HR, 11-05-2010, nr. 08/02845

Het Gerechtshof te Amsterdam, Enkelvoudige Kamer, heeft verdachte bij mondeling arrest van 23 juni 2008 ter zake van

Voorts heeft het Hof de vordering van de benadeelde partij toegewezen en verdachte dienaangaande een betalingsverplichting opgelegd, een en ander zoals in het arrest nader bepaald.

Tegen deze uitspraak is namens verdachte beroep in cassatie ingesteld.

Namens verdachte heeft mr. J. Kuijper, advocaat te Amsterdam, vier middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt dat het Hof heeft nagelaten om de inhoud van de tenlastelegging op te nemen in de aantekening van het mondeling arrest of het proces-verbaal van de zitting in hoger beroep. Volgens de steller van het middel lijdt het arrest hierdoor aan nietigheid.

In de onderhavige zaak, waarin verdachte tijdig een gewoon rechtsmiddel heeft aangewend tegen een mondeling arrest van de Enkelvoudige Kamer van het Hof, heeft het Hof overeenkomstig art. 425 lid 3 Sv een aantekening van het mondeling arrest opgenomen in het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep. Die aantekening houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, het volgende in:

Ook de Politierechter in de Rechtbank van Amsterdam heeft in eerste aanleg in de aantekening van het mondeling vonnis van 15 maart 2007 volstaan met de vermelding:

Door de Hoge Raad wordt aangenomen dat met het in casu toepasselijke voorschrift ex art. 425 lid 3 Sv, dat mondelinge arresten van de Enkelvoudige Kamer in het proces-verbaal van de terechtzitting worden aangetekend op de door de Minister van Justitie te bepalen wijze, wordt gedoeld op de wijze van aantekenen als bepaald in art. 3 van de ‘Regeling aantekening mondeling vonnis door politierechter, kinderrechter, economische politierechter, de kantonrechter en de enkelvoudige kamer voor behandeling van strafzaken in hoger beroep’ van 2 oktober 1996.1.Art. 3 aanhef en sub c van deze Regeling houdt in ten aanzien van het opnemen van de inhoud van d tenlastelegging kan worden volstaan met een verwijzing naar de dagvaarding in eerste aanleg.

Uit HR 6 november 2007, LJN BB4943, volgt dat in de aantekening van een mondeling arrest met betrekking tot de inhoud van de tenlastelegging niet slechts dan mag worden volstaan met een verwijzing naar de dagvaarding in eerste aanleg, indien de tenlastelegging volledig is opgenomen in het vonnis in eerste aanleg. Met de hiervoor onder 5 vermelde verwijzing is derhalve genoegzaam tot uitdrukking gebracht wat verdachte wordt verweten.2.

Ten overvloede merk ik op dat, mocht de steller van het middel vrezen dat in cassatie de inhoud van de tenlastelegging niet kan worden vastgesteld, die vrees ongegrond is, aangezien het dubbel van de inleidende dagvaarding zich bevindt bij de stukken die de Hoge Raad heeft ontvangen.

Het eerste middel is tevergeefs voorgesteld.

Het tweede middel keert zich tegen de bewezenverklaring van feit 4, bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht, en meer in het bijzonder tegen het in die bewezenverklaring besloten oordeel dat bij het slachtoffer door de bedreigingen de redelijke vrees kon ontstaan dat hij het leven zou verliezen.

Ten laste van verdachte is onder 4 bewezen verklaard dat hij:

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

Uit de jurisprudentie volgt dat voor een veroordeling ter zake van bedreiging van enig misdrijf tegen het leven gericht — voor zover hier van belang — is vereist dat de bedreiging van dien aard is en onder zodanige omstandigheden is geschied dat bij de bedreigde de redelijke vrees kon ontstaan dat hij het leven zou kunnen verliezen (vgl. HR 7 juni 2005, LJN AT3659).

Volgens de steller van het middel is de uitlating van verdachte ‘Ik sla je met mijn paraplu’ niet van dien aard dat hierdoor bij het slachtoffer de redelijke vrees kon ontstaan dat hij het leven zou kunnen verliezen. Van de woorden ‘Ik steek mijn paraplu door je kop’ kan evenmin worden gezegd dat die een zodanige vrees teweeg kunnen brengen, indien niet bekend is of de bedoelde paraplu geschikt is om iemand mee door het hoofd te steken,4. aldus de steller van het middel.

De vraag of het Hof uit de onder 12 weergegeven bewijsmiddelen heeft kunnen afleiden dat de woorden van verdachte bij het slachtoffer de redelijke vrees konden opwekken dat hij bij eventuele uitvoering van de dreigementen het leven zou laten,5. moet mijns inziens bevestigend worden beantwoord voor zover het de zin ‘Ik steek mijn paraplu door je kop’ betreft.

De gebezigde bewijsmiddelen houden immers in dat verdachte deze op zichzelf genomen bedreigende woorden sprak, terwijl hij, staande, een paraplu boven zijn hoofd hield en vervolgens daarmee een steekbeweging maakte in de richting van het slachtoffer. Gezien het feit dat dit zich afspeelde in een treincoupé op het moment dat het slachtoffer een uitstel van betaling uitschreef voor verdachte, kan de afstand tussen beiden niet groot geweest zijn. Onder deze omstandigheden is de vrees dat een eventuele steek met een paraplu in het hoofd levensbedreigend is alleszins redelijk. Het ontbreken van informatie over de kenmerken van de gehanteerde paraplu in het gebezigde bewijs maakt dit niet anders. Ik merk daarbij op dat in feitelijke aanleg door of namens de verdachte niet is aangevoerd dat de paraplu niet geschikt was om mee te steken. 's Hofs oordeel is dan ook niet onbegrijpelijk en behoefde geen nadere motivering. Evenmin getuigt het van een onjuiste opvatting omtrent art. 285 Sr.

Derhalve faalt het tweede middel.

Het derde middel komt op tegen de bewezenverklaring van de feiten 1, 2 en 3. Het gaat daarbij kort gezegd om inbraak, poging tot inbraak en valse aangifte.

Uit de toelichting op het middel blijkt dat de klacht zich toespitst op twee aspecten van de bewijsvoering. Ten eerste betoogt de steller van het middel dat de overweging waarin het Hof motiveert waarom het de door de medeverdachte [betrokkene 2] bij de politie afgelegde verklaringen bezigt voor het bewijs en voorbij gaat aan zijn ter zitting afgelegde andersluidende verklaring, niet begrijpelijk is.6.

Het proces-verbaal van de zitting bevat de volgende zakelijke weergave van de aldaar afgelegde verklaring van getuige [betrokkene 2]:

Het Hof heeft de volgende nadere bewijsoverweging opgenomen:

Anders dan de steller van het middel acht ik het niet onbegrijpelijk dat het Hof in de bewijsmiddelen 4 en 5 reden heeft gezien om de door [betrokkene 2] bij de politie afgelegde verklaringen (bewijsmiddelen 2 en 3) betrouwbaar te achten. De verklaring van [betrokkene 3], dat ‘[betrokkene 3 en verdachte]’ een kluis bij hem hebben neergezet en de volgende dag zijn teruggekomen om die kluis te openen, en de uitkomst van het dactyloscopisch onderzoek, dat het spoor gevonden op de [a-straat 1] van [betrokkene 4] kwam, bevestigen immers het verhaal dat [betrokkene 2] bij de politie heeft verteld over de woninginbraak.

Hetzelfde geldt voor de bewijsmiddelen 8 en 9 in relatie tot [betrokkene 2]'s verklaring bij de politie over de voorgenomen inbraak bij de golfclub (bewijsmiddel 7). [Betrokkene 2]'s verklaring dat verdachte destijds zijn scooter bij de golfclub heeft achtergelaten en daarover toen heeft gezegd dat hij hem de volgende dag met een smoesje bij de politie zou ophalen en dat hij dat ook heeft gedaan strookt immers met het feit dat bij de golfclub een onafgesloten bromfiets werd aangetroffen (bewijsmiddel 9) en verdachte de dag na de onvoltooide inbraak aangifte heeft gedaan van diefstal van die bromfiets, die van hem was (bewijsmiddel 8).

Het tweede deel van de toelichting op het middel bevat de klacht dat uit de gebezigde bewijsmiddelen ten aanzien van het onder 2 tenlastegelegde niet kan volgen dat verdachte en zijn medeverdachte tot een begin van uitvoering van het voorgenomen misdrijf zijn gekomen. De steller van het middel betoogt dat het tegendeel blijkt uit de verklaring van getuige [betrokkene 2] dat hij en verdachte in de club wilden inbreken, maar dat de beveiliging kwam voordat zij dit konden doen (bewijsmiddel 7). De aangetroffen braaksporen zouden door anderen kunnen zijn veroorzaakt.

De uitleg van verklaringen is voorbehouden aan het Hof. Het Hof heeft de opmerking van getuige [betrokkene 2] kennelijk en niet onbegrijpelijk aldus uitgelegd dat verdachte en hij er nog niet in waren geslaagd om in te breken op het moment dat er een beveiligingsmedewerker aan kwam. Op die uitleg stuit de klacht af.

Ook het derde middel faalt.

Het vierde middel, dat bij aanvullende schriftuur is voorgesteld, klaagt dat het Hof, hoewel gewijzigd van samenstelling, op de zitting van 23 juni 2008 het onderzoek ter terechtzitting heeft hervat in de stand waarin het zich bevond ten tijde van de schorsing op 24 december 2007, zonder dat uit proces-verbaal blijkt dat de advocaat-generaal en verdachte hiermee hebben ingestemd.

De procesgang is, voor zover hier van belang, als volgt geweest.

Op de eerste terechtzitting in hoger beroep, op 24 september 2007, is de zaak inhoudelijk behandeld door raadsheer Krikke, in aanwezigheid van verdachte en zijn raadsman. Het Hof heeft melding gemaakt van binnengekomen stukken, de korte inhoud van de stukken uit het dossier meegedeeld en de verdachte ondervraagd. De advocaat-generaal heeft gerequireerd en de raadsman gepleit. Het Hof heeft daarop het onderzoek geschorst tot 24 december 2007, teneinde op die datum getuige [betrokkene 2] ter zitting te horen. Op 24 december 2007 is het onderzoek door dezelfde raadsheer hervat in de stand waarin het zich bevond ten tijde van de eerste schorsing. Van de verdediging is op deze zitting alleen de raadsman verschenen. De getuige is niet verschenen. Het Hof heeft het onderzoek voor onbepaalde tijd geschorst en voor de volgende zitting medebrenging van de getuige gelast. Op 23 juni 2008 heeft de laatste terechtzitting plaatsgevonden, waarbij de samenstelling van het Hof was gewijzigd. Verdachte en zijn raadsman, alsook getuige [betrokkene 2], zijn ter terechtzitting verschenen. Het hof heeft het onderzoek van de zaak hervat in de stand waarin het zich bevond ten tijde van de schoring op 24 december 2007. Het proces-verbaal vermeldt:

Met deze vermelding is de verdere gang van zaken in overeenstemming. De zaak is niet opnieuw voorgedragen. Het Hof heeft voorts geen melding gemaakt van binnengekomen stukken, heeft niet de korte inhoud van de stukken uit het dossier meegedeeld en heeft de verdachte niet ondervraagd. De getuige is gehoord, waarna de advocaat-generaal, de raadsman en ten slotte de verdachte het woord hebben gekregen. Uit het proces-verbaal van de terechtzitting blijkt niet dat de advocaat-generaal of de verdediging bezwaar heeft gemaakt tegen de gang van zaken.

De aantekening van het mondeling arrest in het proces-verbaal van de zitting vermeldt niet op welke terechtzittingen het onderzoek heeft plaatsgevonden naar aanleiding waarvan de uitspraak is gewezen.

Art. 322 lid 3 Sv, dat ingevolgde art. 415 Sv van overeenkomstige toepassing is op het rechtsgeding voor het Hof, luidt:

Nu uit het proces-verbaal van de zitting van 23 juni 2008 niet blijkt dat de advocaat-generaal en verdachte hebben ingestemd met de hervatting van het onderzoek, is in casu niet aan het vormvoorschrift ex art. 322 lid 3 Sv voldaan. Ik merk daarbij op dat weliswaar de meest voor de hand liggende verklaring voor de gang van zaken is dat tengevolge van een misslag niet in het proces-verbaal is vermeld dat de advocaat-generaal en de verdachte en zijn raadsman ermee hebben ingestemd dat het onderzoek werd hervat in de stand waarin het zich op 24 december 2007 bevond, maar dat wil niet zeggen dat sprake is van een kennelijke misslag. Nu de wet expliciete instemming eist, zal vastgehouden moeten worden aan de eis dat daarvan uit het proces-verbaal van de zitting blijkt. Anders wordt de regel in de praktijk dat wie zwijgt, toestemt. 7.

Het voorschrift vervat in art. 322 lid 3 Sv houdt verband met het bepaalde in de artt. 348 en 350 Sv dat de rechter dient te beraadslagen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting. Het moet er in casu voor gehouden worden dat het Hof niet uitsluitend heeft beraadslaagd naar aanleiding van het (onvolledige) onderzoek van 23 juni 2008, maar mede naar aanleiding van het onderzoek op de zitting van 24 september 2007, alwaar de zaak inhoudelijk werd behandeld. Dat betekent dat het arrest aan nietigheid lijdt.8.

Het vierde middel slaagt derhalve.

Het vierde middel slaagt, de overige middelen falen. Die overige middelen kunnen, als de Hoge Raad aan de bespreking ervan toekomt, worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid om de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak en tot zodanige op art. 440 Sv gebaseerde beslissing als de Hoge Raad gepast zal voorkomen.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,

AG