Eigenwoningregeling

De eigen woning maakt onderdeel uit van het belastbaar inkomen uit werk en woning, box 1. Voor de meeste mensen blijven de belastbare inkomsten uit eigen woning beperkt tot het eigenwoningforfait.

Een woning valt in box 1 als het gaat om een woning die de belastingplichtige of personen die tot zijn huishouden behoren anders dan tijdelijk als hoofdverblijf ter beschikking staat. De belastingplichtige moet bovendien (economisch) eigenaar zijn van de woning. Als de belastingplichtige krachtens erfrecht een recht van vruchtgebruik, bewoning of gebruik heeft verkregen, kan de woning ook kwalificeren als eigen woning.

Op de hoofdregel dat de eigen woning als hoofdverblijf dient, maakt de Wet IB 2001 een aantal uitzonderingen. Er zijn twee fictieregelingen bij verhuizing, een fictieregeling bij verbreking van het fiscaal partnerschap, een fictieregeling bij opname in een verpleeg- of verzorgingshuis en – op verzoek toe te passen – een fictieregeling bij uitzending.

De voordelen uit de eigen woning worden forfaitair vastgesteld (= eigenwoningforfait). De voordelen bedragen een vast percentage van de WOZ-waarde van de woning.

De renten en de kosten van een eigenwoningschuld zijn in box 1 aftrekbaar van de voordelen uit eigen woning. Er kan alleen sprake zijn van een eigenwoningschuld als deze is aangegaan in verband met een eigen woning. Voor schulden die sinds 2013 zijn ontstaan, gelden extra eisen. Zo moet de eigenwoningschuld volledig in maximaal dertig jaar ten minste annuïtair worden afgelost (fiscale aflossingseis) en moet deze fiscale aflossingseis contractueel zijn vastgelegd.

Als de belastingplichtige niet voldoet aan de aan de eigenwoningschuld gestelde eisen, valt de lening in box 3.

Als een belastingplichtige zijn eigen woning vervreemdt, wordt het vervreemdingssaldo toegevoegd aan de eigenwoningreserve. Het vervreemdingssaldo is de verkoopopbrengst minus de eigenwoningschuld minus de verkoopkosten. Voor het bedrag van de eigenwoningreserve kan de belastingplichtige bij verwerving van een nieuwe woning in zoverre geen eigenwoningschuld in box 1 verkrijgen.

Onderdeel van de eigenwoningregeling zijn ook de kapitaalverzekering eigen woning (KEW), de spaarrekening eigen woning (SEW) en het beleggingsrecht eigen woning (BEW). Deze spaarfaciliteiten zijn met ingang van 2013 afgeschaft. Voor bestaande producten is er overgangsrecht.