Hof 's-Hertogenbosch, 11-10-2018, nr. 16/03934 tot en met 16/03938

Belanghebbende heeft primair gesteld dat het handelen van de Inspecteur onzorgvuldig is geweest en dat dit handelen in een geschil over een aansprakelijkstelling kan worden getoetst op grond van het bepaalde in artikel 49, lid 7, van de IW. De Ontvanger betwist deze stelling met het argument dat het handelen van de Inspecteur in een geschil over een aansprakelijkstelling enkel kan worden getoetst voor zover dat handelen bepalend is geweest voor de hoogte van de belastingschuld.

In artikel 49, lid 7, van de IW is bepaald dat het bezwaar en beroep betrekking kunnen hebben op feiten of omstandigheden die van belang zijn geweest bij de vaststelling van een belastingaanslag en ter zake waarvan geen onherroepelijke rechterlijke uitspraak is gedaan. Dit geldt ook als sprake is van in eerdere gedingstukken opgenomen of ter zitting naar voren gebrachte zaken, waarover de rechter zich in een rechterlijke uitspraak niet heeft uitgelaten (MvT Kamerstukken II 1987/88, 20 588, nr. 3, p. 117-118, vgl. ook HR 2 december 2016, nr. 16/01532, ECLI:NL:HR:2016:2722). Wat onder ‘feiten of omstandigheden‘ moet worden verstaan blijkt niet uit de wetgeving of de parlementaire geschiedenis.

Naar het oordeel van het Hof kan het handelen van of nalaten door de Inspecteur worden begrepen onder omstandigheden die van belang zijn geweest bij het vaststellen van de naheffingsaanslagen. Nu niet eerder door een rechter een onherroepelijke uitspraak is gedaan betreffende het (al dan niet onzorgvuldig) handelen of nalaten van/door de Inspecteur, is het Hof van oordeel dat bedoeld handelen of nalaten door het Hof kan worden getoetst op grond van het bepaalde in artikel 49, lid 7, van de IW. De beperktere uitleg die de Ontvanger aan genoemde bepaling geeft vindt geen steun in de tekst van de wet noch in de parlementaire geschiedenis en wordt door het Hof verworpen.

Op belanghebbende rust vervolgens de last de feiten en omstandigheden aannemelijk te maken waaruit volgt dat de Inspecteur en/of de Ontvanger onzorgvuldig hebben gehandeld.

Belanghebbende stelt primair dat de Inspecteur onzorgvuldig heeft gehandeld door te lang te wachten met het vaststellen van de naheffingsaanslagen.

Een onzorgvuldig handelen van de Inspecteur bij de aanslagoplegging leidt in beginsel niet tot vernietiging van de belastingaanslag, aangezien de belastingschuld voortvloeit uit de wet. Een onzorgvuldig handelen van de Inspecteur kan naar het oordeel van het Hof in uitzonderlijke gevallen wel van invloed zijn op een aansprakelijkstelling. Te denken valt aan het geval waarin de Inspecteur, in de wetenschap dat naast de belastingschuldige een (hoofdelijk) aansprakelijk te stellen (rechts)persoon met ruim voldoende verhaalsmogelijkheid staat, opzettelijk of ernstig verwijtbaar talmt met de aanslagoplegging omdat de belastingschuld in ieder geval geïnd zal kunnen worden bij de aansprakelijk te stellen (rechts)persoon.

Van onzorgvuldig handelen in deze betekenis is in dit geval geen sprake. Daartoe overweegt het Hof het volgende.

Vaststaat dat de naheffingsaanslagen zijn vastgesteld binnen de wettelijke termijnen. Uit het verslag van heffing (onderdeel 2.5) en hetgeen de Inspecteur ter zitting heeft verklaard, blijkt dat de Inspecteur in de periode januari 2008 tot en met maart 2010 diverse acties heeft ondernomen die waren gericht op een juiste en volledige heffing van omzetbelasting en op het monitoren, sturen en verbeteren van het aangifte- en betaalgedrag van de vennootschap [bedrijf 2] . Medio 2009 is de FIOD gestart met een onderzoek en zoals de Inspecteur ter zitting heeft verklaard, onderneemt de Inspecteur dan geen acties in afwachting van de resultaten van het FIOD-onderzoek. Dat verklaart dat niet eerder dan in 2012 is gestart met de boekenonderzoeken door de Belastingdienst. Gelet hierop kan niet worden gezegd dat de Inspecteur zijn taken niet zorgvuldig heeft uitgeoefend. Het aangifte- en betaalgedrag van bepaalde vennootschappen noopte de Inspecteur ook niet tot het eerder opleggen van de naheffingsaanslagen, temeer omdat de informatie betreffende de vennootschappen in diverse IKB systemen verspreid over het land aanwezig was en tussen de vennootschappen toen nog geen verband gelegd werd.

Belanghebbende heeft subsidiair gesteld dat van een accuraat en zorgvuldig handelende Belastingdienst had mogen worden verwacht – gelet op de door de Belastingdienst voorgestane ‘integrale klantbehandeling’ en de binnen de Belastingdienst toentertijd bekende signalen betreffende het aangiftepatroon en betaalgedrag van de ( [G] -)vennootschappen – dat de Inspecteur en de Ontvanger eerder hadden samengewerkt teneinde de naheffingsaanslagen te kunnen invorderen bij de vennootschappen. Voorts verwijt belanghebbende de Ontvanger dat deze te laat en onvoldoende invorderingsmaatregelen heeft getroffen terwijl uit het IKB-systeem bleek dat de ( [G] -)vennootschappen slecht aangifte- en betalingsgedrag vertoonden en ook dat hij verklaringen betalingsgedrag heeft afgegeven aan [bedrijf 2] en [bedrijf 6] in de jaren 2008 tot en met 2011.

Het Hof stelt voorop dat de antimisbruikbepaling van artikel 34 van de IW een risicoaansprakelijkheid behelst die van rechtswege geldt. Zoals de Hoge Raad in het arrest van 3 oktober 2014, nr. 13/05364, ECLI:NL:HR:2014:2875, heeft overwogen, dwingen de beginselen van behoorlijk bestuur, in het bijzonder het zorgvuldigheidsbeginsel, de Ontvanger niet ertoe bij de in de IW 1990 voorziene mogelijkheden tot aansprakelijkstelling die te kiezen welke de aansprakelijk gestelde de gunstigste uitgangspositie biedt om zijn aansprakelijkheid met vrucht te betwisten. Verder is van belang dat het ook hier gaat om hoofdelijke aansprakelijkheid en dat de wettelijke regeling niet voorschrijft dat de Ontvanger een bepaalde volgorde in acht neemt, indien hij een hoofdelijk aansprakelijke wil aanspreken. In dit kader heeft de Ontvanger bovendien gesteld - en dit wordt door belanghebbende niet, althans onvoldoende, weersproken - dat hij de mogelijkheden van bestuurdersaansprakelijkheid heeft onderzocht, daar waar mogelijk ook bestuurders aansprakelijk heeft gesteld en na het vaststellen van de desbetreffende naheffingsaanslagen tot de conclusie was gekomen dat vennootschappen ontbonden en hun vermogens vereffend waren.

Anders dan belanghebbende stelt, kan in het kader van het zorgvuldigheidsbeginsel niet van de Inspecteur en de Ontvanger worden verlangd dat zij samenwerkten teneinde eerder de naheffingsaanslagen op te leggen en in te vorderen, nog daargelaten of dit had geleid tot een resultaat waarbij belanghebbende niet of tot een lager bedrag aansprakelijk zou zijn gesteld. De Ontvanger kon pas overgaan tot het treffen van invorderingsmaatregelen nadat de naheffingsaanslagen waren opgelegd en de daarvoor geldende betalingstermijnen waren verstreken. Samenwerking met de Inspecteur had hier geen verandering in gebracht. Verder heeft de Ontvanger uitdrukkelijk en gemotiveerd bestreden de stelling van belanghebbende dat binnen de Belastingdienst toentertijd signalen bekend waren over het aangiftepatroon en betaalgedrag van de ( [G] -)vennootschappen. Ook in de fase vóór het opleggen van de naheffingsaanslagen was er daarom geen aanleiding om samen te werken.

Belanghebbendes stelling dat de signalen uit het IKB-systeem de Ontvanger eerder zelfstandig hadden moeten bewegen tot het nemen van (extra) invorderingsmaatregelen treft geen doel, reeds omdat de Inspecteur die signalen, althans het bestaan daarvan, uitdrukkelijk heeft weersproken, zodat niet van de juistheid van de stelling van belanghebbende kan worden uitgegaan.

Wat betreft de verklaringen betalingsgedrag ten slotte merkt het Hof het volgende op. Belanghebbende stelt (conclusie van repliek van 15 mei 2017, bladzijde 7) dat de verklaringen betalingsgedrag, gelet op de opgelegde aanslagen en gedane betalingen, niet ten onrechte zijn afgegeven. Belanghebbende meent echter dat de afgifte van de verklaringen betalingsgedrag moet worden meegewogen bij het oordeel over de zorgvuldigheid aan de zijde van de Ontvanger en zij verwijst naar het arrest van de Hoge Raad van 19 december 2008, nr. 43622, ECLI:NL:HR:2008:BC2566. Aangezien in de onderhavige situatie geen uitstel van betaling is verleend voor betaling van de naheffingsaanslagen, wijkt belanghebbendes situatie wezenlijk af van die in genoemd arrest en is het oordeel van de Hoge Raad op de onderhavige situatie niet van toepassing.

Voor zover belanghebbende, in afwijking van de tweede volzin van deze overweging, heeft bedoeld dat de Ontvanger - gelet op de in de jaren 2008 en 2009 binnen de Belastingdienst bekende signalen - geen verklaringen betalingsgedrag aan [bedrijf 2] en [bedrijf 6] had mogen verstrekken, overweegt het Hof dat dit reeds afstuit op de uitdrukkelijke en gemotiveerde weerspreking van die signalen. Voorts was in de jaren 2009 tot en met 2011, ten tijde van het afgeven van de verklaringen betalingsgedrag, het onderzoek van de FIOD nog gaande. Dat afgifte van de verklaringen betalingsgedrag hangende dit FIOD-onderzoek werd gecontinueerd, is niet onzorgvuldig.

Slotsom

De slotsom is dat het hoger beroep ongegrond is en dat de uitspraak van de Rechtbank dient te worden bevestigd.

Ten aanzien van het griffierecht

Het Hof is van oordeel dat er geen redenen aanwezig zijn om te gelasten dat de Ontvanger aan belanghebbende het door haar betaalde griffierecht geheel of gedeeltelijk vergoedt.

Ten aanzien van de proceskosten

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Awb.