HR, 18-06-2019, nr. 18/03221

De rechtbank Noord-Holland, zittingsplaats Haarlem, heeft bij beschikking van 25 juni 2018 het klaagschrift van de klager, strekkende tot teruggave aan hem van een onder hem inbeslaggenomen jas, ongegrond verklaard.

Het cassatieberoep is ingesteld namens de klager en mr. K. Hoesenie, advocaat te Rotterdam, heeft twee middelen van cassatie voorgesteld.

Namens de klager is op 2 april 2018 op de voet van art. 116 lid 3 Sv, in verbinding met art. 552a Sv een klaagschrift ingediend waarin hij de teruggave verzoekt van een jas die onder hem in beslag is genomen bij zijn aanhouding. De klager werd aangehouden wegens een verdenking van invoer van cocaïne en deelneming aan een criminele organisatie.

Het proces-verbaal van de behandeling van dit klaagschrift in raadkamer houdt het volgende in:

“Klager, in raadkamer ondervraagd, verklaart - zakelijk weergegeven - als volgt:

Ik ben aangehouden omdat ik ervan werd verdacht cocaïne te hebben ingevoerd.

Bij mijn aanhouding is de jas meegenomen. De jas is echter mijn eigendom. Ik heb die jas eerlijk gewonnen. Ik probeerde de jas te verkopen.

De raadsvrouw voert - zakelijk weergegeven - als volgt het woord ter verdediging:

Het belang van strafvordering verzet zich niet tegen teruggave van de jas aan klager. Klager kan als rechthebbende van de jas worden beschouwd. Klager heeft meteen bij aanhouding gezegd dat hij de eigenaar van de jas is. Klager heeft de jas gewonnen bij een domino spel. Klager wordt verdacht van betrokkenheid bij de invoer van cocaïne; dat is een feit dat geen enkele verband houdt met de onder verdachte aangetroffen jas.

De officier van justitie verklaart als volgt.

Ik verzet mij tegen teruggave van de jas aan klager. Niet klager maar [A] is eigenaar van de jas. Ik verzoek u het klaagschrift ongegrond te verklaren.”

De bestreden beschikking houdt het volgende in:

“2. Beoordeling

Ingeval van een beklag tegen een op de voet van artikel 94 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) gelegd beslag dient de rechtbank te beoordelen, of het belang van strafvordering het voortduren van het beslag vordert om de waarheid aan de dag te brengen of om wederrechtelijk verkregen voordeel aan te tonen. Verder verzet het belang van strafvordering zich tegen de teruggave indien niet hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, de verbeurdverklaring van het voorwerp zal bevelen.

Zo het belang van strafvordering het voortduren van het beslag niet (meer) vordert, dient - volgens de hoofdregel als bedoeld in artikel 116, eerste lid, Sv - de teruggave van het voorwerp aan de beslagene te worden gelast, tenzij een ander redelijkerwijs als rechthebbende daarop moet worden beschouwd.

Uit de stukken en het verhandelde in raadkamer is het volgende gebleken.

Op 11 oktober 2017 is onder klager voornoemde jas rechtmatig in beslag genomen. Klager heeft geen afstand gedaan van de jas. Het beslag daarop duurt voort.

In raadkamer heeft de discussie zich toegespitst op de vraag of klager redelijkerwijs als rechthebbende van de jas kan worden aangemerkt. De officier van justitie heeft zich verzet tegen teruggave van de inbeslaggenomen jas aan klager, nu volgens haar niet klager maar [A] eigenaar van de jas is. De raadsvrouw van klager heeft in raadkamer ter aanvulling op het klaagschrift aangevoerd dat het belang van strafvordering zich niet tegen teruggave van de jas verzet en dat klager als rechthebbende van de jas kan worden beschouwd. Daarbij komt, dat klager wordt verdachte van betrokkenheid bij de invoer van cocaïne, een feit dat geen enkel verband houdt met de onder verdachte aangetroffen jas, aldus de raadsvrouw.

Met de officier van justitie is de rechtbank van oordeel dat teruggave van de jas niet aan de orde is, nu klager niet redelijkerwijs als rechthebbende op de in beslag genomen jas kan worden beschouwd. Het strafdossier tegen klager bevat voldoende aanwijzingen dat niet klager, maar [A] eigenaar van de jas is.

Het beklag dient dan ook ongegrond te worden verklaard.”

Het middel klaagt dat de rechtbank onvoldoende, dan wel onbegrijpelijk gemotiveerd heeft geoordeeld dat [A] eigenaar is van de jas.

Voordat ik het middel bespreek, wil ik opmerken dat uit het klaagschrift blijkt dat de klager een beklag op de voet van art. 116 lid 3 Sv doet tegen de mededeling van de officier van justitie dat hij voornemens is de jas terug te geven aan [A] . De rechtbank heeft in de bestreden beschikking niet vastgesteld dat aan de klager, die de beslagene is, op de wijze die in die bepaling is voorgeschreven, kennis is gegeven van het voornemen van het openbaar ministerie tot teruggave aan een ander dan hem. Omdat de behandeling in raadkamer zich enkel toespitste op de vraag of de jas aan de klager kan worden teruggegeven, ga ik ervan uit dat het belang van strafvordering zich kennelijk niet verzet tegen teruggave van de jas.

De maatstaf die de rechtbank heeft gehanteerd, namelijk dat in het geval het belang van strafvordering het voortduren van het beslag niet (meer) vordert, volgens de hoofdregel van art. 116 lid 1 Sv de teruggave van het voorwerp aan de beslagene moet worden gelast, tenzij een ander redelijkerwijs als rechthebbende daarop moet worden beschouwd, is juist.

Het daarop volgende oordeel, dat “het strafdossier tegen klager voldoende aanwijzingen [bevat] dat (…) [A] eigenaar van de jas is”, is echter zonder nadere motivering, die ontbreekt, niet begrijpelijk, omdat hieruit niet kan worden opgemaakt op welke gronden [A] redelijkerwijs als rechthebbende van de jas moet worden aangemerkt. Het middel klaagt hierover terecht.

Het middel klaagt dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat de jas rechtmatig in beslag is genomen.

Volgens de steller van het middel is geen sprake van een rechtmatige inbeslagneming van de jas, omdat – zo begrijp ik –, met dit beslag, gelet op de jegens de klager bestaande verdenking, namelijk invoer van cocaïne en deelneming aan een criminele organisatie, niet een belang wordt gediend waarvoor inbeslagneming op de voet van art. 94 Sv is toegestaan.

Zoals ik bij het eerste middel heb opgemerkt, lijkt de rechtbank bij de beoordeling van het klaagschrift ervan uit te gaan dat geen strafvorderlijk belang aanwezig is dat zich tegen de teruggave van de jas verzet. Daardoor valt niet in te zien welk belang de klager bij het middel heeft, zodat het faalt.

Het eerste middel slaagt. Het tweede middel kan worden afgedaan met de overweging ontleend aan art. 81 lid 1 RO.

Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden beschikking aanleiding behoren te geven.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden beschikking en tot zodanige beslissing met betrekking tot terugwijzing of verwijzing als de Hoge Raad gepast mag voorkomen.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG