Hof 's-Gravenhage, 03-03-2011, nr. 22-006054-08

op [geboortedag] 1974,

thans gedetineerd in de Penitentiaire Inrichting Rijmond, De Schie, Bijzondere Afdeling, te Rotterdam.

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen in eerste aanleg en het onderzoek op de terechtzittingen in hoger beroep van dit hof van 21 augustus 2009, 18 februari 2010, 30 september 2010 en 17 februari 2011.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen door en namens de verdachte naar voren is gebracht.

Procesgang

In eerste aanleg is de verdachte ter zake van het onder 1, 2, 3 en 4 tenlastegelegde veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 24 jaren, met aftrek van voorarrest, en met beslissingen omtrent de vorderingen van de benadeelde partijen als nader omschreven in het vonnis waarvan beroep.

De verdachte en de officier van justitie hebben tegen het vonnis hoger beroep ingesteld.

Aan de verdachte is ten laste gelegd dat:

Het vonnis waarvan beroep kan niet in stand blijven omdat het hof zich daarmee niet verenigt.

Ontvankelijkheid van het openbaar ministerie

De raadsman van de verdachte heeft zich ter terechtzitting in hoger beroep van 17 februari 2011 op het standpunt gesteld dat bij de uitwerking van de politieverhoren van de getuigen [getuige 1], [getuige 2] en [getuige 3], in het bijzonder voor wat betreft de verhoren van [getuige 1] van 17 april 2007 en 3 mei 2007, in strijd is gehandeld met het bepaalde in artikel 152 van het Wetboek van Strafvordering, in welk artikel voorschriften zijn gegeven voor het opmaken van processen-verbaal. De raadsman van de verdachte heeft verzocht de behandeling van de zaak aan te houden, teneinde de verhoren van de getuige [getuige 1] van 17 april 2007 en 3 mei 2007 woordelijk te laten uitwerken.

Voor het geval het hof niet tot aanhouding van de zaak besluit, heeft de raadsman aangevoerd dat bedoeld vormverzuim op grond van het bepaalde in artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering primair moet leiden tot niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in de vervolging van de aan de verdachte onder 1, 2 en 3 tenlastegelegde feiten, en subsidiair tot bewijsuitsluiting van alle verklaringen welke door [getuige 1], [getuige 2] en [getuige 3] tegenover opsporingsambtenaren zijn afgelegd, althans de verklaringen van [getuige 1] van 17 april en 3 mei 2007.

Het hof overweegt hieromtrent het navolgende.

Op grond van de zich in het dossier bevindende stukken en het verhandelde ter terechtzittingen in hoger beroep, in het bijzonder gelet op de daar afgespeelde videobeelden en de daarbij behorende geluidsfragmenten van de door de getuige [getuige 1] bij de politie afgelegde verklaringen, is naar het oordeel van het hof genoegzaam komen vast te staan dat er bij de uitwerking van de politieverhoren van de getuigen [getuige 1], [getuige 2] en [getuige 3] door de politie niet steeds is gehandeld overeenkomstig het bepaalde in artikel 152 van het Wetboek van Strafvordering. Immers, uit de genoemde videobeelden en geluidsfragmenten wordt meer dan eens de indruk verkregen dat de getuige(n) al dan niet bewust woorden in de mond worden gelegd en bovendien dat essentiële onderdelen van afgelegde verklaringen niet dan wel marginaal zijn opgenomen in de desbetreffende processen-verbaal.

Naar het oordeel van het hof is dan ook sprake van een vormverzuim in het voorbereidend onderzoek waaraan één van de in artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering genoemde rechtsgevolgen dient te worden verbonden.

Ten aanzien van de vraag welk rechtsgevolg aan het in de onderhavige zaak geconstateerde vormverzuim dient te worden verbonden, overweegt het hof als volgt.

Volgens vaste rechtspraak kan onrechtmatig optreden van de met opsporing belaste ambtenaren, dat een ernstige schending van beginselen van een goede procesorde oplevert, slechts leiden tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de vervolging indien door dat onrechtmatig optreden doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte tekort is gedaan aan diens recht op een eerlijk proces.

