8.6.2 Gulati: coördinatie bij samenwerkingsverbanden

Hoewel de onderverdeling van Thompson inzichtelijk maakt dat er verschillende niveaus van interdependency en daarmee gemoeide coördinatie van activiteiten te onderkennen zijn, biedt de onderverdeling geen goede aanknopingspunten om aan de diverse niveaus de verschillende vormen van contractuele samenwerkingsverbanden te koppelen. De onderverdeling die Gulati maakt, is hiervoor beter bruikbaar.1 Die verloopt langs dezelfde lijnen als de onderverdeling van Thompson, doch de verschillende niveaus van samenwerking worden op een andere wijze van elkaar onderscheiden. Gulati gaat uit van de gedachte dat ondernemingen relaties onderhouden met toeleveranciers, afnemers en andere ondernemers. Naarmate deze relaties zich verder ontwikkelen, ontstaat een grotere mate van gedragsafstemming op elkaar. Wat begint als een relatie die slechts een minimale coördinatie en / of coöperatie vraagt, kan uitgroeien tot een relatie die een synchrone coördinatie en actieve coöperatie vereist.2 Gulati onderscheidt vier niveaus: 1) het transactieniveau (“transactional”), 2) het contractsniveau (“contractual”), 3) het relationele niveau (“relational”) en 4) het geïntegreerde niveau (“integrated”).

Het transactieniveau is het nulpunt. Er vindt – anders dan op ad hoc transactiebasis – geen coördinatie van activiteiten plaats. Van samenwerking is geen sprake. Op dit niveau verrichten de partijen over en weer activiteiten jegens elkaar. Aan deze telkens opnieuw aangegane relaties ligt geen duurzame relatie ten grondslag. Er worden geen activiteiten geïntegreerd (ieder blijft onafhankelijk van de ander functioneren) en er worden geen productiemiddelen met elkaar gedeeld. Op het contractuele niveau vindt een eerste mate van coördinatie plaats. Partijen komen overeen dat zij bepaalde, niet bedrijfskritische activiteiten op elkaar afstemmen. Partijen die zich op het relationele niveau bevinden, werken actief samen. Voor meer bedrijfskritische activiteiten vertrouwen zij op elkaar (raken zij van elkaar afhankelijk). In het hoogste, geïntegreerde niveau is sprake van een samenwerking waarbij gezamenlijk gebruik wordt gemaakt van productiefactoren om een doel te bereiken dat geen van de partijen afzonderlijk zou kunnen bereiken.