HR, 06-12-2002, nr. 37 107

1.1.

1.2.

1.3.

1.4.

1.5.

1.6.

1.7.

1.8.

1.9.

1.10.

5.2.

Omdat verweerder artikel 6:23 van de Awb juist heeft toegepast is artikel 6:15, derde lid, van de Awb niet van toepassing. Voor de vraag of het beroepschrift tijdig is ingediend is dus bepalend op welke datum het Hof de brief van 27 oktober 2000 zou hebben ontvangen indien verweerder had voldaan aan zijn verplichting om die brief zo spoedig mogelijk aan het Hof door te zenden. In dat geval had die brief geacht moeten worden twee weken na binnenkomst bij verweerder te zijn ingediend bij het Hof (Hoge Raad 8 december 1999, nr. 34.984, BNB 2000/39). Indien de brief van 27 oktober reeds op die datum bij verweerder zou binnengekomen, moet deze dus geacht worden op 10 november 2000 te zijn ontvangen door het Hof. Dit is na het einde van de beroepstermijn op 9 november 2000.

1.11.

1.12.

1.13.

2.1.

6.12.

Doorzendverplichting

6.12.1.

Inleiding

Art. 6:15 Awb kent een algemene doorzendplicht voor verkeerd ingediende bezwaar- of beroepschriften. Indien het geschrift wordt ingediend bij een onbevoegd bestuursorgaan of bij een onbevoegde administratieve rechter, wordt het - nadat daarop de datum van ontvangst is aangetekend - zo spoedig mogelijk doorgezonden aan het bevoegde orgaan, onder gelijktijdige mededeling hiervan aan de afzender, aldus lid 1.4. Volgens lid 2 is het eerste lid van overeenkomstige toepassing indien in plaats van een bezwaarschrift een beroepschrift is ingediend of omgekeerd.5.

In het derde lid is geregeld dat het tijdstip van indiening bij het onbevoegde orgaan bepalend is, indien aan een van de daar genoemde voorwaarden is voldaan. Hierop wordt onder § 6.12.2 verder ingegaan. Thans is een wetsontwerp in behandeling dat een aanmerkelijke vereenvoudiging van de bestaande regeling van het derde lid inhoudt en ook een verdergaande rechtsbescherming voor de belastingplichtige betekent. Vanwege het belang van dit wetsontwerp wordt hieraan onder § 6.12.3 aandacht besteed.

Achtergrond van zowel de bestaande als de toekomstige regeling is dat de burger niet het slachtoffer dient te worden van de ingewikkelde bevoegdheidsverdeling op het terrein van de rechtsbescherming.6.

6.12.2.

Tijdstip van indienen onder huidige regeling

Als gezegd staat in het derde lid van art. 6:15 Awb dat in bepaalde gevallen het tijdstip van indiening bij het onbevoegde orgaan bepalend is voor de vraag of het geschrift tijdig is ingediend. Dat tijdstip is bepalend indien:

a.

het orgaan tegen welks beslissing het bezwaar of beroep zich richt, belanghebbende onjuist of in het geheel niet op de in de art. 3:45 of 6:23 Awb voorgeschreven wijze omtrent de bezwaar- of beroepsmogelijkheid heeft geïnformeerd (onjuiste rechtsmiddelverwijzing), of

b.

het bezwaar of beroep is gericht tegen een fictief besluit of een fictieve uitspraak, of

c.

de onbevoegdheid van het orgaan voor de indiener van het geschrift op een andere grond onduidelijk kon zijn.

Kort gezegd komt het erop neer dat de datum van indiening bij het onbevoegde orgaan geldt, tenzij de onjuiste indiening aan de indiener zelf is te wijten.

Als aan geen van deze drie voorwaarden is voldaan, geldt de hoofdregel van art. 6:4 tot en met 6:12 Awb. Dit brengt mee dat de tijdigheid van indiening dan mede afhankelijk is van de snelheid waarmee het orgaan dat het geschrift in eerste instantie heeft ontvangen, het doorstuurt naar het wel bevoegde orgaan. Art. 6:15, lid 1, Awb schrijft het orgaan voor dit zo spoedig mogelijk te doen.

Als het onbevoegde orgaan dat niet of te laat doet en het geschrift wordt daardoor buiten de termijn bij het bevoegde orgaan ingediend, geldt hetgeen de Hoge Raad in zijn arresten van 10 januari 1990, BNB 1990/259 en 31 oktober 1990, BNB 1990/346, heeft beslist. De Raad oordeelde dat, indien bij de doorzending door het onbevoegde orgaan een zodanig verzuim optreedt dat de termijnoverschrijding aan de administratie is te wijten, het risico van de termijnoverschrijding niet voor rekening van de indiener kan komen. Het verzuim van de administratie (schending van de doorzendplicht) weegt dan zwaarder dan het verzuim van de belanghebbende (schending van de bezwaar- of beroepstermijn).

Doorzending dient dus zo spoedig mogelijk te geschieden, dat wil zeggen zo spoedig mogelijk als in het licht van een goede beslissing over de bevoegdheid verantwoord is.7. Uit de rechtspraak van verschillende bestuursrechters kan worden afgeleid, dat een orgaan dat ten onrechte een geschrift heeft ontvangen, dit binnen veertien dagen moet doorsturen.8. Recent heeft de Hoge Raad zich hierbij aangesloten: 'indien het geschrift binnen twee weken wordt doorgezonden, kan nog juist worden gesproken van een zo spoedig mogelijke doorzending. In overeenstemming hiermee moet bij doorzending op een later tijdstip het geschrift geacht worden te zijn ingediend bij het bevoegde orgaan twee weken na binnenkomst bij het onbevoegde orgaan'.9.

Aandacht verdient hier dat bij de beoordeling van de vraag of het bezwaar- of beroepschrift tijdig is ingediend hoofdregel is dat de bezwaar- of beroepstermijn is aangevangen met ingang van de dag na die van de dagtekening van het aanslagbiljet dan wel van de uitspraak op bezwaar. Aldus bepalen art. 22j en art. 26c AWR. In verband met de in deze bepalingen gegeven uitzondering op de hoofdregel behoeft echter van overschrijding geen sprake te zijn indien de dag van dagtekening is gelegen vóór de dag van de bekendmaking daarvan.10.

Als het bezwaar- of beroepschrift desondanks niet als tijdig ingediend kan worden beschouwd, dient het bestuursorgaan of de rechter overigens nog wel de vraag te beantwoorden of redelijkerwijs niet kan worden geoordeeld dat de belanghebbende in verzuim is geweest. Er kan dus nog sprake zijn van een verschoonbare termijnoverschrijding in de zin van art. 6:11 Awb.11.

Het kan voorkomen dat een belastingplichtige naar aanleiding van een uitspraak op zijn bezwaarschrift gaat corresponderen met de inspecteur. Indien de inspecteur uit die correspondentie niet direct kan opmaken dat die belastingplichtige in beroep wil gaan, verdient het aanbeveling dat hij de belastingplichtige nog eens expliciet wijst op de mogelijkheid om in beroep te gaan.

(...).

6.12.3.

Tijdstip van indienen onder toekomstige regeling

In het ontwerp van de Eerste evaluatiewet Awb wordt voorgesteld de onderdelen a tot en met c van het derde lid van art. 6:15 Awb te laten vervallen.12. Hierdoor wordt het tijdstip van indiening bij het onbevoegde orgaan zonder meer bepalend voor de vraag of het bezwaar- of beroepschrift is ingediend. Dit lijdt alleen uitzondering als er sprake is van kennelijk onredelijk gebruik van het procesrecht. Deze verruiming acht de regering verantwoord omdat uit de praktijk blijkt dat het merendeel van de bezwaar- en beroepschriften bij het juiste orgaan wordt ingediend. Voor de veel kleinere restcategorie vindt zij het niet noodzakelijk om de strikte formulering van de gronden in art. 6:15, lid 3, Awb te handhaven.

Het bezwaar- of beroepschrift zal na wijziging dus bijna altijd ontvankelijk zijn, tenzij er sprake is van kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht. Voor dit laatste kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de situatie dat bij herhaling en willens en wetens een bezwaar- of beroepschrift bij het verkeerde orgaan wordt ingediend. De term 'kennelijk onredelijke gebruik van procesrecht' is ontleend aan art. 8:75 en is opgenomen als een soort veiligheidsklep om misbruik van de geboden verruiming in art. 6:15 Awb tegen te gaan.13.

2.2.

3.3.

2.3.

HR 2 februari 2000, BNB 2000/132, oordeelde:

3.5.

2.4.

CRvB 14 januari 1997, ABkort 1997, 179, oordeelde:

De aangevallen uitspraak is op 17 okt. 1994 aan partijen toegezonden, zodat de laatste dag van de beroepstermijn van zes weken 28 nov. 1994 was. Het beroepschrift is abusievelijk aan het adres van een onbevoegd orgaan gezonden. Blijkens het poststempel is het beroepschrift ter post bezorgd op 28 nov. en op 29 nov. ter griffie van het onbevoegde orgaan ontvangen. Bij brief van 1 dec. heeft het onbevoegde orgaan het beroepschrift doorgezonden aan het bevoegde orgaan (de Raad), alwaar het ter griffie is binnengekomen op 2 dec. Nu het beroepschrift voor het einde van de beroepstermijn door betrokkene ter post is bezorgd en binnen een week na afloop van deze termijn bij het bevoegde orgaan is binnengekomen, is het hoger beroep, gezien het bepaalde in art. 6:9 tweede lid Awb tijdig ingediend.

2.5.1.

ABRS 14 juni 1999, AB 1999, 342 m.n. MSV, overwoog:

2.3.

Vast staat dat in dit geval het als beroepschrift aan te merken bezwaarschrift eerst na het verstrijken van de beroepstermijn is doorgezonden aan en is ontvangen door het ter zake bevoegde orgaan, zijnde de rechtbank. Blijkens het poststempel op de envelop is dit geschrift door appellante evenwel ter post bezorgd voor het einde van de beroepstermijn. Het beroepschrift is vervolgens binnen een week na afloop van deze termijn bij het ter zake bevoegde orgaan, zijnde de rechtbank, ingekomen. Gelet op art. 6:9 lid 2 Awb, moet onder deze omstandigheden worden geoordeeld dat het beroep van appellante bij de rechtbank tijdig is ingediend.

2.5.2.

M. Schreuder-Vlasblom annoteerde:15.

Bovenstaande uitspraak (...) maakt naar ik aanneem een einde aan de tweespalt tussen de Afdeling en de CRvB over een technische, maar voor de ontvankelijkheid van appellanten niet onbelangrijke kwestie.

(...).

Met bovenstaande uitspraak heeft de Afdeling zich bij [de lijn van de CRvB] aangesloten. Het valt toe te juichen dat de appèlrechters op het stuk van de ontvankelijkheid aldus in zoverre weer dezelfde benadering volgen. Uiteenlopende jurisprudentie ten aanzien van de toegang tot de rechter is aan de justitiabelen niet uit te leggen, daargelaten welke jurisprudentie het beste te verdedigen was.

2.6.

De rechtseenheid in het bestuursprocesrecht brengt dunkt mij mee dat de Hoge Raad zich - mede uit een oogpunt van rechtsbescherming - ook thans bij de andere bestuursrechters aansluit. Dat betekent dat voor de ontvankelijkheid van een bezwaar- of beroepschrift bepalend is dat het geschrift door de indiener ervan voor het einde van de bezwaar- of beroepstermijn ter post16. is bezorgd en - na doorzending door het onbevoegde orgaan - niet later dan een week na afloop van die termijn door het bevoegde orgaan is ontvangen. Die regel zou mijns inziens niet alleen moeten gelden in het geval van een tijdige doorzending - dat is een doorzending binnen twee weken na de verkeerde indiening - maar ook in dat van een fictieve doorzending.17. Daaronder versta ik een doorzending die niet of na meer dan twee weken is geschied en die - op de voet van BNB 2000/39 - wordt geacht binnen twee weken na de verkeerde indiening te hebben plaatsgevonden.

2.7.1.

Passen wij dit alles toe op de onderhavige casus.

2.7.2.

De uitspraak op bezwaar is weliswaar gedagtekend 26 september 2000, maar eerst verzonden op 28 september 2000. De beroepstermijn ving - gelet op art. 26c AWR - aan op 29 september 2000, zodat - gelet op art. 6:7 Awb - 9 november 2000 de laatste dag van de beroepstermijn was.

2.7.3.

In 's Hofs uitspraak op verzet ligt - niet-onbegrijpelijk - besloten dat de brief van 27 oktober 2000 waarmee belanghebbende reageerde op de uitspraak op bezwaar, als een beroepschrift moet worden aangemerkt.18. Nu dat geschrift bij een onbevoegd orgaan (het Hoofd) is ingediend, had het Hoofd - gelet op art. 6:15, lid 1, Awb - de brief zo spoedig mogelijk - dat is binnen twee weken na ontvangst - aan het bevoegde orgaan (het Hof) moeten doorzenden.

2.7.4.

Het Hof heeft niet onderzocht wanneer het beroepschrift door het Hoofd is ontvangen, maar is ervan uitgegaan dat zulks op 27 oktober 2000 is gebeurd. In cassatie moet veronderstellenderwijs van hetzelfde worden uitgegaan. Evenmin heeft het Hof vastgesteld langs welke weg dat geschrift bij het Hoofd is aangekomen, zodat in cassatie veronderstellenderwijs ervan moet worden uitgegaan dat het geschrift per post is verzonden. Nu het Hoofd zijn doorzendplicht heeft verzaakt, moet - uitgaande van deze vooronderstellingen - het beroepschrift worden geacht op 10 november 2000 ter griffie van het Hof te zijn ingekomen. Dat is binnen een week na ommekomst van de beroepstermijn, zodat - gelet op art. 6:9, lid 2, Awb - moet worden geoordeeld dat het beroepschrift tijdig is ingediend.

2.8.

's Hofs uitspraak kan dus niet in stand blijven. De zaak zal naar een ander hof moeten worden verwezen.

2.9.

Ten overvloede en buiten de orde wijs ik erop dat naar komend recht, dus als wetsvoorstel 26 523 (Eerste evaluatiewet Awb) wet is geworden19., het tijdstip van ontvangst door het onbevoegde orgaan al bepalend zal zijn. Nu niets erop wijst dat belanghebbende kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht kan worden verweten, zou dus naar komend recht 27 oktober 2000 als datum van indienen van het beroepschrift kunnen worden aangemerkt. Aldus bezien is het beroepschrift zeker tijdig ingediend.

3.1.

3.2.

3.3.

3.4.