Naar het oordeel van het hof is het geconstateerde vormverzuim niet van zodanige aard dat het dient te leiden tot niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in de vervolging, zoals door de verdediging primair is bepleit. Het hof verwerpt dan ook dit verweer en oordeelt dat het openbaar ministerie ontvankelijk is in de vervolging van de verdachte.

Het hof is echter wel van oordeel dat het geconstateerde vormverzuim en de omstandigheden waaronder het is begaan van zodanige aard zijn dat de door de politie opgemaakte processen-verbaal van verhoor van de getuigen

[getuige 1], [getuige 2] en [getuige 3] van het bewijs dienen te worden uitgesloten en het hof honoreert in zoverre het verweer van de raadsman. Het hof voegt hier evenwel direct aan toe dat de door genoemde getuigen op latere tijdstippen - ten overstaan van de rechter of de rechter-commissaris - afgelegde verklaringen naar 's hofs oordeel wél voor het bewijs kunnen worden gebezigd, nu te dien aanzien enig vormverzuim niet aannemelijk is geworden.

Het hof wijst het verzoek tot aanhouding van de behandeling af, nu, gelet op bovenstaande overwegingen, de noodzaak tot het woordelijk uitwerken van de door de raadsman genoemde verhoren niet langer bestaat.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 1, 2, 3 en 4 tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

Daarbij heeft het hof in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen.

De verdachte heeft zich op de bewezenverklaarde wijze, na een ruzie met een groep Dominicanen, op 5 januari 2007 in en om [naam café] te Rotterdam, schuldig gemaakt aan meerdere pogingen tot moord, door naar/in de richting van genoemde groep personen te schieten. Het is slechts aan gelukkig toeval te danken dat degenen op wie de kogels zijn afgevuurd het er levend van af hebben gebracht en er slechts een lichtgewonde is gevallen.

Vervolgens heeft de verdachte zich schuldig gemaakt aan de moord op de destijds vijfentwintig jarige Dominicaanse [slachtoffer 1], door hem van korte afstand in de borst te schieten. De verdachte heeft dit willekeurig gekozen slachtoffer van zijn kostbaarste bezit, namelijk zijn leven, beroofd. Tevens heeft hij de nabestaanden hun zoon en broer ontnomen. Het door de verdachte gepleegde misdrijf, dat tot de zwaarste delicten behoort die de Nederlandse strafwetgeving kent, draagt daarenboven ook meer in het algemeen een voor de Nederlandse samenleving en rechtsorde zeer schokkend karakter.

Voorts heeft de verdachte op straat een vuurwapen voorhanden gehad. De door de verdachte gepleegde moord toont eens temeer aan dat tegen het ongecontroleerde bezit van wapens streng dient te worden opgetreden.

Daarnaast heeft de verdachte zich schuldig gemaakt aan een buitengewoon brute verkrachting van een nog jonge vrouw, door haar in de vroege ochtend van 23 februari 2007 van haar fiets te trekken en haar onder bedreiging van een mes op een naast het fietspad gelegen veldje te verkrachten.

Door zijn handelwijze heeft de verdachte niet alleen een zeer grove inbreuk op de lichamelijke integriteit van het slachtoffer gemaakt, maar haar ook doodsangst aangejaagd. De verdachte heeft louter toegegeven aan zijn lustgevoelens, zonder zich daarbij te bekommeren om de gevolgen van zijn handelen voor het slachtoffer. Feiten als het onderhavige laten in het algemeen diepe sporen na bij het slachtoffer.

Het hoeft geen betoog dat door een koelbloedige levensontneming, de pogingen daartoe en de brute verkrachting, de rechtsorde ernstig is geschokt. De feiten hebben zich alle op de openbare weg afgespeeld. Bovenal voeden dergelijke ernstige delicten gevoelens van onveiligheid in de samenleving.

Het hof heeft bij de bepaling van de op te leggen straf rekening gehouden met de omstandigheid dat de verdachte blijkens een hem betreffend uittreksel Justitiële Documentatie d.d. 3 februari 2011, en de Justitiële Documentatie van Curaçao, vanaf zijn zeventiende levensjaar is veroordeeld tot verscheidene langdurige gevangenisstraffen, onder meer wegens geweldsdelicten. De eerder opgelegde straffen hebben hem er kennelijk niet van weerhouden de onderhavige feiten te plegen.

