Hof Amsterdam, 21-02-2007, nr. 05/00076

Partijen gaan er eenparig van uit dat de toekenning van de rendementsgaranties een voordeel uit dienstbetrekking (loon) voor de desbetreffende werknemer inhoudt. Het Hof ziet geen aanleiding zich niet met dit gemeenschappelijke uitgangspunt te verenigen.

Partijen gaan er – zij het op uiteenlopende gronden – eenparig van uit dat het in 5.1. bedoelde loon moet worden belast ten tijde van de toekenning van de garanties, en tussen partijen bestaat kennelijk geen geschil erover dat de belastbare feiten zich hebben voorgedaan in het tijdvak waarover is nageheven. Nu van deze gemeenschappelijke uitgangspunten naar ’s Hofs oordeel in ieder geval niet gezegd kan worden dat ze in strijd komen met (dwingend) recht, zal het Hof partijen ook in hierin volgen.

Plan van behandeling

Het geschil betreft in de eerste plaats de (methodiek van) waardering van de rendementsgaranties. Het Hof zal hierop ingaan in 5.5. hierna. De hiermee samenhangende vraag of op de rendementsgarantie van T de 35%-regeling van toepassing is, wordt in 5.6. behandeld. De bruteringskwestie komt aan de orde in 5.7. Voor al deze kwesties dient de prealabele vraag te worden beantwoord of de bewijslast dient te worden omgekeerd en verzwaard. Het Hof behandelt deze vraag in 5.4. hierna. In 5.8. komt het Hof tot conclusies omtrent de enkelvoudige belasting. Tenslotte komt in 5.9. de boete aan de orde.

Omkering en verzwaring van de bewijslast?

Het – eerst tijdens de mondelinge behandeling – door de inspecteur ingenomen standpunt dat ingevolge artikel 27e van de Algemene wet inzake rijksbelastingen de bewijslast dient te worden omgekeerd en verzwaard, en dat het derhalve aan belanghebbende is om te doen blijken dat de naheffingsaanslag naar een te hoog bedrag is vastgesteld, baseert hij op de omstandigheid dat zeer omvangrijke loonbedragen niet in de aangifte zijn vermeld en dat daarom de conclusie gerechtvaardigd is dat belanghebbende de vereiste aangiften niet heeft gedaan. De consequenties die de inspecteur hieraan verbindt, begrijpt het Hof aldus dat het aan belanghebbende is, te doen blijken dat de rendementsgaranties door de inspecteur te hoog zijn gewaardeerd en dat zij niet reeds ten tijde van de toekenning daarvan had afgezien van verhaal van loonbelasting/premies volksverzekeringen.

Belanghebbende verweert zich hiertegen met de stelling dat zij er bij het doen van de aangiften van uitging, en ook van uit mocht gaan, dat de toekenning van de rendementsgaranties op zichzelf geen loon vormde, doch dat slechts eventuele latere betalingen uit hoofde van die garanties te zijner tijd loon zouden vormen.

Het Hof is van oordeel dat het destijds door belanghebbende ingenomen standpunt in ieder geval zodanig pleitbaar was – het verwijst hiervoor nader naar 5.8. – dat het omkeren en verzwaren van de bewijslast, zo daarvoor in een dergelijk geval al plaats is, een onevenredig zware sanctie zou vormen op het niet in de aangifte betrekken van de onderhavige loonbestanddelen. Reeds hierom is voor die sanctie in de onderhavige procedure geen plaats.

De waardering van de rendementsgaranties

Nu ervan moet worden uitgegaan dat de rendementsgaranties loon vormen op het tijdstip van toekenning daarvan, dienen – ook daarover zijn partijen het trouwens eens – die garanties ingevolge artikel 13 van de Wet op de loonbelasting 1964 (hierna: de Wet) als niet in geld genoten loon in aanmerking te worden genomen naar de waarde die daaraan in het economische verkeer kan worden toegekend.

De inspecteur heeft de waarde in het economische verkeer van de rendementsgaranties vastgesteld met behulp van het waarderingsmodel voor aandelenopties zoals dat is ontwikkeld door F. Black en M. Scholes (hierna het model B&S). Daarbij gaat de inspecteur ervan uit dat het aan de werknemers gegarandeerde rendement op het mandje in financieel-economisch opzicht op hetzelfde neerkomt als het recht om de aandelen in het mandje na ommekomst van de looptijd tegen een bepaalde prijs te verkopen. In het model B&S worden als variabelen ingevoerd: de koers van de onderliggende aandelen, de looptijd van de optie, de uitoefenprijs van de optie, de volatiliteit en het dividendrendement van de onderliggende aandelen, alsmede de risicoloze rentevoet, dit een en ander te bepalen naar de (zonodig geschatte) waarde ten tijde van toekenning.

Het Hof stelt voorop dat het de keuze van de inspecteur voor dit waarderingsmodel niet onredelijk acht, en zulks temeer nu de waardering van financiële instrumenten als de onderhavige een complexe aangelegenheid is en belanghebbende ieder initiatief om te dier zake tijdig met de inspecteur tot afstemming te komen, achterwege heeft gelaten doch integendeel – hoewel dat, gelet ook op hetgeen is vermeld onder 2.7.2., alleszins in de rede had gelegen – over de problematiek van de rendementsgaranties geen vooroverleg met de fiscus heeft gevoerd, en pas naar aanleiding van een televisie-uitzending waarin de kwestie in de openbaarheid werd gebracht, contact met de inspecteur heeft gezocht. Het Hof zal dan ook het waarderingsmodel zoals de inspecteur heeft gehanteerd tot uitgangspunt van zijn beoordeling nemen.

Belanghebbende betwist op zichzelf niet dat de rendementsgaranties adequaat kunnen worden gewaardeerd door middel van een analogie met de waardering van putopties. Zij stelt zich evenwel op het standpunt dat het model B&S voor de waardering van rechten met karakteristieken als de onderhavige principieel niet geschikt is en, kennelijk subsidiair, dat een aantal door de inspecteur bij de toepassing van dat model gehanteerde uitgangspunten, casu quo variabelen, niet juist is.

Het Hof overweegt als volgt omtrent de argumenten van belanghebbende.

Voor zover belanghebbende betoogt dat het model B&S geen juist gegeven omtrent het feitelijke voordeel van een optie oplevert, en met name niet in het geval van langlopende opties, ziet belanghebbende eraan voorbij dat ingeval de waarde van een optie bij toekenning ervan – dus ex ante – moet worden bepaald, deze waarde per definitie niet méér kan zijn dan een beredeneerde prognose van de waarde zoals die zich uiteindelijk realiseert, en dat aan een dergelijke waardering ex ante, welk model daarvoor ook wordt gehanteerd, eigen is dat naarmate de looptijd van de optie langer is, een groter verschil zal (kunnen) optreden tussen het gerealiseerde voordeel en de ex ante bepaalde waarde. Het Hof neemt voorts in aanmerking dat de inspecteur aannemelijk heeft gemaakt dat het model B&S een gangbare – en in internationale accountancyregels uitdrukkelijk als standaard aanvaarde – waarderingsmethode is voor aandelenopties. Het Hof verwerpt op grond van een en ander het betoog van belanghebbende dat het model B&S uitsluitend gebruikt wordt althans uitsluitend geschikt is voor kortlopende (beursgenoteerde) opties. Het Hof kan belanghebbende ook niet volgen in haar betoog dat tussentijdse verhandelbaarheid van de te waarderen (optie)rechten een conditio sine que non is voor de toepassing van het model B&S. Voor zover de onaannemelijkheid van dit betoog al niet volgt uit de gangbaarheid van het model B&S voor de waardering van (onder meer) werknemersopties, vindt dat betoog in ieder geval weerlegging in de gemotiveerde betwisting ervan door de inspecteur in diens brief van 22 maart 2006 (zie 2.9.). Tegen de achtergrond van hetgeen is overwogen in 5.5.3. oordeelt het Hof voorts dat belanghebbende in ieder geval niet aannemelijk heeft gemaakt dat het model B & S voor een waardering van de onderwerpelijke loonbestanddelen zodanig ongeschikt is dat de inspecteur dit model bij de waardering van die loonbestanddelen in redelijkheid niet heeft kunnen hanteren.

Wat de invloed van de lange looptijd betreft, heeft bovendien te gelden dat de daaraan te relateren discrepantie tussen voorspelde waarde en gerealiseerde waarde evengoed positief als negatief kan uitvallen: naar het voorkomt, houden de goede en de kwade kansen elkaar op dit punt in evenwicht. Zulks geldt niet op voorhand voor het door belanghebbende, onder verwijzing naar bedrijfseconomische literatuur, aangevoerde, en door de inspecteur op zichzelf niet gemotiveerd betwiste, bezwaar dat het model B&S bij (optie)rechten die – zoals de onderhavige rechten – ‘deep out of the money’ zijn, structureel neigt naar overwaardering daarvan. Het Hof gaat aan dit bezwaar niettemin voorbij nu het, mede in het licht van het feit dat de gerealiseerde waarde van de rendementsgaranties nog ruim tweemaal zo hoog is uitgevallen als de door de inspecteur volgens het model B&S berekende waarde, op de weg van belanghebbende heeft gelegen een beredeneerde kwantificering van dit door haar gestelde overwaarderingseffect te maken.

Belanghebbende onderkent in het model B&S twee stappen: 1. de berekening van de waarde van een calloptie; 2. de daaraan via een pariteitsformule te koppelen waarde van een met die calloptie corresponderende putoptie. Zij kan zich op zichzelf vinden in een berekening in twee stappen; ook heeft zij – afgezien van de hierna in 5.5.5.11 te bespreken invloed van tussentijdse dividenden – geen bezwaren tegen de ‘tweede stap’ van de berekening van de inspecteur. Volgens belanghebbende dient de eerste stap – de berekening van de waarde van de calloptie – evenwel te geschieden aan de hand van de forfaitaire waarderingsregel van artikel 15 van de Uitvoeringsregeling loonbelasting 1990 (hierna: de Uitvoeringsregeling) in de voor de onderhavige jaren geldende tekst.

Voor zover belanghebbende heeft betoogd dat de Wet noopt tot toepassing van het in artikel 15 van de Uitvoeringsregeling gegeven waarderingsvoorschrift – de stellingen die zij daaromtrent in haar respectieve gedingstukken heeft ontwikkeld zijn bepaald niet eenduidig – verwerpt het Hof dat betoog, nu dat voorschrift naar zijn duidelijke tekst uitsluitend voor niet ter beurze genoteerde aandelenoptierechten een specifieke invulling geeft van de waarde in het economische verkeer. De desbetreffende forfaitaire waarderingsregel is naar ’s Hofs oordeel niet van toepassing – ook niet via de gelijkstellingsregeling van het zesde lid – op de onderhavige rendementsgaranties of een daaruit modelmatig te isoleren calloptie-element. De enkele omstandigheid dat de aandelen in het mandje beursaandelen zijn, leidt niet tot een ander oordeel.

Voor zover belanghebbende beoogt te stellen dat de inspecteur op grond van beginselen van behoorlijk bestuur gehouden is de waardering in de ‘eerste stap’ te verrichten aan de hand van voormelde forfaitaire waarderingsregel, heeft zij daaraan onvoldoende feitelijke onderbouwing gegeven.

Het Hof volgt belanghebbende ook niet in haar stelling dat inbouw van de forfaitaire waarderingsregel in de ‘eerste stap’ van het model B&S leidt tot een betere benadering van de waarde in het economische verkeer van de rendementsgaranties. Belanghebbende is althans niet erin geslaagd aannemelijk te maken dat het model B&S als zodanig, dat wil zeggen afgezien van de in te voeren variabelen, zodanig minder geschikt zou zijn voor de uit te voeren waardering dan het berekeningsmodel dat zijzelf voorstaat, dat de inspecteur deze waardering in redelijkheid niet op het model B&S heeft mogen baseren. Het essentiële verschil tussen het model dat de inspecteur heeft toegepast en de door belanghebbende voorgestane variant is overigens dat de door belanghebbende ingebouwde forfaitaire waarderingsregel is gebaseerd op een analyse van de historische prijsontwikkeling van beursgenoteerde opties. Het Hof begrijpt dat het hier een analyse betreft van gegevens uit het jaar 1994 (een ‘rustig’ beursjaar) en acht op voorhand – en bij gebreke van aanwijzingen van het tegendeel – niet plausibel dat de daaruit gedestilleerde waarderingsregel een in alle opzichten adequate prognose oplevert van de waardeontwikkeling van (optie)rechten in het onderhavige tijdvak met zijn veel turbulentere beursklimaat.

