8.4.5 Systeembewakers

De functie van de systeembewaker art. 13, lid 1 (tekst tot 1 januari 2004) is het beschermen van de Nederlandse heffinggrondslag tegen een onvolkomenheid in het systeem van de deelnemingsvrijstelling. De aftrekbeperking moet dan ook worden bezien in die context. De deelnemingsvrijstelling is namelijk een objectieve vrijstelling. De vraag komt op of deze vrijstelling een brutovrijstelling of een nettovrijstelling moet zijn. Uit budgettaire overwegingen heeft de wetgever er in het verleden voor gekozen, om kort samengevat een brutovrijstelling te verlenen in buitenlandse verhoudingen en een nettovrijstelling in binnenlandse verhoudingen. Het HvJ EG acht deze benadering strijdig met het EU-recht, zie het Bosalarrest BNB 2003/344.

Vanwege deze strijdigheid heeft de wetgever de in art. 13, lid 1 opgenomen aftrekbeperking geschrapt, voor zowel EU- als niet EU-situaties. Naast het feit dat art. 13, lid 1 een systeembewaker was, functioneerde deze aftrekbeperking praktisch bezien ook als een grondslagbewaker. Financiering van een buitenlandse deelneming met vreemd vermogen was ingevolge art. 13, lid 1 namelijk veelal fiscaal niet interessant. De rentelast kon op het niveau van de debiteur immers niet in aftrek worden gebracht, terwijl de rentebate mogelijk wel belast was bij de crediteur. Door het vervallen van deze bepaling wordt financiering van de acquisitie van buitenlandse deelnemingen met vreemd vermogen aantrekkelijker. Om uitholling van de Nederlandse heffinggrondslag te voorkomen is gelijktijdig met het schrappen van de systeembewakende kostenaftrekbeperking in art. 13, lid 1 (onder meer) de grondslagbewakende bepaling art. 10d ingevoerd, zie hierna.1

Nu de kostenaftrekbeperking in art. 13, lid 1 is vervallen, dient mijns inziens ook de kostenaftrekbeperking in art. 13a te vervallen.