HR, 12-07-2011, nr. 09/04980

Verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam wegens ‘opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 2, aanhef en onder A, van de Opiumwet gegeven verbod’ veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 54 maanden. Voorts heeft het Hof de voorwerpen genoemd onder nr. 9 tot en met 14, 18 en 19 van de beslaglijst verbeurd verklaard, en het voorwerp genoemd onder nr. 15 van de beslaglijst onttrokken aan het verkeer. Ten slotte bevat het arrest enige bijkomende beslissingen, een en ander als in het arrest vermeld.

Namens verdachte hebben mr. B.P. de Boer en mr. M. van Delft, beiden advocaat te Amsterdam, vijf middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt dat de door het Hof als bewijsmiddel 1 gebezigde verklaring van verdachte, afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 11 februari 2009, niet uit het proces-verbaal van genoemde terechtzitting kan worden afgeleid.

De aanvulling met bewijsmiddelen als bedoeld in art. 365, tweede lid, Sv houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting in eerste aanleg van 11 februari 2009 houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, als verklaring(en) van de verdachte in:

Uit de inhoud van voornoemd proces-verbaal van de terechtzitting blijkt niet dat door de verdachte een verklaring is afgelegd in de zin zoals door het Hof als bewijsmiddel 1 is gebezigd. Derhalve stond het het Hof niet vrij die verklaring tot het bewijs te bezigen.1. Ook de overige processen-verbaal van de terechtzittingen in de onderhavige zaak houden niet een dergelijke verklaring in.

Het middel slaagt.

Het tweede middel klaagt dat het Hof de door de verdediging gestelde alternatieve lezing van de gebeurtenissen, welke lezing niet met een bewezenverklaring van het opzet zou stroken, ten onrechte in het midden heeft gelaten, althans dat de bewezenverklaring voor wat betreft het opzet van verdachte onvoldoende is gemotiveerd.

Het Hof heeft ten laste van verdachte bewezenverklaard dat:

Deze bewezenverklaring berust op de volgende bewijsmiddelen:

Het bestreden arrest houdt voorts onder het kopje ‘Bespreking van het verweer’, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, in:

Bij de beoordeling van het middel moet vooropgesteld worden dat ingeval een verdachte het hem tenlastegelegde bestrijdt met een alternatieve lezing van de gebeurtenissen, die niet met een bewezenverklaring zou stroken, de rechter — indien hij tot een bewezenverklaring komt — die aangedragen alternatieve gang van zaken zal moeten weerleggen. Dat kan geschieden door opneming van bewijsmiddelen of vermelding, al dan niet in een nadere bewijsoverweging, van aan wettige bewijsmiddelen te ontlenen feiten en omstandigheden die de alternatieve lezing van de verdachte uitsluiten. Een dergelijke weerlegging is echter niet steeds vereist. In voorkomende gevallen zal de rechter ter weerlegging kunnen oordelen dat de door de verdachte gestelde alternatieve toedracht niet aannemelijk is geworden dan wel dat de lezing van de verdachte als ongeloofwaardig terzijde moet worden gesteld. Ten slotte kunnen zich gevallen voordoen waarin de lezing van de verdachte zo onwaarschijnlijk is, dat zij geen uitdrukkelijke weerlegging behoeft.2.

Blijkens het bestreden arrest heeft het Hof de door de raadsman van verdachte ter terechtzitting in hoger beroep van 20 november 2009 bij pleidooi aangedragen alternatieve lezing van de gebeurtenissen, kort gezegd erop neerkomende dat verdachte alleen handbagage bij zich had en het daarom wel zo moet zijn dat iemand anders de koffer op verdachtes naam heeft ingecheckt en de claimtag van de koffer op het ticket van verdachte heeft geplakt, niet uitdrukkelijk weerlegd. In aanmerking genomen dat de gebezigde bewijsmiddelen inhouden dat uit de informatie uit een lopend Belgisch onderzoek inzake vervoer van verdovende middelen bleek dat op 13 november 2008 een drugskoerier met de vlucht van Martinair MP 603 van Puerto Plata naar Schiphol zou afreizen en deze drugskoerier op 14 november 2008 met de vlucht KL 1151 naar Oslo zou doorreizen, terwijl de partij drugs in de reiskoffer verborgen zou zijn, en verdachte op 13 november 2008 blijkens de passagiersgegevens de enige passagier met genoemde reisroute was (bewijsm. 2), heeft het Hof de door de raadsman van verdachte gesuggereerde lezing van de gebeurtenissen zo onwaarschijnlijk kunnen oordelen dat het die mogelijkheid bij het bewijs buiten beschouwing heeft kunnen laten. Dat geldt temeer nu de verdachte niet zonder meer een alternatieve lezing stelt maar deze afleidt uit feiten en omstandigheden terwijl bovendien de verdachte naar 's Hofs uitgebreid gemotiveerde oordeel geen geloofwaardige verklaring over zijn reis, de aanschaf van het ticket en het reisdoel heeft afgelegd.

