. Het oordeel berust op een aan het hof, als rechter die over de feiten oordeelt, voorbehouden waardering van de ten processe gebleken feiten en omstandigheden en is, gelet op hetgeen het hof in r.o. 4.7 heeft overwogen met betrekking tot de medische (eind)toestand van [eiseres] en met betrekking tot de vraag of [eiseres] medisch gezien kan reizen, ook zonder nadere motivering, niet onbegrijpelijk. Hierbij teken ik aan dat het hof zich, anders dan het middel stelt, rekenschap heeft gegeven van de gevolgen van de ontruiming, nu het een verlengde ontruimingstermijn (van drie maanden) heeft bepaald, juist met het oog op de gevolgen van de ontruiming en met het doel [eiseres] voldoende gelegenheid te bieden om de terugreis in overleg met de begeleidende instantie zodanig voor te bereiden dat medische hulp tot het eind van de reis voldoende gewaarborgd is (r.o. 4.9).

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.