Rb. Haarlem, 14-06-2011, nr. 15/700812-10

thans gedetineerd in Penitentiaire Inrichting Midden Holland, Huis van Bewaring Haarlem.

Aan verdachte is ten laste gelegd dat:

feit 1:

hij op of omstreeks 27 november 2010 te Haarlem ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer[slachtoffer[slachtoffers] van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg, een en/of meermalen (krachtig): - met een mes in de borstkas en/of arm, althans in het lichaam van die [slachtoffer 1] heeft gestoken, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

feit 2:

hij op of omstreeks 27 november 2010 te Haarlem ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 2] van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg, een en/of meermalen (krachtig): - met een mes in de borstkas en/of de maagstreek en/of de arm en/of de rug althans in het lichaam van die [slachtoffer 2] heeft gestoken,

terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

De rechtbank heeft vastgesteld dat de dagvaarding geldig is, dat zijzelf bevoegd is tot kennisneming van de zaak, dat het openbaar ministerie ontvankelijk is in zijn vervolging en dat er geen redenen zijn voor schorsing van de vervolging.

De officier van justitie heeft gerekwireerd tot bewezenverklaring van de ten laste gelegde feiten en gevorderd dat verdachte terzake zal worden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van zes jaren, met aftrek van de tijd die verdachte reeds in verzekering en in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht. Ten aanzien van de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 1] heeft de officier van justitie gevorderd dat de gevorderde materiële schade van € 596,49 in zijn geheel wordt toegewezen, dat van de gevorderde immateriële schade een bedrag van € 5.000,- wordt toegewezen en dat deze benadeelde partij voor het overige niet-ontvankelijk wordt verklaard in zijn vordering. Ten aanzien van de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 2] heeft de officier van justitie gevorderd dat de gevorderde materiële schade van € 783.61 geheel wordt toegewezen, dat van de gevorderde immateriële schade een bedrag van € 10.000,- wordt toegewezen en dat deze benadeelde partij voor het overige niet-ontvankelijk wordt verklaard in zijn vordering. Ten slotte heeft de officier van justitie ten aanzien van de vorderingen van beide benadeelde partijen gevorderd dat tevens de schadevergoedingsmaatregel zal worden opgelegd.

Redengevende feiten en omstandigheden

Op 27 november 2010 rond 03.20 uur kregen verbalisanten [verbalisant] en [verbalisant 2] de melding dat er een probleem of iets van een bedreigende situatie gaande was bij café Het Hof van Haerlem, geves[adres]e [adres] in Haarlem. Rond 03:23 uur kwam verbalisant [verbalisant] samen met meer politie-eenheden ter plaatse en zag hij aan de overzijde van het café twee mannen op de grond liggen. Hij zag dat zij behoorlijk onder het bloed zaten en al snel bleek dat deze twee mannen diverse messteken in hun lichaam hadden. Verbalisant [verbalisant] hoorde iemand roepen dat de dader nog in het café zou zitten. In het café Hof van Haerlem vroeg hij aan een man die achterin aan de bar zat of hij wist wat zich buiten had afgespeeld. Hierop antwoordde deze man, naar later bleek verdachte: “Ik was erbij, ik heb ze neergestoken.” Voorts verklaarde verdachte op de vraag of hij het mes nog bij zich had, dat hij dit naar buiten had gegooid, op het binnenplaatsje over de muur heen. Op de kinderspeelplaats aan de ander kant van de desbetreffende muur, werd een mes aangetroffen, dat werd veiliggesteld. Het betrof een kapmes met een lemmetlengte van ongeveer 8 centimeter en een breedte van ongeveer 2,5 centimeter.