De bewezenverklaarde moord en de verkrachting, waarbij sprake is van ongebreidelde machtsuitoefening door de verdachte, zijn uitingen van onverklaarbaar geweld. Nu de verdachte - ondanks hiertoe herhaaldelijk in de gelegenheid te zijn gesteld, te weten in het Pieter Baan Centrum en later in een ambulante setting, - geen enkel inzicht heeft willen geven in zijn drijfveren voor de bewezenverklaarde misdrijven, is er naar 's hofs oordeel maximale vrees voor herhaling.

Het hof is dan ook van oordeel dat slechts een zeer langdurige gevangenisstraf recht doet aan het leed dat aan slachtoffers en nabestaanden in deze zaak is toegebracht. Hetzelfde geldt met betrekking tot de mate waarin de rechtsorde is geschokt. Vergelding is het eerste doel van strafoplegging in deze zaak. Daarnaast is van belang dat de samenleving geruime tijd tegen de verdachte wordt beschermd.

Dat leidt naar het oordeel van het hof overigens niet tot overname van het standpunt van de advocaat-generaal dat de verdachte met levenslange gevangenisstraf zou moeten worden bestraft. Het opleggen van levenslange gevangenisstraf moet worden gezien als een uiterst middel aangezien daardoor voor de verdachte - in beginsel - geen uitzicht meer bestaat op terugkeer in de maatschappij. Dat perspectief wil het hof uiteindelijk niet aan de verdachte onthouden.

Het hof is - alles overwegende - van oordeel dat een geheel onvoorwaardelijke gevangenisstraf van na te melden duur een passende en geboden reactie vormt.

Redelijke termijn van berechting

De raadsman van de verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep van 17 februari 2011 aangevoerd dat er op drie momenten, te weten in eerste aanleg, voor wat betreft de inzendtermijn, alsmede in hoger beroep, sprake is geweest van een overschrijding van de redelijke termijn, als bedoeld in artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (hierna: EVRM), hetgeen zou moeten leiden tot strafvermindering.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

De verdachte is op 23 februari 2007 in Leeuwarden aangehouden ter zake van het vierde feit. Nu de rechtbank eerst op 3 oktober 2008 vonnis heeft gewezen is er in beginsel sprake van een overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het EVRM, nu niet binnen zestien maanden na aanvang van de redelijke termijn uitspraak is gedaan. Nu deze geringe overschrijding van de redelijke termijn van drie maanden naar 's hofs oordeel geheel te wijten is aan de proceshouding van de verdachte en zijn weigerachtige houding ten aanzien van de op te maken persoonlijkheidsrapportages, zal het hof aan de hier besproken termijnoverschrijding geen rechtsgevolgen verbinden en volstaan met de enkele constatering daarvan.

Het hof heeft voorts geconstateerd dat de verdachte op 7 oktober 2008 hoger beroep heeft ingesteld. De stukken van het geding zijn op 13 maart 2009 - zijnde binnen zes maanden na het instellen van hoger beroep - ter griffie van het hof binnengekomen. Het ontstane tijdsverloop wettigt de conclusie dat de behandeling van de zaak heeft plaatsgevonden binnen een redelijke termijn in de zin van artikel 6, eerste lid, van het EVRM.

Het hof heeft daarnaast geconstateerd dat er in de appelfase sprake is van een ernstige overschrijding van de redelijke termijn in de zin van artikel 6, eerste lid, van het EVRM, nu de zaak niet binnen zestien maanden na het instellen van het hoger beroep op 7 oktober 2008 is afgedaan, maar eerst op 3 maart 2011, en er derhalve sprake is van een overschrijding van bijna dertien maanden.

Het hof zal de overschrijding van de bedoelde termijn verdisconteren in de strafmaat, zodat de door het hof overwogen gevangenisstraf voor de duur van dertig jaren met één jaar zal worden verminderd. Een korting van tien procent, zoals door de Hoge Raad bij arrest van 17 juni 2008 (LJN BD2578) als uitgangspunt is gesteld, staat naar 's hofs oordeel - mede gelet op de aard van de op te leggen straf, te weten de maximale tijdelijke vrijheidsstraf, alsmede gelet op de omvang en complexiteit van de onderhavige zaak - niet in redelijke verhouding met de door het hof vastgestelde overschrijding van de redelijke termijn van dertien maanden, zoals voornoemd.

