HR, 07-06-2002, nr. 36 886

"Met uitzondering van de gevallen bij de wet bepaald (...) houden de vonnissen de gronden in waarop zij rusten. (...)"

In alle gevallen zullen de vonnissen en arresten, zo in burgerlijke als in strafzaken, (...) moeten zijn ingericht volgens de voorschriften van artikel 121 van de Grondwet, alles op straffe van nietigheid."

Het vonnis, zoodanig als hetzelve door den regter wordt uitgesproken, moet behelzen:

(...)

3°. De gronden der uitspraak, zoo wat de daadzaken als het regtspunt, ieder afzonderlijk, betreft, en de beslissing.

Artikel 359 Wetboek van Strafvordering:

Artikel 17, lid 1, Wet administratieve rechtspraak belastingzaken2.:

Artikel 17a, lid 1, Wet administratieve rechtspraak belastingzaken:

Artikel 8:66, lid 1, Algemene wet bestuursrecht:

Artikel 8:67, lid 1 en lid 2, Algemene wet bestuursrecht:

Artikel 8:77, lid 1 en lid 2, Algemene wet bestuursrecht:

Naar het mij voorkomt toont dit overzichtje van wetsbepalingen genoegzaam aan, dat het in ons land als een belangrijk beginsel van procesrecht wordt beschouwd dat een rechter zijn oordelen van een toereikende motivering voorziet. Van een dergelijke motivering kan geen sprake zijn wanneer de feitelijke gronden waarop een oordeel rust niet met voldoende nauwkeurigheid uit de desbetreffende rechterlijke uitspraak op te maken zijn.

Aan de eis dat een uitspraak van de feitenrechter de gronden voor diens beslissing dient in te houden heeft de Hoge Raad ook in belastingzaken strak de hand gehouden. De Vakstudie, Algemeen deel, geeft in aantekening 54 op artikel 17 Warb, onder het kopje 'Verplichting feiten vast te stellen waarop uitspraak steunt', een niet onaanzienlijke opsomming van - gelukkig in hoofdzaak oudere - voorbeelden waarin een Raad van Beroep of een Gerechtshof deze verplichting niet heeft nageleefd.

Aan voornoemde reeks wil ik nog een enkel voorbeeld toevoegen, namelijk HR 17 juni 1919, B 2306. Daarin overwoog de Hoge Raad:

dat door overneming der gronden, gelijk hier is geschied, de aangevallen beschikking van den inspecteur, voor zoover dien overgenomen inhoud betreft, moet geacht worden deel uit te maken van de uitspraak zelve;

dat derhalve, indien de beschikking beantwoordt aan de eischen in art. 16 der Wet van 19 December 1914 (Stbl. No. 564) aan de uitspraken der raden van beroep gesteld, ook die uitspraak bij zoodanige overneming, in de zin van dat artikel met redenen is omkleed;

dat echter de beschikking waar het hier om gaat, aan die eischen niet voldoet;

dat immers de strekking van het gezegde wetsvoorschrift mede is den Hoogen Raad is staat te stellen na te gaan of op de door den raad van beroep vastgestelde feiten de wet met juistheid is toegepast;

dat het daarvoor allereerst noodig is te vermelden welke die feiten zijn;

dat nu de beschikking van de inspecteur wel eenige rechtskundige beschouwingen inhoudt, doch omtrent de feiten niets anders vermeldt, dan dat daaromtrent geen strijd bestaat, zoodat de Hooge Raad aan de hand van dat stuk zelfs niet kan beoordelen of de in deze zaak aanwezige feitelijke gegevens wel tot de behandeling van de door den inspecteur gestelde rechtsvragen aanleiding gaven;

dat de raad, door zijn beslissing enkel te doen steunen op de uit voormelde beschikking overgenomen gronden, dus niet heeft voldaan aan het voorschrift in art. 16 gegeven, zoodat zijn uitspraak niet in stand kan worden gehouden;

dat onder deze omstandigheden een onderzoek naar de voorgestelde middelen van cassatie achterwege kan blijven;"