Belanghebbende heeft haar stelling nog langs indirecte weg onderbouwd met een berekening volgens een alternatieve waarderingsmethode waarin wordt gepostuleerd dat belanghebbende de betrokken werknemers de toezegging heeft gedaan om na (omstreeks) 5 jaar een bedrag in contanten te ontvangen, met een kans op méér. Deze alternatieve waarderingsmethode acht het Hof echter principieel minder juist, omdat de aldus berekende waarden afhankelijk zijn van de hoegrootheid van voormelde ‘kans op méér’ en het desbetreffende extra voordeel in zoverre niet zijn grondslag vindt in de rendementsgarantie, maar ook behaald zou worden door een willekeurige derde die met geleend geld dezelfde beleggingen zou hebben gedaan. Bovendien gaat het ook bij de afweging tussen deze alternatieve waarderingsmethode en het model van de inspecteur om de vraag of de inspecteur in redelijkheid met toepassing van het model B&S de waarde van een calloptie kan berekenen; het antwoord op die vraag luidt niet anders dan bij de afweging tussen de primair door belanghebbende verdedigde methode en het model van de inspecteur.

Het Hof merkt nog op dat indien in het alternatieve model van belanghebbende het toegezegde bedrag in contanten, met kans op méér, zou worden gewaardeerd volgens het model B&S, dit tot een hogere grondslag voor naheffing zou leiden dan waarvan de inspecteur is uitgegaan.

Ook overigens is belanghebbende niet erin geslaagd voldoende aannemelijk te maken dat de door haar voorgestane waarderingsmethode tot een betere (ex ante) benadering van de waarde van de rendementsgaranties voert dan het model B&S. Niet aannemelijk is althans dat gemotiveerde bezwaren tegen (de uitkomsten van) de waardeberekening door de inspecteur niet zouden kunnen worden ondervangen door aanpassing van de variabelen in het model B&S. Op de bezwaren van belanghebbende tegen de door de inspecteur gehanteerde variabelen gaat het Hof hierna in.

In haar brief van 28 april 2006 neemt belanghebbende – nader – het standpunt in dat in het geheel geen plaats is voor een factor volatiliteit bij niet tussentijds verhandelbare opties als de onderhavige en dat in het model moet worden gerekend met een volatiliteitspercentage van 1. De inspecteur heeft in zijn brief van 22 maart 2006 de factor volatiliteit van de onderliggende aandelen uiteindelijk verminderd tot 30%, en zich daarmee geconformeerd aan een percentage dat ook door belanghebbende meermalen als ‘redelijk’ is betiteld. Naar het oordeel van het Hof heeft de inspecteur niet onredelijk gehandeld door (uiteindelijk) niet van een lagere volatiliteit uit te gaan. Het Hof is overigens van oordeel dat de inspecteur het percentage van 30 voldoende heeft onderbouwd. In dit verband overweegt het Hof voorts, daarbij in het midden latende of het moet worden beschouwd als een principieel bezwaar tegen toepassing van het model B&S (verwezen zij naar 5.5.5.1) dat de inspecteur het model B&S voor opties ‘Europese stijl’ (dat wil zeggen: tijdens de looptijd niet uitoefenbare) opties heeft gehanteerd, dat het het Hof ongerijmd voorkomt dat, ceteris paribus, een putoptie op een weinig volatiel aandeel na ommekomst van de looptijd per definitie een even hoge waarde zou hebben als een putoptie op een in hoge mate volatiel aandeel, en dat belanghebbende geen empirisch of ander relevant bewijsmateriaal heeft bijgebracht waaruit kan volgen dat het percentage van 30 in casu te hoog is.

Tussen partijen staat vast dat de dividenden die tijdens de looptijd worden uitgekeerd op de aandelen in het mandje, ten goede komen aan de desbetreffende werknemer en in mindering strekken op het bedrag van de rendementsgarantie. Tussen partijen is voorts niet in geschil dat de inspecteur op adequate wijze rekening heeft gehouden met deze omstandigheid bij de bepaling van de in het model B&S in te voeren uitoefenprijs, namelijk door deze uitoefenprijs te verminderen met het bedrag van het geprognosticeerde dividend. De in het model gehanteerde dividendratio van 1,5% (per jaar) is tussen partijen evenmin in geschil. Dat de inspecteur de uitoefenprijs heeft verminderd met het nominale bedrag van de geprognosticeerde dividenden, en dit bedrag dus niet contant heeft gemaakt naar het tijdstip van toekenning, leidt ertoe dat de uitoefenprijs – en daarmee in zoverre ook de volgens het model B&S berekende waarde van de rendementsgarantie – te laag is vastgesteld, maar de inspecteur heeft in zijn brief van 22 maart 2006 aangegeven, hierop niet terug te willen komen, en het Hof gaat dan ook ervan uit dat over de als variabele in het model B&S te hanteren uitoefenprijs tussen partijen geen geschil bestaat.

Belanghebbende heeft gesteld dat aan de omstandigheid dat tussentijdse dividenduitkeringen aan de werknemers ten goede komen nog een ander gevolg dient te worden verbonden, en wel het op 0 stellen van de factor d (dividend) in de pariteitsformule die zij als ‘tweede stap’ in het model B&S onderkent. De inspecteur heeft deze stelling gemotiveerd betwist, laatstelijk in zijn brief van 22 maart 2006. Anders dan belanghebbende onder punt 5. van haar brief van 28 april 2006 veronderstelt, heeft de inspecteur – zoals het Hof hem begrijpt – zijn eerdere standpunt daarbij niet herzien. Naar het oordeel van het Hof is de stelling van belanghebbende niet houdbaar. Daartoe overweegt het Hof als volgt. In het model B&S leiden dividenduitkeringen telkens tot een neerwaartse aanpassing van de feitelijke koers van het desbetreffende aandeel. Hoe hoger de dividendratio, des te groter die neerwaartse aanpassing, en derhalve ook des te groter het verschil tussen de (gefixeerde) uitoefenprijs van de putoptie en de feitelijke koers van het aandeel, en des te hoger de waarde van de putoptie. Hieruit volgt naar ’s Hofs oordeel dat een vaste rendementsgarantie als de onderhavige, welke binnen het kader van het model B&S is gelijk te stellen aan een putoptie met een gefixeerde uitoefenprijs, een hogere waarde heeft naarmate de dividendratio van het onderliggende aandeel hoger is. Dit betekent dat de factor d niet uit de pariteitsformule kan worden geëlimineerd, zoals de inspecteur terecht betoogt. Met de omstandigheid dat de tussentijdse dividenden aan de werknemers ten goede komen is reeds rekening gehouden door de verlaging van de uitoefenprijs, als besproken in 5.5.5.10.

Na in haar conclusie van repliek de door de inspecteur gehanteerde looptijden slechts ongemotiveerd te hebben betwist heeft belanghebbende in een laat stadium – te weten: in haar na de zitting ingezonden brief van 28 april 2006 – een meer concreet bezwaar tegen die looptijden naar voren gebracht. Zij heeft zich in die brief op het standpunt gesteld dat als beginpunt van de looptijd niet de datum van toekenning van de garanties moet worden genomen – waarvan de inspecteur zou zijn uitgegaan – maar de doorgaans wat latere datum waarop de beleggingen zijn aangekocht en de garanties in werking zijn getreden. Nog ervan afgezien of voor deze nadere stellingname nog plaats was in het kader van het door het Hof bij zijn brief van 22 februari 2006 gedane verzoek om schriftelijke inlichtingen, merkt het Hof op dat belanghebbende verzuimd heeft aan te geven welke invloed de door haar gestelde (kortere) looptijd heeft op de waarde van de loonbestanddelen, en zij in zoverre haar stelling onvoldoende heeft onderbouwd. Nu overigens niet aannemelijk is geworden dat de (nader) gestelde looptijd noemenswaardige invloed heeft op de waarde van de loonbestanddelen, gaat het Hof aan de onderhavige stelling van belanghebbende voorbij.

Nu voor T met ingang van 1 januari 2000 de destijds geldende 35%-regeling van toepassing was en het hem uit hoofde van de rendementsgarantie toekomende voordeel tot het loon van het jaar 2000 behoort, zijn hierop de beleidsregels van het Besluit van 29 mei 1995, nr. DB95/110M, gepubliceerd in BNB 1995/243, (hierna: het Besluit van 1995) van toepassing.

Het Besluit van 1995 houdt onder meer het volgende in:

“1.3.1. Vrijgestelde vergoeding

In verband met zijn tewerkstelling door de binnenlandse werkgever ziet de buitenlandse werknemer zich geplaatst voor extra uitgaven. Teneinde de tewerkstelling door een binnenlandse werkgever van buitenlandse deskundigen te bevorderen kan op verzoek aan de buitenlandse werknemer een afzonderlijk toe te kennen, bij het loon uit te betalen belastingvrije vergoeding worden verstrekt. De vergoeding ter grootte van maximaal vijfendertig procent, berekend over de in 1.3.5. aangegeven berekeningsgrondslag, kan (…) worden aangemerkt als een niet tot het loon in de zin van de Wet op de loonbelasting 1964 behorend voordeel (vrijgestelde vergoeding).

(…)

Vast staat dat aan T ter zake van de verstrekking van de rendementsgarantie niet een afzonderlijke vergoeding als bedoeld in onderdeel 1.3.1. van het Besluit van 1995 is toegekend. De inspecteur baseert hierop zijn standpunt dat in het bedrag dat als waarde van deze rendementsgarantie bij T in aanmerking moet worden genomen, niet een vrijgestelde vergoeding geacht kan worden te zijn begrepen. Ter verdediging van dat standpunt voert hij daarnaast aan dat, nu belanghebbende de toekenning van de rendementsgarantie niet als loon zag, zij zeker niet beoogd kan hebben te dier zake een afzonderlijke vergoeding te zijn overeengekomen.

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat uit het door de inspecteur bij T in aanmerking genomen voordeel een gedeelte van 35% kan worden afgezonderd als vrijgestelde vergoeding. Zij beroept zich daartoe onder meer op het Besluit van 26 november 2001, nr. CPP2001/2970, gepubliceerd in BNB 2002/61 (hierna: het Besluit van 2001). In dit besluit zijn vragen en antwoorden opgenomen betreffende de overgang van de beleidsmatige 35%-regeling op de met ingang van 1 januari 2001 geldende wettelijke regeling voor extraterri-toriale kosten (30%-regeling).

Vraag en antwoord 13 van het Besluit van 2001 houden het volgende in:

“Met ingang van 1 januari 2001 kan het loon niet meer administratief gesplitst worden in een deel dat loon is en een deel dat vergoeding is (…) Hoe moet worden omgegaan met gevallen waarin de gevolgen van deze wijziging niet tijdig zijn onderkend?

Antwoord: Gezien de gehanteerde werkwijze voor 1 januari 2001 acht ik het redelijk om op dit punt een overgangstermijn te geven om bestaande situaties aan te passen aan de nieuwe regeling. Om een soepele overgang mogelijk te maken keur ik in dit verband goed dat de bewijsregel tot 1 juli 2002 mag worden toegepast indien sprake is van een administratieve splitsing van het loon overeenkomstig de regeling tot 1 januari 2001”.

Het Hof leest hierin dat onder de werking van het Besluit van 1995 de zogenoemde adminis-tratieve splitsing was toegestaan en leidt daaruit af dat het niet uitdrukkelijk vooraf toekennen van een afzonderlijke kostenvergoeding geen voorwaarde was voor toepassing van de 35%-regel op enig loonbestanddeel. De inspecteur kan een dergelijke voorwaarde dan ook niet aan belanghebbende tegenwerpen.

Vast staat dat voor T met ingang van 1 januari 2001 de fiscaal gunstige 35%-regeling van toepassing was. Belanghebbende heeft onbetwist gesteld dat zij bij alle – door haar als zodanig opgevatte – loonbetalingen aan T telkens een kostenvergoeding van 35% heeft afgezonderd. Het Hof acht op grond van een en ander voldoende aannemelijk dat belanghebbende en T tevens de bedoeling hadden voor alle overige loonbestanddelen – met inbegrip van voordelen waarvan het loonkarakter pas achteraf zou komen vast te staan – de 35%-regeling van toepassing te doen zijn. Alsdan kan – gelet op Vraag en antwoord 13 van het Besluit van 2001 – worden volstaan met een administratieve splitsing waarbij 35% van het bruto-voordeel als vrije vergoeding wordt aangemerkt; bij gebreke van enige aanwijzing in de beleidsregels die op het tegendeel duidt, ziet het Hof geen reden hierbij verschil te maken tussen loon dat in de aangifte is betrokken en loon waarover wordt nageheven. In het midden kan blijven of dit in het geval van naheffing onverkort geldt ter zake van frauduleus verzwegen loon, omdat daarvan naar ’s Hofs oordeel (zie ook 5.9.) in het onderhavige geval geen sprake is.

Het gelijk is op dit punt aan belanghebbende. De door de inspecteur vermelde jurisprudentie doet daaraan niet af, nu die niet de toepassing van het Besluit van 2001 betreft. De overige argumenten van belanghebbende behoeven geen behandeling.

Brutering

Tussen partijen is – voorts – in geschil of het loonvoordeel van de werknemers bij wijze van directe brutering in de heffing dient te worden betrokken. Het door belanghebbende gedane verzoek om de zogenoemde eindheffing niet toe te passen, begrijpt het Hof aldus dat verzocht is de naheffing – naar bedrag – te specificeren naar werknemer en ook per werknemer te beoordelen of plaats is voor de zogenoemde directe brutering. Het Hof leidt dit onder meer af uit het feit dat belanghebbende zich uiteindelijk akkoord heeft verklaard met directe brutering van het loon dat bij de spelers T, U en N in aanmerking moet worden genomen. Het geschil inzake de directe brutering spitst zich derhalve toe op het loon van de overige werknemers aan wie rendementsgaranties zijn toegezegd.

De inspecteur is, samengevat en in hoofdzaken weergegeven, van mening dat (ook) in de toezeggingen aan die overige werknemers is gedoeld op een netto beloning, dat gelet op de toezeggingen en de omstandigheden waaronder ze zijn gedaan, is gedoeld op een beloning waarover geen belasting verschuldigd zou zijn, dat de werknemers dat ook zo hebben begrepen, dat de werknemers er dus op hebben mogen vertrouwen dat de eventueel wél verschuldigde belasting niet voor hun rekening zou komen, dat ook overigens uit de omstandigheden volgt dat belanghebbende direct afstand heeft gedaan van haar recht op verhaal van eventuele loonbelasting/premieheffing en dat de manier waarop de rendementsgarantie van K is afgewikkeld alsmede het ‘afstand doen’ van verhaal in 2005 de oorspronkelijke bedoeling slechts bevestigen.

Belanghebbende stelt zich, samengevat en in hoofdzaken weergegeven, op het standpunt dat zij alleen met T, U en N is overeengekomen dat eventuele belastingheffing ter zake van de rendementsgaranties voor rekening van belanghebbende zou komen. Bij de overige werknemers is naar de mening van belanghebbende geen plaats voor directe brutering omdat met de aanduiding “netto” in de aan die werknemers gedane toezeggingen uitsluitend is gedoeld op een rendement na rentebetaling. Ook uit de omstandigheden waaronder de rendementsgaranties zijn toegekend, volgt niet dat belanghebbende jegens die werknemers al bij voorbaat afstand heeft gedaan van haar verhaalsrecht. Belanghebbende is er bij die toekenning van uitgegaan dat zij – op dat moment – geen loon verstrekte. Enige beslissing omtrent verhaal zou, zoals zij het toen zag, pas aan de orde komen bij het inroepen van de rendementsgaranties. Belanghebbende heeft pas van haar verhaalsrecht afgezien in 2004 (K) respectievelijk in 2005/2006 (overigen). Dat het om een reële beslissing ging, blijkt – aldus belanghebbende – ook uit het feit dat zij met betrekking tot een vergelijkbaar beloningsvoordeel jegens haar contractspeler FF heeft vastgehouden aan haar wettelijke verhaalsrecht.

Het Hof is van oordeel dat belanghebbende voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat zij ten tijde van de toekenning van de rendementsgaranties aan de overige werknemers (andere dan T, U en N) niet bij voorbaat afstand deed van haar wettelijk recht op verhaal van (eventuele) belasting. Belanghebbende wijst terecht op de bewoordingen van de toezeggingen aan die overige werknemers, waarin – anders dan bij T, U en N – geen enkele verwijzing naar de draagplicht van eventuele belastingen is gelegen. Het feit dat belanghebbende heeft gemeend een voorshands belastingvrij voordeel toe te kennen (en de spelers dat ook zo hebben begrepen), is onvoldoende voor de conclusie dat belanghebbende ook van haar verhaalsrecht afstand heeft gedaan voor het geval eventueel tóch belasting verschuldigd zou blijken te zijn. Ook de overige door de inspecteur aangevoerde omstandigheden wettigen die conclusie niet.

Dat sprake zou zijn geweest van een situatie waarin verhaal aanstonds feitelijk onmogelijk zou zijn geweest, is niet gesteld of gebleken.

De conclusie op dit punt is derhalve dat voor directe brutering, behalve ten aanzien van T, U en N, geen plaats is.

Conclusies met betrekking tot de enkelvoudige belasting

De inspecteur zal, uitgaande van de nadere berekening van de putoptiewaarde op basis van B&S afgerond op 10.000-tallen in de brief van 22 maart 2006, welke uitkomt op een waarde van ƒ 8.900.000 en die het Hof in beginsel volgt, correcties dienen aan te brengen in verband met:

Aan de opgelegde vergrijpboete heeft de inspecteur, kort gezegd, ten grondslag gelegd dat belanghebbende haar werknemers in die hoedanigheid omvangrijke voordelen heeft verstrekt, dat zij zich hiervan bewust is geweest, dat zij ondanks de bij haar bestaande twijfel geen vooroverleg met de fiscus heeft gevoerd, dat zij bewust het risico heeft genomen een onjuiste aangifte te doen en dat zij bij het boekenonderzoek heeft nagelaten openheid van zaken te verschaffen waar dat op haar weg had gelegen. Hij acht het standpunt van belanghebbende niet houdbaar in het licht van de arresten HR 1 april 1992, BNB 1992/231, en 8 april 1992, BNB 1992/232. In deze arresten – betreffende het tijdstip waarop werkne-mersoptierechten worden genoten – is immers beslist dat een loonbestanddeel in de vorm van een recht wordt genoten op het moment van toekenning indien dat recht onvoorwaardelijk is toegekend en naar zijn inhoud volledig is bepaald.

Belanghebbende verweert zich tegen de vergrijpboete primair met het betoog dat zij minst genomen een pleitbaar (elders spreekt zij van ‘verdedigbaar’) standpunt had door ervan uit te gaan dat de beleggingsgarantie geen belaste aanspraak vormden en dat inhouding van loonbelasting pas aan de orde zou zijn bij het inroepen van die garanties. Hieraan legt zij onder meer ten grondslag het argument dat de uitkering uit hoofde van de rendementsgarantie afhankelijk was van de voorwaarde dat het doelrendement op de belegging niet gehaald zou worden, en het argument dat de rendementsgarantie beschouwd kan worden als ‘het recht op een cash bonus die afhankelijk is van de waardeontwikkeling van een mandje aandelen’, en als zodanig sterke overeenkomst vertoont met zogenoemde stock appreciation rights, waarvan ook de Belastingdienst het standpunt inneemt dat ze, als ‘recht op loon’, belast zijn op het moment dat ze tot uitkering komen. De ten tijde van de toekenning van de rendementsgaranties gevolgde handelwijze berustte naar de mening van belanghebbende derhalve geenszins op een destijds zo duidelijk onjuiste rechtsopvatting dat haar grove schuld zou kunnen worden verweten, laat staan (voorwaardelijk) opzet.

Het Hof volgt belanghebbende in dit verweer. Het Hof neemt daarbij in aanmerking dat de afbakening van ‘loon in de vorm van een recht’ (direct belast bij het onvoorwaardelijk worden ervan) en ‘recht op loon’ (belast bij uitbetaling) een bij uitstek lastige materie betreft, waarvoor tot op heden de wet noch de jurisprudentie een begrippenkader hebben weten te ontwikkelen dat op voorhand tot een eenduidige kwalificatie van (nieuwe) beloningsvarianten leidt. Van deze problematiek blijkt ook uit het advies dat belanghebbende bij W heeft ingewonnen. Belanghebbende heeft in dit verband voorts – terecht – gewezen op het – naar het Hof begrijpt – (ook) bij de Belastingdienst gangbare standpunt dat zogenoemde stock appreciation rights pas belastbaar zijn op het moment van uitkering terwijl deze rechten, in ieder geval in economische zin, sterke overeenkomsten vertonen met de onderhavige rendementsgaranties.

Hetgeen de inspecteur tot betwisting van het verweer van belanghebbende verder heeft aangevoerd, leidt niet tot een ander oordeel.

Van een pleitbaar standpunt kan ook dan sprake zijn indien de belastingplichtige zich bewust is dat gerede twijfel bestaat over de objectieve juistheid van dat standpunt. Voorts is er geen rechtsregel die de belastingplichtige voorschrijft bij twijfel over de juistheid van een standpunt inzake een fiscale aangelegenheid, aan de inspecteur openheid van zaken over die aangelegenheid te geven en indien een belastingplichtige zulks nalaat ontneemt dat aan een op zichzelf pleitbaar standpunt niet de pleitbaarheid. Aan het voorgaande doet niet af dat belanghebbende zich bij haar aangiftegedrag – mede – heeft laten leiden door de opportunis-tische overweging dat bij een gunstige waardeontwikkeling van het mandje, geen beroep op de rendementsgarantie zou worden gedaan en zij ook op dat moment geen loon zou behoeven aan te geven.

In het midden kan blijven of in deze procedure enige betekenis toekomt aan het overleg tussen de hoofdsponsor van belanghebbende en de Belastingdienst Grote ondernemingen Amsterdam over (mogelijk) vergelijkbare garanties ten behoeve van Ab. Ook de overige stellingen van partijen die partijen in het kader van de boete naar voren hebben gebracht, behoeven geen behandeling.

De boete kan, gelet op het voorgaande, niet in stand blijven. De vraag of sprake is van undue delay (geschilpunt 6.) behoeft geen behandeling.