Hof Den Haag, 09-04-2013, nr. 22-001778-11, nr. 09-757801-10

(meermalen) (met kracht) met een (wapen)stok, althans een smal en/of langwerpig en/of hard voorwerp, op het hoofd en/of het lichaam geslagen en/of

(meermalen) (met kracht) tegen/op het hoofd en/of het lichaam geschopt en/of

(meermalen) (met kracht) (met gebalde vuist) tegen/op het lichaam geslagen,

tengevolge waarvan voornoemde die [slachtoffer 1] is overleden;

subsidiair, indien het vorenstaande niet tot een bewezenverklaring en/of een veroordeling mocht of zou kunnen leiden:

hij op of omstreeks 04 mei 2010 te Zoetermeer, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, aan een persoon genaamd [slachtoffer 1], opzettelijk zwaar lichamelijk letsel (ernstige kneuzingen), heeft toegebracht, door die [slachtoffer 1] opzettelijk

(meermalen) (met kracht) met een (wapen)stok, althans een smal en/of langwerpig en/of hard voorwerp, op het hoofd en/of het lichaam te slaan en/of

(meermalen) (met kracht) tegen/op het hoofd en/of het lichaam te schoppen en/of

(meermalen) (met kracht) (met gebalde vuist) tegen/op het lichaam te slaan,

terwijl het feit de dood tengevolge heeft gehad;

meer subsidiair, indien het vorenstaande niet tot een bewezenverklaring en/of een veroordeling mocht of zou kunnen leiden:

hij op of omstreeks 04 mei 2010 te Zoetermeer, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk een persoon (te weten [slachtoffer 1]),

(meermalen) (met kracht) met een (wapen)stok, althans een smal en/of langwerpig en/of hard voorwerp, op het hoofd en/of het lichaam heeft geslagen en/of

(meermalen) (met kracht) tegen/op het hoofd en/of het lichaam heeft geschopt en/of

(meermalen) (met kracht) (met gebalde vuist) tegen/op het lichaam heeft geslagen, tengevolge waarvan deze is overleden, althans zwaar lichamelijk letsel (ernstige kneuzingen) heeft bekomen;

meest subsidiair, indien het vorenstaande niet tot een bewezenverklaring en/of een veroordeling

mocht of zou kunnen leiden:

een ander of anderen

op of omstreeks 04 mei 2010 te Zoetermeer

tezamen en in vereniging, althans alleen,

opzettelijk [slachtoffer 1] van het leven heeft beroofd,

immers heeft/hebben voornoemde ander of anderen met dat opzet die [slachtoffer 1]:

(meermalen) (met kracht) met een (wapen)stok, althans een smal en/of

langwerpig en/of hard voorwerp, op het hoofd en/of het lichaam geslagen en/of

(meermalen) (met kracht) tegen/op het hoofd en/of het lichaam geschopt en/of

(meermalen) (met kracht) (met gebalde vuist) tegen/op het lichaam geslagen,

tengevolge waarvan voornoemde die [slachtoffer 1] is overleden;

althans

aan een persoon genaamd [slachtoffer 1], opzettelijk zwaar lichamelijk letsel (ernstige

kneuzingen), heeft toegebracht, door die [slachtoffer 1] opzettelijk

(meermalen) (met kracht) met een (wapen)stok, althans een smal en/of

langwerpig en/of hard voorwerp, op het hoofd en/of het lichaam te slaan en/of

(meermalen) (met kracht) tegen/op het hoofd en/of het lichaam te schoppen en/of

(meermalen) (met kracht) (met gebalde vuist) tegen/op het lichaam te slaan,

terwijl het feit de dood ten gevolge heeft gehad

althans

opzettelijk een persoon (te weten [slachtoffer 1]),

(meermalen) (met kracht) met een (wapen)stok, althans een smal en/of

langwerpig en/of hard voorwerp, op het hoofd en/of het lichaam heeft geslagen en/of

(meermalen) (met kracht) tegen/op het hoofd en/of het lichaam heeft geschopt en/of

