HR, 13-12-2013, nr. 13/04416

Op 11 februari 2013 is namens [verzoeker] een verzoekschrift tot toepassing van de schuldsaneringsregeling ingediend bij de rechtbank Zeeland-West-Braband, locatie Breda. In het verzoekschrift heeft de raadsman van [verzoeker] onder meer gesteld:

“7. Vanwege de korte termijn waarop de behandeling van het faillissementsverzoek gepland staat is [verzoeker] niet in de gelegenheid zich bij de aangegeven Gemeentelijke instanties te melden om de verklaring ex artikel 285 Fw op te doen stellen. Gezien de dringende situatie veroorzaakt door het reeds aanhangige verzoek tot faillietverklaring van [verzoeker] is hij genoodzaakt direct onderhavig verzoek in te dienen.

8. Uit de aanhangige faillissementsaanvraag blijkt dat er geen mogelijkheden meer zijn tot een buitenwettelijke oplossing van de schulden. Een buitengerechtelijke schuldregeling blijkt niet mogelijk.”

Het verzoek is behandeld tijdens de zitting van 12 april 2013. De rechtbank heeft de zaak aangehouden om [verzoeker] in de gelegenheid te stellen het verzoek met de verklaring ex art. 285 Fw te complementeren, en wel tot 13 mei 20131.. Op die datum is ter zitting niemand verschenen. Blijkens het proces-verbaal van de zitting had de raadsman van [verzoeker] enkele dagen ervóór een aanhouding van vier weken gevraagd omdat de kredietbank West-Brabant te kennen had gegeven dat het niet realiseerbaar was om op of vóór 13 mei 2013 de verklaring gereed te hebben. De rechtbank zag daarin aanleiding om de zaak voor de laatste keer aan te houden tot 13 juni 20132.. [verzoeker] heeft daarop een art. 285 Fw-verklaring overgelegd van de gemeente Alphen Chaam. Ter zitting van 13 juni 2013 is het tweede verslag van de curatoren van 4 december 2012 in het faillissement van Sabon Nederland B.V. in het geding gebracht.

Bij vonnis van 27 juni 2013 heeft de rechtbank [verzoeker]’s verzoek afgewezen. Daartoe overwoog de rechtbank:

“3.6 Gelet op de enorme schuldenlast van verzoeker van € 33.756.980,-, terwijl zijn vermogen op 1 mei 2012 volgens zijn eigen verklaring nog € 140 miljoen groot was, acht de rechtbank het op grond van artikel 288 lid 1 b Fw. niet voldoende aannemelijk dat verzoeker ten aanzien van het ontstaan of onbetaald laten van zijn schulden in de afgelopen 5 jaar te goeder trouw is geweest. Temeer niet, daar verzoeker de rechtbank onvoldoende inzicht heeft gegeven in de wijze van ontstaan van deze schuldenlast afgezet tegen dat vermogen per 1 mei 2012 en de risico's welke hij bij de diverse transacties heeft genomen en wat nu precies de redenen zijn geweest waarom het beursfonds in elkaar is gezakt. Bovendien heeft verzoeker de rechtbank niet duidelijk gemaakt, wat nu precies de redenen van SNS-Bank waren om de beursgang te stoppen en waarom verzoeker aan Antea een boete van € 17.500.000,- verschuldigd is, waartegen verzoeker in tegenstelling tot de vordering van SNS-Bank ad € 12.000.000,- blijkbaar géén verweer voert.

Voorts heeft verzoeker ter zitting van 13 juni 2013 verklaard nu retail gerelateerd werk te hebben en daarvoor een stagevergoeding te ontvangen in plaats van een salaris. De rechtbank is van oordeel dat verzoeker door daar genoegen mee te nemen handelt in strijd met artikel 288 lid 1 c van de Faillissementswet. Als de niet onderbouwde stelling van verzoeker juist is, dat zijn ex-echtgenote een deel van verzoekers vermogen heeft onttrokken, welke pogingen -zo vraagt de rechtbank zich af- heeft verzoeker dan ondernomen om dit ongedaan te maken en dit vermogen aan te wenden voor zijn crediteuren.

Gelet op het vorenstaande, acht de rechtbank het voorts niet voldoende aannemelijk dat verzoeker de uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen naar behoren zal nakomen en zich zal inspannen zoveel mogelijk baten voor de boedel te verwerven.

Ten overvloede merkt de rechtbank nog op, dat zij de schriftelijke als mondelinge verklaringen van verzoeker over de totstandkoming en de omvang van de schulden alsmede de vermeende hem nog toekomende gelden zodanig ondoorzichtig acht, dat een gedegen onderzoek hiernaar geraden lijkt.”

[verzoeker] heeft hiertegen hoger beroep ingesteld en zijn verzoekschrift mondeling toegelicht tijdens de daartoe gehouden zitting op 28 augustus 2013. Het gerechtshof ’s-Hertogenbosch heeft bij arrest van 5 september 2013 het bestreden vonnis bekrachtigd. Dat oordeel heeft het hof als volgt gemotiveerd:

“3.5.2. Het hof stelt vast dat er voorafgaand aan de indiening van het verzoekschrift ex art. 284 Fw door [verzoeker] geen minnelijke regeling ex art. 285 lid 1 sub f is betracht. Voorts stelt het hof vast dat (zelfs) het schuldenoverzicht, zoals dit door [verzoeker] als bijlage bij het verzoekschrift ex art. 284 Fw is gevoegd, niet voldoet aan de hieraan ex art. 285 lid 1 sub a jo art. 96 Fw gestelde eisen. In dit verband wijst het hof onder meer op de door A-G Wuisman vóór het arrest van de Hoge Raad van 28 juni 2013 genomen conclusie d.d. 26 april 2013 (ECL1:NL:PHR:2013:BZ995S). Naar het oordeel van het hof komt het erop neer dat óók in een geval als dit aan alle voorwaarden voor toewijzing van het verzoek vermeld in titel III van de Faillissementswet dient te zijn voldaan. Van belang is daarbij dat tijdig verificatoire bescheiden in het geding worden en zijn gebracht, op grond waarvan, in dit geval, het gerechtshof onder meer zelfstandig kan verifiëren of er pogingen zijn gedaan om met de schuldeisers tot een vergelijk te komen en waaruit die pogingen precies hebben bestaan, op grond waarvan (indien die stelling wordt betrokken) precies bepaalde schuldeisers c.q. de schuldeisers de aangeboden buitengerechtelijke schuldregeling niet hebben willen aanvaarden en wanneer en waarom de schulden precies zijn ontstaan. Dat, met het oog op een zekere spoed, in het kader van een aanhangige faillissementsaanvrage in voorkomend geval mogelijk soms minder strenge eisen aan bijvoorbeeld een buitengerechtelijke schuldregeling worden gesteld, doet aan de uitgangspunten als zodanig niet af. Daarbij speelt het voorkomen van misbruik van bevoegdheid (vgl. Hoge Raad 28 juni 2013, ECLl:NL:HR:20I3:48) mede een rol.

Bovenbedoelde bescheiden c.q. gegevens zijn, ofschoon het appel inmiddels van 5 juli 2013 dateert, niet tijdig in het geding gebracht. Dit komt, mede in het licht van de aan titel UI van de Faillissementwet ten grondslag liggende systematiek, voor rekening en risico van [verzoeker]. [verzoeker] immers dient onder meer de stukken en de gegevens als bedoeld in artikel 285 lid 1 Fw tijdig in het geding te brengen en [verzoeker] immers dient onder meer voldoende aannemelijk te maken dat aan alle cumulatieve vereisten als bedoeld in artikel 288 lid 1 Fw is voldaan. En mede daartoe dienen de hiervoor bedoelde stukken. In het licht van het voorgaande, de aard van procedures in het kader van de Faillissementswet en/of gelet op de discretionaire bevoegdheid die het hof in dezen toekomt, ziet het hof dan ook onvoldoende grond om, zoals ter zitting in hoger beroep verzocht, de behandeling aan te houden om alsnog gegevens over te leggen.

Het hof is, gelijk de rechtbank, voorts van mening dat [verzoeker] onvoldoende inzicht heeft gegeven in de wijze van het ontstaan van zijn schuldenlast van € 33.756.980,- afgezet tegen zijn vermogen, dat op 1 mei 2012 naar eigen verklaring om en nabij € 140.000.000,- groot was, de risico's welke door [verzoeker] bij de diverse transacties zijn genomen en wat nu precies de redenen waren waarom het beursfonds in elkaar is gezakt. Daarnaast is [verzoeker] er niet in geslaagd het hof duidelijk te maken wat nu precies de redenen van de SNS Bank waren om de financiering van de beursgang te stoppen (dienaangaande zijn geen relevante bescheiden in het geding gebracht, ofschoon de rol van de SNS-Bank en SNS Securities volgens [verzoeker] de aanleiding zou zijn van het verdampen van de waarde van de deelneming van [verzoeker] in Sabon - zie nr. 6 van het appelschrift - en niettegenstaande de omstandigheid dat de rechtbank reeds in het bestreden vonnis onder meer van oordeel was dat [verzoeker] onvoldoende inzicht heeft gegeven in de wijze van ontstaan van zijn schuldenlast afgezet tegen het gestelde vermogen per 1 mei 2012 - zie r.o. 3.6) en waarom [verzoeker], ten gevolge hiervan, aan Antea een boete van € 17.500.000,- verschuldigd is, [temeer daar [verzoeker], in tegenstelling tot de vordering van de SNS Bank van € 12.000.000,-, tegen deze vordering geen verweer voert].

Tot slot stelt het hof vast dat de rol van [verzoeker] inzake het faillissement van Sabon met betrekking tot de boekhoudplicht, eventueel onbehoorlijk bestuur en eventueel paulianeus handelen blijkens het overgelegde tweede verslag van de curatoren van 4 december 2012 in het faillissement van Sabon Nederland BV nog onderwerp van onderzoek is. Ook stelt het hof ex art. artikel 5.4.4 Procesreglement Verzoekschriftprocedures Insolventiezaken Rechtbanken vast dat de geconsolideerde jaarrekeningen van Sabon over de jaren 2010 en 2011 te laat zijn gedeponeerd.

Het hof is op grond hiervan van oordeel dat niet voldoende aannemelijk is dat [verzoeker] ten aanzien van het ontstaan of onbetaald laten van schulden in de vijf jaar voorafgaand aan de dag waarop het verzoekschrift is ingediend te goeder trouw is geweest. Het hof acht de hiervoor vermelde omstandigheden voldoende ernstig om afwijzing van het verzoek tot toelating tot de schuldsaneringsregeling te rechtvaardigen.”

Tegen dit arrest is beroep in cassatie ingesteld met een ter griffie van de Hoge Raad op 13 september 2013 – derhalve tijdig – binnengekomen verzoekschrift.