Hof Amsterdam, 22-02-2012, nr. 23-002820-09

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen in eerste aanleg van

Gelet op de in eerste aanleg door de rechtbank toegelaten wijziging is aan de verdachte ten laste gelegd dat:

Het vonnis waarvan beroep kan niet in stand blijven, omdat het hof tot andere beslissingen ten aanzien van het bewijs en een andere strafoplegging komt dan de rechtbank.

Vrijspraak

Ten aanzien van het onder 1 primair ten laste gelegde feit - valsheid in geschrift - overweegt het hof het volgende.

Uit de stukken van het dossier en het verhandelde ter terechtzitting is komen vast te staan dat de verkoopfacturen, afkomstig van [bedrijf 2] en gericht of verstrekt aan [bedrijf 1]. zijn voorzien van een onjuiste factuuromschrijving en/of van valse bedragen. Uit dat enkele gegeven kan - naar het oordeel van het hof - evenwel niet volgen dat het de verdachte is geweest die tezamen en in vereniging met een ander of anderen die betreffende geschriften valselijk heeft opgemaakt, valselijk heeft doen opmaken dan wel heeft vervalst, zoals is ten last gelegd.

Het hof acht derhalve het onder 1 primair ten laste gelegde feit niet wettig en overtuigend bewezen, zodat de verdachte van het onder 1 primair ten laste gelegd feit dient te worden vrijgesproken.

Bespreking van bewijsverweren

Ten aanzien van de onder 1, subsidiair en 3 ten laste gelegde feiten

De raadsman van de verdachte heeft betoogd dat de verdachte van de aan hem onder 3 ten laste gelegde deelname aan een criminele organisatie dient te worden vrijgesproken. Daartoe heeft hij aangevoerd dat de verdachte er niet van op de hoogte was (in onvoorwaardelijke zin) dat de organisatie het plegen van misdrijven tot oogmerk had, zodat geen sprake is van deelneming aan een criminele organisatie als bedoeld in artikel 140 van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr). Daarnaast heeft de raadsman van de verdachte betoogd dat de verdachte geen wetenschap had van het feit dat de aan de bedrijfsadministratie van [bedrijf 2] ten grondslag liggende facturen vals waren. Evenmin was sprake van bewuste aanvaarding van de hem verweten gedragingen. De verdachte dient volgens de raadsman derhalve tevens van de onder 1 subsidiair ten laste gelegde valsheid in geschrift te worden vrijgesproken.

Het hof volgt de raadsman niet in zijn betoog en is van oordeel dat de onder 1 subsidiair en onder 3 ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend kunnen worden bewezen. Uit de stukken van het dossier en het verhandelde ter terechtzitting leidt het hof het volgende af.

[Bedrijf 5] exploiteerde van 1999 tot omstreeks 2007 in de Amsterdamse haven een opslagbedrijf voor brandstoffen. De medeverdachte [medeverdachte 1] was samen met [getuige 1] vanaf 3 december 1998 tot zijn ontslag op 24 augustus 2006 directeur van [bedrijf 5]. De dagelijkse leiding van dit bedrijf te Amsterdam werd door de getuige [getuige 1] aan [medeverdachte 1] overgelaten. In zijn functie van directeur heeft [medeverdachte 1] het bedrijf waarvan hijzelf directeur was stelselmatig en gedurende lange tijd opgelicht door in de periode van 22 juli 1999 tot en met 22 maart 2006 aannemers, die voor [bedrijf 5] werkzaamheden verrichtten, op te leggen dat zij bedragen aan hem afdroegen voor het verkrijgen van opdrachten. Nu [bedrijf 5] voor deze aannemers veelal de grootste opdrachtgever was en zij voor het verkrijgen van opdrachten van de verdachte afhankelijk waren omdat hij binnen [bedrijf 5] de functie van directeur bekleedde, werden de aannemers door deze opstelling van de verdachte in een positie gebracht dat het weigeren aan deze vraag te voldoen het voortbestaan van de betrokken bedrijven van deze aannemers op het spel zette.

Om de ontvangsten aan [medeverdachte 1] mogelijk te maken, werden op instigatie van [medeverdachte 1] met de betreffende aannemers en de verdachte een constructie opgezet waarbij gebruik is gemaakt van de vennootschappen [bedrijf 3], [bedrijf 2], [bedrijf 6] en [bedrijf 7]. Nu [medeverdachte 1] deze vennootschappen in verband met zijn werkzaamheden bij [bedrijf 5] niet op zijn naam mocht zetten, heeft hij deze op naam van zijn vrouw, [medeverdachte 3], laten zetten. Bovendien is er door [medeverdachte 1] een valse facturenstroom opgezet daaruit bestaande dat hij op grote schaal en stelselmatig valse facturen heeft opgemaakt dan wel heeft laten opmaken en heeft hij bedrijfsadministraties vervalst dan wel laten vervalsen. Om de uitbetalingen van de steekpenningen voor de boekhouding te kunnen verantwoorden verstuurden de bedrijven [bedrijf 3] en [bedrijf 2] facturen naar [bedrijf 1]. De [medeverdachte 2], hoofd bedrijfsbureau van [bedrijf 1], heeft vervolgens de facturen aan [bedrijf 5] opgehoogd met de aan [medeverdachte 1] uitbetaalde bedragen. Hetzelfde gebeurde met [bedrijf 8], [bedrijf 9], met dit verschil dat de getuigen [medeverdachte 5] en [medeverdachte 6] de facturen aan [bedrijf 5] niet hebben opgehoogd.