De echtgenoot van de eigenaresse van het café het Hof van Haarlem, de heer [betrokkene 1] (hierna te noemen [betrokkene 1]) stond op 27 november omstreeks 03.08 uur voor de ingang van het café het Hof van Haerlem. De heer [slachtoffer 1], komende uit het café Borrelen enzo dat zich schuin tegenover het Hof van Haerlem bevindt, liep vervolgens op hem af, had een woordenwisseling met [betrokkene 1] en gaf [betrokkene 1] met zijn rechterhand een vuistslag in het gezicht. Hierop belde de eigenaresse van het café, mevrouw [betrokkene 2] (hierna te noemen [betrokkene 2]), verdachte. [betrokkene 2] had al eerder in het jaar met verdachte gesproken over het feit dat zij, [betrokkene 1] en hun zoon [zoon] (hierna te noemen: [zoon]) problemen hadden met [slachtoffer 1] en zijn broer [slachtoffer 2] en dat zij door hen waren bedreigd. Verdachte had aanvankelijk zijn telefoonnummer aan [zoon] gegeven en hem gezegd dat hij altijd kon bellen als er iets aan de hand was. [betrokkene 2] heeft later ook het nummer van verdachte gekregen.

Ondertussen begonnen [betrokkene 1] en [slachtoffer 1] tegen elkaar te schelden. Een bezoeker van het café, de heer [bezoeker] (hierna te noemen [bezoeker]), probeerde de boel te sussen. Verdachte, die tegenover het café woont, kwam op dat moment naar buiten lopen, ging bij de ingang van het café staan en keek in de richting van [betrokkene 1] en [slachtoffer 1]. [bezoeker] probeerde de boel nog steeds te sussen en hield [betrokkene 1] en verdachte tegen toen zij op [slachtoffer 1] wilden afstappen. De heer [slachtoffer 1] stapte vervolgens in een taxi en reed de [adres] uit in de richting van de [adres].

Vervolgens kwam een witte bestelbus de [adres] inrijden vanuit de richting van de [adres]. De heer [slachtoffer 2] stapte uit de bestelbus en liep al scheldend op [betrokkene 1] af. [bezoeker] duwde op dat moment [betrokkene 1] het café in en keerde zich richting [slachtoffer 2]. Verdachte, die bij de deur van het café stond, kreeg een duw naar voren. Intussen stond [bezoeker] te praten en te wijzen in de richting waar [slachtoffer 2] zich bevond. Verdachte, die nog steeds bij de deur van het café stond, bewoog zijn hand in de richting van zijn rechterbroekzak, waar hij een mes had, maakte een trekkende beweging uit zijn broekzak, keek naar zijn rechterhand en deed zijn hand met het mes vervolgens in zijn rechterjaszak.

Opeens kwam de taxi waarin [slachtoffer 1] zojuist was vertrokken, aanrijden vanuit de richting van de [adres]. Nog voordat de taxi stil stond, zwaaide het rechter voorportier open en stapte [slachtoffer 1] uit. De heer [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] liepen vervolgens tegelijk op [betrokkene 1] af, die in de deuropening van het café stond en maakten slaande bewegingen naar hem. Verdachte stond op dat moment opzij, iets achter de slachtoffers, naar het gebeuren te kijken. [bezoeker] pakte slachtoffer [slachtoffer 2] bij de schouder maar [slachtoffer 2] duwde hem weg. De heer [slachtoffer 1] bewoog zich ondertussen naar achter, richting de straat, alsof hij werd weggeduwd. Verdachte pakte vervolgens het mes uit zijn jaszak, keek naar [slachtoffer 1] en maakte direct, in een vloeiende beweging een stompende beweging met zijn rechterhand in de rechterzij van [slachtoffer 1]. Verdachte maakte ongeveer 8 heftige slagen tegen [slachtoffer 1] en sloeg hem naar de overkant van de [adres] tot aan de voordeur van de woning van verdachte. De heer [slachtoffer 2] begaf zich mee daar naartoe en kreeg ook een aantal stompende slagen van verdachte. Vervolgens wendde verdachte zich weer tot [slachtoffer 1] en maakte weer ongeveer 4 stompende en slaande bewegingen tegen [slachtoffer 1]. Ten slotte liepen verdachte en [betrokkene 1] rustig de straat weer over terug naar de deur van het café en liepen het café in. De twee slachtoffers bleven buiten op straat liggen.

