HR, 02-02-2016, nr. 15/00034

1. De Rechtbank Oost-Brabant, zittingsplaats ’s-Hertogenbosch, heeft op 23 december 2014 het op de voet van art. 552a Sv door klaagster ingediend klaagschrift gegrond verklaard en de teruggave gelast aan klaagster van de goederen als genoemd onder A en B in de conclusie van het openbaar ministerie en de teruggave gelast aan [betrokkene 2] van de goederen als genoemd onder C in de conclusie van het openbaar ministerie.

2. Tegen deze beschikking is door klaagster cassatieberoep ingesteld.

3. Namens klaagster heeft mr. A.M. Comans, advocaat te Amsterdam, een schriftuur houdende een middel van cassatie voorgesteld. Het middel keert zich tegen de beschikking voor zover inhoudende dat de goederen genoemd onder C in de conclusie van het openbaar ministerie dienen te worden teruggegeven aan [betrokkene 2].

De beschikking is gegeven naar aanleiding van een klaagschrift dat op 18 april 2013 is ingediend.1.Op 21 juni 2013 verklaarde de Rechtbank de klaagster niet-ontvankelijk in haar klaagschrift. De Hoge Raad vernietigde deze beschikking op 27 mei 2014 en wees de zaak terug naar de Rechtbank. De bestreden beschikking is ten gevolge van die terugwijzing gegeven.2.

Het gaat in deze zaak om het volgende. Klaagster is gehuwd geweest met de beslagene [betrokkene 1] . In de strafzaak tegen deze [betrokkene 1] zijn onder [betrokkene 1] en kennelijk daarnaast ook onder klaagster goederen in beslag genomen op grond van art. 94a Sv. [betrokkene 1] , echtgenoot van klaagster, is lopende de tegen hem ingestelde strafvervolging om het leven gebracht waardoor de strafzaak tegen hem is geëindigd in een niet-ontvankelijkverklaring van het OM in de strafvervolging. De strafzaak die is aangevangen tegen klaagster is geëindigd in een vrijspraak. Het door klaagster ingediende klaagschrift strekt dan ook tot opheffing van de gelegde beslagen en tot teruggave van deze goederen en geldbedragen aan klaagster.

Het Openbaar Ministerie was met klaagster van oordeel dat de grond aan het gelegde conservatoire beslag was komen te vervallen en dat het belang van de strafvordering zich derhalve niet tegen de teruggave van de desbetreffende goederen verzette. Ten aanzien van de door het OM onder A en B genoemde goederen stelde het OM zich op het standpunt dat deze aan klaagster dienen te worden teruggegeven. Ten aanzien van de onder C genoemde goederen - die onder [betrokkene 1] in beslag zijn genomen - heeft het OM zich op het standpunt gesteld dat die dienen te worden teruggegeven aan de vereffenaar van de boedel, nu deze in de plaats van de erfgenamen treedt.

De beslissing van de Rechtbank luidt als volgt:

“De beoordeling

Het klaagschrift is tijdig ingediend, immers binnen twee jaren na voomoemde inbeslagneming.

Gelet op de conclusie van de officier van justitie tot gegrondverklaring, opheffing van het beslag en de teruggave, kan de rechtbank niet meer treden in de beoordeling van de vraag of enig strafvorderlijk belang in de weg staat aan teruggave. Hiermee staat vast dat de rechtbank moet komen tot een gegrondverklaring van het klaagschrift.

Evenwel ziet de rechtbank zich thans voor de vraag gesteld aan wie het beslag als genoemd onder C in de conclusie van het openbaar ministerie feitelijk moet worden teruggegeven.

Bij de beantwoording van deze vraag acht de rechtbank van belang dat de goederen als genoemd onder C bij wijlen [betrokkene 1] in beslag zijn genomen. Het is echter onduidelijk wie als rechthebbende moet worden aangemerkt. Alle omstandigheden in aanmerking nemend gaat de rechtbank er vanuit dat de goederen behoren tot de boedel. Voorts is van belang dat de rechtbank een vereffenaar van de boedel heeft benoemd welke in de plaats van de erfgenamen treedt overeenkomstig de betreffende bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek, in het bijzonder artikel 4:203 BW.

Namens klaagster is naar voren gebracht dat zij als erfgenaam (weduwe) de rechthebbende is en dat de goederen dus aan haar toekomen. De rechtbank is van oordeel dat klaagster dit standpunt niet aannemelijk heeft gemaakt. Wat aan klaagster rechtens toekomt in de hoedanigheid van erfgenaam, zal haar ook via de vereffenaar toekomen.

Alle omstandigheden overziend is de rechtbank van oordeel dat ten aanzien van de teruggave aansluiting moet worden gezocht bij de strafvorderlijke hoofdregel van teruggave aan de beslagene, in casu wijlen [betrokkene 1] , en gezien de benoeming van de vereffenaar, aan deze vereffenaar.”

Het middel stelt terecht dat de wet geen mogelijkheid kent van een last tot teruggave van inbeslaggenomen voorwerpen aan een ander dan degene die een klaagschrift strekkende tot teruggave heeft ingediend. Vgl. HR 26 november 2002, ECLI:NL:HR:2002:AE6595. Maar de vraag is of klaagster daar iets mee opschiet.

De goederen waarop het middel betrekking heeft (de goederen onder C), zijn blijkens de in cassatie niet bestreden vaststelling van de Rechtbank onder [betrokkene 1] in beslag genomen. De vraag die de Rechtbank derhalve had dienen te beantwoorden, was, nu het belang van de strafvordering zich naar het oordeel van het OM niet tegen teruggave verzette, of klaagster redelijkerwijs als rechthebbende op de (niet onder haar) inbeslaggenomen goederen kan worden aangemerkt. Bij een ontkennende beantwoording van die vraag had de Rechtbank het klaagschrift ongegrond dienen te verklaren.

In de overwegingen van de Rechtbank dat de goederen dienen te worden teruggegeven aan de vereffenaar, ligt als haar oordeel besloten dat klaagster niet redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt. Dat oordeel, dat in cassatie niet wordt bestreden, brengt mee dat de Rechtbank het klaagschrift ten onrechte gegrond heeft verklaard en ten onrechte de teruggave aan de vereffenaar heeft gelast. In plaats daarvan had zij het klaagschrift ongegrond moeten verklaren. Voor zover het middel stelt dat het gevolg van de gegrondverklaring in dit geval dient te zijn dat de desbetreffende goederen dienen te worden geretourneerd aan klaagster, berust het dus op een misvatting. De Hoge Raad kan de door de Rechtbank gemaakte fout – hetzij via de weg van partieel vernietigen en opnieuw rechtdoen, hetzij via de weg van de verbeterde lezing – in cassatie herstellen.

Bij die stand van zaken rijst de vraag of klaagster wel voldoende belang heeft bij het voorgestelde middel, dat enkel klaagt dat teruggave aan een ander bij gegrondverklaring van het beklag niet mogelijk is. Naar mijn oordeel ontbreekt dat belang. Ik merk daarbij op dat, als de Rechtbank had gedaan wat zij gezien haar beoordeling van de zaak had moeten doen, namelijk het klaagschrift ongegrond verklaren, het aan het Openbaar Ministerie vrij had gestaan de goederen terug te geven aan de vereffenaar. Een machtiging van de Rechtbank heeft het daarvoor niet nodig, terwijl klaagster, nu zij niet redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt, daarover niet met succes kan klagen.

6. Op grond van het voorgaande stel ik mij op het standpunt dat het ingestelde beroep geen behandeling in cassatie rechtvaardigt en dat het derhalve op voet van art. 80a RO niet-ontvankelijk dient te worden verklaard.

7. Deze conclusie strekt ertoe dat het cassatieberoep met toepassing van art. 80a RO niet-ontvankelijk wordt verklaard.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden,

AG