"dat de in artikel 17, lid 1, van de Wet administratieve rechtspraak belastingzaken neergelegde motiveringseis medebrengt, dat de uitspraak van het gerechtshof een duidelijke en volledige, desgeraden in zakelijke bewoordingen samengevatte weergave van de standpunten van partijen dient te bevatten, waarbij kan worden volstaan met een verwijzing naar de van partijen afkomstige gedingstukken, indien en voor zover deze een duidelijke en volledige weergave als zojuist bedoeld behelzen;

dat niet alleen hierdoor een behoorlijke rechtspraak wordt bevorderd, doch ook slechts op deze wijze voor partijen en, in geval van beroep in cassatie, voor de Hoge Raad in voldoende mate kenbaar is of op de ingebrachte bezwaren, in verband met de daartegen aangevoerde verweren, overeenkomstig het recht is beslist;

dat 's Hofs uitspraak niet aan vorenbedoelde eis voldoet, immers in het geheel geen melding maakt van de wederzijdse standpunten van partijen noch van een uit die standpunten blijkend geschil waarover de beslissing van het Hof wordt gevraagd;

dat dit in het bijzonder klemt voor de thans in cassatie aan de orde gestelde post, omdat uit de inhoud van het beroepschrift en uit de omschrijving van de geschilpunten in het vertoogschrift voor het Hof zou kunnen worden afgeleid, dat over die in het bezwaarschrift tegen de aanslag als buitengewone last voorkomende post geen geschil meer bestond;

dat daarom ook niet blijkt welk bedrag aan reiskosten belanghebbende in het geding voor het Hof als buitengewone lasten in aanmerking genomen wenste te zien en welk standpunt de Inspecteur te dien aanzien heeft ingenomen, terwijl evenmin duidelijk is geworden beneden welke drempel de onderhavige kosten naar 's Hofs oordeel zijn gebleven;"

"De primaire betekenis van het vereiste van redengeving is 'de belanghebbende in staat te stellen, bijaldien de beslissing mede of geheel berust op gronden, ontleend aan de door hen onjuist geachte uitlegging der wet, zich tegen de uitspraak in cassatie te voorzien'4. en 'de Hoge Raad in staat te stellen na te gaan of op de vastgestelde feiten de wet met juistheid is toegepast.'5. De uitspraak moet daarom de vaststelling van de feiten en de gedachtegang van de rechter doen kennen. (...) Het ligt voor de hand dat de motivering van een uitspraak geen deugdelijke kan zijn wanneer zij niet nauwkeurig vermeldt wat het geschil is dat de partijen verdeeld houdt. Een duidelijke en volledige omschrijving van haar stellingen en standpunten mag dus niet ontbreken. (...)"

"Wanneer de Hoge Raad, hetzij op de in het beroepschrift aangevoerde, hetzij op andere gronden, de uitspraak van het gerechtshof (...) vernietigt, beslist hij bij dezelfde uitspraak de zaak, zoals het gerechtshof (...) had behoren te doen. Indien de beslissing van de hoofdzaak afhangt van feiten die bij de vroegere behandeling niet zijn komen vast te staan, verwijst de Hoge Raad, tenzij het punten van ondergeschikte aard betreft, het geding naar het desbetreffende gerechtshof dan wel naar een ander gerechtshof, ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van de uitspraak van de Hoge Raad.

Het komt erop aan of de gedingstukken (a) duidelijk maken welke geschilpunten beslist moeten worden en (b) voldoende feitelijke grondslag bieden om de noodzakelijke oordelen te kunnen vellen.

"De feiten, welke aan de procedure ten grondslag liggen, worden door ons niet bestreden. Voor de goede orde citeren wij op deze plaats de inspecteur in zijn vertoogschrift waarin hij het feitencomplex aldus neerzet:

[en dan volgt een letterlijke weergave van het feitenrelaas dat de Inspecteur in punt 3 van het vertoogschrift heeft gegeven, vK.]

In geschil is de toepassing van de willekeurige afschrijving in de belastingaangifte 1996 van belanghebbende ten aanzien van investeringen in de jaren 1994 en 1995. Gemachtigde stelt zich op het standpunt dat in casu op willekeurige wijze kan worden afgeschreven, hetgeen de inspecteur bestrijdt. (...)"

"In geschil is het antwoord op de vraag of belanghebbende in 1996 willekeurig mag afschrijven op investeringen die zijn gepleegd in jaren vóór 1996, in casu 1994 en 1995."

Afschrijving op bedrijfsmiddelen geschiedt naar de regels die zijn gesteld voor het tijdvak waarin ter zake van de verwerving of de verbetering van het bedrijfsmiddel verplichtingen zijn aangegaan of voortbrengingskosten zijn gemaakt."