De verdachte dreef de eenmanszaak [bedrijf 10], dat sinds 2000 de boekhouding deed voor [bedrijf 3] B.V. en dat later ook de boekhouding van [bedrijf 2] en [bedrijf 6] deed. Tot augustus 2006 verrichtte de verdachte tevens consolidatiewerkzaamheden en de kwartaalverslaglegging voor [bedrijf 5].

De verdachte heeft zich ter terechtzitting in hoger beroep op het standpunt gesteld dat hij de verschillende omschrijvingen van de verkoopfacturen niet naast elkaar heeft gelegd en heeft gecontroleerd, omdat hij het destijds erg druk had en hij [medeverdachte 1] als een betrouwbaar persoon inschatte, zodat hij ook geen reden had aan de omschrijvingen op de facturen te twijfelen.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

De verdachte heeft als boekhouder deze facturen verwerkt in de administratie van [bedrijf 3], [bedrijf 2] en [bedrijf 6]. Naar eigen zeggen kreeg de verdachte in die hoedanigheid sinds augustus of september 2001 alle in- en uitgaande facturen onder ogen, waarbij hij ook de facturen gericht aan [bedrijf 9] en [bedrijf 8] voorbij heeft zien komen. Hij heeft, naar het oordeel van het hof, dus kunnen zien dat [bedrijf 2] en [bedrijf 3] voor -blijkens de factuuromschrijvingen- zeer uitlopende werkzaamheden en voor in totaal hoge bedragen rekeningen indienden bij [bedrijf 1], [bedrijf 8] en [bedrijf 9]. De verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep verklaard dat hij niet wist wie de werkzaamheden van [bedrijf 3] en [bedrijf 2] feitelijk verrichtten en dat hij ervan uitging dat hiervoor mensen werden ingehuurd. Uit het dossier blijkt evenwel, op het ingehuurde eenmansbedrijf [bedrijf 4] in persoon van [medeverdachte 4] na, niet van facturen die zien op ingehuurd personeel. Als vaste boekhouder met een jarenlange dienstverlening had de verdachte dat moeten zien. Het hof acht de verklaring van de verdachte in dit opzicht dan ook weinig geloofwaardig.

De rol van de verdachte is, naar het oordeel van het hof, echter niet beperkt gebleven tot het louter verwerken van de valse facturen in de bedrijfsadministraties, zoals door hem gesteld, maar is gericht geweest op het laten aansluiten en kloppend maken van de verschillende boekhoudingen. In dit verband wijst het hof onder meer op het gegeven dat de verdachte aan [medeverdachte 4] doorgaf dat en op welke wijze omschrijvingen van facturen van het jaar 2003, afkomstig van [bedrijf 4] en gericht aan [bedrijf 2], moesten worden aangepast. Nu deze omschrijvingen veelal nauwkeurig overeenkomen met de omschrijvingen op de facturen van [bedrijf 2] aan [bedrijf 8] en [bedrijf 9], moet - naar het oordeel van het hof - het verzoek van verdachte aan [medeverdachte 4] gericht zijn geweest op het laten aansluiten van de bedrijfsadministratie van [bedrijf 4] op de bedrijfsadministraties van [bedrijf 8] en [bedrijf 9]. Het hof leidt daaruit af dat de verdachte wel degelijk de verschillende factuuromschrijvingen naast elkaar heeft gehouden. Verder wijst het hof op de verklaringen van [medeverdachte 3]. Zij heeft verklaard dat in verband met de boekhouding het beter zou zijn als [bedrijf 3] op haar naam kwam. Dat was zo besproken tussen [medeverdachte 1] en de verdachte. Voor wat betreft [bedrijf 2] is [medeverdachte 3] op verzoek van de verdachte en [medeverdachte 1] naar de Kamer van Koophandel geweest. Verder heeft [medeverdachte 3] op verzoek van de verdachte wel eens een technisch rapport in elkaar 'geflanst', waarbij zij geen idee had waar het over ging. Bij de oprichting van [bedrijf 6] waren de verdachte en [medeverdachte 1] betrokken. Ze maakte ook wel eens facturen op, maar het was [medeverdachte 1] die aangaf wat er op de facturen moest komen te staan. De verdachte wist dat de bedrijven weliswaar op naam van [medeverdacht 3] stonden, maar feitelijk door [medeverdachte 1] werden gedreven en heeft de belastingformulieren door [medeverdachte 3] laten tekenen.