De heer [slachtoffer 2] had in totaal zeven steekwonden, te weten twee steekwonden in zijn buik, waarvan één oppervlakkig en één ongeveer tien centimeter diep, drie steekwonden in zijn borststreek, waarvan twee diepe steekwonden in de richting van het hart welke door alle vetlagen heen waren gedrongen, één oppervlakkige steekwond in zijn rug en één steekwond in zijn linkerbovenarm, waarbij spieren en belangrijke pezen en zenuwen zijn doorgesneden. De heer [slachtoffer 1] had zes steekwonden, voornamelijk in de linker borstholte en buik en een steekwond in de linker elleboog.

Het bewezenverklaarde levert op:

poging tot moord, meermalen gepleegd.

De raadsman heeft aangevoerd dat verdachte een geslaagd beroep toekomt op noodweer dan wel noodweerexces. Daartoe heeft de raadsman kort samengevat aangevoerd dat sprake was van een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding van [betrokkene 1] waarbij verdachte vervolgens verdedigend is opgetreden.

De rechtbank verwerpt deze verweren en overweegt hieromtrent als volgt.

Noodweer

Vooropgesteld dient te worden dat voor een geslaagd beroep op noodweer gelet op artikel 41 van het Wetboek van Strafrecht, vereist is dat sprake is van een noodzakelijke verdediging van eigen of andermans lijf of goed tegen een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding. De onmiddellijke en onontkoombare keuzesituatie, om zichzelf danwel een ander te verdedigen tegen een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding die een beroep op noodweer veronderstelt, staat op gespannen voet met kalm beraad en rustig overleg (voorbedachte raad).

Uit de inhoud van het strafdossier en het onderzoek ter terechtzitting, in het bijzonder de eigen waarneming van de rechtbank naar aanleiding van de getoonde camerabeelden, is niet aannemelijk geworden dat sprake was van een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding van [betrokkene 1] die verdachte tot het wilsbesluit heeft doen leiden om [betrokkene 1] te verdedigen.

Vast staat immers, dat op het moment dat verdachte het mes van zijn broekzak naar zijn jaszak verplaatste, oftewel het moment waarop verdachte tijd en gelegenheid had om zich gedurende een (relatief) kalm moment te beraden over de aanwezigheid en het gebruik van het mes, geen sprake was van enig fysiek geweld jegens [betrokkene 1] waarvan verdachte getuige was. Op dat moment was slechts sprake van een scheldpartij tussen [betrokkene 1] en [slachtoffer 2], welke ruzie [bezoeker] ook nog actief aan het sussen was.

Daarbij weegt de rechtbank mee dat verdachte ter terechtzitting heeft verklaard dat hij bij navraag naar beide slachtoffers weliswaar had gehoord dat zij mensen bedreigden en afpersten, maar niet dat zij ooit geweld toe hadden gepast. Ook heeft verdachte ter terechtzitting verklaard dat hij op 27 november 2010 navraag had gedaan bij een bekende van hem die bij Haarlemse afdeling van de Hell’s Angels zat, naar aanleiding van een gerucht eerder die avond dat een aanval van de gebroeders [slachtoffers] in samenwerking met de Hell’s Angels jegens [betrokkene 1] op handen zou zijn. Vervolgens zou verdachte van deze persoon hebben gehoord dat dit gerucht op onwaarheid berustte. Uit het enkele feit dat een scheldpartij gaande was tussen [betrokkene 1] en [slachtoffer 2] kon verdachte daarom naar het oordeel van de rechtbank niet in redelijkheid afleiden dat er een onmiddellijk dreigend gevaar was op een fysieke aanval op [betrokkene 1].

Ook is niet gebleken dat een van de slachtoffers zelf een wapen bij zich had. Van een dusdanig bedreigende situatie dat verdachte ter verdediging wel een mes erbij moest pakken, zoals door de raadsman aangevoerd, was derhalve geen sprake. Voorts vloeit uit vaste jurisprudentie van de Hoge Raad voort dat de enkele vrees op een aanranding niet een verdedigingsactie rechtvaardigt.

