HR, 08-06-2004, nr. 02400/03 B

Het cassatieberoep is gericht tegen een beschikking van de Rechtbank te Roermond waarbij een namens verzoekster ingediend klaagschrift, strekkende tot teruggave van een inbeslaggenomen personenauto, ongegrond is verklaard.

Namens verzoekster heeft mr. A.C.J. Lina, advocaat te Venlo, één cassatiemiddel voorgesteld.

Het middel behelst de klacht dat de bestreden beschikking op onbegrijpelijke, althans ontoereikende gronden berust, nu de Rechtbank niet heeft vastgesteld dat het belang van de strafvordering zich tegen teruggave verzet, haar beschikking ten onrechte heeft gebaseerd op art. 3: 86 BW, en op onbegrijpelijke wijze heeft vastgesteld dat buiten redelijke twijfel staat dat de onder verzoekster inbeslaggenomen auto een andere auto is dan de auto waarop een door verzoekster geproduceerd kentekenbewijs betrekking heeft.

In de bestreden beschikking is vastgesteld en overwogen:

Niet onbegrijpelijk is het feitelijk oordeel dat de onder verzoekster inbeslaggenomen auto waarschijnlijk niet de auto is waarvoor de Rijksdienst voor het Wegverkeer op 25 juni 1999 het kenteken [00-AA-BB] heeft afgegeven. Opmerking verdient dat, blijkens de aan de Hoge Raad toegezonden stukken, voor de Mercedes 500 SL met het (van fabriekswege aangebracht) VIN [A 2] een Duits kenteken was afgegeven, en dat de aangifte van diefstal van die auto, op of omstreeks 5 augustus 2002, inhoudt dat zij toebehoorde aan een met name genoemde eigenaresse in Mönchengladbach.

Het is evenwel geen voorwaarde voor rechtsgeldige levering van een personenauto dat de verkrijger in het bezit wordt gesteld van een kentekenbewijs dat daadwerkelijk voor de betreffende auto is afgegeven.

Ervan uitgaande dat verzoekster te goeder trouw is geweest heeft zij niet bemerkt dat zij een auto met een vervalste identiteit verkreeg, waarvoor het in het kentekenbewijs vermelde kenteken niet is afgegeven. Dat neemt niet weg dat zij het bezit van die auto heeft verworven, naar luid van haar verklaringen krachtens een geldige titel. Daarom is verzoekster niet alleen beslagene, maar in beginsel kan zij in de zin van art. 116 jo art. 552a Sv ook rechthebbende zijn.

Het beklag is derhalve inderdaad op ontoereikende gronden afgewezen. Niettemin kan de omstandigheid dat de onder verzoekster inbeslaggenomen auto hoogstwaarschijnlijk niet de auto is waarvoor het kenteken is afgegeven van belang zijn voor de beslissing op het beklag.

Naar aanleiding van dat beklag dient immers onderzocht te worden of het belang van de strafvordering zich tegen de verlangde teruggave verzet. Dat strafvorderlijk belang is aanwezig indien het niet hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, de verbeurdverklaring van de auto zal bevelen of de auto aan het verkeer onttrokken zal verklaren. Het is met name niet ondenkbaar dat de auto aan het verkeer zal worden onttrokken, aangezien deze 'omgekatte' auto een voorwerp is met betrekking waartoe het misdrijf van art. 219 Sr is begaan, en het ongecontroleerd bezit daarvan strijdig met het algemeen belang kan worden geoordeeld, vgl. HR NJ 2003, 595.

De Rechtbank heeft verzuimd vast te stellen of dit strafvorderlijk belang bij voortduren van het beslag aanwezig is. Dit zal alsnog vastgesteld moeten worden, en dat vergt een onderzoek van feitelijke aard. Bij het voorlopig oordeel omtrent de mogelijkheid van latere onttrekking aan het verkeer (aan de mogelijkheid van verbeurdverklaring ga ik voorbij, daar op het eerste gezicht niet wordt voldaan aan de in art. 33 Sr gestelde voorwaarde) zal namelijk ook belang toegekend mogen worden aan de vraag of verzoekster door het verlies van de auto in onevenredige mate zal worden benadeeld - en dat vergt weer een waardering van de omstandigheden waaronder zij in het bezit van de auto is gekomen - en aan de vraag of teruggave mogelijk is na zodanige maatregelen dat het algemeen belang niet wordt geschaad. Te denken valt aan herkeuring van de auto, indien de Rijksdienst voor het Wegverkeer daaraan mee wenst te werken en verzoekster zonodig bereid is de kosten te dragen.

Het is echter niet zeker of het zover zal kunnen komen. Hierboven wees ik er reeds op dat uit de aan de Hoge Raad toegezonden stukken blijkt dat de inbeslaggenomen auto, met het van fabriekswege daarin aangebrachte Voertuig Identificatie Nummer, is gestolen terwijl zij toebehoorde aan een, in deze stukken met name genoemde, eigenaresse die in Mönchengladbach woont. Weliswaar is daarbij geen adres vermeld, maar het lijkt op zijn minst waarschijnlijk dat de politie dat adres had kunnen achterhalen. Dat roept de vraag op of het Openbaar Ministerie heeft voldaan aan het in art. 552ca, derde lid, Sv gegeven voorschrift, en of de Rechtbank niet had behoren te handelen overeenkomstig het vierde lid, tweede volzin, van art. 552a Sv. Naleving van deze bepalingen lijkt in de onderhavige zaak geboden te zijn omdat, indien een ander dan de beslagene stelt een beter recht op het inbeslaggenomene te hebben, beoordeeld dient te worden of die ander redelijkerwijs als rechthebbende is te beschouwen, in welk geval - in afwijking van de in art. 116, eerste lid, Sv geformuleerde hoofdregel - de teruggave aan die rechthebbende dient te worden gelast, vgl. HR NJ 2002, 109.

Deze kwestie is ook thans nog van belang. Zojuist ontving ik van de griffie van de Rechtbank correspondentie, waaruit blijkt dat het bedrijf [A] BV, optredend als gemachtigde van een Duitse verzekeraar, om teruggave van de auto verzoekt aangezien die verzekeraar (doordat zij haar verzekerde schadeloos heeft gesteld) eigenaar van de gestolen auto is geworden. Deze correspondentie voeg ik bij de stukken van het geding. Voor de goede orde zond ik een afschrift van de bijgevoegde stukken aan de steller van het middel.

Zo de Hoge Raad de strekking van deze conclusie kan volgen zal de gemachtigde van de verzekeraar voor de nieuwe behandeling van het klaagschrift opgeroepen moeten worden, en onderzocht dienen te worden of die verzekeraar een beter recht op de auto heeft dan verzoekster. In dat verband kan belang toekomen aan de omstandigheid (zoals in de bestreden beschikking - niet onbegrijpelijk - is overwogen) dat verzoekster de auto volgens haar eigen opgaven op zodanige wijze heeft verworven dat zij geen beroep kan doen op de beschermende werking van art. 3: 86, derde lid, BW.

Het bovenstaande voert tot de slotsom dat het middel terecht is voorgesteld. Deze conclusie strekt ertoe dat de bestreden beschikking zal worden vernietigd, en de zaak zal worden verwezen naar het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch voor een nieuwe behandeling van, en beslissing op, het namens verzoekster ingediende klaagschrift.