(meermalen) (met kracht) (met gebalde vuist) tegen/op het lichaam heeft geslagen,

ten gevolge waarvan deze is overleden;

tot en/of bij het plegen van welk misdrijf hij op of omstreeks 04 mei 2010 te Zoetermeer

tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen,

opzettelijk gelegenheid en/of middelen en/of inlichtingen heeft verschaft en/of opzettelijk behulpzaam

is geweest, door

met die ander of anderen mee te gaan naar en in de woning van die [slachtoffer 1] en/of

tijdens bovenomschreven feit(en) in de woning aanwezig te blijven, aldus bijdragend tot een

numeriek overwicht ten opzichte van die [slachtoffer 1] en de aldaar aanwezige [slachtoffer 2] en/of

tijdens bovenomschreven feiten niet fysiek of verbaal in te grijpen om die anderen te doen ophouden,

aldus de omstandigheden in het leven roepend die het mogelijk maakten dat die ander(en) dit/deze

feit(en) pleegden;

(met een hard voorwerp) op het hoofd, althans het lichaam, van die [slachtoffer 2] heeft

geslagen, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

althans

opzettelijk een persoon (te weten [slachtoffer 2]) (meermalen) (met een hard voorwerp) op het hoofd,

althans het lichaam heeft/hebben geslagen, waardoor voornoemde [slachtoffer 2] letsel heeft bekomen en/of

pijn heeft ondervonden

tot en/of bij het plegen van welk misdrijf hij op of omstreeks 04 mei 2010 te Zoetermeer tezamen en in

vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk gelegenheid en/of middelen en/of

inlichtingen heeft verschaft en/of opzettelijk behulpzaam is geweest, door

meermalen met kracht met een (wapen)stok op het hoofd en het lichaam hebben geslagen en

meermalen met kracht tegen/op het hoofd heeft geschopt en

meermalen met gebalde vuist tegen/op het lichaam heeft geslagen,

tengevolge waarvan deze is overleden;

tot en bij het plegen van welk misdrijf hij op 04 mei 2010 te Zoetermeer,

opzettelijk gelegenheid heeft verschaft en opzettelijk behulpzaam

is geweest, door

tijdens bovenomschreven feit in de woning aanwezig te blijven, aldus bijdragend tot een

numeriek overwicht ten opzichte van die [slachtoffer 1]

tijdens bovenomschreven feit niet fysiek of verbaal in te grijpen om die anderen te doen ophouden,

aldus de omstandigheden in het leven roepend die het mogelijk maakten dat die anderen dit

feit pleegden;

tijdens bovenomschreven feit in de woning aanwezig te blijven, aldus bijdragend tot een

numeriek overwicht ten opzichte van die [slachtoffer 2] en

tijdens bovenomschreven feiten niet fysiek of verbaal in te grijpen om die anderen te doen ophouden,

aldus de omstandigheden in het leven roepend die het mogelijk maakten dat die anderen dit feit pleegden.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd, is niet bewezen. De verdachte moet daarvan worden vrijgesproken.

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Blijkens het verhandelde ter terechtzitting is de verdachte daardoor niet geschaad in de verdediging.

Bewijsvoering

Het hof grondt zijn overtuiging dat de verdachte het bewezen verklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat en die reden geven tot de bewezenverklaring.

In die gevallen waarin de wet aanvulling van het arrest vereist met de bewijsmiddelen dan wel, voor zover artikel 359, derde lid, tweede volzin, van het Wetboek van Strafvordering wordt toegepast, met een opgave daarvan, zal zulks plaatsvinden in een aanvulling die als bijlage aan dit arrest zal worden gehecht.

Nadere bewijsoverweging annex beoordeling van de gevoerde verweren

Alvorens de gevoerde verweren per feit te behandelen zal het hof allereerst ingaan op de betrouwbaarheid van de door het slachtoffer [slachtoffer 2] afgelegde verklaringen, zowel bij de politie als ter terechtzitting in hoger beroep. Het hof stelt vast dat [slachtoffer 2] wisselende verklaringen heeft afgelegd ten aanzien van de toedracht van de geweldshandelingen die in de door haar en [slachtoffer 1] bewoonde woning hebben plaatsgevonden en het motief daarvoor. Daarnaast heeft [slachtoffer 2] geen openheid van zaken gegeven over de inhoud van door haar gevoerde en uitgewerkte telefoongesprekken kort nadat die geweldshandelingen hadden plaatsgevonden. Tenslotte heeft [slachtoffer 2] ontwijkend verklaard over de aard van de lading die [slachtoffer 1] op 2 mei 2010 had opgehaald bij de woning van de verdachte. Tegen die achtergrond acht het hof de verklaringen van [slachtoffer 2] niet betrouwbaar en worden deze niet voor het bewijs gebruikt.

