Hof Amsterdam, 13-11-2018, nr. 17/00506, 17/00507, 17/00509, 17/00510

De inspecteur heeft met dagtekening 26 juli 2014 aan belanghebbende over het tijdvak 1 januari 2009 tot en met 31 december 2009 een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd van € 142.904. Daarbij is een boete van € 4.537 opgelegd en € 18.150 aan heffingsrente in rekening gebracht.

De inspecteur heeft met dagtekening 26 juli 2014 aan belanghebbende over het tijdvak 1 januari 2010 tot en met 31 december 2010 een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd van € 106.861. Daarbij is een boete van € 4.537 opgelegd en € 10.901 aan heffingsrente in rekening gebracht.

De inspecteur heeft met dagtekening 26 juli 2014 aan belanghebbende over het tijdvak 1 januari 2011 tot en met 31 december 2011 een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd van € 113.651. Daarbij is een boete van € 4.920 opgelegd en € 8.539 aan heffingsrente in rekening gebracht.

De inspecteur heeft met dagtekening 26 juli 2014 aan belanghebbende over het tijdvak 1 januari 2012 tot en met 31 december 2012 een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd van € 234.837. Daarbij is een boete van € 4.920 opgelegd en € 12.172 aan belastingrente in rekening gebracht.

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraken van 1 juli 2016 (2009, 2010, 2012) en 22 juli 2016 (2011) de naheffingsaanslagen omzetbelasting gehandhaafd, de in rekening gebrachte heffings- en belastingrente alsook de onder 1.1.1 genoemde boete gehandhaafd; de onder 1.1.2, 1.1.3 en 1.1.4 genoemde boetes zijn vernietigd.

De rechtbank heeft bij de uitspraak van 12 september 2017 de beroepen van belanghebbende ongegrond verklaard.

Het tegen deze uitspraak ingestelde hoger beroep is bij het Hof ingekomen op 3 oktober 2017 en aangevuld bij brief van 27 oktober 2017. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 16 oktober 2018. Namens belanghebbende is verschenen gemachtigde voornoemd. Namens de inspecteur zijn verschenen mrs. D.I. Krijgsman en B.F. Kroezen. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat met deze uitspraak wordt meegezonden.

De rechtbank heeft in haar uitspraak de volgende feiten vastgesteld (belanghebbende en de inspecteur zijn daarin aangeduid als ‘eiseres’ respectievelijk ‘verweerder’):

“1. Eiseres heeft verweerder op 17 januari 2014 meegedeeld dat zij in de jaren 2009 tot en met 2012 per abuis het verlaagde tarief voor de omzetbelasting heeft toegepast. Overeenkomstig die mededeling heeft verweerder voor de jaren 2009 tot en met 2012 naheffingsaanslagen omzetbelasting opgelegd voor het verschil tussen het verlaagde tarief en het algemene tarief. Daarbij heeft verweerder bij beschikkingen rente in rekening gebracht. ”

Nu de hiervoor vermelde feiten door partijen op zichzelf niet zijn bestreden, zal ook het Hof daarvan uitgaan.

Evenals in eerste aanleg is in hoger beroep uitsluitend in geschil of bij het opleggen van de naheffingsaanslagen omzetbelasting terecht heffingsrente c.q. belastingrente in rekening is gebracht.

De rechtbank heeft omtrent het geschil als volgt overwogen en beslist:

“2. Eiseres stelt dat het in rekening brengen van rente in strijd is met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, in het bijzonder het evenredigheidsbeginsel, en dat verweerder misbruik maakt van zijn bevoegdheden. Zij voert daarvoor aan dat de fiscus materieel geen nadeel heeft geleden van het feit dat zij in eerste instantie het verkeerde belastingtarief heeft toegepast. Haar afnemers hebben allen volledig recht op aftrek van voorbelasting, zodat de belasting die eiseres op haar aangifte moest voldoen in hetzelfde tijdvak door verweerder aan die afnemers moest worden terugbetaald. Ook indien zij het juiste tarief zou hebben toegepast, zou de opbrengst voor de fiscus per saldo derhalve nihil zijn geweest zodat er ook geen bedrag zou zijn geweest waarover verweerder rente had kunnen realiseren. Door desondanks rente te berekenen gebruikt verweerder die bevoegdheid feitelijk voor een sanctieoplegging. Dat de rente op zichzelf is berekend overeenkomst hoofdstuk VA van de Algemene wet inzake rijksbelastingen is niet in geschil.

3. Bij de heffing van omzetbelasting ligt het initiatief bij de belastingplichtige. Hij dient uit eigen beweging de belasting op aangifte te voldoen en door dat tijdig te doen kan hij voorkomen dat rente verschuldigd wordt (vgl. Hoge Raad, 28 maart 2001, ECLI:NL:HR:2001:AB0764). Indien later blijkt dat de belastingplichtige niet tijdig het verschuldigde bedrag op aangifte heeft voldaan, vloeit rechtstreeks uit de wet voort dat bij de naheffing van de verschuldigde belasting rente wordt berekend. De wettelijke regeling biedt, buiten het zich hier niet voordoende geval dat een suppletieaangifte wordt ingediend binnen drie maanden na afloop van het desbetreffende kalenderjaar, geen ruimte om bij een naheffingsaanslag de renteberekening achterwege te laten dan wel te matigen.

