HvJ EU, 22-06-2016, nr. C-419/15

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 33, lid 2, eerste volzin, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat de licentiehouder geen vordering kan instellen wegens inbreuk op het ingeschreven gemeenschapsmodel waarop de licentie betrekking heeft indien deze licentie niet in het register is ingeschreven.

Uit de eerste volzin van artikel 33, lid 2, van verordening nr. 6/2002, die bepaalt dat ‘[w]at ingeschreven gemeenschapsmodellen betreft, […] de in de artikelen 28, 29 […] en 32 bedoelde rechtshandelingen evenwel in alle lidstaten slechts aan derden [kunnen] worden tegengeworpen, nadat zij in het register ingeschreven zijn’, blijkt dat de daarin bedoelde rechtshandelingen de overgang van het gemeenschapsmodel, de vestiging van zakelijke rechten daarop en de verlening van een licentie zijn. Afzonderlijk gelezen zou deze volzin aldus kunnen worden uitgelegd dat de licentiehouder, indien de licentie niet in het register is ingeschreven, zich jegens derden, met inbegrip van diegene die inbreuk maakt op het model, niet kan beroepen op de door de licentie verleende rechten.

Bij de uitlegging van een bepaling van Unierecht moet evenwel niet alleen rekening worden gehouden met de bewoordingen ervan, maar ook met de context en de doelstellingen van de regeling waarvan zij deel uitmaakt (arresten van 22 november 2012, Brain Products, C-219/11, EU:C:2012:742, punt 13, en 16 juli 2015, Lanigan, C-237/15 PPU, EU:C:2015:474, punt 35 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Aangaande de context waarin artikel 33, lid 2, eerste volzin, van verordening nr. 6/2002 past, dient allereerst te worden opgemerkt dat de tweede volzin van dit lid de in deze eerste volzin vermelde regel relativeert voor ‘derden die rechten […] verworven hebben’ op het ingeschreven gemeenschapsmodel na de datum van de betrokken rechtshandeling, maar die op de datum waarop zij de betrokken rechten verwierven, van die handeling op de hoogte waren. Lid 3 van dit artikel 33 voorziet in een uitzondering op deze regel voor een ‘persoon die het ingeschreven gemeenschapsmodel of een recht op het ingeschreven gemeenschapsmodel verworven heeft’ door overdracht van de onderneming in haar geheel of krachtens andere rechtsopvolging onder algemene titel. Een tegelijk letterlijke en systematische uitlegging van artikel 33, leden 2 en 3, van verordening nr. 6/2002 biedt bijgevolg steun aan de opvatting dat dit artikel, in zijn geheel, ertoe strekt de tegenwerpelijkheid te regelen van de in de artikelen 28, 29 en 32 van de verordening bedoelde rechtshandelingen jegens derden die rechten op het ingeschreven gemeenschapsmodel hebben of kunnen hebben (zie naar analogie arrest van 4 februari 2016, Hassan, C-163/15, EU:C:2016:71, punt 20).

Vervolgens dient te worden vastgesteld dat titel III van verordening nr. 6/2002, waartoe artikel 33 behoort, als opschrift heeft ‘Gemeenschapsmodellen als vermogensbestanddelen’. Bijgevolg bevatten alle artikelen van deze titel regels inzake gemeenschapsmodellen als vermogensbestanddelen. Dit geldt voor de artikelen 28, 29 en 32 van deze verordening, die zien op handelingen die gemeen hebben dat zij tot doel of gevolg hebben dat een recht op het model wordt gevestigd of overgaat.

Ten slotte zij opgemerkt dat in artikel 32, lid 3, eerste volzin, van verordening nr. 6/2002 als enige voorwaarde voor het recht van de licentiehouder om een vordering wegens inbreuk op een gemeenschapsmodel in te stellen, onverminderd het bepaalde in de licentieovereenkomst, de toestemming van de houder van dat model wordt gesteld.

Tevens moet worden vastgesteld dat volgens artikel 32, lid 5, van verordening nr. 6/2002 de licentie in het register wordt ingeschreven op verzoek van een van de partijen. Dit artikel bevat echter — evenmin als artikel 29 van deze verordening — geen bepaling die analoog is aan die van artikel 28, onder b), van deze verordening, volgens hetwelk ‘[z]olang de overgang niet in het register is ingeschreven, […] de rechtverkrijgende zich niet op de uit de inschrijving van het gemeenschapsmodel voortvloeiende rechten [mag] beroepen’.

Artikel 28, onder b), van verordening nr. 6/2002 zou overigens geen nut hebben indien artikel 33, lid 2, van deze verordening aldus zou moeten worden uitgelegd dat het belet dat alle in de artikelen 28, 29 en 32 van deze verordening bedoelde rechtshandelingen jegens alle derden werking hebben zolang deze handelingen niet in het register zijn ingeschreven.

Aangaande het doel van de in artikel 33, lid 2, eerste volzin, van verordening nr. 6/2002 uitgevaardigde regel, dient te worden geoordeeld dat gelet op de vaststellingen in de punten 19 en 20 van het onderhavige arrest, de niet-tegenwerpelijkheid aan derden van de in de artikelen 28, 29 en 32 van deze verordening bedoelde rechtshandelingen die niet in het register zijn ingeschreven, strekt tot bescherming van diegene die rechten op een gemeenschapsmodel als vermogensbestanddeel heeft of kan hebben. Daaruit volgt dat artikel 33, lid 2, eerste volzin, van deze verordening niet van toepassing is op een situatie als in het hoofdgeding, waarin de licentiehouder een derde ten laste legt, door inbreuk op het model te maken, de door het gemeenschapsmodel verleende rechten te hebben geschonden (zie naar analogie arrest van 4 februari 2016, Hassan, C-163/15, EU:C:2016:71, punt 25).

Gelet op al deze elementen dient op de eerste vraag te worden geantwoord dat artikel 33, lid 2, eerste volzin, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat de licentiehouder een vordering kan instellen wegens inbreuk op het ingeschreven gemeenschapsmodel waarop de licentie betrekking heeft, hoewel deze licentie niet in het register is ingeschreven.

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 32, lid 3, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat de licentiehouder in het kader van een door hem overeenkomstig deze bepaling ingestelde vordering wegens inbreuk op een gemeenschapsmodel vergoeding van zijn eigen schade kan vorderen.

Weliswaar bepaalt artikel 32, lid 4, van verordening nr. 6/2002 dat de licentiehouder kan interveniëren in de vordering wegens inbreuk die de houder van het gemeenschapsmodel aanhangig heeft gemaakt, teneinde de door hemzelf geleden schade vergoed te krijgen, maar artikel 32, lid 3, van deze verordening preciseert niet of de licentiehouder vergoeding van deze schade kan vorderen wanneer hij zelf de in deze bepaling bedoelde vordering wegens inbreuk instelt.

Evenwel is een gezamenlijke lezing geboden van deze twee bepalingen, die voor de houder van een licentie op een gemeenschapsmodel een systeem van rechtsmiddelen invoeren die hij kan aanwenden tegen degene die op dat gemeenschapsmodel inbreuk maakt. Op grond van deze bepalingen kan de licentiehouder ofwel rechtstreeks ageren, door een vordering wegens inbreuk in te stellen met de toestemming van de houder van het model of, in geval van een uitsluitende licentie, na aanmaning van deze houder indien deze niet zelf binnen een redelijke termijn een vordering wegens inbreuk instelt, ofwel interveniëren in de vordering wegens inbreuk die de modelhouder heeft ingesteld. Dit laatste rechtsmiddel is het enige waarover de houder van een niet-uitsluitende licentie beschikt wanneer hij van de modelhouder niet de toestemming heeft gekregen om zelf alleen een vordering in te stellen.

Ook al kan de licentiehouder vergoeding van zijn eigen schade vorderen door te interveniëren in de vordering wegens inbreuk die de houder van het gemeenschapsmodel heeft ingesteld, niets belet hem om ook vergoeding van zijn eigen schade te vorderen wanneer hij zelf de vordering wegens inbreuk instelt met toestemming van de houder van het gemeenschapsmodel of, wanneer hij houder van een uitsluitende licentie is, zonder diens toestemming ingeval deze houder na aanmaning stilzit.

Het in punt 28 van dit arrest beschreven systeem zou trouwens een gebrek aan coherentie vertonen indien de licentiehouder zijn eigen belangen enkel zou kunnen verdedigen door te interveniëren in de door de houder van het gemeenschapsmodel ingestelde vordering, hoewel hij alleen rechtstreeks kan ageren met toestemming van die houder, en zelfs zonder diens toestemming in geval van een uitsluitende licentie, om hun gemeenschappelijke belangen te verdedigen.

Bovendien beantwoordt de mogelijkheid voor de licentiehouder om in het kader van de in artikel 32, lid 3, van verordening nr. 6/2002 bedoelde vordering vergoeding van zijn eigen schade te vorderen aan de in overweging 29 van deze verordening uiteengezette doelstelling om de uitoefening van de met een gemeenschapsmodel verbonden rechten doeltreffend te waarborgen in de gehele Unie, alsmede aan de doelstelling van deze bepaling en van artikel 32, lid 4, van deze verordening, die erin bestaat de licentiehouder proceduremiddelen te bieden om te ageren tegen inbreuken en om zo deze rechten die hem zijn toegekend, te verdedigen. Wanneer hem wordt verboden met dat oogmerk te ageren, zou hij volledig afhankelijk worden, ook in geval van een uitsluitende licentie, van de houder van het gemeenschapsmodel wanneer hij vergoeding van zijn eigen schade wil verkrijgen en zou hij aldus, ingeval deze houder stilzit, gehinderd worden in de uitoefening van diezelfde rechten. Bijgevolg zou een dergelijk verbod in strijd zijn met zowel de doelstelling van verordening nr. 6/2002 als de doelstelling van artikel 32, leden 3 en 4, ervan.

Derhalve dient op de tweede vraag te worden geantwoord dat artikel 32, lid 3, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat de licentiehouder in het kader van een door hem overeenkomstig deze bepaling ingestelde vordering wegens inbreuk op een gemeenschapsmodel vergoeding van zijn eigen schade kan vorderen.