Mishandeling van de slachtoffers [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2]

Rol van de verdachte

De raadsman heeft aangevoerd - zakelijk weergegeven - dat de verdachte louter in de woning van de slachtoffers aanwezig was om een gesprek te voeren en dat de mishandeling van de slachtoffers buiten toedoen van de verdachte heeft plaatsgevonden door onbekende derden, alsook dat de verdachte voorafgaand aan de mishandeling geen wetenschap heeft gehad dat de slachtoffers zouden worden mishandeld.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

Gelet op het dossier en het verhandelde ter terechtzitting in hoger beroep is het hof van oordeel dat - samengevat - gelet op de aanwezigheid van het DNA-profiel van [medeverdachte] op de wapenstok, waarmee het slachtoffer [slachtoffer 1] is geslagen, het aantreffen van die wapenstok in de auto van [medeverdachte], alsmede het aantreffen van de bloedsporen van het slachtoffer [slachtoffer 2] op de mouw van de jas van [medeverdachte] genoegzaam is komen vast te staan dat [medeverdachte] geweld heeft toegepast jegens de slachtoffers. Hoewel het hof niet met voldoende mate van zekerheid kan vaststellen dat er sprake is geweest van een nauwe en bewuste samenwerking tussen de verdachte en [medeverdachte], dan wel andere aanwezigen, acht het hof de rol van de verdachte wel zodanig dat er sprake is van medeplichtigheid.

De verdachte met in zijn kielzog [medeverdachte] vormde één van de partijen die een belang had bij het gesprek dat in de woning van de slachtoffers heeft plaatsgevonden. Dit blijkt onder meer uit de omstandigheid dat [medeverdachte] sinds februari 2010 bij de verdachte inwoonde en beiden aanwezig waren bij het bezoek van beide slachtoffers in de woning van de verdachte op 2 mei 2010, alsook dat de verdachte aan [medeverdachte] op die dag de opdracht had gegeven om de tassen wiet in de achterbak van de auto van de slachtoffers te plaatsen. Blijkens de verklaring van de verdachte ter terechtzitting in eerste aanleg van 4 maart 2011 heeft de verdachte [medeverdachte] op 4 mei 2010 bovendien geroepen om mee te gaan naar de woning van de slachtoffers. Het hof is derhalve van oordeel dat in dit verband, gelet op de hechte band tussen de verdachte en [medeverdachte] en de dominante positie van de verdachte ten opzichte van [medeverdachte], op zijn minst sprake was van enige vorm van samenwerking. Uit het dossier en het verhandelde ter terechtzitting in hoger beroep is niet naar voren gekomen dat de verdachte, verbaal, dan wel fysiek, gepoogd heeft om [medeverdachte] te doen of te laten stoppen met de mishandelingen van de slachtoffers, terwijl dit, gelet op voornoemde relatie tussen de verdachte en [medeverdachte], redelijkerwijs wel van hem had kunnen worden gevergd. De verdachte heeft zich op geen enkele wijze gedistantieerd van de door [medeverdachte] gepleegde mishandelingen.

Het hof is dan ook van oordeel dat gelet op het vorenstaande, in onderling verband en samenhang bezien, wettig en overtuigend kan worden bewezen dat de verdachte heeft bijgedragen aan een numeriek overwicht ten opzichte van de slachtoffers en niet fysiek of verbaal heeft ingegrepen om de mishandeling van het slachtoffer te doen ophouden, waardoor de verdachte schuldig is aan medeplichtigheid aan het medeplegen van mishandeling en medeplichtigheid aan het medeplegen van mishandeling, terwijl het feit de dood ten gevolge heeft.

Causaal verband overlijden [slachtoffer 1]

De raadsman heeft aangevoerd - zakelijk weergegeven - dat er geen causaal verband bestaat tussen het overlijden van het slachtoffer [slachtoffer 1] en het jegens hem toegepaste geweld. Hierbij voert de raadsman aan dat het slachtoffer [slachtoffer 1] zodanige ernstige hart- en vaatafwijkingen had dat hij elk moment, zonder enige specifieke aanleiding, zou kunnen te komen overlijden. Er kan derhalve niet worden gesteld dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat het overlijden van het slachtoffer door iets anders dan het geweld is veroorzaakt.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

Op 8 mei 2010 heeft dr. B. Kubat, arts-patholoog en verbonden aan het Nederlands Forensisch Instituut te Den Haag, sectie verricht op het stoffelijk overschot van het slachtoffer [slachtoffer 1]. Voor zover hier van belang houdt het sectierapport in dat de bij het [slachtoffer 1] waargenomen letsels, te weten aan de benen, de armen, de voorzijde van de romp, op het behaarde hoofd en het gelaat talrijke, deels streepvormige en parallel verlopende (tramspoor patroon), deels uitgebreide, soms iets bruinige, onderhuidse bloeduitstortingen en oppervlakkige huidbeschadigingen, deels (op de borst en in het gelaat links) met een specifiek patroon, tekenen zijn van multipel en heftig, uitwendig, mechanisch, botsend geweld op het lichaam. De ouderdom van de letsels kan goed passen bij een incident enkele dagen voor het overlijden. Een deel van het letsel was veroorzaakt door botsend geweld met een smal, langwerpig en hard voorwerp, zoals bijvoorbeeld een stok. De letsels waren bij leven ontstaan en op zich niet dodelijk. Zij passen echter wel bij heftig geweld dat (indien bij bewustzijn toegepast) tot een stress toestand bij een slachtoffer leidt door emotionele factoren (angst) en door lichamelijke factoren.

Voorts was een vers hartinfarct opgetreden door een afsluiting in een van de kransslagaders. Het hartinfarct kan tijdens of vlak na het incident zijn ontstaan en kan hebben geleid tot een hartritmestoornis en zodoende tot het reanimatie behoeftig worden. Het is ook mogelijk dat het hartinfarct later is ontstaan. In dat geval kan het optreden van de reanimatie behoefte worden verklaard door een hartritmestoornis ten gevolge van zuurstoftekort door de kritieke conditie van de kransslagaders. De kritieke conditie van deze vaten is af te leiden uit het feit dat er een hartinfarct was opgetreden. Op grond van de verkregen informatie en de bevindingen van de sectie kan volgens de arts-patholoog het volgende worden overwogen danwel gesteld:

het is bekend dat het oplopen van letsels zoals in het voorliggende geval leidt tot psychische en lichamelijke stress, met als een van de negatieve gevolgen hoge stresshormoonspiegels in het lichaam;

het is bekend dat stress kan leiden tot hartklachten en hartbeschadiging en dat dit risico toeneemt indien het hart niet geheel gezond is bijvoorbeeld omdat er sprake is van aderverkalking en kransslagader verkalking (waarop de kans toeneemt met hogere leeftijd);

in het voorliggende geval is uit de medische gegevens gebleken dat het slachtoffer toen hij reanimatie behoeftig was een hartritmestoornis had (ventrikelfibrilleren) en dat er tekenen waren van zuurstoftekort in het hart (hart ischemie);

in het voorliggende geval is onder andere bij de sectie gebleken dat het risico op acute hartproblemen bij dit slachtoffer groot was wegens de preëxistente (tevoren bestaande) ziekelijke afwijkingen aan hart en vaten;

gezien de ontvangen informatie over het tijdsverloop van het inwerken van het botsende geweld en het reanimatie behoeftig worden is het zeer aannemelijk dat het inwerken van het botsende geweld heeft geleid tot een stressituatie die het reanimatie behoeftig worden heeft uitgelokt/veroorzaakt.

De arts-patholoog dr. B. Kubat heeft uiteindelijk geconcludeerd dat het overlijden van het [slachtoffer 1] wordt verklaard door weefselschade en hartfalen, ontstaan door zuurstoftekort ten gevolge van de reanimatie behoeftige toestand.

Dr. B. Kubat heeft haar bevindingen en conclusie ter terechtzitting in hoger beroep van 26 maart 2013 bevestigd.

Uit de deskundigenverklaring van de cardioloog prof. dr. M.J. Schaly, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 26 maart 2013, valt af te leiden dat gelet op de preëxistente ziekelijke hart- en vaatafwijkingen van het slachtoffer er geen specifieke 'trigger' noodzakelijk hoeft te zijn geweest voor het overlijden van het slachtoffer. Volgens prof. dr. M.J. Schaly kan derhalve niet met absolute zekerheid worden vastgesteld of het ten gevolge van de mishandeling verhoogde stress niveau het slachtoffer uiteindelijk fataal is geworden en in zoverre de directe doodsoorzaak is geweest.

Naar het oordeel van het hof dient de beantwoording van de vraag of er een causaal verband bestaat tussen het jegens het slachtoffer uitgeoefende geweld en de dood van het slachtoffer te geschieden aan de hand van de maatstaf of die dood redelijkerwijs als gevolg van het toebrengen van dat geweld aan de verdachte kan worden toegerekend. Zodoende dient thans de vraag te worden beantwoord of de dood van het slachtoffer, gegeven diens zorgwekkende lichamelijke conditie, redelijkerwijs veroorzaakt is door het uitgeoefende geweld jegens het slachtoffer en daaraan kan worden toegerekend. Niet vereist is derhalve dat zijn dood uitsluitend het gevolg is geweest van het mishandelen en evenmin is vereist dat andere oorzaken volledig kunnen worden uitgesloten.

Naar het oordeel van het hof dient toepassing van voornoemde maatstaf tot de conclusie te leiden dat er sprake is van een causaal verband tussen de gedragingen van de geweldsplegers en de dood van het slachtoffer. De geweldsplegers hebben het slachtoffer fors mishandeld - de verdachte spreekt onder andere van schoppen en slaan met een wapenstok, al dan niet in het gezicht -, waardoor het slachtoffer, onder meer, verwondingen heeft opgelopen. Een dergelijke heftige mishandeling leidt volgens de deskundige dr. B. Kubat door emotionele factoren (angst) en door lichamelijke factoren zonder meer tot stress, dus tot een verhoogde stresstoestand, van welke stresstoestand het zeer aannemelijk is dat deze mishandeling het reanimatie behoeftig worden heeft uitgelokt/veroorzaakt, met alle gevolgen van dien, namelijk eerst zuurstoftekort en vervolgens hartfalen. De deskundige Schaly heeft die zienswijze wezenlijk niet weersproken.

Het hof is van oordeel dat gelet op het bovenstaande de niet uit te sluiten mogelijkheid dat het slachtoffer ook zonder de handelingen van de geweldsplegers zou zijn overleden niet aan de toerekening van de dood van het slachtoffer als gevolg van het uitgeoefende geweld jegens het slachtoffer in de weg staat.

De gedragingen van de verdachte en zijn medeverdachten kunnen derhalve een onmisbare schakel hebben gevormd in de gebeurtenissen die tot de dood van het slachtoffer hebben geleid, alsmede is ook aannemelijk dat de dood van het slachtoffer met een aanzienlijke mate van waarschijnlijkheid, gelet op de bevindingen van deskundige B. Kubat, door die gedraging is veroorzaakt. In de gegeven conditie van het slachtoffer was de gedraging van de verdachte en zijn medeverdachten immers geschikt om de dood van het slachtoffer teweeg te brengen.

De verweren van de raadsman worden verworpen.

Strafbaarheid van het bewezen verklaarde

Het onder 1 meest subsidiair bewezen verklaarde levert op:

Medeplichtigheid aan medeplegen van mishandeling, terwijl het feit de dood ten gevolge heeft.

Het onder 2 meer subsidiair bewezen verklaarde levert op:

Medeplichtigheid aan medeplegen van mishandeling.

Strafbaarheid van de verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluit. De verdachte is dus strafbaar.

Vordering van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd en dat de verdachte zal worden vrijgesproken ter zake van het onder 1 primair en subsidiair en 2 primair ten laste gelegde en ter zake van het onder 1 meer subsidiair en 2 subsidiair ten laste gelegde zal veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 3 jaren met aftrek van voorarrest.

Strafmotivering