Recht op uitkering bij schending mededelingsplicht

Deze bepaling regelt de gevolgen van een schending van de in art. 7:928 BW opgenomen mededelingsplicht voor het recht op uitkering. In twee gevallen is de verzekeraar in het geheel geen uitkering verschuldigd: indien de verzekeraar bij kennis van de ware stand van zaken in het geheel geen verzekeringsovereenkomst zou zijn aangegaan (lid 4) en indien de verzekeringnemer of een verzekerde derde heeft gehandeld met het opzet de verzekeraar te misleiden (lid 5). Het betreft hier dezelfde gevallen als die waarin de verzekeraar volgens art. 7:929 lid 2 BW een opzeggingsbevoegdheid heeft. Evenals bij art. 7:929 lid 2 BW, rust de bewijslast van een en ander op de verzekeraar.1 Verder onderscheidt dit wetsartikel tussen het geval waarin de verzekeraar bij kennis van de ware stand van zaken in het geheel geen verzekeringsovereenkomst zou zijn aangegaan (lid 4), en het geval waarin hij bij kennis van de ware stand van zaken tot voor de verzekeringnemer ongunstiger voorwaarden zou hebben besloten (lid 3). In het eerstgenoemde geval is de verzekeraar zoals gezegd in het geheel geen uitkering verschuldigd. In het tweede geval is de verzekeraar een uitkering verschuldigd naar evenredigheid c.q. met inachtneming van de ongunstigere voorwaarden. Doet geen van beide gevallen zich voor, dan is niet voldaan aan het relevantievereiste (zie art. 7:928 lid 4 BW en het commentaar bij dat wetsartikel) en is geen sprake van schending van de mededelingsplicht.

Zoals in het commentaar bij art. 7:928 opgemerkt, rust de bewijslast dat voldaan is aan het relevantievereiste op de verzekeraar. De verzekeraar zal, gelet op art. 7:930 lid 3 en 4, ook moeten stellen en bewijzen wèlk van beide gevallen zich heeft voorgedaan. Zou hij dit in het midden laten, of er niet in slagen te bewijzen welk van beide gevallen aan de orde is, dan kan niet worden geoordeeld dat voldaan is aan de voorwaarden van één van beide artikelleden, zodat moet worden aangenomen dat de verzekeraar onverkort dient uit te keren. Bij lid 3 zal de verzekeraar ook moeten aantonen welke hogere premie, welk lager verzekerd bedrag en/of welke andere voorwaarden hij zou hebben bedongen.2 De verzekeraar kan ook primair stellen en trachten te bewijzen dat hij bij een juiste voorstelling van zaken in het geheel geen verzekering zou zijn aangegaan en subsidiair, voor het geval hij in dat bewijs niet slaagt, dat hij uitsluitend een verzekeringsovereenkomst tegen voor de verzekeringnemer ongunstiger voorwaarden zou hebben gesloten.3 Het bewijs zal in de praktijk vaak door deskundigen worden geleverd, die kunnen verklaren omtrent gebruikelijk acceptatiebeleid in de branche.

Bewijst de verzekeraar dat het geval van lid 4 of 5 zich voordoet (hij zou in het geheel geen verzekering hebben gesloten dan wel er is sprake van opzet tot misleiding), dan is daarmee de kous af. De verzekeraar behoeft – ervan uitgaande dat hij heeft voldaan aan de waarschuwingsplicht binnen twee maanden na ontdekking – in het geheel niet uit te keren en heeft op grond van art. 7:929 lid 2 BW de mogelijkheid de verzekering binnen twee maanden na ontdekking op te zeggen.

Bewijst de verzekeraar (slechts) dat het geval van lid 3 zich voordoet, dan wordt de uitkering verminderd naar evenredigheid van hetgeen de premie meer of de verzekerde som minder zou hebben bedragen, dan wel is slechts een uitkering verschuldigd als waren de voorwaarden in de overeenkomst opgenomen die de verzekeraar bij een juiste voorstelling van zaken zou hebben opgenomen. De verzekeringnemer kan echter in dat geval toch nog onverkorte uitkering van de schadepenningen claimen, indien de niet of onjuist meegedeelde feiten van geen belang zijn voor de beoordeling van het risico, zoals dit zich heeft verwezenlijkt (lid 2).

Aangenomen moet worden, gelet op de formulering van de bepaling, dat stelplicht en bewijslast dat de niet of onjuist meegedeelde feiten van geen belang zijn voor de beoordeling van het risico zoals dat zich heeft verwezenlijkt, rusten op de verzekeringnemer.7 Het is immers de verzekeringnemer die zich, nadat de verzekeraar reeds de schending van de mededelingsplicht heeft bewezen, beroept op het rechtsgevolg van onverkorte uitkering, zodat deze partij ook de feiten dient te stellen die tot dit rechtsgevolg leiden.