Uit bovenstaande verklaringen in onderlinge samenhang bezien heeft, naar het oordeel van het hof, de verdachte willens en wetens tezamen met [medeverdachte 1] meegewerkt aan het opzetten, in stand houden, uitvoeren en verhullen van constructies, die erop waren gericht [medeverdachte1] op ongerechtvaardigde wijze te verrijken. Dit is gebeurd in een gestructureerd en duurzaam samenwerkingsverband waarin de verdachte, [medeverdachte 1] en de hiervoor genoemde bedrijven hebben geparticipeerd en waarbij de verdachte samen met [medeverdachte 1] een sterk ondersteunende rol heeft gespeeld.

Naar het oordeel van het hof heeft de verdachte aldus deelgenomen aan een criminele organisatie die het oogmerk had tot het plegen van misdrijven. Het verweer wordt derhalve verworpen. Tegen deze achtergrond gaat - naar het oordeel van het hof - ook het verweer van de verdediging, inhoudende dat de verdachte geen wetenschap had van de valsheid van de door hem ingeboekte facturen, niet op. De verdachte heeft immers zelf op enig moment willens en wetens valse facturen door [medeverdachte 4] laten opmaken en deze vervolgens in de bedrijfsadministratie van [bedrijf 2] opgenomen.

Ten aanzien van het onder 1 subsidiair ten laste gelegde feit

De raadsman van de verdachte heeft voorts aangevoerd dat het opnemen van facturen met een onjuiste factuuromschrijving in de bedrijfsadministratie niet leidt tot een valse bedrijfsadministratie. De facturen waren immers uitsluitend bedoeld om de geldstromen van [medeverdachte 3] aan [bedrijf 2] geadministreerd te kunnen krijgen en vervulden geen andere bewijsbestemming, zodat er geen sprake is van een oogmerk van misleiding van derden. Ook in het geval de facturen daadwerkelijk als vals dienen te worden aangemerkt, ontbreekt hieraan volgens de raadsman het oogmerk van misleiding van derden, nu er altijd een juiste belastingafdracht en resultaatbepaling is geweest. De verdachte dient ook om die reden van het onder 1 subsidiair ten laste gelegde feit te worden vrijgesproken, aldus de raadsman.

Het hof verwerpt het verweer en overweegt het volgende.

Met de rechtbank is het hof van oordeel dat de factuuromschrijvingen een integraal deel uitmaken van de facturen zelf en dienen als aanduiding en daarmee ook als bewijs van de tegenprestatie waarvoor wordt gefactureerd. Nu de onjuiste factuuromschrijvingen dienden om de ware aard van de betalingen - namelijk in het geval van [bedrijf 8] en [bedrijf 9] het betalen van steekpenningen en in het geval van [bedrijf 1] het doorsluizen van de bij [bedrijf 5] door middel van oplichting verkregen betalingen - te verhullen, is, naar het oordeel van het hof, sprake van valse facturen. Door willens en wetens deze valse facturen in de bedrijfsadministratie op te nemen en te verwerken, terwijl een bedrijfsadministratie - naar algemeen bekend is - is voorgeschreven juist om tot bewijs van de daarin opgenomen gegevens te kunnen dienen (HR 29 mei 1984, NJ 1985, 6), heeft de verdachte een valse bedrijfsadministratie opgemaakt. Dat over de betreffende facturen belasting is afgedragen doet daaraan niet af.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 1 subsidiair en 3 ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

Het hof:

Verklaart de verdachte niet-ontvankelijk in het hoger beroep, voor zover gericht tegen het onder 2 primair en subsidiair en 4 primair en subsidiair ten laste gelegde.

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het onder 1 primair ten laste gelegde heeft begaan en spreekt verdachte daarvan vrij.

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het onder 1 subsidiair en 3 ten laste gelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het onder 1 subsidiair en 3 bewezen verklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van 9 (negen) maanden.

Bepaalt dat een gedeelte van de gevangenisstraf, groot 6 (zes) maanden, niet ten uitvoer zal worden gelegd, tenzij de rechter later anders mocht gelasten omdat de verdachte zich voor het einde van een proeftijd van 2 (twee) jaren aan een strafbaar feit heeft schuldig gemaakt.

Beveelt dat de tijd die door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in enige in artikel 27, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht bedoelde vorm van voorarrest is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering zal worden gebracht, voor zover die tijd niet reeds op een andere straf in mindering is gebracht.

Vordering van de benadeelde partij [bedrijf 5]

Verklaart de benadeelde partij, [bedrijf 5], in haar vordering tot schadevergoeding niet-ontvankelijk.

Dit arrest is gewezen door de vierde meervoudige strafkamer van het gerechtshof Amsterdam, waarin zitting hadden mr. M. Jurgens, mr. R.C.P. Haentjens en mr. P. Greve, in tegenwoordigheid van mr. S.E.C. Debets, griffier, en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van dit gerechtshof van