4. Voor zover eiseres betoogt dat de wettelijke regeling inzake de renteberekening in haar geval onredelijke en onbillijk uitwerkt, kan de rechtbank zich daarover niet uitlaten. Het is de rechter ingevolge artikel 11 van de Wet algemene bepalingen immers niet toegestaan de innerlijke waarde of de billijkheid van wettelijke bepalingen als zodanig te toetsen. Dit is alleen anders indien de wettelijke regeling in strijd zou zijn met een ieder verbindende verdragsbepalingen. Dat in onderhavige zaken zich en dergelijke strijdigheid voordoet, is echter gesteld noch gebleken.

5. Het voorgaande neemt evenwel niet weg dat onder omstandigheden de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in de weg kunnen staan aan de renteberekening. Eiseres stelt dat het evenredigheidsbeginsel is geschonden. Uit het tweede lid van artikel 3:4, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) volgt dat de nadelige gevolgen van een besluit niet onevenredig mogen zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen. Uit het eerste lid van dit artikel volgt dat slechts een belangenafweging kan plaatsvinden, indien de wet daartoe de ruimte biedt. Zoals hiervoor reeds is overwogen, vloeit de renteberekening rechtstreeks voort uit de wet en kent de wet geen, voor onderhavig geval relevante, matigingsmogelijkheden. Dat betekent dat de wet op zichzelf geen ruimte biedt voor een belangenafweging als bedoeld in het tweede lid van artikel 3:4 Awb. Verder gesteld noch gebleken dat er beleidsregels zijn op grond waarvan verweerder tot matiging van de rente zou moeten overgaan. Evenmin is gesteld of gebleken dat verweerder voor een andere wijze van naheffing van de te weinig betaalde omzetbelasting had kunnen kiezen waarbij een lager bedrag aan rente verschuldigd zou zijn (vgl. Hoge Raad, 30 september 2011, ECLI:NL:2011:BP3080). Verweerder heeft met het in rekening brengen van rente dan ook niet gehandeld in strijd met het evenredigheidsbeginsel.

6. Van misbruik van recht is volgens artikel 3:3 van de Awb sprake wanneer een bestuursorgaan de bevoegdheid tot het nemen van een besluit voor een ander doel gebruikt dan waarvoor die bevoegdheid is verleend. Nu verweerder de rente overeenkomstig de wettelijke bepalingen in rekening heeft gebracht, kan niet gesteld worden dat verweerder misbruik heeft gemaakt van zijn bevoegdheden. Het enkele feit dat eiseres de renteberekening ervaart als een sanctie is daarvoor onvoldoende.

7. Verweerder heeft ter zitting erkend dat in onderhavig geval de afnemers van eiseres de alsnog door eiseres gefactureerde omzetbelasting op hun aangiften voor het desbetreffende tijdvak kunnen aftrekken en dat geen sprake is van suppletieaangiften op grond waarvan aan die afnemers van eiseres rente zou moeten worden vergoed. Uit de wetsgeschiedenis van de bepalingen over heffingsrente blijkt dat het in rekening brengen van rente, anders dan eiseres het ervaart, uitdrukkelijk niet is bedoeld als een sanctie. Gedurende de periode waarover de rente in rekening wordt gebracht, heeft een belastingplichtige ten onrechte de beschikking gehad over geld dat eigenlijk toekwam aan de Schatkist en heeft hij de mogelijkheid gehad om over dat geld rente te ontvangen bij een bank. Gedurende die periode behoorde het belastingbedrag eigenlijk toe aan de Schatkist en heeft de Schatkist geen rente over dat bedrag kunnen ontvangen. Ter compensatie wordt daarom rente in rekening gebracht aan de belastingplichtige. Dit is een economische benadering waarbij het niet relevant is of de Schatkist daadwerkelijk rente had kunnen realiseren over het te weinig betaalde belastingbedrag. De stelling van eiseres dat haar handelwijze materieel geen rentenadeel heeft veroorzaakt, is daarom geen reden te oordelen dat de renteberekening feitelijk een strafsanctie is en dat deze daarom achterwege moet blijven.

8. Gezien het voorgaande zijn de beroepen ongegrond. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.”

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling tot vergoeding van de kosten op de voet van artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

Het Hof bevestigt de uitspraak van de rechtbank.

De uitspraak is gedaan door mrs. B.A. van Brummelen, voorzitter, H.E. Kostense en

A. Bijlsma, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. C. Lambeck als griffier. De beslissing is op 13 november 2018 in het openbaar uitgesproken.

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

1. bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.

2. het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. een dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.