2.3.2 De drie stappen: onderzoek, beoordeling en beslissing

De eerste stap van de kredietwaardigheidstoets staat in het teken van het onderzoek naar de financiële positie van de consument. De uitvoerder van de kredietwaardigheidstoets brengt in deze stap de (verwachte) betaalcapaciteit van de consument in beeld. De tweede stap heeft betrekking op de beoordeling van de kredietwaardigheid. De uitvoerder vertaalt in deze stap de reeds vergaarde gegevens over de betaalcapaciteit naar een concreet oordeel over de kredietwaardigheid. De consument is uiteindelijk kredietwaardig of niet-kredietwaardig. De derde stap ziet op de kredietbeslissing. Bij deze stap maakt het nogal uit wie de uitvoerder van de kredietwaardigheidstoets is.1 Als de consument zijn eigen kredietwaardigheid heeft getoetst, zal hij moeten beslissen of er wel of geen kredietaanvraag wordt ingediend. Als de kredietgever de kredietwaardigheid heeft getoetst, zal hij moeten beslissen of de betreffende kredietaanvraag wel of niet wordt geaccepteerd. In het volgende schema staan de drie stappen en de relevante vragen in een overzicht.2

In dit schema staan vragen die ook naar voren zijn gekomen bij de bespreking van het begrip problematische terugbetaalsituatie (par. 2.2.5).3 Voorts bevat dit schema vragen over de vereiste omgang met de voorzienbare toekomst. De kredietwaardigheidstoets wordt immers uitgevoerd om een inschatting te maken van de situatie na de beoogde kredietverstrekking. Er is daarom ook aandacht voor de vraag in hoeverre er een onderzoek moet worden gedaan naar de voorzienbare toekomst, en in welke mate veranderingen van de betaalcapaciteit kunnen doorwerken in het kredietwaardigheidsoordeel.4 Er zijn bijvoorbeeld verschillende manieren om rekening te houden met negatieve veranderingen van de betreffende betaalcapaciteit. Zo is het mogelijk dat er op voorhand een deel van de betaalcapaciteit wordt gereserveerd zodat de consument na de beoogde kredietverstrekking enige ruimte heeft om eventuele tegenslagen te kunnen opvangen. De consument leent in dat geval een kleiner bedrag dan hij, gelet op de omvang van zijn huidige betaalcapaciteit, verantwoord zou kunnen lenen. Het is echter ook denkbaar dat er alleen wordt gehandeld naar specifiek voorzienbare tegenslagen. Er worden dan bijvoorbeeld maatregelen getroffen die zijn bedoeld om de betaalbaarheid van het krediet in dat specifieke scenario te garanderen. Gedacht kan worden aan het afsluiten van een passende verzekering of aan het vastleggen van een afspraak waaruit volgt dat de terugbetaalplichten in dat scenario tijdelijk worden verlaagd.