In plaats van een gevangenisstraf van dertig jaren, zal het hof dan ook een gevangenisstraf voor de duur van negenentwintig jaren opleggen.

Vordering tot schadevergoeding

In het onderhavige strafproces heeft [nabestaande van slachtoffer 1] zich als benadeelde partij gevoegd en een vordering ingediend tot vergoeding van geleden materiële schade als gevolg van het aan de verdachte onder 1 tenlastegelegde, tot een bedrag van € 14.082,92.

In hoger beroep is deze vordering aan de orde tot dit in eerste aanleg volledig toegewezen bedrag van € 14.082,92.

De advocaat-generaal heeft geconcludeerd tot toewijzing van de vordering van de benadeelde partij, met oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

De vordering van de benadeelde partij is door en namens de verdachte niet betwist.

Naar het oordeel van het hof heeft de benadeelde partij aangetoond dat de gestelde materiële schade is geleden en dat deze schade een rechtstreeks gevolg is van het onder 1 bewezenverklaarde. De vordering van de benadeelde partij zal derhalve worden toegewezen.

Dit brengt mee dat de verdachte dient te worden veroordeeld in de kosten die de benadeelde partij tot aan deze uitspraak in verband met de vordering heeft gemaakt, welke kosten het hof vooralsnog begroot op nihil, en in de kosten die de benadeelde partij ten behoeve van de tenuitvoerlegging van deze uitspraak nog moet maken.

Betaling aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer

Nu vaststaat dat de verdachte tot een bedrag van € 14.082,92 aansprakelijk is voor de schade die door het onder 1 bewezenverklaarde is toegebracht, zal het hof aan de verdachte de verplichting opleggen dat bedrag aan de Staat te betalen ten behoeve van het [nabestaande van slachtoffer 1].

Vordering tot schadevergoeding

In het onderhavige strafproces heeft [slachtoffer 4] zich als benadeelde partij gevoegd en een vordering ingediend tot vergoeding van geleden materiële en immateriële schade als gevolg van het aan de verdachte onder 4 tenlastegelegde, tot een bedrag van € 5.180,-.

In hoger beroep is deze vordering aan de orde tot dit in eerste aanleg volledig toegewezen bedrag van € 5.180,-.

De advocaat-generaal heeft geconcludeerd tot toewijzing van de vordering van de benadeelde partij, met oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

De vordering van de benadeelde partij is door en namens de verdachte betwist.

Naar het oordeel van het hof heeft de benadeelde partij aangetoond dat de gestelde materiële en immateriële schade is geleden en dat deze schade een rechtstreeks gevolg is van het onder 4 bewezenverklaarde. De vordering van de benadeelde partij zal derhalve worden toegewezen.

Dit brengt mee dat de verdachte dient te worden veroordeeld in de kosten die de benadeelde partij tot aan deze uitspraak in verband met de vordering heeft gemaakt, welke kosten het hof vooralsnog begroot op nihil, en in de kosten die de benadeelde partij ten behoeve van de tenuitvoerlegging van deze uitspraak nog moet maken.

Betaling aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer

Nu vaststaat dat de verdachte tot een bedrag van € 5.180,- aansprakelijk is voor de schade die door het onder 4 bewezenverklaarde is toegebracht, zal het hof aan de verdachte de verplichting opleggen dat bedrag aan de Staat te betalen ten behoeve van het slachtoffer [slachtoffer 4].

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 36f, 45, 47, 57, 242 en 289 van het Wetboek van Strafrecht en de artikelen 26 en 55 van de Wet wapens en munitie, zoals zij golden ten tijde van het bewezenverklaarde.

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht.

Verklaart bewezen dat de verdachte het onder 1, 2, 3 en 4 tenlastegelegde, zoals hierboven omschreven, heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen ter zake meer of anders is tenlastegelegd en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Bepaalt dat het bewezenverklaarde de hierboven vermelde strafbare feiten oplevert.

Verklaart de verdachte strafbaar ter zake van het bewezenverklaarde.

Veroordeelt de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van