Tot slot heeft de rechtbank op de getoonde camerabeelden waargenomen dat verdachte [slachtoffer 1] plotseling heeft gestoken zonder eerst te waarschuwen voor het mes of te dreigen met een messteek, en dit terwijl [slachtoffer 1], op het moment dat verdachte [slachtoffer 1] begint te steken met het mes, reeds richting de straat en dus weg van [betrokkene 1], beweegt. Ook steekt verdachte vervolgens direct in op [slachtoffer 2] wanneer deze probeert [slachtoffer 1] en verdachte uit elkaar te halen. Verdachtes gedragingen waren op dat moment daarom ook niet geboden ter noodzakelijke verdediging van [betrokkene 1] en lijken veeleer ingegeven door de eerder genoemde woede van verdachte tegenover de gebroeders [slachtoffers].

Noodweerexces

Nu verdachtes handelen niet werd ingegeven door een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding, faalt ook het beroep op noodweerexces. Voor zover de raadsman in dit verband een beroep bedoelt te doen op vroegere angsten van verdachte, miskent hij dat voor een beroep op noodweerexces een hevige gemoedsbeweging is vereist die wordt veroorzaakt door een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding.

Er is ook overigens geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het feit of verdachte uitsluit. Het feit en verdachte zijn dus strafbaar.

Bij de beslissing over de sanctie die aan verdachte moet worden opgelegd, heeft de rechtbank zich laten leiden door de aard en de ernst van het bewezenverklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan, alsmede de persoon van verdachte zoals van een en ander uit het onderzoek ter terechtzitting en uit de bespreking aldaar van het vanwege de Reclassering Nederland uitgebrachte rapport van 18 mei 2011 is gebleken.

Met betrekking tot de ernst van feiten, overweegt de rechtbank het volgende.

Verdachte heeft op 27 november 2010, midden in de nacht op de openbare weg, met voorbedachte raad, beide slachtoffers meerdere malen gestoken met een mes in onder andere de borst- en buikstreek. De heer [slachtoffer 2] had dusdanig ernstige verwondingen dat hij had kunnen overlijden. Voorts heeft dit slachtoffer door de messteken blijvend letsel overgehouden aan zijn arm. Ook het andere slachtoffer [slachtoffer 1] is gewond geraakt en ondervindt hiervan nog de gevolgen. Verdachte heeft door zijn gedragingen aan beide slachtoffers onherstelbaar leed berokkend, zo blijkt ook uit de door [slachtoffer 2] opgestelde schriftelijke en ter zitting voorgelezen slachtofferverklaring. Dit zijn zeer ernstig feiten, waardoor de rechtsorde aanzienlijk wordt geschokt en die gevoelens van onveiligheid in de samenleving veroorzaken. De rechtbank rekent het verdachte voorts zwaar aan dat hij na het incident, rustig in het café aan de bar is gaan zitten om een sigaret te roken en dat hij de slachtoffers, bloedend op straat heeft achtergelaten.

Ook weegt de rechtbank mee de houding van verdachte ten aanzien van de ten laste gelegde feiten en het gebrek aan mededogen ten aanzien van de slachtoffers. Zo blijft verdachte volharden, dat hij geen spijt heeft dat hij de slachtoffers heeft aangepakt maar alleen de wijze waarop hij dat gedaan heeft. Zij waren immers volgens verdachte de eerste agressor. Voorts heeft verdachte ter terechtzitting onder meer verklaard dat beide slachtoffers het over zichzelf hebben afgeroepen en dat, als zij “normale mensen” waren geweest, het nooit was gebeurd. De rechtbank acht het onbegrijpelijk dat verdachte op deze wijze de slachtoffers en de ten laste gelegde feiten blijft typeren. Ook indien beide slachtoffers (eventueel) zelf de wet zouden (hebben) overtreden door het uiten van bedreigingen aan [betrokkene 1] en zijn gezin, geeft dit verdachte nog niet het recht om zelf hiertegen op te treden en zeker niet op de wijze zoals hij nu heeft gedaan. Verdachte had voor de hulp aan zijn vrienden andere oplossingen kunnen bedenken zoals de inschakeling van de politie om het conflict tussen beide slachtoffers en [betrokkene 1] op te lossen.

Voorts acht de rechtbank het extreme geweld dat verdachte jegens beide slachtoffers heeft gebruikt, volstrekt disproportioneel ten opzichte van de (beweerde) gedragingen van de slachtoffers jegens de familie van [betrokkene 1].

De rechtbank heeft acht geslagen op de justitiële documentatie van verdachte waaruit blijkt dat verdachte niet eerder voor een soortgelijk of ernstig geweldsmisdrijf is veroordeeld. Voorts blijkt uit de door Pro Justitia d.d. 27 april 2011 uitgebrachte rapportage over verdachte, opgemaakt door psycholoog H.E.W. Koornstra het volgende.

Verdachte is een zwakbegaafde man met een emotioneel zwaar belaste achtergrond. Een paar jaar geleden is hij depressief geworden. Met intensieve begeleiding en medicatie vanuit de GGZ kreeg hij weer enig overzicht in zijn leven. Cannabisgebruik heeft echter een belangrijke functie in het weghouden van gevoelens van onlust en geeft hem in enige mate de remming die hij vanuit zichzelf niet heeft. Innerlijke onrust is het gevolg van onverwerkte conflicten en het weghouden van agressie. Gesproken moet worden van een persoonlijkheidsstoornis NAO met zowel afhankelijke (borderline) als antisociale trekken.

Het feit dat verdachte een mes bij zich had en dit direct aanvallend heeft gebruikt, zou volgens de psycholoog mogelijk te verklaren zijn uit het vrijkomen van zeer vroege woede en angsten. Verdachte beschikte onvoldoende over de mogelijkheid zijn woede te beheersen waardoor zijn agressieregulatie tekort schoot. Het is goed denkbaar dat verdachte door de angst die hij ervoer, geraakt werd in een oud trauma, daar waar hij zelf de ervaring had niets te kunnen inbrengen tegen grote bepalende mannen die machteloosheid en angst verspreidden. De vrijgekomen woede op het moment van het ten laste gelegde kan gezien worden als een ontlading van opgestapelde woede om het onrecht dat hem als kind is aangedaan door misbruik en verwaarlozing door zijn ouders.

Het is niet aannemelijk dat slechts sprake is van een fysiologisch effect ten gevolge van overmatig medicijngebruik. Dat de invloed van alcohol, medicatie en cannabis een drempelverlagend effect heeft gehad, is zeer aannemelijk.

De intellectuele beperkingen van verdachte spelen eveneens een rol; hij is hierdoor minder dan de gemiddelde mens in staat situaties te voor- en overzien en vermoedelijk ook wat beïnvloedbaar.

Geadviseerd wordt daarom om verdachte voor het hem ten laste gelegde verminderd toerekeningsvatbaar te achten.

De rechtbank neemt deze bevindingen en het advies van Pro Justitia over en maakt deze tot de hare en zal deze laten meewegen in de strafmaat.

Anders dan de raadsman heeft betoogd, rechtvaardigen noch de persoon van de verdachte noch de omstandigheden waaronder het feit is gepleegd noch de combinatie van beiden, toepassing van artikel 9a van het Wetboek van Strafrecht. Voor deze ernstige feiten, past naar het oordeel van de rechtbank alleen een vrijheidsbenemende straf van aanzienlijke duur waarbij een (deels) voorwaardelijke straf in het onderhavige geval wettelijk gezien, los van de vraag naar de wenselijkheid daarvan, niet mogelijk is.

Ten slotte is de rechtbank gelet op de ernst van de feiten en hetgeen hiervoor is overwogen van oordeel dat aan verdachte een vrijheidsbenemende straf van na te noemen en langere duur dient te worden opgelegd, dan zoals door de officier van justitie is gevorderd.

Vordering benadeelde partij [slachtoffer 1]

De benadeelde partij [slachtoffer 1] heeft een vordering tot schadevergoeding van € 8.096,49 als voorschot ingediend tegen verdachte wegens materiële en immateriële schade die hij als gevolg van het onder feit 1 ten laste gelegde feit zou hebben geleden.

De gevorderde materiële schade bestaat uit: