1.2 Aanleiding en probleemachtergrond van het onderzoek

5. De invloed van Europees recht op nationaal recht is in de afgelopen decennia sterk toegenomen en kan in een notendop als volgt worden omschreven: al in 1964 heeft het Europese Hof van Justitie geoordeeld dat het Europese recht voorrang heeft boven het nationale recht.1 Als gevolg daarvan kan Europees recht niet opzij gezet worden door nationale wetsbepalingen.2 Een gedeelte van het Europese recht heeft directe werking. Het begrip direct (rechtstreeks) werkend Europees recht omvat naast regels met directe verticale werking ook regels die directe horizontale werking hebben. Alle regels die directe horizontale werking hebben, hebben ook directe verticale werking. Andersom geldt dit niet.3 Het gedeelte van het Europese recht dat directe horizontale werking heeft, is daardoor rechtstreeks van invloed op privaatrechtelijke rechtsverhoudingen.4 Privaatrechtelijke partijen kunnen voor de nationale rechter direct, in de tegenwoordigheid van de wederpartij, rechten inroepen die ontleend zijn aan direct werkend Europees recht, waaronder een aantal bepalingen uit het VWEU en verordeningen.5 Door deze directe werking zorgt Europees recht ervoor dat privaatrechtelijke partijen argumenten hebben die ze eerst niet hadden. Bovendien moet het Europese recht effectief worden toegepast, zelfs door middel van privaatrecht.6 Uit de arresten Rewe en Comet volgt dat nationale procesregels moeten voldoen aan de vereisten van effectiviteit en gelijkwaardigheid.7

6. Als gevolg van bovengenoemde ontwikkelingen zijn privaatrechtelijke rechtshandelingen niet langer immuun voor Europees recht. Juristen zijn hier vaak nog niet voldoende van doordrongen. Rechters staan voor een probleem als zij een oordeel moeten geven over een geschil met Europeesrechtelijke aspecten. Daarnaast sluiten ondernemingen internationale overeenkomsten waarbij ze rekening zouden moeten houden met Europees recht. Omdat ze zich vaak niet bewust zijn van dat toepasselijke Europees recht, gebeurt dat niet altijd. Dit kan vergaande consequenties hebben, zoals een bevel tot ontbinding van een fusie wegens onverenigbaarheid met de gemeenschappelijke markt of een verplichting tot vergoeding van schade wegens schending van artikel 101 VWEU.8 Voor veel partijen is het onduidelijk wat de gevolgen voor rechtshandelingen zijn die in strijd zijn met het Europese recht. Deze onduidelijkheid belemmert de werking van het vrij verkeer van goederen in de interne markt. Daardoor wordt ook de verdere integratie van de interne markt belemmerd.