Vervolgens wordt in de toelichting op het middel geklaagd dat het bewezenverklaarde opzet niet kan worden afgeleid uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen en hetgeen het Hof dienaangaande heeft overwogen. In dit verband wordt erop gewezen dat niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat de verdachte wisselende verklaringen heeft afgelegd omtrent de claimtag terwijl uit de gebezigde bewijsmiddelen evenmin blijkt al hetgeen de verdachte heeft verklaard over zijn reisdoel etc.

Het oordeel van het Hof moet kennelijk als volgt worden begrepen. In aanmerking genomen dat verdachte de enige persoon is met de vliegroute die blijkens een Belgisch onderzoek inzake verdovende middelen door een drugskoerier — met drugs verborgen in een koffer — zou worden afgelegd, op verdachtes naam een koffer waarin de cocaïne zat is ingecheckt, en onder verdachte bij zijn aanhouding een op zijn naam staande claimtag behorende bij de koffer waarin de cocaïne verborgen zat werd aangetroffen, moet de verdachte, nu iemand als regel weet wat in zijn koffer zit zeker als het gaat om zestien pakketten met een totaal gewicht van meer dan 17 kg, wel op de hoogte zijn geweest van de aanwezigheid van cocaïne in zijn koffer en heeft de verdachte de in zijn koffer aangetroffen cocaïne dus opzettelijk ingevoerd. Weliswaar heeft de verdachte ter ontzenuwing van de redengevendheid van deze feiten en omstandigheden aangevoerd dat zijn reisdoel een vrijgezellenfeest was, maar nog daargelaten dat die verklaring, zoals bevestiging vindt in de wisselende verklaringen over de claimtag, niet geloofwaardig was, staat dat reisdoel niet aan het invoeren van cocaïne in de weg, en doet de verklaring over het reisdoel dus niet aan verdachtes opzet twijfelen.

Dit oordeel geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting, is niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd.

Anders dan in de toelichting op het middel wordt gesteld kan het opzet van de verdachte dus uit de gebezigde bewijsmiddelen worden afgeleid. Daaraan staat niet in de weg dat hetgeen het Hof overweegt met betrekking tot de ongeloofwaardigheid van het door de verdachte opgegeven reisdoel geen steun vindt in wettige bewijsmiddelen. Ik wijs op hetgeen hiervoor onder 12 is uiteengezet. Daar komt nog bij dat het door de verdachte opgevoerde reisdoel, zoals het Hof niet onbegrijpelijk overweegt, niet aan het opzettelijk invoeren van cocaïne in de weg staat.

Wat betreft de klacht dat de wisselende verklaringen van verdachte omtrent de bij hem aangetroffen claimtag, welke omstandigheid louter is betrokken bij de beoordeling van de geloofwaardigheid van verdachtes ter ontzenuwing van hem belastende feiten en omstandigheden gegeven verklaring over zijn reisdoel, niet blijken uit de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen of de processen-verbaal van de terechtzittingen in eerste aanleg en hoger beroep merk ik op dat deze klacht er blijkens de toelichting aan voorbijgaat, dat die wisselende verklaringen ook kunnen blijken uit de stukken waarvan de inhoud ter terechtzitting is voorgelezen of waarvan de korte inhoud aldaar is medegedeeld.

Voor zover wordt geklaagd dat niet inzichtelijk is waarom verdachtes wisselende verklaringen over de claimtag het bewijs van verdachtes opzet steunen, wordt er aan voorbijgegaan dat die wisselende verklaringen louter in aanmerking zijn genomen in het kader van de (on)geloofwaardigheid van verdachtes ter ontzenuwing van de redengevendheid van de hem belastende feiten en omstandigheden gegeven verklaring over zijn reisdoel en het Hof verdachtes opzet dus niet uit die wisselende verklaringen heeft afgeleid.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Het derde middel klaagt over de strafoplegging.

Het bestreden arrest houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, in:

In de toelichting op het middel wordt aangevoerd dat 's Hofs motivering van de opgelegde vrijheidsstraf niet voldoet aan de eisen die art. 359 lid 6 Sv aan de oplegging van een vrijheidsbenemende straf stelt. Volgens de toelichting op het middel had het Hof, gelet op de omstandigheid dat het Hof een hogere straf heeft opgelegd dan de straf die door de Rechtbank is opgelegd en de raadsman van verdachte ter terechtzitting in hoger beroep heeft verzocht om matiging van de door de Rechtbank opgelegde straf, (meer) in het bijzonder de redenen dienen op te geven die tot die vrijheidsbenemende straf hebben geleid.

Vooropgesteld moet worden dat de appelrechter — behoudens bijzondere omstandigheden — niet gehouden is te motiveren waarom hij een zwaardere straf oplegt dan de rechter in eerste aanleg ter zake van dezelfde strafbare feiten heeft opgelegd.3. Dat is slechts anders indien de in hoger beroep opgelegde straf zonder nadere motivering verbazing wekt.4.

Het Hof heeft aan verdachte — conform de eis van de Advocaat-Generaal bij het Hof — een gevangenisstraf opgelegd voor de duur van 54 maanden. In eerste aanleg heeft de Rechtbank voor hetzelfde strafbare feit een gevangenisstraf opgelegd voor de duur van 48 maanden. Het Hof heeft blijkens zijn strafmotivering bij het bepalen van de op te leggen straf in het bijzonder de ernst van het bewezenverklaarde feit — te weten de invoer in Nederland van een dermate grote hoeveelheid cocaïne (bijna 18 kg) dat deze bestemd moet zijn geweest voor verdere verspreiding en handel — in beschouwing genomen. In dat licht bezien roept 's Hofs strafoplegging een dergelijke verbazing als hiervoor bedoeld niet op. De door het Hof genoemde omstandigheid dat verdachte niet eerder is veroordeeld, doet daar niet aan af. De strafoplegging is niet onbegrijpelijk en overeenkomstig het bepaalde in art. 359, zesde lid, Sv gemotiveerd.

Het middel faalt.

Het vierde middel is gericht tegen de beslissing tot verbeurdverklaring van de voorwerpen genoemd onder nr. 13 en 14 van de beslaglijst.

Het bestreden arrest houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, in:

De aan het verkorte arrest gehechte beslaglijst houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, in:

Het Hof heeft voorts de volgende voorwerpen verbeurd verklaard: een claimtag (nr. 9), een factuur (nr. 10), twee instapkaarten (nrs. 11 en 12) en een tweetal labels (nrs. 18 en 19).

In de toelichting op het middel wordt geklaagd dat 's Hofs oordeel omtrent de vatbaarheid voor verbeurdverklaring van de onder 13 en 14 van de beslaglijst vermelde voorwerpen, onvoldoende is gemotiveerd, nu bij gebreke van een nadere motivering niet valt in te zien hoe het Hof (op grond van het onderzoek ter terechtzitting) tot het oordeel is gekomen dat het bewezengeachte met behulp van deze voorwerpen is begaan of voorbereid. Volgens de steller van het middel heeft het Hof mitsdien niet beslist naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting.

Blijkens het bestreden arrest heeft het Hof ten aanzien van de onder de nummers 13 en 14 van de beslaglijst opgenomen voorwerpen — een tweetal notities/memo's — vastgesteld dat deze aan verdachte toebehoren en geoordeeld dat deze voorwerpen vatbaar zijn voor verbeurdverklaring aangezien het bewezengeachte met behulp van die voorwerpen is begaan of voorbereid (art. 33a lid 1 onder c Sr).

Noch uit de processen-verbaal van de terechtzittingen noch uit de stukken die aldaar zijn voorgelezen of waarvan de korte inhoud is meegedeeld kan zonder meer volgen dat, zoals het Hof heeft geoordeeld, het bewezenverklaarde met de inbeslaggenomen memo's c.q. notities is begaan of voorbereid. Het Hof heeft in dat opzicht dus niet beslist naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting.5.

Het middel slaagt.

Het vijfde middel klaagt over de beslissing tot onttrekking aan het verkeer van het onder nr. 15 van de beslaglijst genoemde voorwerp.

Het bestreden arrest houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, in:

Blijkens de aan het verkorte arrest gehechte lijst van inbeslaggenomen voorwerpen betreft het onder nr. 15 weergegeven voorwerp een zwarte rolkoffer van het merk Benneton.

Het Hof heeft geoordeeld dat genoemde koffer vatbaar is voor onttrekking aan het verkeer aangezien het bewezengeachte met behulp van deze koffer is begaan of voorbereid, terwijl de koffer van zodanige aard is dat het ongecontroleerde bezit ervan in strijd is met de wet of met het algemeen belang (art. 36c sub 3 Sr).

's Hofs oordeel dat het ongecontroleerde bezit van de koffer in strijd is met de wet of met het algemeen belang is — zonder motivering die ontbreekt — niet begrijpelijk.6.

Het middel slaagt.

Ambtshalve vraag ik aandacht voor het volgende. Verdachte, die gedetineerd is, heeft op 8 december 2009 beroep in cassatie ingesteld. De Hoge Raad zal uitspraak doen nadat sedertdien meer dan zestien maanden zijn verstreken. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Dit punt kan mijns inziens echter onbesproken blijven omdat het bestreden arrest naar mijn oordeel om andere redenen niet in stand kan blijven en de zaak dient te worden teruggewezen of verwezen.7.

Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen waarop het bestreden arrest zou dienen te worden vernietigd.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing van de zaak naar het Hof dan wel verwijzing van de zaak naar een aangrenzend Hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG