3.5.2.1 Europees recht (artikel 101 lid 2 VWEU)

116. Met betrekking tot de nietigheid die voortvloeit uit artikel 101 lid 2 VWEU is in onder andere Société Technique Minière door het Hof geoordeeld dat die nietigheid van rechtswege slechts de bepalingen van de overeenkomst treft die onverenigbaar zijn met artikel 101 lid 2 VWEU.1 Dit is te vergelijken met de werking van artikel 3:41 BW, maar vloeit voort uit het Europese recht zelf.2 Het is vervolgens aan de nationale rechter om, binnen de door het HvJ EU gestelde grenzen, te bepalen of het restant van de overeenkomst in stand blijft.3 De gevolgen van de nietigheid voor het gedeelte van de overeenkomst dat niet in strijd is met artikel 101 VWEU, worden niet door het Unierecht beheerst. Het Hof heeft dit tot nu toe alleen ten aanzien van artikel 101 VWEU beslist. Dit is logisch omdat de andere bepalingen uit het mededingingsrecht geen Europeesrechtelijke nietigheid met zich brengen. De vraag die enige jaren geleden speelde, was of de mogelijkheden tot relativering van de nietigheid die zijn neergelegd in titel 2 van boek 3 BW, kunnen worden toegepast bij een nietigheid die het gevolg is van strijd met artikel 101 VWEU. De aanleiding voor dit dispuut was de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak Vreugdenhil/BVH.4 Omdat het Hof voor de partiële nietigheid reeds een regel heeft geconstrueerd die vergelijkbaar is met artikel 3:41 BW, spitst deze discussie zich vooral toe op het leerstuk van conversie. Daarom worden de discussie en mijn opvatting daarover behandeld in subparagraaf 3.5.3.1.

117. Ten aanzien van het verbod op misbruik van een machtspositie en staatssteunrecht geldt een nationale nietigheid omdat het VWEU en de rechtspraak van het Hof niet voorzien in civielrechtelijke rechtsgevolgen die de geldigheid van de rechtshandeling betreffen.5